درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۲۴۱ تا ۳٬۲۶۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۳۲۴۱.

نقش شاخص های تربیت دینی آیات امامت بر شکل گیری جامعه آرمانی اسلامی

نویسنده:
منبع: مطالعات دین پژوهی سال ۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۲ 49 - 74

کلید واژه ها: امامت تربیت تربیت دینی جامعه آرمانی آیات امامت جامعه اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸ تعداد دانلود : ۴۶
 در وصف بعثت پیامبر(ص) و نصب امامان معصوم (ع) هدیه ای الهی است آیاتی در قرآن آمده است که درصورت الگو گیری بشر از آنها آرزوی دیرینه او یعنی، تشکیل جامعه آرمانی اسلامی با هدف ایجاد فرصت برای دستیابی به هدف اصلی خلقت که در گرو معرفت الهی است محقق خواهد شد. نوشتار حاضر باروش توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از تفاسیر و منابع کتابخانه ای درصدد پاسخ گویی به این پرسش است که شاخه های تربیتی آیات مربوط به امامت در تحقق جامعه مورد انتظار اسلامی چگونه منشأ اثر است. یافته های پژوهش نشان می دهد باتوجه به شاخص های تربیتی آیات امامت که ناظر به خود مقام امامت و هدایتگری انسان است، مردم و مسئولان جوامع اسلامی باید با داشتن روحیه ولایت پذیری و اطاعت از امام در رشد معنوی و مادی افراد جامعه تلاش کنند.
۳۲۴۲.

زیارت اربعین، الگویی در ترویج شعائر دینی

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخ اسلام سال ۲ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳ 72 - 55

کلید واژه ها: زیارت اربعین امام حسین (ع) امت اسلامی شعائر دینی وحدت و تقریب مسلمانان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸ تعداد دانلود : ۲۱
تأمل در زیارت اربعین سرور و سالار شهیدان، حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و واکاوی تاثیرات آن به عنوان یکی از شعائر الهی و پاسداشت چهلمین روز حادثه کربلا، از اهمیت خاصی برخوردار است. این امر می تواند در ترویج شعائر دینی در جوامع اسلامی و حتی جوامع غیر مسلمان نیز به ایفای نقش بپردازد و هویت دینی و مذهبی شیعه را به همگان نشان دهد. بررسی منابع متقدم و بهره گیری از شیوه توصیفی نشان می دهد زیارت اربعین، یکی از توصیه های پیشوایان دین اسلام به پیروان خویش بوده و از آن به عنوان یکی از علامات و نشانه های مومن یاد شده است. فلسفه این شعار نمادین در کنار سایر شعائر دینی این است که انسان را به یاد خدا بیندازد، افراد را در پیمودن مسیر حسینی یاری بخشد، مکتب امام حسین(ع) را به عنوان مکتب شهادت و ایثار به جهانیان معرفی کند، موجبات وحدت هر چه بیشتر را میان مسلمانان فراهم کند و از این طریق، همگان را به مبارزه با ظلم و بی عدالتی فراخواند.
۳۲۴۳.

چیستی، گونه شناسی و کارکرد شرح صدر در روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۷ 219 - 242

کلید واژه ها: شرح صدر عبودیت علم امام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۵ تعداد دانلود : ۱۱۴
شرح صدر موهبتی الهی و نوعی بسط وجودی، معرفتی و افزایش ظرفیتی است که قابلیت درک معارف و حقایق را ایجاد می کند و زمینه پذیرش نور ایمان را فراهم می آورد . لذا تحقیقی سنت پژوهی، درباره چیستی و کارکرد شرح صدر حائز اهمیت است زیرا در روایات بسیاری به آن اشاره شده است . این پژوهش بر اساس ماهیت و روش، تحقیقی کیفی است . با استقراء روایات شرح صدر، دسته بندی موضوعی و در نهایت تحلیل و تبیین، ارتباط میان روایات را ترسیم می نماید . در این پژوهش ابتدا گونه شناسی روایات شرح صدر و سپس تبیین و تحلیل عوامل زمینه ساز، خصایص و نتایج شرح صدر، مورد مداقه قرار گرفت . شرح صدر فضل و منتی بر پیامبر 2 و امری فراتر از مقام نبوت است که در صورت تحقق عبودیت و بندگی از جانب خداوند متعال اعطا و مقدمه ای است تا فرد به وسیله آن به هدایت رهنمون گردد . از آنجا که امام حاق شرح صدر، معدن علم و نورانیت قرآن است، معیت و شناخت امام بالنورانیه و پذیرش قلبی فضایل او، شرح صدر است . این پژوهش به شناخت مصادیق و راه دستیابی به شرح صدر می پردازد .
۳۲۴۴.

مبانی و شاخصه های سیاسی انتظار راهبردی در مکتب شهید سلیمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال شانزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۶۱ ویژه همایش شهید سلیمانی و مکتب انتظار و مقاومت 277 - 322

کلید واژه ها: مبانی شاخصه های سیاسی انتظار انتظار راهبردی مکتب شهید سلیمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۳ تعداد دانلود : ۱۲۳
عملکرد سردار سرافراز، شهید حاج قاسم سلیمانی، نشأت گرفته از ایدئولوژی و مکتب انسان سازی است که از آن به مکتب شهید سلیمانی یاد شده و مقوله «انتظار راهبری» یکی از مهم ترین مؤلفه های این مکتب شمرده می شود. انتظار راهبردی در مکتب شهید سلیمانی از ابعاد مختلفی قابل بررسی است که پرداختن به بعد سیاسی آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این تحقیق به دنبال تبیین مبانی و شاخصه های سیاسی انتظار راهبردی در مکتب شهید سلیمانی است. با نگاهی به سیره، رفتار و گفتار سردار شهید سلیمانی می توان مواردی نظیر توحید و حاکمیت الهی، امامت و ولایت، تحقق عدالت، عقلانیت، اقدام و عمل گرایی، تکلیف محوری و وظیفه گرایی و اعتقاد، ایمان و توکل را از مبانی انتظار راهبردی در مکتب شهید سلیمانی دانست که بر پایه آن، شاخصه های سیاسی انتظار راهبردی نیز در مواردی مانند ولایت مداری، جهانی اندیشیدن، تمدن سازی اسلامی، امیدآفرینی، بصیرت، عزت، استقلال، وحدت و همبستگی، جهاد همه جانبه و همیشگی، ظلم ستیزی، حق طلبی، ایثار و شهادت طلبی، مقاومت و استقامت، و در نهایت، تقویت درونی و آمادگی، قابل تصور است. نوع گردآوری اطلاعات در این تحقیق، کتابخانه ای بوده و با روش توصیفی _ تحلیلی به پاسخگویی به سؤال تحقیق، پرداخته است.
۳۲۴۵.

کارکرد گیاه انگاری در عینی سازی مفهوم "زندگی" در متن قرآن و نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۶ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیایی ۲۲)

کلید واژه ها: قرآن نهج البلاغه استعاره مفهومی گیاه انگاری زندگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۴ تعداد دانلود : ۱۲۲
در قرآن و نهج البلاغه استعاره های مفهومی متعددی برای معرفی زندگی به کار رفته است؛ از جمله استعاره گیاه انگاری که به شکل متنوع برای ترسیم ابعاد زندگی مورد استفاده قرار گرفته است. در پژوهش حاضر که به روش تحلیلی – توصیفی انجام شده، تلاش شده است با استفاده از اصول استعاره مفهومی، فرافکنی حوزه مبدأ "گیاهان" بر حوزه مقصد "زندگی" در متن قرآن و نهج البلاغه بررسی قرار شود تا مشخص گردد که در متن قرآن و نهج البلاغه چه مفاهیمی از حوزه مبدأ "گیاهان" بر حوزه مقصد "زندگی" فرافکنی شده است؟ مهمترین نگاشت های حاصل از این فرافکنی چه می باشند؟ استفاده از استعاره مفهومی "زندگی زراعت است" چه تأثیری در تبیین دیدگاه اسلامی نسبت به زندگی دارد؟ نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد در متن قرآن و نهج البلاغه از طریق گیاه انگاری، تناظری بین زندگی و گیاهان و اصطلاحات مربوط به آن ایجاد شده است که مربوط به سیر حرکت انسان از تولد تا مرگ و رسیدن به مقصد نهایی زندگی است. استعاره های رویشی و گیاه انگاری در متن قرآن و نهج البلاغه در نهایت تأییدکننده این عقیده هستند که دنیا مزرعه آخرت است و هر چه درآن انجام دهی در آخرت نتیجه اش را خواهی دید.
۳۲۴۶.

تأملی بر پذیرش یا عدم پذیرش قصاص مادر در قتل فرزند در ساحت آموزه های فقهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و حقوق خانواده (ندای صادق) سال ۲۷ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۷۶ 245 - 262

کلید واژه ها: قصاص قتل عمد فرزند توسط مادر استثنای پدر از قصاص الحاق مادر به پدر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲ تعداد دانلود : ۱۵۵
قاتل عمد طبق اصل اولی، محکوم به قصاص است؛ اما در شریعت اسلام، حکم قصاص متوقف بر شرایطی است که محقق نشدن آنها به منزله استثنا از این اصل اولی است. یکی از مستثنیات این اصل کلی، فرضی است که قاتل، پدر مقتول باشد. فقها نسبت به حکم عدم قصاص در فرض قتل فرزند توسط پدر، متفق القول هستند؛ اما این مسئله که آیا حکم عدم قصاص مختص به پدر و جد پدری است یا مادر را نیز مشتمل می شود، محل اختلاف است. مشهور امامیه قائل به تمایز حکم پدر و مادرند. ظهور ماده 301 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 که به پیروی از نظر مشهور، ابوت قاتل را مانع از ترتب حکم قصاص می داند، این است که مادر در برابر قتل فرزندش قصاص می شود؛ اما در مقابل، ابن جنید و مذاهب فقهی اهل سنت غیر از مالکیه، افزون بر پدر، حکم عدم قصاص را نسبت به مادر نیز جاری می دانند. این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی، درصدد اثبات استحکام نظریه مقابل مشهور است که بر اساس آن، مادر همانند پدر از استثناشدگان حکم عدم قصاص محسوب می شود.
۳۲۴۷.

مفهوم شناسی ضرورت از منظر کریپکی و علامه طباطبایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه دینی دوره ۲۲ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۸۳ 1 - 26

کلید واژه ها: ضرورت متافیزیکی جهان های ممکن ضرورت حکمی ضرورت وصفی کریپکی علامه طباطبایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۵ تعداد دانلود : ۱۱۵
مسأله ضرورت از مهم ترین مباحث منطق و فلسفه است که تبیین صحیح مفهوم آن نقش بسزایی در حل بسیاری از مسائل فلسفی دارد. در فلسفه تحلیلی و پس از انقلاب کپرنیکی کانت، ضرورت عمدتاً به مفهومی زبان شناختی مرتبط با گزاره ها تحویل می شد که ورای زبان، جایگاهی برای آن وجود نداشت. کریپکی با نقد نظریات سنتی در باب مفهوم ضرورت، و ارائه نظریات جدید در این خصوص معتقد شد که برخی از انحاء ضرورت (مانند ضرورت متافیزیکی) اموری فرازبانی و فراذهنی هستند. در این مقاله مفهوم ضرورت از دیدگاه کریپکی با آرای علامه طباطبایی در این خصوص مقایسه و تطبیق داده خواهد شد. کریپکی و علامه طباطبایی هر دو، مفهوم ضرورت را مفهومی متافیزیکی و فلسفی می دانند و معتقد به بدیهی بودن مفهوم ضرورت می باشند، اما در تعیین مصادیق و انواع ضرورت متافیزیکی آرای متفاوتی دارند. کریپکی ضرورت متافیزیکی را تنها در موارد محدودی مانند ضرورت موجود در گزاره های این همان و گزاره های مشتمل بر اوصاف ذاتی صادق می داند، اما دایره شمول ضرورت متافیزیکی در آرای جناب علامه طباطبایی تمام موجودات عالم را در بر می گیرد.
۳۲۴۸.

نرم افزار «جامع منابع تاریخ»؛ محتوای علمی و قابلیت های پژوهشی

نویسنده:
منبع: ره آورد نور سال بیست و یکم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۷۹ (پیاپی ۹۶) 26-31

کلید واژه ها: تاریخ پژوهی دیجیتال نرم افزار جامع منابع تاریخ نرم افزار نورالسیره تاریخ پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹ تعداد دانلود : ۸۱
اهتمام به مقوله تاریخ یا دانشِ شناخت وقایع مهم گذشته انسانی و تبیین و بررسی آن، برای تمام اقوامی که به لزوم حفظ و ثبت و نقل تاریخ خود باور دارند، امری بدیهی می نماید. مسلمانان، به ویژه ایرانیان، به عنوان بخش مهمی از جهان اسلام که تأثیر بسزایی در شکوفایی و رشد فرهنگ و تاریخ و تمدّن اسلام داشته اند، در توجّه به تاریخ، از انگیزه های بسیاری چون: پیشینه بلند تاریخ نگاری، اهتمام قرآن کریم و بزرگان دین به عبرت آموزی از اخبار گذشتگان، ضرورت ثبت سیره و روش زندگی پیامبر خاتم (ص) که از ناحیه قرآن مجید «اسوه حسنه» خوانده شده، به عنوان انگیزه شروع تاریخ نگاری در جهان اسلام و توجّه به آن، برخوردار بودند.در همین راستا، گروه تاریخ مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) با توجّه به اهمّیّت برنامه های کتابخانه ای و دانشنامه ای، با اولویت منابع و متون اصلی علوم انسانی و اسلامی، تولید دانشنامه «جامع منابع تاریخ» را پیشنهاد داد که مشتمل بر منابع اصلی و پژوهشی تاریخ اسلام و علوم مرتبط به آن است و از جامعیت نسبی نیز بهره مند می باشد. این نرم افزار، گستره وسیع عرصه تاریخ پژوهی را شامل می شود و فقدان جامعیت را در نرم افزارهایی که تنها بخشی از شاخه های این دانش را پوشش می دهد، رفع می نماید و جز آن، نیاز پژوهشگران گرایش های مختلف تاریخی و نیز محقّقان علوم بین رشته ای را تأمین می کند. علاوه بر این، پژوهشگران را از مراجعه به نرم افزارهای مختلفِ تولیدشده در زمینه تاریخ که گاه موجب سردرگمی و اتلاف وقت آنان می شود، بی نیاز می گرداند. به علاوه، این توانایی را به کاربر می بخشد که از دامنه جست وجوی خود و شمول آن، اطمینان حاصل کند.با توجّه به جایگاه نسخه سوم نرم افزار نورالسیره، تحت عنوان «جامع منابع تاریخ» در پژوهش های تاریخی، بر آن شدیم که یکی از نوشتارهای ویژه نامه حاضر را به معرّفی محتوای علمی و امکانات پژوهشی این برنامه ارزشمند اختصاص دهیم.
۳۲۴۹.

دلاله مفرده (الجنّه) عبر منهج الاستبدالی فی القرآن ونهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الخامسه ربیع و صیف ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۲ (المتوالی ۱۰) 131 - 143

کلید واژه ها: القرآن نهج البلاغه الدلالات الجنه الرفقه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴ تعداد دانلود : ۳۴
تحلل معرفه دلالات الکلمات معنى الکلمات وفقًا لنظامها الدلالی. من أهم الطرق فی علم دلالات الألفاظ الاعتماد على علاقات التعایش. لأنه من خلال الشبکه الدلالیه وفحص الکلمات ، یمکنک فهم الکلمه المعصومه والتشکیل الصحیح للهندسه المعرفیه. کلمه "الجنه" من أکثر الکلمات شیوعًا فی القرآن ونهج البلاغه. البحث الحالی بالمنهج الوصفی والتحلیلی یسعى للإجابه عن السؤال: ما أهم رفقاء کلمه الجنه؟ وبتفحص کلمه الجنه فی القرآن ونهج البلاغه بمقاربه متزامنه تبین أن الجنه فی القرآن تتحد مع کلام التقوى والرضا والإیمان والعلم والعمل الصالح. هذه العوامل هی أساس دخول الجنه. فی نهج البلاغه ، کلمه الجنه مرادفه للإسلام ، وعلم الله ، وطاعه وصایا الله ، وأوامر النبی صلى الله علیه وسلم ، وعون وصداقه أهل البیت ، والتقوى ، والتوافق مع العمل. الإیمان والنیه الخالصه. لذلک ، مع الأخذ فی الاعتبار أن القرآن ونهج البلاغه لهما فصاحه فریده وارتباط عمیق ، استخدم الإمام (ع) کلمات القرآن وتفسیراته ومفاهیمه على نطاق واسع ، وأصحاب کلمه الجنه فی نهج الجنه. ترتبط البلاغه بالقرآن ، وهذا الارتباط فی طرق العلاقات بین النص ، الموضوعی والمعجمی.
۳۲۵۰.

مقایسه تطبیقی جرم زنا در متون فقهی امامیه و کتب مقدس یهود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۵۱) 65-86

کلید واژه ها: اقسام زنا راه های اثبات زنا مجازات های زنا حقوق کیفری یهود فقه امامیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۴ تعداد دانلود : ۱۴۰
جرم زنا در کتب مقدس یهودیان و قرآن کریم و کتب روایی و فقهی مذهب امامیه از گناهان کبیره به شمار آمده و دارای مجازات های سنگینی است. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی به بررسی تطبیقی نقاط اشتراک و افتراق جرم زنا در میان منابع دو مذهب مذکور با رویکرد حقوقی پرداخته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که در شریعت یهود، زنا یکی از جرایم علیه عفت عمومی است و اقسام گوناگونی همچون زنای با محارم، به عنف، محصنه و با دختر باکره دارد. در فقه امامیه نیز همین تقسیم بندی به استثنای مورد اخیر به چشم می خورد. در حقوق کیفری یهود زنا مجازات های شدیدی مانند رجم، سوزاندن در آتش و خفه کردن را به دنبال می آورد و با شهادت شهود و قانون «سوءظن» ثابت می شود و در مذهب امامیه این جرم، مجازات هایی مانند قتل، رجم و جلد دارد و راه های اثبات آن اقرار، بینه و علم قاضی است. براساس نتایج این پژوهش دین اسلام به طور عام و مذهب امامیه به طور خاص برخی از عوارض افراطی یا تفریطی احکام یهود را ندارد، بلکه در رابطه با مجازات و جرم زنا، رویکردی متناسب تر و معتدل تری برگزیده است.
۳۲۵۱.

تقابل هستی شناسی میرچا الیاده و جاناتان اسمیت در مطالعات ادیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۵۱) 137-154

کلید واژه ها: هستی شناسی ادیان پدیدارشناسی دین روش شناسی مطالعات ادیان دین پژوهی مقایسه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۹۸
تفاوت رویکردها و نظریه ها در پژوهش های ادیانی را بیشتر باید در جنبه های هستی شناسی جست وجو کرد. بازتاب نگرش پژوهشگر درباره جهان، ادیان و سرشت آن منجر به راهبردها، روش ها و نظریه های خاص می شود و موقعیت های متفاوت هستی شناسی، گفتمان و به تبع آن، نتایج متفاوتی را تولید می کند. دو گفتمان در فضای دین پژوهی مقایسه ای امروزه حاکم است. گفتمان «پدیدارشناسی و هرمنوتیک خلاق با مرجعیت بلامنازع» میرچا الیاده و دیگری رویکرد «پسامدرنیسم و تاریخ مدار گذر از الیاده» به نمایندگی جاناتان زیتل اسمیت که سهم عمده ای در نظام مند کردن رشته دانشگاهی «تاریخ ادیان» دارد. این مقاله ضمن معرفی، واکاوی و بیان تقابل هستی شناسانه حاکم بر نظریه های این دو دین پژوه برجسته، ارزﯾ ﺎﺑﯽ دقیق تر و ﻓﻬ ﻢ ﺑﻬﺘ ﺮی از مطالعه روشمند ﺳ ﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ و ﭘﺪﯾﺪارﻫﺎی دینی در پژوهش های بین ادیانی ارائه می دهد.
۳۲۵۲.

بررسی تحلیلی علل گرایشی صبر حضرت زهرا (س) هنگام مصیبت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال ۳۱ تیر ۱۴۰۱ شماره ۲۹۵ 67-74

کلید واژه ها: صبر بر مصیبت حضرت زهرا (س) ساحت گرایشی فضیلت اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۹ تعداد دانلود : ۱۲۲
حضرت زهرا (س) الگوی تمام مسلمانان در ابعاد گوناگون زندگی ازجمله اخلاق به حساب می آیند. با توجه به اسوه بودن ایشان در تمام زمینه ها ازجمله صبر، در این مقاله قصد داریم، علل گرایشی صبر ایشان هنگام مصیبت را بررسی کنیم. فعل اختیاری «صبر» مسبوق به بینش ها و گرایش هایی است؛ زیرا روح انسان علاوه بر بعد شناختی بعد گرایشی نیز دارد. امیال انسان در اثر عواملی رشد کرده و شکوفا می گردد. در این مقاله می کوشیم عوامل گرایشی صبر حضرت زهرا(س) هنگام مصیبت را با رویکرد توصیفی تحلیلی و با روش کتابخانه ای بررسی کنیم. با تأمل در زندگی حضرت زهرا(س) علل گرایشی مزبور را می توان بدین شرح برشمرد: احساس نیاز به خدا، احساس محبت و عشق به خداوند متعال، خشیت الهی، محبت و نفرت با معیار الهی، امید به استحقاق پاداش الهی برای صابران، امید به گشایش، میل به لذت و قدرت متعالی، روحیه قناعت و گرایش به رفع نیاز مالی دیگران. علل گرایشی صبر می تواند به نوبه خود عاملی برای تقویت این فضیلت اخلاقی و دستیابی انسان به مراتب بالاتر آن باشد.
۳۲۵۳.

بررسی فقهی و حقوقی معاملات افراد افسرده(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: فقه سال بیست و نهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۱۲) 118 - 156

کلید واژه ها: معاملات اختلال حواس افسردگی دوقطبی قصد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۲ تعداد دانلود : ۱۴۵
امروزه اختلالات روانی زیادی در حال گسترش هستند که اثر مستقیمی بر عنصر قصد و اراده طرفین می گذارد و صحت معامله را تحت تأثیر قرار می دهد. یکی از این اختلالات شایع، اختلال افسردگی است. پرسش اساسی در این پژوهش این است که وضعیت صحت معاملات در افراد افسرده با درجات مختلف چگونه است؟ در این نوشتار که به روش کتابخانه ای و به شیوه توصیفی تحلیلی تدوین گردیده به این نتیجه دست یافتیم که افسردگی در حالت ضعیف بیماری، قابل درمان و کنترل است، اما در درجات حاد به جهت فقدان قوه ادراک و تفکر و عدم تمرکز و ضعف شدید در تصمیم گیری، قصد را با خطا و اشتباه مواجه می کند و بیمار به گمان رهایی از افکار منفی و بدون توجه به آثار و پیامدهای ناشی از آن، به انجام معاملات تکانشی و اجباری مکرر و بذل و بخشش های بی حدوحصر و انجام وصایای غیرمنطقی می پردازد. با توجه به شرایط بحرانی مبتلایان به افسردگی با درجات حاد و همچنین احراز وجود خلل در عنصر قصد در این دسته از بیماران توسط کارشناسان فن، معاملات این دسته از افراد در این حالت مطابق بر مبانی فقهی و حقوقی محکوم به بطلان است.
۳۲۵۴.

معیارهای صحیح فهم آیات «امامت» از دیدگاه علامه میرحامدحسین با تأکید بر آیه «تطهیر»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۶ 191 - 212

کلید واژه ها: علامه میرحامدحسین آیات امامت آیه تطهیر معیارهای فهم آیات قراین مفسره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۵ تعداد دانلود : ۱۱۹
علامه میرحامدحسین در کتاب شریف «عبقات الانوار»، به اشکالات مطرح شده از جانب عبدالعزیز دهلوی بر تفاسیر شیعه از آیه تطهیر که به استناد قرائن مختلف در شأن اهل بیتD نازل شده، پاسخ داده است. ایشان ضمن پاسخ به این اشکالات، شرایط صحت و میزان اعتبار هر یک از قراین فهم آیات را نیز تبیین نموده است. آنچه ایشان ارائه نموده است معیارهایی برای فهم صحیح آیات قرآن کریم و پاسخ به اشکالات مشابه در خصوص دیگر آیات است. در این پژوهش، به روش توصیفی تحلیلی، ابتدا به تبیین و بررسی این معیارها از دیدگاه علامه میرحامدحسین پرداخته شده است. این معیارها در ضمن تبیین مراد واقعی آیه تطهیر توسط ایشان بیان شده است. در گام دوم، این پژوهش بر اساس معیارهای استخراج شده، به ارزیابی میزان صحت مهم ترین اشکالات علمای اهل سنت بر دیگر آیات مرتبط با مسئله امامت و ولایت اهل بیتD پرداخته و نشان داده است که معیارهای عقلایی فهم نص قرآن کریم که توسط میرحامد حسین ارائه شده است، چگونه در حل آن اشکالات نیز راهگشا هستند. رویکرد این پژوهش، قرآن محوری است که بر مبنای آن، محکمات دینی(بدیهیات عقلی، سنت قطعی، گزارشات قطعی تاریخی و...) بر محور قرآن کریم، داور اندیشه ها و عملکردهای دینی است.
۳۲۵۵.

بررسی تأثیر مبانی فکری انجمن حجّتیه بر برداشت آنان از قیام عاشورا؛ مطالعه موردی کتاب رمز عاشورا(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیست و سوم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۹۲) 203 - 224

کلید واژه ها: مبانی تاریخ نگاری عاشوراپژوهی انجمن حجتیه کتاب رمز عاشورا نقد تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳ تعداد دانلود : ۷۸
قیام عاشورا از دیرباز در میان مکاتب مختلف شیعی، محور مباحثات علمی بوده است. آثار پدیدآمده در این زمینه، بازتاب دهنده مبانی فکری و باورهای پدیدآورندگان این آثار است. پژوهش حاضر، با هدف شناخت میزان اثرگذاری مبانی فکری انجمن حجتیه بر برداشت آنان از قیام کربلا، بر پایه کتاب رمز عاشورا اثری منتسب به این گروه صورت گرفته است. نتایج این تحقیق که به شیوه توصیفی تحلیلی و بر پایه نظام های تولید معرفت برآمده از مبانی هستی شناختی و معرفت شناختی مورد پذیرش انجمن انجام گرفته، نشان می دهد که انجمن حجتیه شناخت و تبیین قیام عاشورا را به طور مطلق از دایره علوم عادی بشری خارج نموده و راهی جز پذیرش تعبدی این بخش از زندگی سیدالشهدا(ع) برای رسیدن به شناخت ابعاد گوناگون نهضت آن حضرت پیشنهاد نمی دهد.
۳۲۵۶.

The Lingual Structure of Reality Critical Investigation of Ricard Rorty’s View

نویسنده:
منبع: Theosophia Islamica, Vol ۲,No ۲, Issue ۴, (۲۰۲۲) 115 - 135

کلید واژه ها: Richard Rorty language Objectivity solidarity lingual reality Activity Self-consciousness freedom

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹ تعداد دانلود : ۱۹
The contemporary world observes an increasing leaning from the thinkers in various intellectual and cultural spheres towards an approach to reality, interpreting reality as something in relationship to human beings and his goals and purposes, not independent of them. Richard Rorty is among the adherents of such a thought. The present article uses an analytical-critical method to show how Rorty has defended this view and to evaluate his view. According to the present study, it is clarified that Rorty adduces the features he considers for language to negate the possibility of accessing pure and naked reality; thus, he considers the available reality as made by ourselves in cooperation with others, which has a quite lingual structure. In my view, however, despite the fact that believing in lingual structure of reality places us in a better situation for defending concepts such as activity, freedom, self-consciousness, ownership, thinking and genuine life, Rorty’s emphasis on solidarity, instead of objectivity and truth, entails a dominion of culture over the rational sciences. Consequently, we observe a leaning towards the principality of ‘will’ (including both individual and social) according to which, philosophy turns into something a posteriori and relied on will.
۳۲۵۷.

رابطه مسجد با امور مالی و اقتصادی در آیات قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال ۳۱ فروردین ۱۴۰۱ شماره ۲۹۲ 71-83

کلید واژه ها: مسجد ذکر نماز اقتصاد مال قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۵ تعداد دانلود : ۱۵۶
در اسلام مسجد به عنوان مهم ترین پایگاه برای برپایی نماز، عبادت خداوند، اقامه ذکر الهی و اجتماع مسلمانان به حساب می آید. مسجد علاوه بر کارکردهای عبادی و تبلیغی، دارای کارکردهای اجتماعی دیگری است. یکی از کارکردهای اجتماعی متصور برای مسجد، کارکردهای اقتصادی است. بعد از انقلاب اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی، توجه به جایگاه مسجد افزایش یافته و به تبع آن فعالیت های مالی و اقتصادی با محوریت مسجد در حال گسترش است. این در حالی است که نسبت مسجد و امور مالی و اقتصادی به خوبی مورد تبیین قرار نگرفته و امکان مسجدمحوری در امور اقتصادی با ابهام و تردید جدی مواجه است. در پژوهش حاضر، این پرسش که «آیا ارتباطی بین مسجد با امور مالی و اقتصادی وجود دارد؟» با روش تدبر قرآن به قرآن و با راهبرد مسئله محور، به محضر قرآن کریم عرضه شده و سعی در یافتن پاسخ این پرسش شده است. در پژوهش حاضر با بررسی و تدبر در آیات مرتبط با مسئله پژوهش، در چهار مرحله به شواهد ارتباط بین مسجد و امور اقتصادی پرداخته شده و اهمیت و محوریت مسجد در امور مالی و اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که براساس آموزه های قرآن کریم در مورد رابطه بین مسجد، نماز و ذکر الهی با امور مالی و اقتصادی می توان به چهار گزاره 1) «عدم مغایرت و تضاد بین امور مالی و اقتصادی و مسجد، نماز و ذکر الهی»؛ 2) «تأکید بر عدم غفلت از نماز و ذکر الهی در امور مالی و اقتصادی»؛ 3) «مؤثر بودن نماز و ذکر الهی در امور مالی و اقتصادی»؛ 4) «اهمیت و محوریت مسجد در امور مالی و اقتصادی» اشاره کرد.
۳۲۵۸.

واکاوی اصول تعلیم وتربیت اسلامی در اندیشه های عرفانی امام خمینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 25 - 58

کلید واژه ها: تعلیم وتربیت تهدیب نفس اخلاق اندیشه عرفانی امام خمینی (ره)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۷ تعداد دانلود : ۱۴۱
پایه های تربیتی عرفان حضرت امام بر روی شریعت بنا شده، دراین نظام عرفانی فضایل دینی از فضایل تربیت عرفانی تفکیک نمی شود. این فضایل می تواند انسان را به اخلاق دینی و هم اخلاق عرفانی رهنمون سازد. در فضایل دینی است که فضایل تعلیم وتربیت عرفانی معنا می یابد موضوع تربیت عرفانی، از منزلت و جایگاهی بس رفیع برخوردار است. بی تردید یکی از ابعاد فکری بنیان گذار جمهوری اسلامی، امام ، که از بنیادی ترین رویکردهای ایشان می باشد،مقوله تعلیم و تربیت و تزکیه نفس است تأکید امام آن است که نفس تزکیه شده در راستای ارزشهای الهی قرار می گیرد و سر اطاعت در پیشگاه خداوند فرود می آورد و به قدرتهای غیر الهی بی توجه است؛ از این رو اهتمام بر این امر را بر همه ی آحاد جامعه لازم دانسته و ضرورت آن را برای کسانی که با تربیت مردم سر و کار دارند، افزون می شمرد.تعلیم وتربیت ،روش انبیای الهی که برای تربیت انسان ووصول وی به مقصد والای آفرینش ذکر شده است. تربیت عرفانی امام در ساختن انسان های متعالی نقش بسزایی ایفامیکند. اندیشه عرفانی امام در زمینه تعلیم وتربیت اسلامی وتهذیب نفس دلالت های را برای تربیت اخلاقی با تاکید بر اندیشه عرفانی امام ارائه دهد روش تحقیق مقاله ،کیفی واز نوع تحلیلی می باشد درمرحله اول با مراجعه به کتب عرفانی امام در زمینه تعلیم وتربیت اخلاقی وعرفانی اندیشه های ایشان استخراج گردیدکه نتیجه تربیت عرفانی امام ساختن انسان های که با تزکیه وتهذیب نفس که به تحول درونی ومعنویت پرداختند و به قرب الهی نائل آمدند.
۳۲۵۹.

بررسی تطبیقی دیدگاه های شیخ صدوق و شیخ مفید در اخبار شهادت یا وفات امامان (ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام در آیینه پژوهش سال ۱۹ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۵۳) 5 20

کلید واژه ها: امامان شیعه (ع) اخبار شهادت امامان (ع) شیخ صدوق شیخ مفید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۶ تعداد دانلود : ۱۰۰
امروزه از سوی برخی از شیعیان درباره فرجام امامان معصوم(ع) چنین مطرح می گردد که شیخ صدوق (م381ق) معتقد به نظریه شهادت همه امامان معصوم(ع) بوده و شیخ مفید (م413ق) برخلاف این نظریه، شهادت همه اهل بیت(ع) را قابل اثبات نمی داند. وجود چنین دیدگاهی و تأثیر اختلاف نظر عالمان شیعه بر اندیشه شیعیان سبب گردید تا هر دو دیدگاه براساس منطق مطالعات تاریخی بررسی و ارزیابی شود. تحقیقات به عمل آمده نشان داد که در آثار شیخ مفید اصطلاحات عامی مانند «مَاتَ»، «مَضی»، «تُوُفِی» و غیر آن برای شهادت اهل بیت(ع) به کار رفته و برخی محققان، از این کلمات سوء برداشت کرده و تصور نموده اند که ایشان، به شهادت همه معصومان(ع) مگر معدودی معتقد نبوده است.
۳۲۶۰.

نقد رویکرد بروس رایشنباخ به سرنوشت انسان و معنویت در آرمان شهر هوش مصنوعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های علم و دین سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 1-24

کلید واژه ها: هوش مصنوعی قوی بروس رایشنباخ حکمت متعالیه هویت انسانی تجربه دینی اراده آزاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵ تعداد دانلود : ۱۰۰
پیشرفت های تکنولوژی در عرصه هوش مصنوعی و ورود به عصر پیوند دستاوردهای بیولوژیکی و دیجیتالی، دورنمایی از آرمان شهر هوش مصنوعی را به تصویر می کشد که در پی انتقال ساختار مغز بیولوژیکی به ماشین های مصنوعی است، تا جایی که عملکرد آن ها بتواند از عملکرد انسان کنونی پیش افتد. اما تحقق چنین آرمانی، از منظر بروس رایشنباخ با چالش های الهیاتی و فلسفی همراه است. در این مقاله با روش تحلیل محتوا سعی در تبیین و ارزیابی این چالش های ادعایی از دو منظر حکمت صدرائی و متخصصان هوش مصنوعی در حیطه های هویت انسانی، معنویت، پرستش خداوند، اراده آزاد و تصمیمات اخلاقی شده است. هر چند دغدغه های رایشنباخ قابل توجه هستند ولی به نظر می رسد با استناد به نظرات متخصصان با اشکالاتی از جمله عدم توجه به بقای الگوهای اولیه و بقای حق انتخاب و آگاهی، امکان انتقال احساسات مذهبی در تجربیات دینی، امکان فرض خدای واقعی به عنوان متعلق تجربه دینی، امکان تحقق مدل هایی از اراده آزاد و امکان گذار به آگاهی اخلاقی در هوش مصنوعی قوی مواجه است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان