درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۷٬۲۲۱ تا ۷٬۲۴۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۷۲۲۲.

بررسی رشد و تکامل عقل در عصر ظهور

نویسنده:
منبع: موعودپژوهی سال سوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶ 9 - 27

کلید واژه ها: عقل تکامل عقول امام مهدی (عج) عقلانیت در عصر ظهور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۶ تعداد دانلود : ۱۴۱
ظلم و ستم و تعدی به حقوق الهی و مردمی نتیجه جهل، نادانی و دورافتادگی بشر از فرهنگ اصیل انسانی است. تربیت دینی، تکامل اخلاقی و شکوفایی عقل و خرد در جامعه بشری از ویژگی های عصر ظهور امام زمان (عج) است. مقاله حاضر با بهره گیری از منابع تفسیری، روایی و کلامی در پی آن است تا ضمن بررسی معنای عقل به تبیین ضرورت تکامل عقول، ابزار تکامل عقول، مفهوم و کیفیت تکامل عقول و خردمند بودن جامعه عصر ظهور بپردازد.
۷۲۲۳.

قاعده جری و تطبیق در تفسیر آیات مهدویت

نویسنده:
منبع: موعودپژوهی سال سوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶ 43 - 59

کلید واژه ها: جری و تطبیق مهدویت مصداق جری و تطبیق امام مهدی (عج)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۴ تعداد دانلود : ۱۲۴
قرآن کریم ، معجزه جاوید پیامبر خاتم (ص)، برنامه هدایتش برای تمامی انسان ها در همه زمان ها و مکان ها جاری است و به زمان و مکان محدود نمی شود. قاعده جری چگونگی تطبیق آیات الهی را بر مصادیق هر عصری ضابطه مند می کند. مقاله حاضر به روش توصیفی – تحلیلی انجام شده است که با استفاده از منابع تفسیری و روایی، مبانی قاعده جری را تبیین نموده و با تطبیق آیاتی که بر اساس روایات تفسیری، حضرت مهدی (عج) را مصداق آن معرفی کرده است ، جمع آوری کرده و ادله تطبیق آیات بر امام مهدی (عج) را بیان نموده است. نتایج به دست آمده از این بررسی نشان می دهد که بسیاری از آیات الهی بر اساس قاعده جری و تطبیق، بر امام دوازدهم تطبیق می شود و این انطباق از مبانی متعددی مانند زمان شمولی و جهان شمولی قرآن ، برخورداری از سطوح و لایه های متعدد معنایی آیه، مرجعیت علمی ائمه (ع)، اصل بودن عمومیت ارتباط مفهومی میان ظاهر آیه و جری و تطبیق آن به دست می آید.
۷۲۲۴.

عقبات و دشواری های سلوک عرفانی در قصاید سنایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۷ بهار ۱۴۰۰ شماره ۶۷ 205 - 224

کلید واژه ها: سلوک عرفانی راه ها انگیزه ها و دشواری های سلوک عرفانی سنایی غزنوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴ تعداد دانلود : ۴۲
ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی یا حکیم سنایی، عارف و شاعر نامدار قرن ششم، نخستین شاعری است که اندیشه ها و دیدگاه های مکتب تصوف و تعالیم و اندرزهای صوفیانه و لطایف عرفانی را با شیوه ای سنجیده و استوار، با ذوقیات شاعری آمیخته و راهی نو را در عالم شعر فارسی گشوده و زمینه های گسترش و اوج گیری آن را فراهم کرده است. با توجه به این که یکی از مباحث عرفانی سیر و سلوک است و حرکت و سیر الى الله دارای مقامات و منازلی است. سالکان برای رسیدن به مقصود راهی جز گذر از این مقامات ندارند. درگذر از این مقامات، حالات تازه ای برای سالکان رخ می نماید. این حالات، از سوی محبوب ازلی اشارت هایی به همراه دارد، سالکان را جانی تازه می بخشد، نوید وصل می دهد و درگذر از مقامات، آنان را یاری می کند. نویسنده در این پژوهش به شیوه تحلیل محتوایی و روش کتابخانه ای به بررسی عقبات و دشواری های سلوک عرفانی در قصاید سنایی پرداخته است. ضمن بررسی و تفحص در قصاید حکیم، از منظر وی، دشواری ها و سختی های راه سلوک عرفانی بسیار است و سنایی ضمن توصیه سالک به تلاش و کوشش در راه عشق، از وی می خواهد با جانبازی و قربان ساختن وجود نفسانی خویش در این راه به دنبال مقصود و مطلوب خویش باشد.
۷۲۲۵.

تحلیل رابطه معرفت امام به نورانیت با معرفت خداوند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۷ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۶۸ 225 - 242

کلید واژه ها: اسماء الله معرفت معانی انقسام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹ تعداد دانلود : ۵۵
برخی از روایات ائمه معصومین از نظر معاریض کلام و عمق آن جزء احادیث صعب مستعصب و دشواریاب است که برای درک حقیقت آن نیاز به فحص و دقت در روایات رسیده از لسان ائمه هدی علیهم السلام  است. حدیث معرفت به نورانیت امیرالمؤمنین علیه السلام دارای فرازهایی است که برای دریافت صحیح آن باید با دقت و حوصله به استخراج منظور آن پرداخت. در این مقاله سعی ما بر این است تا از مطلع روایت نورانیت فراز «مَعرِفَتِی بِالنُّورَانِیهِ مَعرِفَهُ اللهِ وَ مَعرِفَهُ اللهِ مَعرِفَتِی بِالنُّورَانِیهِ وَ هُوَ الدِّینُ الخَالِصُ» را مورد بررسی و کاوش قرار دهیم چه اینکه بعضاً برداشت های سوء از این روایت موجب استیحاش افراد ناآشنا به زبان روایات و کلام اهل بیت علیهم السلام می شود و قطعاً با تأمل و دقت در روایات می توان بسیاری از این معاریض را با دلالت روشن گره گشایی نمود. زیرا نحوه صحیح تفسیر و ترجمه این گونه روایات باید مبتنی بر عدم تساوی معرفت خالق و مخلوق، تفاوت معنی و معانی اسماء و مخلوق بودن اسماء الله به نص و تصریح روایات باشد.
۷۲۲۶.

ساخت اطلاعی مفروض و استنباطی در قرآن کریم از منظر رویکرد زبان شناسی نظام مند نقش گرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۵ 9 - 27

کلید واژه ها: زبان شناسی نقش گرا ساخت اطلاعی مجرای ارتباطی گفتمان نوشتاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۶۸
وجود سه ویژگی تاریخی، تطبیقی و میان رشته ای در زبان شناسی نوین باعث سرعت گسترش، تغییر و تحول آن به شمار می رود. زبان انتقال دهنده نقش اطلاعی و ساختار محتوایی هر کلام است. نقش وابستگی ارتباطی جملات که با توجه به نقش گفتمانی و تأثیرات بافتی آن ها مشخص گردیده برای درک پیام ضروری می باشند. هدف از تحقیق حاضر بررسی ساخت اطلاعی و موضوعی آیاتی چند از قرآن کریم با پیروی از نظریه نظام مند نقش گرای هلیدی (1994) می باشد که به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع دست اول(قرآن کریم) انجام شده است تا به بررسی چگونگی تأثیر انسجام ساختاری و پیوستگی معنایی آیات قرآن بپردازد. نتایج حاکی از آن است که تغییر جنبه مفهومی و معنایی ساختار، بستگی به ساخت اطلاعی گفتمان و عناصر ارتباطی آن است که با دگرگون ساختن نوع ساختار احتمالی تقویت می شود و این تغییرات با ابزارهای زبانی و سبکی، شکل درستی به خود می گیرد.
۷۲۲۷.

نقد ترجمه سوره واقعه(مطالعه موردی ترجمه ابوالفضل بهرام پور)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۵ 55 - 77

کلید واژه ها: قرآن کریم ابوالفضل بهرام پور سوره واقعه اغراض بلاغی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۹ تعداد دانلود : ۱۱۲
قرآن کریم به زبان های گوناگون ترجمه شده است و درجه توانایی مترجمین آن در درک قرآن، تفهیم آن به زبان مقصد یا هر دوی آن ها و همچنین آشنایی با دانش زبانشناسی و ترجمه شناسی متفاوت بوده است. ابوالفضل بهرام پور یکی از این مترجمینی است که در ترجمه خویش توانایی بالایی در تفهیم و ترجمه متن قرآن کریم داشته است. البته ایشان نقاط ضعفی نیز داشته اند که مقاله حاضر بعد از بیان ویژگی های کلی سوره واقعه، ترجمه ابوالفضل بهرام پور را در اغراض مختلف بلاغی بررسی می کند؛ ابتدا به ویژگی بلاغی مانند تشبیه، استعاره، کنایه، تأکید، التفات و... در آیات سوره واقعه و سپس به مقایسه کردن آن اغراض بلاغی با ترجمه بهرام پور می پردازد. برخی از قصور ترجمه ها به سبب ساختار دقیق و پیچیده زبان قرآنی است که باعث شده مترجمان یک ترجمه را بر دیگری ترجیح دهند امّا برخی لغزش ها نیز به سبب غفلت در ساختار واژه و یا اسلوب صرفی، نحوی و بلاغی آن است؛ برخی نیز به ترجمه تفسیری دست زدند و بدون جدا کردن از اصل کلام از حواشی تفسیری به تفضیل و شرح پرداخته اند.
۷۲۲۸.

نقش توالی گفتمان نماهای واژگانی در انسجام متنی ترجمه های تفسیری فارسی و انگلیسی(سوره بقره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۵ 139 - 170

کلید واژه ها: سوره بقره ترجمه تفسیری گفتمان نماها توالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۶۵
مطالعه حاضر نوعی بررسی و کنکاش تقابلی از منظر زبان شناسی متن بنیاد است که با تکیه بر حفظ انسجام و معرفی گفتمان نماهای واژگانی در سوره بقره اختصاص دارد. از این رو، کل سوره بقره با سه ترجمه تفسیری فارسی و انگلیسی بر اساس رویکرد نظری فریزر (2005) تحلیل گردیده است. همچنین این عناصر بر اساس مدل مذکور دسته بندی شده اند که متشکل از گفتمان نماهای تفصیلی، استنتاجی و زمانی می باشند. علاوه بر آن توالی های یافت شده به صورت ساختاری قاعده مند و منسجم پیکربندی گردیده اند. کارکرد این عناصر واژگانی در ترجمه های منتخب نشان می دهد که با یاری این عناصر زبانی در روابط متنِ ترجمه آیات به صورت یکپارچه و پیوسته عمل می کنند و بر اساس فرایند متقابل اطلاعات در بافت متون دینی و مذهبی ترجمه شده تأثیر بسزایی داشته و همچنین در خوانش آیات و انتقال مفاهیم از وجود این عناصر به طور مطلوب تبعیت می کنند. 
۷۲۲۹.

نقش عربستان در گسترش سلفی گری در اخوان المسلمین مصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال یازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۴ ۱۰۰-۸۳

کلید واژه ها: إخوان المسلمین حسن بنا سلفی گری وهابیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳ تعداد دانلود : ۸۹
إخوان المسلمین مصر از موثرترین و گسترده ترین گروه های فرهنگی و سیاسی- اجتماعی جهان اسلام در دوره معاصر است. این جنبش از زمان تأسیس (1928م) تاکنون تحولات بسیاری را در جنبه های فکری، سیاسی و اجتماعی تجربه کرده است. از جمله تحولات تدریجی إخوان در بعد فکری، نزدیکی فکری إخوان به سلفیّت است. پرسش اصلی پژوهش این است که عربستان سعودی در تغییر رویکرد إخوان المسلمین به سلفی گری چه نقشی داشته است؟ در این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده، مشخص شد که سلفی گری در إخوان المسلمین از عوامل متعدد بیرونی و درونی متأثر بوده است. در این میان نقش عربستان به عنوان مهد سلفیت وهابی از دیگر عوامل پررنگ تر است. از تأثیرات عربستان می توان به ارتباط حسن بنّا با متفکران سلفی مانند رشید رضا و محب الدین خطیب اشاره کرد. این ارتباط، زمینه را برای مهاجرت بسیاری از اعضای إخوان المسلمین به عربستان و کشورهای همسو در سال های بعد به ویژه در دوره محنت و فشارهای جمال عبدالناصر بر إخوان هموار کرد. از دیگر عوامل گسترش سلفی گری از دوره سادات به بعد، به روند نزولی اقتصاد مصر و قوت و نفوذ مالی عربستان برمی گردد. این شرایط، نسل جدید و جوان إخوان المسلمین را بیش از پیش تحت تأثیر سلفیت قرار داده بود.
۷۲۳۰.

الحاد هستی شناختی نیچه و آثار روانی- فرهنگی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای فلسفه دین سال ۱۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 21-42

کلید واژه ها: نیچه اختفای الهی مرگ خدا پوچی ابرانسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۱۱۰
پرسش هایی چون آیا خدایی هست؟ و آیا اعتقاد به خدا، زندگی را معنادار می سازد؟ از جمله زنده ترین پرسش های فلسفی هستند و نیچه به هردو پرداخته است. او با طرح صورتی از استدلال اختفای الهی وجود خدا را نفی کرده و برآن است که اگر تعریف ادیان توحیدی از خدا را پذیرا شویم، نمی توانیم سکوت وی را در طول تاریخ و در عرض جغرافیا توجیه نماییم. نیچه سپس کوشش می کند تا درباب کمرنگ شدن نقش باور به خدا در معنا بخشیدن به زندگی آدمی تأمل کند. وی با برساختن شخصیت های تمثیلی همچون دیوانه چراغ بدست، قدیس پیر، پاپ بازنشسته و زشت ترین انسان تلاش دارد تا نشان دهد که وقوف به مرگ خدا چگونه حیات انسان را دستخوش بحران معنوی خواهد ساخت. آموزه ابرانسان برای پر کردن خلأ پدید آمده از مرگ خداست که مطرح می گردد. ولی استدلال نیچه در رد وجود خدا ناتمام است و از پس استقرار یک هستی شناسی الحادی برنمی آید. همینطور گره زدن خداباوری به زندگی ستیزی و کین توزی توسط وی، گرچه متکی به بعضی نمونه ها در ادیان و مذاهب است، ولی آشکارکننده پیوندی ضروری نیست. نیز آموزه ابرانسان چنان دست نایافتنی ست که موجبات ناخشنودی روانی آدمی را پدید می آورد.
۷۲۳۱.

تحلیل مبادئ العمل الأخلاقی (الإدراک والشوق والعزم) من منظور نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۴۰۰ (۱۴۴۳ق) العدد ۳ (المتوالی ۹) 31 - 43

کلید واژه ها: مبادئ العمل الأخلاقی الإدراک الشوق العزیمه نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۵ تعداد دانلود : ۱۰۴
فی هذا المقال تمت دراسه مبادئ العمل الأخلاقی فی نهج البلاغه بالطریقه الوصفیه التحلیلیه. ویمکن تلخیص مبادئ العمل الأخلاقی أو عملیه إصداره من وجهه نظر الفلاسفه فی ثلاث مراحل وهی: ۱ الإدراک (التصور والتصدیق)، ۲ الإحساس (الشوق)، ۳ الإراده (الشوق المؤکّد والعزم والإجماع) فی نهج البلاغه، وتم ذکر البصیره فی العمل ونتائجه کمرحله أولى من هذه العملیه، أی الإدراک. وتشمل المرحله الثانیه لإصدار الفعل الأخلاقی أمور عاطفیه کالشوق والخوف والمیل والرغبه والحب، والمرحله الثالثه هی العزم والتصمیم والإراده فی نهج البلاغه فبناءً على هذه المبادئ الثلاثه تم تحدید طرق تحقیق العلم بعواقب الفعل وطرق تحقیق المشاعر الأخلاقیه وکذلک طرق تقویه القوه الباطنیه للتصمیم والعزم والإراده. فإن الاهتمام بالفصل بین هذه المبادئ ومراحل إصدار الإجراءات فی الأمور الأخلاقیه والدینیه مثل التوبه والتقوى والصبر والزهد وغیر ذلک، یمکن أن یوضح طریقه تحدید العوائق المختلفه التی تشرح تحقیق العمل الصالح (الفعل الأخلاقی) وطریقه القضاء علیها وتحضیر إستراتیجیات تربویه لتقویه الإدراک والشوق والعزم وتصحیحها، ولذلک تفسیرها ضروری.
۷۲۳۲.

بررسی و تحلیل معیارهای طبرسی در نقد متنی احادیث تفسیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 7-32

کلید واژه ها: روایات تفسیری معیارهای نقد مجمع البیان طبرسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۴ تعداد دانلود : ۲۸۴
حدیث از جمله منابع تفسیر اجتهادی و تنها منبع تفاسیر روایی است؛ بدین سبب تفاسیر قرآن اغلب خالی از روایت نبوده و از جمله منابع روایی محسوب می شوند. مجمع البیان اثر فضل بن حسن طبرسی یکی از تفاسیر امامیه و دایرهالمعارف علوم قرآنی و تفسیری است. در این تفسیر، روایاتِ امامیه و اهل سنت و اقوال مفسران پُرشمار است. مفسر فقط به نقل روایت بسنده نکرده و در مواردی به نقدِ روایات نیز پرداخته است. این نوشتار در پاسخ به این پرسش که طبرسی در نقد متنی روایات از چه معیارهایی بهره برده، نوشته شده است. در این پژوهش با روش کتابخانه ای، توصیفی و تحلیلی نشان داده شده است که مفسر با استناد به معیارهای قرآن، سنت قطعی، عقل، تاریخ قطعی، اصول اعتقادی، و مبانی فقهیِ امامیه، به نقد متنی روایاتِ تفسیری پرداخته و آیات دال بر عصمت انبیا، معیار قرآنی او در نقد اغلب روایات تفسیری مرتبط با داستان انبیاست.
۷۲۳۳.

جستاری تطبیقی در تبیین ویژگی های اهل بیت پیامبر(ص) در آیینه حدیث صلوات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 95-116

کلید واژه ها: قرآن تفسیر مأثور اهل بیت پیامبر (ص) حقانیت شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۳ تعداد دانلود : ۲۵۱
تلاش متکلمان شیعه در همه اعصار، اثبات جایگاه علمی و معنوی اهل بیت رسول اکرم2 به عنوان جانشینان برحق ایشان بوده و در این راه از هیچ کوششی دریغ نورزیدند. در این خصوص، استناد به آیات قرآن کریم و روایات نبوی، متفق علیه به عنوان میراث مشترک فریقین، حجتی قاطع محسوب می شود. از جمله مواردی که شایسته تأمل و عنایت بیشتر است، تبیین ویژگی های خاندان رسالت بر اساس آیه 56 سوره احزاب است. تحقیق تطبیقی در متون تفاسیر جامع سنی و شیعی، نشان از آن دارد که در این خصوص، توجه لازم صورت نگرفته است. پیامبر گرامی اسلام2 در تفسیر چگونگی صلوات بر ایشان حدیث صحیح و متفق علیه ذکر فرمودند که بررسی آن بر اساس آیات قرآن کریم و دیگر روایات صحیح، در اثبات معتقدات کلامی شیعه، نقش اساسی ایفا خواهد کرد. هدف پژوهش حاضر که با رویکرد تطبیقی، به روش توصیفی تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه ای انجام شده، رمزگشایی از این حدیث تفسیری و اثبات جایگاه علمی معنوی و مصادیق حقیقی عترت پیامبر2 می باشد. در پایان شبهات ابن تیمیه بر حدیث مذکور که به قصد انکار فضیلت امیرالمؤمنین علیR و رد عقاید شیعه مطرح شده، مورد بررسی و نقد قرار گرفته و بطلان ادعاهای او ثابت شده است.
۷۲۳۴.

اخلاق اجتماعی ایرانیان در دوره صفویه از نگاه شاردن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۴۳) 147-170

کلید واژه ها: اخلاق اجتماعی صفویان شیعه سفرنامه ها شاردن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳۰ تعداد دانلود : ۶۹۹
موضوع این پژوهش اخلاق اجتماعی ایرانیان در دوره صفویه از نگاه شاردن می باشد. اخلاق فردی و اجتماعی بخش مهمّی از فرهنگ عمومی هر جامعه ای را تشکیل می دهد. از سوی دیگر اخلاق اجتماعی تأثیر گذاری فراوانی بر شخصیّت هر ملّتی در طول تاریخ دارد. به اعتقاد بسیاری از اندیشمندان دوره 220 ساله حکومت صفویان تأثیری غیر قابل انکار بر فرهنگ مردم ایران به جا نهاده که با اندکی تأملی می توان آثار آن را در زندگی و روحیّات امروزی مردم ایران نیز تشخیص داد. صفویان با رسمی نمودن مذهب تشیّع و تلاش در راه گسترش آموزه های شیعی موجب تغییرات قابل ملاحظه ای در فرهنگ ایرانیان گشتند. شاردن جواهر فروش فرانسوی شرح مشاهدات و اطلاعات خود در مورد ایران و ایرانی را با دقّت فراوان نوشته است که به اعتقاد مورخان از اصلی ترین منابع شناخت دوره صفویه می باشد. لذا بررسی زمینه های تاریخی اخلاق اجتماعی مردم ایران در دوران کنونی مستلزم شناخت صحیح از روند شکل گیری این موضوع به خصوص در دوران صفویه می باشد. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی-تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه ای به خصوص سفرنامه شاردن، اخلاق اجتماعی ایرانیان در دوره صفوی را بررسی نموده تا زمینه برای شناخت هرچه بهتر و بیشتر جامعه ایرانی در دوران کنونی فراهم گردد. دستآورد این پژوهش نشان می دهد که دوران حکومت صفویان، علاوه بر زندگی مردم آن روزگار، تاکنون نیز بر رفتار و اخلاق اجتماعی ما تأثیر انکارناپذیری داشته اشت. نتایج این پژوهش برای بیشتر رشته های علوم انسانی به ویژه رشته های تاریخ و اخلاق کاربرد دارد.
۷۲۳۵.

الزامات ایفای مسئولیت اجتماعی در قرآن کریم با محوریت سوره مزمل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۵ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیایی ۱۹) 145-170

کلید واژه ها: سوره مزمل مسئولیت اجتماعی الزامات مدل باردن تحلیل محتوا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۱۱۸
پژوهش حاضر بر اساس گزاره های استخراج شده از آیات مبارکه سوره مزمل به بررسی الزامات ایفای مسئولیت های اجتماعی می پردازد. برای تحقق این هدف، سوره مزمل با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی مبتنی بر مدل باردن واکاوی شده است. بدین ترتیب که پژوهشگران ضمن غور در آیات و مراجعه به تفاسیر، مضامین اصلی و فرضیه های بحث خود را شکل داده و سپس با دقت در آیات و کدگذاری عبارات، در پی کشف معانی پنهان و روابط بین آنها برآمدند. یافته های پژوهش در سه مؤلفه اصلی: سازوکار ایفای مسئولیت ها، دلایل لزوم ارتباط با موجود برتر و کنش مناسب در مقابل مخالفان هویدا شدند. تحلیل یافته ها حاکی از آن است که سوره مبارکه مزمل به دغدغه اصلی انسان های مسئولیت پذیر در یافتن یک سازوکار قابل اعتماد برای انجام مسئولیت های اجتماعی شان، پاسخ می دهد و در این رابطه سازوکارهای حداکثری و حداقلی را پیش روی آنها قرار داده است و بر واقع انگاری موانع طبیعی تأکید می ورزد و ضمن توصیه به کنش مناسب برای رفع موانع و مخالفت ها، در همه این مراحل لزوم ارتباط با موجود برتر را با ذکر دلایل برمی شمرد.
۷۲۳۶.

واکاوی معنا و ترجمه مفاهیم مقاومت سازِ قرآن کریم (مطالعه موردی: واژگان «رکون»، «انبذ»، «اشداء» و «غلظت»)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره ۸ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۶ ۱۵۵-۱۲۸

کلید واژه ها: قرآن کریم مقاومت رکون غلظت شدت نبذ ترجمه های فارسی معاصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۷ تعداد دانلود : ۱۸۳
در منطق قرآن کریم، یگانه راهبرد مؤمنان در مواجهه با دشمنان، «مقاومت» ذکرشده که دارای ابعاد مختلفی است. آراء لغویان، مفسران و حتی ترجمه مترجمان درباره ی برخی ازاین گونه ها (مشخصاً «لا ترکنوا الی» در آیه 113 سوره هود، «انبذ الی» در آیه 58 سوره انفال، «اشداء» در آیه 29 سوره فتح و «غلظه» در آیه 123 سوره برائت) مختلف و متعدد است. مقاله حاضر درصدد است با روش توصیفی-تحلیلی در ارزیابی داده ها، ابتدا مفهوم این واژگان را بر اساس آراء لغویان و مفسران احصاء نموده، سپس با تحلیل و واکاوی، معنایی جامع و دقیق از آن ها ارائه دهد. درنهایت بر اساس دستاورد حاصل شده، ترجمه های فارسی معاصر (مشخصاً انصاریان، فولادوند، مکارم، مشکینی، صفوی، رضائی، معزی، مصباح زاده، خرمشاهی، حدادعادل و یزدی) نیز ارزیابی شود. نتایج جستار حاضر حاکی از آن است که برای فهم معنای دقیق این واژگانِ راهبردی، توجه به قرینه سیاق و همراهی آن ها با دیگر واژگان، مهم ترین نقش را ایفا می کند؛ امری که برخی از لغویان، مفسران و مترجمان نسبت بدان بی توجه بوده اند. درهرحال، مشکینی و صفوی در انتقال معانی درست این واژگان از باقی مترجمان مناسب تر عمل نموده اند.
۷۲۳۷.

بررسی صلح از دیدگاه منونایت، بر اساس اندیشه تشیع(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 23-32

کلید واژه ها: اسلام شیعه مسیحیت منونایت صلح جنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۰ تعداد دانلود : ۱۱۷
مسئله جنگ و صلح، در هر دین از اهمیت زیادی برخوردار است؛ چراکه مبنا قرار دادن هر یک از این دو، عملکردهایی متفاوت ایجاد می کند. منونایت شاخه ای از فرقه پروتستان در مسیحیت شمرده می شود. پیروان این مذهب، افراد متدینی هستند که به مسیح و تعلیماتش ایمان دارند و در زمینه صلح، دارای عقیده ویژه ای هستند. در این راستا، به منابع خاصی استناد می كنند و ویژگی های مشخصی را برای آن قائل اند. اما ازآنجاکه این مسئله براساس مبانی شیعه پذیرفته نیست، لازم است مورد بررسی قرار گیرد. در این نوشتار، ابتدا به روش کتابخانه ای دیدگاه منونایت ها در زمینه صلح تبیین و سپس بررسی می شود. براساس یافته های این پژوهش، منونایت ها با استناد به تعلیمات عیسی، به صلح مطلق و عدم مقاومت اعتقاد دارند؛ تا حدی كه جنگ به منظور دفاع از حق مظلوم را نیز جایز نمی دانند؛ درحالی که شیعیان، این نوع صلح را ظلم می دانند و با اینكه اسلام را دین رحمت معرفی می کنند، مقاومت و جنگ دفاعی در برابر متجاوزین را ضروری می دانند. در اسلام صلحی پذیرفته است که موجب به استضعاف کشیده شدن مظلومین جهان نشود.
۷۲۳۸.

پاسخ به مقدمه کتاب 101 'Cleared-Up' Contradictions In The Bible(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 65-82
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۰ تعداد دانلود : ۱۲۹
کتاب 101 Clear Contradictions in the Bible نوشته شبیر علی، به بررسی 101 تناقض عهدین پرداخته است. در مقابل، چهار مبلّغ مسیحی به آن پاسخ داده اند. این دفاعیه، مشتمل بر مقدمه ای است که مقاله پیش رو درصدد است تا آن را به شیوه توصیفی تحلیل و بررسی کند. این مقاله با پاسخ به این مقدمه نشان داد که نمی توان وجود تناقض در کتاب مقدس را انکار کرد و نیز نشان داد كه نمی توان با استناد به اینکه کتاب مقدس الهام است و آیات قرآن نیز آن را تصدیق کرده است، برای کتاب مقدس اعتبار و حجیت ثابت کرد. مطلب دیگر اینکه، چه پاسخ نویسندگان درست باشد یا نباشد، دیدگاه مسلمانان درباره کتاب مقدس تغییر نخواهد کرد؛ یعنی اعم از اینكه تناقض در کتاب مقدس باشد یا نباشد، مسلمانان برای کتاب مقدس اعتبار مطلق قائل نیستند؛ بلکه قرآن کتاب مقدس را فی الجمله تصدیق کرده است.
۷۲۳۹.

تقابل معرفت شناسی میرچا الیاده و جاناتان زیتل اسمیت در مطالعات ادیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 117-134

کلید واژه ها: معرفت شناسی ادیان پدیدارشناسی دین روش شناسی ادیان دین پژوهی مقایسه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۱۵۳
هدف پژوهشگران در حوزه ادیان مقایسه ای، فهم ادیان مبتنی بر توصیف صحیح و نه مبتنی بر توصیه و عقیده است. جنبه های هستی ختی، معرفت شناختی، روش شناختی و روش ها، چهار جنبه به هم وابسته از مفاهیم بنیادین پژوهش اند. موقعیت های متفاوت هستی شناسی (توجیه واقعیت و دیدگاه پژوهشگر درباره جهان)، معرفت شناسی (توجیه معرفت)، روش شناسی (توجیه روش) و روش (عمل پژوهش)، گفتمان های متفاوتی را تولید می كنند كه به فهم تازه ای در جهان ادیان منجر می شوند. نظریه های پژوهشی ریشه در مفروضات معرفت شناختی محققان دارند و هرچه در مواضع معرفت شناختی آنها بیشتر مداقه شود، فهم و مقایسه نظریه ها و دیگر عناصر بنیادین پژوهش امکان پذیر تر خواهد بود. دو گفتمان متأخر که سهم بیشتری در نظام مندکردن رشته دانشگاهی تاریخ ادیان داشته، بر فضای دین پژوهی معاصر استیلا دارند، عبارت اند از: گفتمان پدیدارشناسی و هرمنوتیک خلّاق با مرجعیت بلامنازع میرچا الیاده و گفتمان روش مقایسه ای تاریخ مدار با عنوان «گذر از الیاده» به نمایندگی جاناتان زیتل اسمیت (1938-2017). هرچند آثار فراوانی در حوزه الیاده پژوهی هست، ولی خوانش نظریات الیاده و اسمیت از منظر معرفت شناسی تازگی دارد. در ایران متأسفانه درباره زیتل اسمیت کار چندانی انجام نشده است و او به رغم اهمیت زیادی كه دارد، همچنان در محافل دین پژوهی ناشناخته و غایب است.
۷۲۴۰.

بررسی حجیت ادله عقلی در کشف مقاصد شریعت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اصولی سال هشتم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۷ 145 - 166

کلید واژه ها: مقاصد شریعت ادله عقلی حجیت استقرا سبر و تقسیم مناسبت حکم و موضوع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۴ تعداد دانلود : ۱۶۳
به کارگیری مقاصد شریعت در فرایند استنباط احکام شرعی، یکی از ظرفیت ها و پتانسیل های دانش اصول فقه است که پرداختن به زوایای مختلف آن، زمینه بهره مندی صحیح از مقاصد را در کشف حکم شرعی فراهم می نماید. بررسی راههای کشف مقاصد شارع، در پیشبرد این هدف کمک شایانی می نماید و یکی از این راهها، ادله عقلی کشف مقصد شرع است. از این روی، در این نوشتار استقرا، سبر و تقسیم و مناسبت حکم و موضوع به عنوان راههای کشف مقصد مورد بررسی قرار گرفت و این نتیجه دست آمد که این ادله به صورت مستقل، ایجاد یقین یا ظن معتبر نمی نماید، بنابراین در کشف مقاصد شریعت، دلیل مستقلی به شمار نمی آید بلکه با تایید نص یا اجماع محصل، اطمینان به مقصد کشف شده را در پی خواهد داشت.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان