درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸٬۴۰۱ تا ۸٬۴۲۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۸۴۰۱.

بررسی دلالت اظهار دین بر نفی تکثرگرایی در عصر ظهور بر پایه آیه 9 صف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۴ 169-184

کلید واژه ها: آیه 9 صف عصر ظهور تکثرگرایی اظهار دین غلبه دین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۹ تعداد دانلود : ۳۱۹
تکثرگرایی یکی از باورداشت های برخی اندیشمندان غربی است، این اندیشه بر پایه راه های مختلف نجات بخشی، پایه گذاری شده است. دین اسلام، انحصار راه حق را به خود اختصاص داده است، برخی از آیات قرآن کریم با محورداشت «اظهار دین» می تواند به عنوان پاسخ درون دینی به تکثرگرایی قرار گیرد، این پژوهش کوشیده است تا افزون بر ترسیم بازنمایی از عصر ظهور با توجه به آیه نهم سوره صف، میزان رسمیت داشتن تکثر ادیان در عصر ظهور را تبیین نماید. بر پایه یافته های تحقیق، قرآن کریم آینده جهان را در پیروزی جبهه حق و غلبه اسلام بر سایر ادیان دانسته است، اسلام تنها راه حقیقت برای دستیابی به نجات است و در عصر ظهور این نجات بخشی با رهبری امام عصر # تحقق خواهد یافت.
۸۴۰۲.

رفتار اخلاقی با ناهمکیشان از دیدگاه تفاسیر شیعی با تأکید بر آیه 83 سوره بقره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 7-18

کلید واژه ها: رفتار اخلاقی ناهمکیش آموزه های اخلاقی قرآن تفاسیر شیعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۹ تعداد دانلود : ۲۹۵
قرآن مشتمل بر آموزه های اخلاقی فراوانی است. این آموزه های اخلاقی، مسلمانان را به رفتار اخلاقی با دیگران ملزم کرده یا از رفتار غیراخلاقی برحذر داشته است. الزامات اخلاقی قرآن، گاه مربوط به گروهی خاص همچون مؤمنان و مسلمانان است و گاه مربوط به مردم به صورت عام است. در این مقاله، سعی بر آن است که با بررسی این الزامات اخلاقی و رجوع به تفاسیر شیعی، محدوده این الزامات و دایره مردم و دیگران، در جایی که به رفتار اخلاقی با مردم و دیگران دستور داده شده است، مشخص گردد و به این پرسش پاسخ داده شود که آیا آموزه های اخلاقی اسلام عام گرایند و ناهمکیش را نیز شامل می شوند یا خاص گرایند؟ از جمله آیاتی که مفسران در ذیل آن به بررسی این پرسش پرداخته اند، آیه 83 سوره بقره است که این مقاله با تأکید بر این آیه، به بررسی دیدگاه مفسران پرداخته است.
۸۴۰۳.

بررسی عصمت یوسف علیه السلام در روایات امامیه با نگاهی به قرآن و عهد عتیق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 33-48

کلید واژه ها: عصمت قرآن روایات امامیه عهد عتیق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۸ تعداد دانلود : ۲۸۴
تاریخ زندگی پیامبران الهی، در برخی موارد دچار تحریف شده و روایات نادرست و افسانه هایی وارد آن شده است. این نوشتار با رویکرد مجموعه نگری درصدد است تا عصمت حضرت یوسف علیه السلام را از منظر روایات امامیه بررسی کند و با عرضه آن به قرآن و نیز مقایسه آن با عهد عتیق، عصمت آن حضرت را اثبات کند. این نوشتار از این جنبه و جنبه های دیگر که در پیشینه بحث آمده بدیع و تازه بوده و از نوشته های مشابه متمایز است. ازآنجایی که براهین عقلی مقدم بر نقل هستند و عصمت پیامبران نیز با براهین عقلی اثبات می شود، آیات و روایات متشابه که پندار عدم عصمت حضرت یوسف علیه السلام را به وجود آورده اند، بازبینی شدند. چهار لغزش به یوسف علیه السلام نسبت داده شده است که به ترتیب مربوط به آیات 23، 24، 42، 70، 99 و 100 است. مورد اول قصد زنای محصنه، مورد دوم توسل به غیرخدا، مورد سوم دروغ، و مورد چهارم کوتاهی در احترام به پدر است؛ که با بررسی تطبیقی در این نوشتار، تمام این موارد رد می شوند و ساحت حضرت یوسف علیه السلام از این اتهامات پاک می شود.
۸۴۰۴.

رنج درستکاران و کامیابی شریران و پاسخ های به آن در کتاب مقدس عبری (عهد قدیم)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 87-104

کلید واژه ها: عهد قدیم رنج درستکاران کامیابی شریران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۲ تعداد دانلود : ۲۴۴
«رنج» چالش برانگیزترین مسئله در برابر ادیان است. این چالش در برابر خداباوری یا ادیانی که به خدای واحد خیرخواه قادر مطلق اعتقاد دارند، مستقیم است. در این ادیان، اغلب گفته می شود که رنج کیفر گناه است؛ اما دشوار است در برابرِ رنج بی گناهان و کامیابی شریران، از این پاسخ حمایت کرد. به دلیل ناکافی بودن این پاسخ از یک سو، و لزوم پاسخ دادن به این مسئله از سوی دیگر، این مقاله بر آن است که ﺑﺎ روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ «رنج درستکاران و کامیابی شریران و پاسخ های به آن در کتاب مقدس عبری (عهد قدیم)» را به بحث بگذارد. بنا بر عهد قدیم، درستکاران با هدف تطهیر و تأدیب الهی، تقبّل مسئولیت سنگین عروج دیگران، کفاره بنی اسرائیل یا همه مردم جهان، و امتحان، رنج می کشند. گاهی نیز رنج آنان به سبب گناهان پدرانشان و کامیابی شریران به دلیل درستکاری پدران آنهاست. همچنین، بنا بر نظرگاهی، رنج درستکاران و کامیابی شریران فراتر از فهم عقل انسان است. گاهی نیز گفته می شود که رنج درستکاران بنا بر تقدیر خداست.
۸۴۰۵.

اوصاف شیعیان واقعی در وصایای امام محمدباقر علیه السلام (10)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم آبان ۱۳۹۹ شماره ۲۷۵ 5-10

کلید واژه ها: حرص طمع عزت نفس اعتماد به نفس توکل به خدا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۳ تعداد دانلود : ۳۳۵
این مقال شرحی است بر وصایای امام محمدباقر علیه السلام به جابربن یزید جعفی، در باب اوصاف شیعیان واقعی. آن حضرت می فرمایند: با از بین بردن طمع، پایداری عزت را بجوی و خواری طمع را با عزت ناامیدی از خیر دیگران از خود دور ساز و عزت ناامیدی را با همت بلند به دست آور. مفهوم حرص و طمع در این نکته اشترک دارند که انسان مبتلا به این دو زذیله، دوست دارد داشته ها و اموالش را زیاد کند. اما کسی که طمع دارد، می خواهد مال و بهره های مادی را از راه دستیابی به اموال دیگران زیاد کند. طمع، مقابل این حالت روحی است که انسان دوست دارد مستقل باشد و روی پای خود بایستد. بنابراین، احساس عزت یکی از نیازهای فطری انسان است که در مقابل احساس ذلت، خواری و چشم به اموال دیگران قرار دارد.راه رهایی از این صفت زذیله این است که حسن ناامیدی از کمک دیگران را در خود تقویت کنیم و خود نیازهایمان را بدون کمک از دیگران برطرف کنیم و اعتماد به نفس را تقویت و به توکل به خدا کنیم.
۸۴۰۶.

رابطه گفت و گو و عناصر داستانی قرآن کریم از منظر ادبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه قرآن و حدیث دوره ۱۳ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۶ 167-193

کلید واژه ها: گفت وگو قرآن درام داستان منظر ادبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۵ تعداد دانلود : ۵۷۰
اعجاز بیانی قران کریم پس از گذشت بیش از 14قرن هر روز ابعاد جدیدی را پیش روی متفکران می گشاید. یکی از این زوایا بررسی عاصر قصه و ارتباط آن با عنصر گفت وگو می باشد. هدف از این جستار بررسی این موضوع در آیات قرآن کریم می باشد. به همین منظور شیوه ها و فنون قصه پردازی در قرآن، ویژگی های گفت وگو در قرآن، سیر تاریخی نظرات گفت وگو مورد بررسی قرار گرفته است و در ادامه بصورت کاربردی در داستان حضرت مریم سلام الله علیها به این موضوع پرداخته شده است. بررسی ها نشان از پیشرو بودن تکنیک داستان سرایی و روایت گری قرآن پیش از شکل گیری مکتب های ادبی گوناگون می باشد. جهت نیل به این هدف از روش تحلیلی، مقایسه ای کتابخانه ای سود جسته ایم.
۸۴۰۷.

جستاری در نظریه فقرزدایی قرآن و روایات بر مبنای پژوهش زمینه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه قرآن و حدیث دوره ۱۴ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۷ 283-316

کلید واژه ها: قرآن فقر روایات فقرزدایی نظریه پژوهش زمینه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۳ تعداد دانلود : ۴۷۰
فقر به عنوان یکی از قدیمی ترین مسایل اجتماعی، توجه مردم، اندیشمندان و مکاتب بشری و دینی را به خود جلب کرده است. مکتب الهی اسلام نیز توجه ویژه ای به این پدیده اجتماعی نشان داده است. این پژوهش جستاری است در نظریه فقرزدایی قران و روایات که به شیوه پژوهش زمینهای به انجام رسیده است. نتایج پژوهش نشان می دهد از دیدگاه قران و روایات فقر یک پدیده نامطلوب اجتماعی است که با دلایل فردی و اجتماعی نیازمند مبارزه و تلاشی همه جانبه تلقی شده است. در نظریه فقرزدایی قران و روایات به دو دسته علت های فردی و اجتماعی در ایجاد فقر اشاره شده است. نظریه اسلام همچنین به شرایط زمینه ای و عوامل مداخله گری می پردازد که که با دخالت در توزیع عادلانه ثروت در جامعه و کاهش انگیزه های تلاش برای کسب روزی به تشدید فقر در جامعه منتهی می شود. لذا اسلام برای کنترل فقر و فقرزدایی در جامعه راهبردهایی فردی و اجتماعی ارائه نموده است. نظریه فقرزدایی اسلام به پیامدهای فقر در جامعه نیز شامل پیامدهای اجتماعی، اخلاقی، روانی و دینی می پردازد. این نظریه در مقایسه با پنج نظریه اصلی فقر یعنی نظریه آسیب شناسی اجتماعی، نظریه فرهنگ فقر، نظریه شکست سیاستها، نظریه محدودیتهای ساختاری و نظریه کارکردگرایی برتری های نظری و قابلیت عملیاتی دارد.
۸۴۰۸.

قرآن و شاخص های اخلاقی مدیریت رسانه(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق سال دهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۹ (پیاپی ۶۱) 67 - 86

کلید واژه ها: اخلاق قرآن مدیریت رسانه ایمان توکل اخلاص

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۸ تعداد دانلود : ۲۸۲
«قرآن کریم» مهم ترین رسانه الهی است که با مدیریت و نقش آفرینی پیامبر عزیز اسلام (ص) توانسته است حدود یک چهارم جمعیت دنیا را مجذوب خود کند و بسیاری ازآنان را به سر منزل مقصود رهنمون شود. یکی از مهم ترین عوامل موفقیت رسول اسلام (ص) در بهره برداری صحیح از این رسانه آسمانی وکتاب زندگی، برخورداری آن حضرت از ویژگی های اخلاقی بوده است. اگراین ویژگی ها در مسئولان و اصحاب رسانه های کشور نهادینه گردد، به یقین تحولی عظیم در هدایت مردم به سوی ارزش های الهی رخ می دهد. در این پژوهش تلاش شده است با روش توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از آموزه های قرآن کریم، مهم ترین ویژگی های اخلاقی پیامبر اسلام (ص) همچون ایمان، اخلاص، توکل، امانت داری، امیدواری به هدایت مردم، خوش زبانی، خوش اخلاقی، شرح صدر، بردباری، دلسوزی، مهربانی، تواضع، عفو و گذشت، از قرآن کریم استخراج و بررسی شود.
۸۴۰۹.

نقد این همانی روایت طوفان قرآن از روایت های پیشینی با رویکرد هرمنوتیک مؤلف بنیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش دینی دوره ۲۰ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۱ 189-210

کلید واژه ها: بینامتنیت روایت طوفان قرآن هرمنوتیک میان رودان عهدین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۴۲۴
پنداره این همانی روایت های قرآنی در رویه های ناهمسان گزاره های توصیفی و توصیه ای از متون پیشینی، در درازنای تاریخ اسلام از سوی بدخواهان و ناباوران قرآن کریم نمودار شد. این گمانه در تنگنای انگاره ایدئولوژیکی ناباوران باهدف بی هویت نمایاندن آموزه ها و گزاره های قرآن کریم، با شیوه های گوناگونی پردازش گردید. پاسخگویی باورمندان قرآن در توالی زمانی، از جهت روشی همبسته با شیوه ای ادعایی آنان از سنخ ایدئولوژی بود. خیزش دانش تجربی و پدیدار شدن تئوری های نوین تجربی و فرافکنی آن در نگره های فلسفی و دینی، ادعای برگیری متن دین از نوشتار پیشینی در انگاره بینامتنیت جای گرفت. رهیافت نوین همه آموزه های قرآن کریم به ویژه روایت طوفان را در گستره ساختاری و فهمی برگرفته از متون پیشین دانست. این جستار با سامانه روشی هرمنوتیک، روایت قرآنی طوفان نوح را در سطح متن، با مؤلفه های هرمنوتیکی مؤلف بنیان، در نسبت با متون اساطیری میان رودان و عهدینی، بررسی و نقد نمود و با عناصر گفتمانی متنی، انگاره استقلال آن پردازش کرد.
۸۴۱۰.

تدوین الگوی توسعه سرمایه اجتماعی در دانشگاه ها با تأکید بر دیدگاه امام خمینی(س)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متین سال بیست و دوم بهار ۱۳۹۹ شماره ۸۶ 1 - 29

کلید واژه ها: توسعه سرمایه اجتماعی دانشگاه امام خمینی الگو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۹ تعداد دانلود : ۲۲۵
سرمایه اجتماعی از مهم ترین منابع قدرت در گروه های انسانی و جوامع بشری است. در این راستا، دانشگاه به عنوان یکی از بسترهای اصلی تشکیل گروه های اجتماعی و توسعه سرمایه اجتماعی می تواند مورد توجه باشد. دانشگاه ها به عنوان نهادهایی بنیادین عمل می کنند که می توانند مبنایی برای یادگیری چگونگی تولید سرمایه اجتماعی باشند. در همین راستا امام خمینی نیز نقش حوزه و دانشگاه را در تحولات و توسعه آن، بسیار مهم ارزیابی نموده است و ریشه صلاح و فساد جامعه را در آنجا می بیند. بر این اساس هدف این پژوهش، بررسی و شناسایی عوامل تأثیرگذار بر توسعه سرمایه اجتماعی در دانشگاه ها با تأکید بر دیدگاه امام خمینی و تدوین الگوی مناسب جهت توسعه آن است. این تحقیق دارای رویکردی کیفی است و جامعه آماری پژوهش شامل اساتید دانشگاه و خبرگان بوده که با استفاده از نمونه گیری هدفمند انتخاب شده و تا زمان حد اشباع (50 مصاحبه) مورد مصاحبه واقع شده اند. در این پژوهش خدا گرایی، اسلام محوری، خدمت برای خدا و اعتقاد به نظارت الهی، قانون گرایی، دین و ایدئولوژی ازجمله عواملی هستند که از زیرساخت ها و ملزومات توسعه سرمایه اجتماعی در دانشگاه هستند و در شرایط علی کدبندی محوری شده اند. درنهایت، نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد که مقوله های افزایش اعتماد، مشارکت، مسئولیت پذیری، انسجام اجتماعی، امنیت و حفظ ارزش های اسلامی از پیامدهای استخدام راهبردهای مناسب در ارزیابی و توسعه سرمایه اجتماعی در دانشگاه ها با تأکید بر دیدگاه امام خمینی بوده است.
۸۴۱۱.

بررسی فقهی اصل حاکم بر عقود و قراردادها:آزادی یا توقیف؟!

نویسنده:
منبع: نظام ولایی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳ 79-101

کلید واژه ها: عقود قراردادها توقیفی بودن حاکمیت اراده آزادی قراردادها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۸ تعداد دانلود : ۱۱۳۰
انسان یک موجود اجتماعی است و همواره با هم نوعان خود در ارتباط و تعامل است. بخشی از ارتباطات انسان ها به عنوان معامله یا مبادلات اقتصادی و به منظور جا به جا کردن کالا ها و خدمات صورت می گیرد. دین مبین اسلام همان گونه که به برنامه های عبادی مردم توجه دارد، برای تنظیم معاملات آنها نیز برنامه های خاصی را ارائه نموده است. در این زمینه از گذشته های دور این پرسش مطرح بوده که آیا معاملات باید در قالب عقود و قراردادهای معین و مشخص صورت گیرد یا مردم آزاد هستند هرگونه که مایل باشند قرارداد تنظیم کنند و چارچوب خاصی برای این کار وجود ندارد؟ به عبارت دیگر آیا عقود و قراردادها توقیفی و محدود و معین هستند و یا اصل بر حاکمیت اراده و آزادی قراردادهاست؟ در این باره دو دیدگاه مختلف وجود دارد که در این گفتار به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
۸۴۱۲.

نقدی بر روایت تقی زاده های جدید از مشروطیت

نویسنده:
منبع: نظام ولایی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳ 103-139

کلید واژه ها: نهضت مشروطه تقی زاده های جدید مشروطه پژوهی سکولاریسم تاریخی نگری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۴ تعداد دانلود : ۳۹۳
«تکاپو برای آزادی» با عنوان فرعی «روایتی دیگر از انقلاب مشروطه ایران»، اثر علیرضا ملایی توانی کتابی در پیرامون نهضت مشروطه است که توسط پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی (وابسته به موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره) منتشر شده است. شاید این کتاب، جدیدترین اثر (تابستان 1399) از نوع مشروطه پژوهی های نسل دوم است. یعنی متنی نیست که مشروطه پژوهان بلحاظ علمی و مستندات تاریخی بدان نیاز پیدا کنند. زیرا کتاب از جهت پژوهش علمی حاوی اسناد و کشف جدید تاریخی نیست. ویژگی روایت نویسنده این کتاب همان تحلیل و تفسیری است که از واقعه مشروطیت ارایه کرده است و روایتی ایدولوژیک از مشروطه ارائه کرده است. نقد حاضر نیز ناظر به همین رویکرد ایدئولوژیک نویسنده کتاب در گزارش مشروطه به رشته تحریر در آمده است. بر همین اساس چنانکه در نقد روایت ایدئولوژیک ، مرسوم است، به بررسی وجوه بی انصافی ها و کژتابی ها و انگاره های راوی پرداخته شده است. به نظر می رسد نویسنده کتاب می کوشد در پرتو نگرش «تاریخیت»، رویکرد سکولار و دنیوی مشروطه خواهی را یادآوری کند و آن را به عنوان یگانه راه حل خروج ایرانیان از مسایل امروز توصیه نماید. همچنین با کاربست عنوان «روایتی دیگر» تلاش می کند روایت رسمی را برنتافته و قصد روایت غیر رسمی را دارد. مقاله حاضر در صدد نقد دیدگاه و روایت سکولار از واقعه مشروطه است. پاسخ کلی به این پندار نیز آن است که: «راه حل مسایل دیروز و امروز ایران، دراندیشه سکولار نیست و هرگونه اهتمام به احیای آن پیامدی غیر از باز تولید استبداد مدرن و دیکتاتوری نخواهد نداشت. احیای مشروطه خواهی سکولار حتی با نگرش تاریخیت، نوعی حرکت ارتجاعی و واپس گرانه به شمار می آید».
۸۴۱۳.

بررسی تحلیلی دیدگاه علامه جعفری از ادبیات نویسندگان جهان در تبیین دین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال شانزدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۶۳ ۲۱۱-۲۳۴

کلید واژه ها: علامه جعفری هنر تولستوی ویکتور هوگو ادبیات جهان دروس معارف اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۹ تعداد دانلود : ۳۲۱
هدف از انجام این تحقیق بررسی نحوه استفاده استاد محمدتقی جعفری از آثار نویسندگان ادبیات جهان در تبیین مسایل دینی و اخلاقی می باشد. روش این تحقیق، کتابخانه ای و توصیفی است و دامنه آن شامل: شرح مثنوی معنوی، شرح نهج البلاغه و کتاب های هنری ایشان است. یافته های تحقیق نشان می دهد که بیشترین استفاده در این حیطه توسط استاد جعفری از آثار تولستوی و ویکتور هوگو اتفاق افتاده است و از سویی دیگر آثار کسانی چون: صادق هدایت، کافکا و... مورد استفاده نبوده اند، زیرا استاد جعفری معتقد است این آثار در زمینه ادبیات پوچ گرایی هستند. همچنین با توجه به اینکه شرح مثنوی پیش از شرح نهج البلاغه نگاشته شده است استاد در استفاده از مثالهای ادبی با هم همپوشانی داشته و در مواردی یکسان می باشند. پیشنهاد می گردد با توجه به اینکه در بین شارحان و مفسران علوم دینی، هیچ کس چون محمد تقی جعفری به استفاده از ادبیات و هنر درتبیین دین نپرداخته است، از آثار ایشان در کتب گروه معارف اسلامی دانشگاه ها بیش از پیش استفاده گردد.
۸۴۱۴.

بررسی و نقد نگاه EQ (دائره المعارف قرآن لیدن) به متن قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال دوم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۵) 117 - 143

کلید واژه ها: قرآن وحیانیت متن قرآن دایره المعارف قرآن لیدن EQ خاورشناسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۲۶۵
از مباحث مهم و مطرح در علوم قرآنی که ارتباط وثیقی با وحیانیت قرآن دارد، مبحث متن قرآن است. وحیانی بودن متن قرآن اقتضا دارد که این متن از جهت صورت، فصیح، بلیغ، زیبا و منسجم باشد و از جهت محتوا، ژرف، هماهنگ و بدون تناقض باشد. به دلیل اهمیت این بحث و پیوند آن با وحیانی بودن قرآن، خاورشناسان در آثار خود به تفصیل به آن پرداخته اند و متن قرآن را از جهت ساختار ادبی و پیوستگی و انسجام مفهومی و از جهت سازگاری محتوای آیات با یکدیگر و با علوم تجربی بررسی کرده اند. این مقاله که به روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از اسناد کتابخانه ای تدوین شده است، در آغاز به طرح مسئله پرداخته و سپس به آرای خاورشناسان و نویسندگان EQ در این موضوع پرداخته است؛ در مرحله سوم میان دیدگاه خاورشناسان پیشین و دیدگاه نویسندگان EQ مقایسه ای انجام داده است و در پایان به نقد نگاه خاورشناسان درباره متن قرآن پرداخته است، و به این نتیجه رسیده که برخی مقالات EQ به دلیل مسلمان بودن نویسندگانش، رویکردی بی طرفانه و مناسب دارند؛ ولی عمده مقالاتِ پایه و اساسی که به قلم خاورشناسان نگاشته شده اند، راه خاورشناسان پیشین را پیموده اند و با پیش فرض غیروحیانی بودن قرآن، موضوع متن قرآن را پی گرفته اند.
۸۴۱۵.

تبیین هستی شناختی نیاز انسان به دین از منظر حکمت متعالیه؛ با تأکید بر دیدگاه آیت الله جوادی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۴) 7-22

کلید واژه ها: انسان آیت الله جوادی آملی دین حکمت متعالیه هستی شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۲ تعداد دانلود : ۲۵۸
بسیاری از دین داران، هرچند به دلیل فطرت خدادادی، به دین و دینداری گرایش دارند، اما دلیل عقلی و منطقی متقنی برای دیندار بودن خود ندارند. دینی که فاقد پشتوانه عقلی و منطقی است، حضور تأثیرگذار و مؤثری در زندگی نخواهد داشت و آن گونه که باید و شاید، بر روابط فردی و اجتماعی انسان حاکم نیست. در این مقاله سعی شده با استفاده از مبانی حکمت متعالیه و با تأکید بر دیدگاه آیت الله جوادی آملی و با روش تحلیلی توصیفی، علل نیاز انسان به دین و دینداری به طور عمیق و دقیق تحلیل گردد. در همین راستا، ابتدا تعریف دقیقی از انسان به دست داده شده و با تأمل و تمرکز بر روی انسانیت انسان و گذار از سایر نیازهای روبنایی، نیاز بنیادین انسان به دین اثبات گردیده است؛ منظری که در تحقیقات مشابه کمتر به آن عنایت شده است. نیاز انسان به دین، در هستی او ریشه دارد و تعالی و کمال حقیقی این موجود، جز در سایه عمل به دین به ثمر نخواهد نشست.
۸۴۱۶.

مبانی معرفت شناختی استکبارستیزی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم دی ۱۳۹۹ شماره ۲۷۷ 11-18

کلید واژه ها: مبانی معرفت شناختی استکبار استکبارستیزی استکبارپذیری امکان شناخت گزاره های ارزشی گزاره های استکباری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۳ تعداد دانلود : ۲۹۶
استکبارستیزی ازجمله موضوعات مبتلابه اجتماعی است، و تحلیل و بررسی آن موجب عمق بخشی بیشتر آن می گردد. ازجمله مسائلی که در رابطه با استکبارستیزی مطرح می شود، پشتوانه عقلانی و به طور خاص مبانی معرفتی این موضوع است. آیا استکبارستیزی از مبانی معرفتی پیروی می کند؟ پذیرش کدام مبانی معرفتی منجر به استکبارستیزی می گردد؟ در این مقاله با روش عقلی به بررسی مبانی معرفت شناختی این موضوع پرداخته شده، و در نهایت چگونگی تأثیر این مبانی در استکبارپذیری یا استکبارستیزی نشان داده شده است. برای نمونه امکان شناخت ازجمله این مبانی است که عدم پذیرش آن موجب شک گرایی یا نسبی گرایی شده و در آن صورت مبارزه با استکبار ناموجه خواهد بود. همچنین واقع نمایی گزاره های ارزشی و ارزش معرفت شناختی گزاره های استکباری نیز از دیگر مبانی معرفت شناختی استکبارستیزی هستند که پذیرش آنها تأثیر بسزایی در این موضوع خواهد داشت.
۸۴۱۷.

زمینه های مشارکت سیاسی در اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و نهم اسفند۱۳۹۹ شماره ۲۷۹ 23-34

کلید واژه ها: مشارکت سیاسی حکومت اسلامی زمینه های مشارکت سیاسی حکومت دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۲ تعداد دانلود : ۳۶۹
مشارکت سیاسی از جایگاه مهمی در علم سیاست برخوردار بوده و با بسیاری از مباحث این علم، پیوندی عمیق دارد. تحقق عملی یک نظام سیاسی در گرو توانایی آن بر نظام مند کردن مشارکت سیاسی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و شرح زمینه های مشارکت سیاسی در اسلام با روش توصیفی تحلیلی است. براساس یافته های این پژوهش، باور به حاکمیت مطلق خداوند، حاکمیت الهی انسان بر سرنوشت خود، خلافت الهی انسان و پاسخ گویی دین در برابر نیازهای او، و نیز التزام به الزامات برآمده از باورهای پیش گفته، که عبارتند از وجوب پذیرش حاکمیت الهی، وجوب تحقق عینی حکومت اسلامی، وجوب تعاون و مسئولیت همگانی، وجوب رعایت حقوق و مصالح مردم، وجوب جلب رضایت عمومی و وجوب مشورت در امور؛ زمینه ساز تحقق مشارکت سیاسی از سوی فرد مسلمان و تعیین کننده محدوده و کیفیت آن خواهد بود. بدین ترتیب برخلاف پندار سکولاریسم، تقدم احکام الهی بر نظرات مردم به معنای نادیده گرفتن جایگاه و نقش مردم در حکومت اسلامی نیست؛ همچنان که احترام به شئون و خواسته های ایشان در چارچوب تعیین شده، منافی ارزش نهادن به احکام و قوانین دینی نخواهد بود.
۸۴۱۸.

وامداری سهروردی به ابن سینا در نظریه قیاس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت سینوی (مشکوه النور) سال بیست و چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۶۴ 5 - 21

کلید واژه ها: منطق سهروردی منطق ابن سینا نظریه قیاس عدول محمول افتراض ضرورت بتّات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۳۰۰
نظریه قیاس در منطق سهروردی بر سه گونه تبدیل استوار است: 1. تبدیل گزاره های سالب به موجب از طریق عدول محمول؛ 2. تبدیل گزاره های جزئی به کلّی از راه افتراض؛ 3. تبدیل گزاره های ممکن و ممتنع به ضروری بر پایه ضرورت بتّات. با این تبدیل ها، چهار ضرب شکل اوّل به یک ضرب، چهار ضرب شکل دوم نیز به یک ضرب، و شش ضرب شکل سوم هم به یک ضرب فروکاسته می شوند. درستیِ تک ضرب اشراقیِ شکل اوّل را سهروردی اگرچه بدیهی می داند، درستیِ تک ضرب اشراقی شکل دوم را با یک قاعده، و درستی تک ضرب اشراقیِ شکل سوم را با یک قاعده دیگر به اثبات می رساند. آیا این نظام قیاسی با ارکانی که دارد، چنانکه ضیائی و والبریج می پندارند، یک واگرایی حادّ از منطق ابن سیناست؟ سهروردی تقریباً در همه اینها وامدار ابن سیناست. وی ایده ای را که ابن سینا در المختصر الأوسط به صورت کوتاه و گذرا درافکنده است، کامل کرده و در همه مراحل تکمیل این ایده نیز از بخش های مختلف منطق ابن سینا الهام گرفته است. مورد 1 را از همان المختصر الأوسط وام کرده؛ مورد 2، روشی ارسطویی است که در همه منطق نوشته های ابن سینا به کار رفته؛ و مورد 3، مُلهَم از الشفاء، کتاب القیاس است. افزون بر اینها، قاعده ای که سهروردی با آن درستی تک ضرب اشراقیِ شکل دوم را ثابت می کند برگرفته از النجاه است؛ و قاعده ای که با آن درستی تک ضرب اشراقی شکل سوم را به اثبات می رساند باز مقتبس از الشفاء، کتاب القیاس است. بدین سان، خطای کسانی چون ضیائی و والبریج، که نظریه قیاس سهروردی را یک واگرایی حادّ از نظریه قیاس ابن سینا می دانند، آشکار می شود.
۸۴۱۹.

بررسی ساحات وجودی آدمی از نظر موسی دلئون و یاکوب بومه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات عرفانی بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۱ 115-142

کلید واژه ها: موسی دلئون یاکوب بومه ساحات وجودی انسان یهودیت مسیحیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۷ تعداد دانلود : ۳۱۲
انسان ابعاد و ساحات مختلفی دارد که فهم آن ها می تواند در شناخت ماهیت او نقش مهمی ایفا کند. به لحاظ اهمیت شناخت انسان تصمیم گرفته شد تا به روش توصیفی مقایسه ای، ابعاد وجودی انسان در دیدگاه دو عارف مطرح یهودی و مسیحی بررسی گردد. موسی دلئون، عارف یهودی، و یاکوب بومه، عارف مسیحی، از زوایای مختلف ساحات انسان را بررسی کرده اند. دلئون انسان را تجلی خداوند می داند که از طریق سفیره ها واسطه بین خدا و جهان است. او به ابعاد سه گانه روح انسان، منشأ و روابط آن ها اشاره کرده و رستگاری انسان را نتیجه اعمال او در جهان معرفی می کند. دلئون اتحاد انسان و خدا را امری موقتی دانسته و در توصیف آن از نماد های عاشقانه استفاده کرده است. به نظر بومه، انسان از جسم و نفس و روح تشکیل شده، جسم از زمین، نفس از صورت های فلکی و روح از خداست. جسم، نفس، روح و ذهن انسان با یکدیگر ارتباط دارند و هر جنبه از ساحت های وجودی انسان بر دیگر جنبه ها تأثیر می گذارد. انسان می تواند به مدد فیض الهی در مبارزه با خواهش های نفسانی به نجات دست یابد. با اینکه بومه از لفظ اتحاد عرفانی استفاده نکرده، به زندگی خدا در انسان اذعان می نماید؛ که این امر نوعی اتحاد عرفانی انسان و خداست.
۸۴۲۰.

بررسی نقش راهکارهای گفتمانی مستقیم و غیرمستقیم در ادبیّت سوره نوح (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 85 - 97

کلید واژه ها: قرآن کریم سوره نوح ادبیت راهکارهای گفتمانی راهکار غیرمستقیم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۶ تعداد دانلود : ۱۶۶
گزاره های سازنده زبان وظیفه انتقال معنی از ذهنی به ذهن دیگر را برعهده دارد؛ اما مهم آن است که به هنگام ارائه این گزاره ها، اعتبار اجتماعی پیام رسان و پیام گیر حفظ گردد و آن پیام از میزان مطلوبی از ادبیّت برخوردار باشد. شکل ساختاری گفتمان پیامبران در قرآن، گونه ممتاز و متمایز ادبیّت است و ملاک آن، چندلایگی معنایی و صدور آن در جهت القای مقاصد پنهان و آشکار است. گفتمان حاکم بر سوره نوح که در ارتباط با دعوت مستمر نوح (ع) به سوی توحید و کیفیت این دعوت با قوم لجوجش است، الگوی بسیار مناسبی برای تأیید ادبیّت گفتمان پیامبران در قرآن است. به همین جهت در این پژوهش تلاش بر آن است با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی وجوه ادبیّت در نظام زبانی سوره نوح مورد تحلیل قرار گیرد. نتایج نشان می دهد راهکار گفتمانی غیرمستقیم که مؤدبانه ترین راهکار گفتماتی جهت حفظ اعتبار اجتماعی طرفین گفتگو است، بالاترین بسامد (%74) را در این سوره به خود اختصاص داده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان