درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۵٬۰۶۱ تا ۵٬۰۸۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۵۰۶۱.

درآمدی بر تحقق کمال انسان از منظر قرآن و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۵ 365 - 384

کلید واژه ها: انسان کامل کمال گرایی قرب الهی دنیا نفس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳ تعداد دانلود : ۶۷
باور همه شیعیان اثنی عشری آن است که نه تنها پیامبر اسلام و ائمه اطهار(علیهم السلام) انسان های کاملی بوده اند بلکه دیگران را به رسیدن به این مرتبه دعوت کرده و راه های نیل به کمال را در سیره و سنّت خویش بیان کرده اند. به این ترتیب اصطلاح الانسان الکامل و اصطلاحات مشابهی مانند الانسان الحقیقی و کمال الانسان، به فرهنگ و علوم اسلامی راه یافته و در علوم مختلف اسلامی مانند عرفان، حکمت، کلام، تفسیر و حدیث درباره آن سخن رفته است. اکنون سؤال این است که آیا کمال انسان امری است که در این دنیا و پیش از مرگ قابل حصول است و انسان می تواند قبل از قطع تعلق روح از بدن به آن دست یابد؟ یا اینکه دنیای مادی محدودتر از آن است که بتواند ظرف چنین کمالی برای نفس باشد و بنابراین دستیابی به این کمال منوط به مرگ است و فقط در جهان دیگر و نشئه دیگر قابل دسترسی است؟ همچنین در صورتی که کمال پس از مرگ حاصل می شود، آیا مراد از این مرگ، موت ارادی و کشتن نفس به سبب ریاضت های شرعی است یا مراد مرگ طبیعی است و یا آنکه متون دینی در این باره صراحت ندارند و پاسخ روشنی در قبال این پرسش ارائه نکرده اند؟     
۵۰۶۲.

Geographical interpretation of verse 44 of Surah Hood in discovering the location of "Judy" based on scientific findings(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Quran and Religious Enlightenment, Volume ۲, Issue ۱ - Serial Number ۳, December ۲۰۲۱ 111 - 123

کلید واژه ها: Understanding Hadith Geographical Interpretation Quran Judy Scientific Disputes

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۹۸
Background: For about 50 years, there has been a lot of controversy about the place where the Ark of Prophet Noah (PBUH) landed. In all these matters, the point is whether the location is the landing site of the Prophet Noah's ark (PBUH) or not? Objective: To present a new research in the direction of the relationship between geography and the Qur'an and to find the real place of Judy in the Qur'an according to the hadiths narrated in this regard. Method: After examining the possible places in relation to Judy's place, the existing hadiths in this regard were studied in a descriptive-analytical manner and with reference to satellite images and geographical researches. Findings: Studies have shown that three places are considered as possible places of Mount Judy, including Judy Dugi in Turkey, (which has been found in scientific studies on the existence of ships) Ararat in Armenia, Zagros, Sabalan and Sahand in Iran. Among the commentators, places have been mentioned, including Mosul, Iraq, Amud district, a mountain on Ibn Umar Island, and Saudi Arabia. In this regard, the hadiths have greatly helped to clarify the place of dispute. Results: In examining the narrations, it can be said that according to the time of issuance of narrations and the application of Mosul to early historians and geographers over a wide area including "Gāzartā d'Beṯ Zabdaï", Judi can be found in the Qur'an today compatible with Judi Dugi Mountain in the province Ağrı in Turkey.
۵۰۶۳.

بازخوانی پاداش اخروی مومنان در خوانش تفاسیر عصری

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۵ 170 - 151

کلید واژه ها: بازخوانی موضوعی پاداش های اخروی مؤمنان تفسیرعصری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷ تعداد دانلود : ۱۰۲
تفسیر آیات متشابه مخصوصاً حوزه پاداش های مؤمنان همواره یکی از دغدغه های مفسران بوده است. مفسران دیدگاه های متنوعی را ارائه داده اند. بازخوانی موضوعی آیات این حوزه در نگاه مفسرعصری باعث فهمی عمیق می باشد. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی یافته های ذیل درباره پاداش های مؤمنان حاصل گردید: ضمانت خداوند بر تحقق پاداش مومنان، پاداش ها وبرکاتی اختصاصی برای مؤمنان، امید بخش ترین وعده ها وحیرت انگیزترین پاداش ها مخصوص مؤمنان، عدم زوال پاداش های مؤمنان، رضایت خداوند نهایت پاداش ها، مؤمنان شاهدان روز قیامت، و امنیت، هدایت، آرامش قلبی و ثبوت قدم نتیجه ایمان مؤمنان، بهشتی به وسعت آسمان ها و زمین پاداش مؤمنان و دعاى ملائکه حامل عرش براى مؤمنان. خداوند پاداش هایی به مؤمنان می دهد که اختصاص به آنها دارد وایشان را به سعادت در دنیا و عزت درآخرت می رساند که هیچ چشمی ندیده و هیچ گوشی نشنیده است.
۵۰۶۴.

گسترده جامعیت قرآن از منظر نهج البلاغه

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی نامه جامعه سال ۱۹ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۴۰ 7 - 30

کلید واژه ها: جامعیت قرآن گستره جامعیت نهج البلاغه جامعیت حداکثری جامعیت هدایتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵ تعداد دانلود : ۲۲
جامعیت قرآن، از مبانی تفسیر قرآن است که چارچوب انتظار انسان از قرآن و میزان کارآمدی آن را در زندگی بشر، تعیین می کند. کلام بزرگ ترین مفسر قرآن، بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله، مرجع مناسبی برای شناخت ویژگی های قرآن است. مقاله حاضر، با عنایت به جایگاه ویژه نهج البلاغه در میان مجموع منابع معتبری که کلام امام علی ع را منتقل کرده اند، این سوال را پیگیری می کند که «دیدگاه نهج البلاغه نسبت به گستره جامعیت قرآن چیست؟» سپس با روش توصیفی- تحلیلی، به استقراء عبارات نهج البلاغه در این موضوع پرداخته و با استنباط پاسخ امام به چالش های مطرح شده در این زمینه، به این نتیجه دست یافته که در نگاه نهج البلاغه، جامعیت قرآن حداکثری است به این معنا که در ظهر و بطن قرآن ، تمام علوم الهی و بشری که به هدایت انسان برای دستیابی به کمال دنیوی و اخروی، مرتبط است وجود دارد، اما درک این جامعیت، به میزان فهم مخاطبان و عمق ارتباط آن ها با اهل بیت پیامبر (ص)، بستگی دارد.
۵۰۶۵.

مطالعه تطبیقی اسقاط شرط بی اعتبار در فقه اسلامی و حقوق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فقهی دوره هفدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 261 - 281

کلید واژه ها: ابقای عقود تصحیح عقد شرط ضمن عقد شرط فاسد شرط مفسد طرح عقد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۶ تعداد دانلود : ۲۵۰
دیدگاه مرسوم، شرط مبطل را موجب بی اعتباری مطلق عقد قلمداد می کند و هر نوع تصحیح و احیای عقد از طریق اسقاط شرط را غیرممکن می داند. در مقابل، رویکرد فقهای متأخر و حقوقدانان پذیرش امکان حذف شرط بی اعتبار از عقد است. در این نوشته ضمن مقایسه مفهومی اسقاط شرط بی اعتبار با نهادهای مشابه، نظریات فقهای مذاهب خمسه پیرامون امکان و آثار اسقاط شرط بی اعتبار تحلیل و با ارزیابی ادله موافقان و مخالفان، قوّت و ضعف هر یک تبیین شده است. می توان پذیرفت که رویکرد جدید و پذیرفتنی موافقان، بر پایه بازنگری در رابطه عقد و شرط و به رسمیت شناختن نوعی موجودیت اعتباری برای عقد باطل بنا شده است. با توجه به تعدد قانون ها و بالا بودن احتمال استفاده از شروط بی اعتبار و با تکیه بر ارتکاز عرفی مبنی بر امکان حذف جزء فاسد از عقد، رویکرد جدید دارای مزایای متعدد عملی است که ادله مطرح شده در این مقاله، امکان آن را از نظر علمی نیز توجیه پذیر و پذیرفتنی می کند. در قانون مدنی ایران نیز در این زمینه منعی وجود ندارد و با توجه به مبانی و اطلاق مواد مرتبط، می توان این دیدگاه را با موضع قانون ایران سازگار دانست.
۵۰۶۶.

تأملی در مجازات های تبعی در حقوق کیفری ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق سال پانزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۴ 189 - 208

کلید واژه ها: مجازات های تبعی محرومیت از حقوق اجتماعی سوءپیشینه اعاده حیثیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۱ تعداد دانلود : ۱۵۲
گاه اهمیت جرم و یا شرایط مجرم به گونه ای می باشد که قانون گذار در کنار اجرای مجازات اصلی و تکمیلی با وضع مقرراتی، گونه ای دیگر از کیفرها با اثر محرومیت از برخی حقوق اجتماعی را ایجاد نموده که اجرای قهری این کیفرها از بعد حقوقی و اجرایی می تواند با چالش هایی روبرو شود. این مقاله باهدف بررسی چالش های مجازات های تبعی در حقوق کیفری ایران و سیر فرآیند تقنینی آن از نسخ مجازات های تبعی تا احیاء مجدد مجازات های تبعی، با استفاده از اسناد و منابع کتابخانه ای و به روش توصیفی و تحلیلی به این نتیجه رسیده است که؛ مجازات های تبعی دارای چالش های متعدد حقوقی و اجرایی می باشد که ازجمله آن ها می توان به غیرقابل تخفیف و تبدیل بودن مجازات های تبعی، محرومیت دائمی از برخی حقوق اجتماعی، نامساوی و غیرقابل انعطاف بودن مجازات های تبعی، طولانی بودن مدت رفع سوءپیشینه کیفری، عدم حذف از سجل قضایی، اعمال مجازات های تبعی پس از توقف کیفرهای سالب حیات و حبس ابد، عدم پیش بینی مرجع خاص در اتمام مجازات های تبعی، اعمال مجازات های تبعی بر اساس قانون لاحق، عدم اعمال مجازات های تبعی برای شخص غایب و عدم پیش بینی گذشت شاکی بعد از اجرای حکم اشاره نمود.
۵۰۶۷.

نقد سازگاری توحید قرآن و کتاب مقدس در اندیشه دنیز ماسون (با نگاهی به اندیشه تفسیری ملاصدرا)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: آیین حکمت سال سیزدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۸ 95 - 122

کلید واژه ها: توحید تثلیث الوهیت رابطه عرضی ماسون ملاصدرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۶ تعداد دانلود : ۷۶
اعتقاد به تثلیث در کتاب مقدس مسیحی از چالش ها ی بسیار مهم برای متکلمان مسیحی بوده است؛ به ویژه برای کسانی که کوشیده اند در بحث تطبیقی آن را سازگار با توحید در قرآن نشان دهند. خانم ماسون با اذعان به برتری قرآن در مسئله توحید در قرآن و برخی ضعف های اندیشه مسیحی در آن، تلاش دارد از این چالش بیرون آمده، به نوعی اندیشه تثلیث را سازگار با توحید نشان دهد؛ اما در این راه موفق نبوده است. تلاش برخی محققان بر آن است دیدگاه او را متفاوت با اندیشمندان مسیحی دیگر و متأثر از اندیشه عرفانی اسلام نشان دهند؛ اما تبیین دیدگاه او نشان می دهد اندیشه او با دیگر اندیشمندان مسیحی تفاوت ندارد. همچنین اندیشه او متفاوت با دیدگاه عرفانی است که از وحدت وجود سخن گفته اند. اعتقاد به تثلیث با هر نوع تقریری از آن با دیدگاه قرآن تفاوت بنیادی دارد. این تفاوت و انتقاد بنیادی به عقیده تثلیث با دقت در آیات قرآن و اندیشه تفسیری برخی اندیشمندان مانند صدرا به طور روشن قابل بازیابی است.
۵۰۶۸.

تأثیر عنصر اضطرار بر نظام قراردادهای اقتصادی با تکیه بر ادله فقهی و مبانی نظری آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اقتصادی سال سوم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ 89 - 100

کلید واژه ها: اضطرار تزاحم حدیث رفع قاعده لاضرر قرارداد اقتصادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۱۵۲
زمینه و هدف : مواجهه با شرایط اضطرار و به تبع آن عدم انجام تعهدات مندرج در قراردادها، یکی از مباحث مهم در عصر جدید است. با توجّه به ارتباط تنگاتنگ نظام حقوقی ایران با قواعد و احکام فقهی و درنظر داشتن مبانی نظری اضطرار، تأثیر عنصر مزبور بر نظام قراردادهای اقتصادی با تکیه بر مؤلّفه های گفته شده، هدف پژوهش پیش روی می باشد. مواد و روشها : نوع پژوهش حاضر، توصیفی بوده و روش بکار گرفته شده در آن، توصیفی - تحلیلی می باشد. یافته ها : یافته های پژوهش، حاکی از تأثیرگذاریِ عنصر اضطرار بر نظام قراردادهای اقتصادی در دو سطحِ مفاد و شروط قرارداد اقتصادی و همچنین بقاء یا انحلال آن می باشد. ملاحظات اخلاقی : در این پژوهش، حفظ اصالت متون و امانت داری در نقل گفتار، به عنوان بایسته اخلاقی، مورد نظر نویسندگان بوده است. نتیجه گیری : بررسی تأثیر اضطرار بر نظام قراردادهای اقتصادی با توجّه به ادلّه فقهی و مبانی نظری آن، نشان می دهد که در صورت عدم پیش بینیِ ساز و کارهای حقوقی لازم به منظور کنترل دامنه این تأثیرات، تعارض آشکار آنها با ادلّه فقهی، بی اثر شدن مبانی نظری و دور شدن از فلسفه اصلی وضعیت اضطراری، امری دور از ذهن نخواهد بود. واژگان کلیدی : اضطرار، تزاحم، حدیث رفع، قاعده لاضرر، قرارداد اقتصادی.
۵۰۶۹.

تأملی در ضرورت استفاده از «خود-ارزیابی» در برنامه درسی تربیت دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال شانزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۷ 57 - 84

کلید واژه ها: خود - ارزیابی برنامه درسی تربیت دینی اصول تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷ تعداد دانلود : ۱۳۲
این تحقیق با هدف تبیین ضرورت «خود−ارزیابی» و تناسب آن با اصول تربیت دینی انجام گرفت. روش تحقیق، توصیفی−تحلیلی بود. براساس یافته ها مشخص شد که خود−ارزیابی با هشت اصل تربیت اسلامی (اصل جامعیت، اصل توحید و اخلاص، اصل مشارکت و مسئولیت، اصل تفاوت های فردی، اصل گرایشات مثبت دینی، اصل عذرپذیری و جبران، اصل کرامت و اصل مداومت و نظارت دائمی) متناسب بود و بر ارزشیابی رایج (شناخت−محور، کمی و معلم−محور) مزیت دارد. همچنین، به کار بردن خود−ارزیابی در برنامه درسی تربیت دینی می تواند از حالت حداقلی (به صورت مکمل) تا حالت حداکثری (تنها مدل ارزیابی) متفاوت باشد. درنهایت، استلزامات کاربرد خود−ارزیابی در برنامه درسی تربیت دینی مطرح شده است.
۵۰۷۰.

تحلیل محتوای «خودشفقتی» در روایت قرآن از جنگ اُحد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال دوازدهم زمستان ۱۴۰۰شماره ۴۷ 147 - 176

کلید واژه ها: خودشفقتی قرآن جنگ احد شفقت بر نفس ارتباط با خود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۱ تعداد دانلود : ۱۴۱
شکست، دشواری و ناگواری از ضرورت های اجتناب ناپذیر دنیایند؛ وعده خداوند متعال بر دوام سختی کشیدن انسان و استمرار بی وقفه ی آزمایشات و ابتلائات الهی در دنیا شاهد بر این مدعاست. بی تردید قرآن کریم در راستای مواجهه سالم و کارامد با این مشکلات نیز نسخه ای فراگیر دارد. مطالعاتی که به تازگی از منظر روانشناختی به این مقوله پرداخته اند، بر یک شاخصه بنیادین به نام «شفقت بر نفس» یا «خود دلسوزی» تاکید نموده و آن را اساس بسیاری از مهارتهای فردی، عزت نفس، شادکامی و... دانسته اند. این پژوهش به روش تحلیل محتوای کیفی و رویکرد میان رشته ای، مولفه های خودشفقتی را در یکی از مقاطع بحرانی امت اسلامی در عصر حضور رسول اکرم (ص) یعنی جنگ احد، دنبال نموده و به بسط محتوایی این فضیلت بر اساس قرآن دست یافته است. در مقوله مهربانی با خود؛ به مفاهیم نقد و انکار سرزنشگران، تاکید بر وجود مدبر مهربان و تسلی و القای آرامش؛ در مقوله انسانیت مشترک؛ عمومیت قانون مرگ و تکرار تاریخی بلا برای مؤمنان و در رابطه با ذهن آگاهی؛ تحلیل زمینه های شکست، انگیزش جهت غلبه بر شکست، ارائه راهکار و دستاوردسازی از شکست و تصریح به عواقب انتخاب های نادرست، را مهمترین مفاهیم محتوایی آیات جنگ اُحد یافته است.
۵۰۷۱.

تحلیل چالش های مترادف سازی در قرآن کریم

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۶ 199 - 220

کلید واژه ها: ترادف در قرآن اعجاز اشتراک اضداد و نظایر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۱ تعداد دانلود : ۱۲۶
در حوزه زبان شناسی، وجود ترادف یا عدم وجود ترادف در الفاظ عربی، یکی از مباحث بحث برانگیز میان دانشمندان اهل لغت به شمار می آید. به تبع آن، وجود ترادف یا عدم آن در قرآن کریم نیز، از موارد اختلافی بین قرآن پژوهان است. در این میان، تاریخ تفسیر قرآن کریم، گویای آن است که برخی از مفسران، مانند طبرسی، زمخشری و دیگران با قول به ترادف در قرآن، موافق هستند. در مقابل، بعضی دیگر هم، مثل سیوطی و مرحوم استاد معرفت و سایرین، خلاف این را اعتقاد دارند. در این مقاله، ضمن تبیین ادّله هر یک از موافقان و مخالفان قول به ترادف، چالش های برخواسته از پذیرش ترادف در قرآن هم، مورد کندوکاو قرار گرفته است.رهاورد این پژوهش، با روش انتقادی، تحلیلی و شیوه درون متنی، معطوف به این حقیقت است که اولاً، قبول ترادف در قرآن کریم بر اساس ادّله محکم مخالفان ترادف، امکان ناپذیر است. ثانیاً، قول به وجود ترادف در قرآن، پیامدهای منفی، همچون حاکمیت افکار سطحی و ساده از فهم معانی آیات، طرح حشو و زیاده در الفاظ قرآن، مخدوش شدن اعجاز قرآن در ابعاد مختلف آن و غیره را به همراه می آورد که التزام به آنها را، هیچ قرآن پژوهی نمی پذیرد.
۵۰۷۲.

تحلیل روایات تفسیری فریقین پیرامون مفهوم گریه آسمان و زمین در آیه 29 سوره دخان(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۲ 133 - 153

کلید واژه ها: آیه 29 دخان گریه آسمان و زمین روایات تفسیری گریه بر امام حسین (ع) ارزیابی روایات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۹ تعداد دانلود : ۹۷
پژوهش حاضر به روش تحلیل محتوا به بررسی روایات تفسیری فریقین درباره گریه آسمان و زمین ذیل آیه 29 سوره دخان پرداخته است. بر اساس این روایات، آسمان و زمین در مرگ مؤمنان، پیامبران، صالحان، حضرت یحیی و امام حسین(ع) گریه می کنند. در مقابل، برای موجودات خبیثی نیز چون فرعون گریه نکردند و این نشان از حقارت آنهاست. با آنکه بر پایه آیاتی که به هدایت موجودات اشاره دارند، تمامی موجودات دارای شعور هستند. برخی از اندیشمندان گریه موجودات فاقد شعور همچون آسمان و زمین را مشکل دانسته و آن را به گریه اهل آسمان ها و زمین توجیه کرده اند. برخی نیز آن را تعبیری کنایی شمرده اند. برخلاف تلقّی غیر حقیقی بودن، روایات فراوانی در منابع روایی فریقین به شکل مستفیض نقل شده که بر اساس آنها، پس از شهادت امام حسین(ع) وقایعی همچون سرخی افق به هنگام طلوع و غروب خورشید رخ داد. این وقایع بر گریستن حقیقی اجزای هستی به ویژه آسمان و زمین بر امام حسین(ع) اشاره دارند. در این میان، تمامی موارد بیان شده که مفسران فریقین در مفهوم آیه ذکر کرده اند، به عنوان مصداق های برای گریه در آیه محسوب می شود. هر چند گریه آسمان ها و زمین بر امام حسین(ع) مصداق اتمّ تلقی می گردد.
۵۰۷۳.

بررسی مدعای «اثبات بلاتشبیه» در کتاب التوحید ابن خزیمه و نقد دلایل آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۴ 49 - 70

کلید واژه ها: ابن خزیمه تشبیه اثبات بلاتشبیه صفات خبری کتاب التوحید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۷ تعداد دانلود : ۱۲۷
دانشمندان مسلمان درتبیین صفات خبری روش هایی از قبیل تشبیه، تأویل، توقف و اثبات بلا کیف را مطرح نموده اند. محمد بن اسحاق بن خزیمه محدث و فقیه نامدار اهل سنت(311-233ق.) در کتاب التوحید با ذکر انبوهی از آیات، روایات و استدلال ها به اثبات صفات خبری پرداخته است. سؤال این است که مدعای ابن خزیمه و استدلال های او چیست و با چه نقدهایی مواجه است؟ فرضیه ما این است که ابن خزیمه با طرح استدلال هایی از قبیل قوت و قدم صفات خداوند، ادعای «اثبات بلاتشبیه» کرده و به رد تأویل پرداخته است. با مطالعه و کاوش در کتاب ابن خزیمه و پردازش به شیوه توصیفی، تحلیلی، این نتایج حاصل شد: استدلال های ابن خزیمه با تعارضات و محذورات متعددی روبه رو بوده و ابن خزیمه نه تنها توفیقی در رفع تشبیه نداشته، بلکه به جسم انگاری دامن زده است. او در عین تخطئه اهل تأویل به استفاده مکرر از تأویل در تبیین آیات و روایات پرداخته است. کتاب التوحید ابن خزیمه، همواره مستمسک رهبران سلفی همچون ابن تیمیه و مورد توجه وهابیت قرار گرفته و روشن نمودن ناکارآمدی آن می تواند در دفاع از توحید ناب، تأثیرگزار و مفید باشد.
۵۰۷۴.

بررسی و تبیین وجه تسمیه خطبه اشباح با تکیه بر نظریه یاکوبسن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال هجدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۵۲) 155 - 186

کلید واژه ها: نهج البلاغه خطبه اشباح رومن یاکوبسن نقش گرایی نقش ارجاعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۵ تعداد دانلود : ۲۰۹
رومن یاکوبسن از بنیان گذاران مکتب زبان شناسی نقش گرای پراگ معتقد است که هر ساخت زبانی دارای هدفی است که بایستی با در نظر گرفتن اهداف ارتباطی آن تبیین شود و ساخت های زبانی با توجه به محوریت هریک از شش رکن پیام شامل: گوینده، شنونده، پیام، زمینه پیام، مجرای ارتباطی و اجزای پیام، به ترتیب شش کارکرد، عاطفی، ترغیبی، ادبی، ارجاعی، همدلی و رمزگان دارند. خطبه اشباح متشکل از مجموعه ای از جمله های ارجاعی است که با هدف تعلیمی ایراد شده است؛ در مورد وجه تسمیه این خطبه بین شارحان اختلاف نظرهایی وجود دارد. پژوهش پیش رو با هدف شناخت چرایی نامگذاری خطبه اشباح و اثر فرایند ارتباط کلامی بر این نامگذاری و با فرض این که این نامگذاری در واقع محدودیت ادراکی بشر و علم امام به این امر بوده، سامان یافته است. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی با رویکرد زبان شناختی است که در پرتو آن به بررسی ارکان پیام های این خطبه بر اساس نظریه رومن یاکوبسن پرداخته شد تا به این ترتیب به این پرسش پاسخ داده شود که با بهره گیری از کدام ویژگی ارتباط کلامی، امام(ع) این درک را در مخاطب از محدودیت ادراکی بشر ایجاد نموده است؟ در نهایت فرض مذکور اثبات شد و مشخص گردید که امام(ع) با استفاده از امکان صدق و کذب پیام های ارجاعی، موفق به ایجاد درک وجدانی از محدودیت ادراکی بشر در مخاطب گردیده است.
۵۰۷۵.

ساختار و نتایج استعاره مفهومی بهشت در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۳ 89 - 112

کلید واژه ها: استعاره مفهومی بهشت قرآن جرج لیکاف تاریخیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۳ تعداد دانلود : ۲۵۲
یکی از موضوعاتی که همواره در کانون مباحث بلاغی قرآن پژوهان قرار داشته، استعاره و چگونگی تأثیر آن در زبان قرآن بوده است. با ظهور علومِ شناختی و پس از معرفی نظریه استعاره مفهومی از جانب جرج لیکاف، این مطالعات دچار تحول گشته و روش هایی برای درک بهتر متون در پرتو این نظریه ارائه شده است.هدف پژوهش حاضر که به روش توصیفی تحلیلی و با تجزیه و تحلیل کیفی انجام شده است، بررسی شواهدی از استعاره های مفهومی در قرآن و نتایج حاصل از آن در مفهوم سازی برای مخاطبان این کتاب آسمانی می باشد. بدین منظور، مفهوم بهشت به عنوان مورد مطالعه انتخاب و سپس به بررسی استعاره های مفهومی آن در دامنه آیات مرتبط با بهشت پرداخته شده و در نهایت ساختاری از آن ها ارائه گردیده است. همچنین شواهدی از این نوع استعاره در روایات پیشوایان معصوم(علیهم السلام) ارائه شده است. با دقت در ساختار مذکور مشخص می شود که بهشت توسط چه مواردی مفهوم سازی شده و چگونه در تجربیات روزمره ما از زندگی ریشه دارد.
۵۰۷۶.

مقارنه دیدگاه فیلسوفان و قرآن کریم در بحث زمان، دهر و سرمد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فلسفه اسلامی بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۸ 289 - 313

کلید واژه ها: فهم فلسفی زمان حقیقت دهری و سرمدی زمان قرآنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۸ تعداد دانلود : ۲۰۰
هدف این پژوهش، بیان مسئله زمان، دهر و سرمد در نگاه فیلسوفان و آیات قرآن کریم است که با روش توصیفی و تحلیل مقایسه ای، در صدد بیان فهم فلسفی از آیات مرتبط با زمان در قرآن کریم است. زمان موجود بی قراری است که آغاز و پایانی ندارد. چیستی زمان به نظر بدیهی است، ولی در بیانِ ماهیت از دشوارترین مسائل است. فیلسوفان برای کشف حقیقت زمان در عالم ماده و فراتر از آن در دهر و سرمد تلاش بسیار کرده اند. اگرچه زمان نتیجه حرکت از قوه به فعل است، ولی اختصاص به عالم طبیعت ندارد و در تمام شئون و جلوه های هستی جاری است. دهر که به زمان احاطه وجودی دارد، با زمان بودن و نه در زمان بودن است. سرمد، محیط به دهر و باطن آن است و این سه ظرف در مراتب وجودی نظام هستی در طول یکدیگر قرار دارند. در قرآن کریم زمان با الفاظ گوناگون از جمله در آیات مربوط به بیان صفات و افعال الهی و توصیف جهان آخرت استفاده شده است. فهم فلسفی از این آیات که در مقارنه با دیدگاه های فیلسوفان حاصل می شود، نشان می دهد که زمان در وقایع قرآنی متناسب با مرتبه وجودی آن، مفهومی فراتر از زمان در عالم ماده دارد و حقیقت دهری و سرمدی به خود گرفته است.
۵۰۷۷.

ضمانت کیفری حقوق اقتصادی زوجه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اقتصادی سال سوم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 75 - 91

کلید واژه ها: ضمانت کیفری حقوق اقتصادی زوجه مهریه نفقه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۳ تعداد دانلود : ۱۴۲
زمینه و هدف: زوجه در روابط با زوج دارای حقوق متعددی است. بخشی از این حقوق تحت عنوان حقوق مالی و اقتصادی یاد می شود. حقوق اقتصادی زوجه شامل مواردی چون مهریه، نفقه، نحله اجرت المثل می باشد. هدف اصلی مقاله حاضر این است که ضمانت اجرای کیفری حقوق اقتصادی زوجه را بررسی نماید. مواد و روش ها: مقاله پیش رو توصیفی تحلیلی بوده و با استفاده از روش کتابخانه ای به بررسی موضوع پرداخته است. یافته ها: همه مصادیق حقوق اقتصادی زوجه دارای ضمانت کیفری نیست. بهره گیری از ضمانت کیفری در روابط زوجین چندان با بنیان و فلسفه خانواده و ازدواج که مبتنی بر علاقه است سازگار نیست، بر همین اساس رویکرد قانون گذار در این خصوص حداقلی است. ملاحظات اخلاقی: در مراحل مختلف نگارش مقاله، اصول اخلاقی و علمی از جمله بهره گیری علمی و دقیق از منابع علمی رعایت شده است. نتیجه گیری: در خصوص حقوق اقتصادی زوجه صرفاً در مورد مهریه و نفقه ضمانت کیفری پیش بینی شده است. در خصوص مهریه نیز با صدور بخشنامه اخیر قوه قضائیه که برای اجرای احکام حبس عدم پرداخت مهریه محدودیت قائل شده است، عملاً ضمانت کیفری منتفی شده است. قانون گذار برای نفقه نیز ضمانت کیفری حبس تعیین کرده است اما واقعیت امر این است که مجازات حبس برای ترک انفاق تأثیری بر وضعیت زوجه ندارد. بنابراین بهتر است به جای مجازات حبس، مجازات های دیگری از جمله محکومیت به کار اجباری در مراکز معین و پرداخت دستمزد آن به محکوم له در نظر گرفته شود.
۵۰۷۸.

عصری سازی حدیث؛ مطالعه موردی، سیره ابوطالب(ع)

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال هفتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۳ 7-18

کلید واژه ها: ابوطالب سیره پژوهی قصیده لامیه عصری سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۷ تعداد دانلود : ۱۵۲
عصری سازی حدیث، به معنای کشف ملاک و معیاری جهان شمول از سیره معصومین: برای الگوبرداری همه مؤمنان است. افزون بر معصومین(ع)، سیره کسانی که رفتار آنها توسط معصوم تأیید شده نیز می تواند در موضوع عصری سازی مفید باشد. ابوطالب به عنوان حامی بزرگ پیامبر اکرم(ص)، با حفظ موقعیت پیش از اسلام خود، در شکل گیری و استمرار جامعه اسلامی نقش مهمی داشت. با وجود عدم بروز رفتار ایمانی، عملکرد او از سوی پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) تأیید شده و آنها صراحتاً به ایمان ابوطالب پرداخته اند. از این رو مسئله اصلی مقاله این است که آیا عصری سازی سیره ابوطالب می تواند الگو و معیاری برای مؤمنان امروزی ارائه کند؟ این نوشتار با بررسی تاریخی گزارش های مربوط به زندگی ابوطالب در حمایت از پیامبر(ص) و بر اساس تأییدات ائمه از رفتارهای ابوطالب نشان داده است که با ملاک و معیار فرا زمانی و فرا مکانیِ «عصری سازی سیره» می توان از سیره ابوطالب متناسب با نیازهای روز، الگوسازی کرد.
۵۰۷۹.

اعتبارسنجی روایت شیردهی ابوطالب(ع) به پیامبر(ص) در کتاب الکافی

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال هفتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۳ 51-66

کلید واژه ها: دایگی ابوطالب شیردهی ابوطالب نوزادی پیامبر (ص)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۹ تعداد دانلود : ۱۰۱
مرحوم کلینی در کتاب کافی، روایتی را مبنی بر شیردهی ابوطالب در دوران نوزادی پیامبر(ص) نقل کرده است. این روایت یک امر نامتعارف و مشکل به شمار می رود و در میان منابع متقدم تنها در آن کتاب ذکر شده است. نبود این روایت در منابع متقدم سبب شد عده ای آن را ساختگی بدانند. مسئله اصلی پژوهش بررسی سندی و محتوایی این روایت است. در این نوشتار با بررسی روایی و محتوایی نشان داده شد که سند این روایت ضعیف است. همچنین با توجه به محصور بودن روایت در کتاب کافی، انتساب صدور چنین روایتی از معصوم احراز نمی شود. اگرچه شیرزی بودن مردان از نظر پزشکی ممکن است و در فقه نیز احکامی در این باره وجود دارد، با این همه چنین عملی در مردان نامتعارف است. از این رو با توجه به ضعف سند، تفرد، تعارض با گزارش های تاریخی و نامتعارف بودن، روایت شیردهی ابوطالب به پیامبر(ص) مردود به نظر می رسد.
۵۰۸۰.

نقش کمال گرایی اخلاقی در تنظیم رفتار مصرفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 297 - 334

کلید واژه ها: کمال گرایی اخلاق رفتار مصرفی ترویج مصرف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۵ تعداد دانلود : ۱۵۹
بر اساس آموزه های اسلامی هدف نهایی انسان،رسیدن به کمال است.کمال گرایی بر تمام رفتار انسان مؤثر است.این پژوهش تبیین می کند که چگونه و طی چه فرآیندی کما ل گرایی اخلاقی در تنظیم رفتار مصرفی مؤثر است.این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از داده های کتابخانه ای یک تحقیق بنیادی است.بر اساس جهان بینی توحیدی و الحادی دو شیوه مصرف متفاوت در جوامع انسانی شکل می گیرد که ازنظر فرآیند،مبانی،شاخصه ها و پیامدها در مقابل هم قرار دارند.جهان بینی الحادی منجر به رفتار مصرفی لذت گرا می شود.مبانی آن،فراموشی یاد خدا و عدم التزام به قوانین تشریعی الهی و غفلت از آخرت و ارزش های متعالی است.که این مبانی منجر به سه شاخصه می شود:حاکمیت تمایلات نفسانی،مصرف بیشینه،خلق نیازهای غیرضروری.که پیامدهای مانند از بین رفتن نعمت،فسادوبه طور کلی تغییر سبک زندگی را به دنبال دارد.در مقابل این مصرف،مصرف کمال گرا وجود دارد.مصرف کمال گرا بر پایه جهان بینی توحیدی شکل می گیرد.مبنای مصرف کمال گرا درزمینهٔ مبدأ شناختی،این است که فقط خداوند حق قانون گذاری را برای زندگی انسان دارد.مبنای هستی شناختی این مصرف،بیان می کند که آفرینش جهان هدفمند است و بازگشت عالم به سوی خداست و انسان درآخرت باید پاسخگوی همه رفتار خود باشد.این مبانی منجر به دو شاخصه اصلی در این مصرف می شود:الف.تدبیر مصرف ب.رعایت حقوق شرعی در مصرف.پیامد این مصرف برای انسان،امانت داری نسبت به نعمات الهی،تناسب مصرف با ظرفیت های محیط زیست،عدالت اجتماعی،توازن و اعتدال در مصرف است.هدف از مصرف لذت گرا رسیدن انسان به بیشترین لذات مادی و استفاده از هر ابزاری در این مسیر است؛اما اساسی ترین هدف در مصرف کمال گرا،کسب رضایت الهی ورسیدن به سعادت نهایی از طریق عمل به دستورات الهی است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان