حمیدرضا مطهری

حمیدرضا مطهری

مدرک تحصیلی: استادیار پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۸ مورد.
۱.

تحليل تصنيفي لتراث الإمام الهادي (ع) الفقهي

نویسنده:

کلید واژه ها: الإمام الهادی (عج) التراث الفقهی الرسائل السیر السنه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۴
یتضمن تراث العلمی للإمام الهادی مواضیع مختلفه؛ ولئن کان المذهب الشیعی یُعنی بالفقه بدرجه عالیه، فإنّ الفقه کان الموضوع الأبرز فی تراث الإمام الهادی. وبلغت هذه الأهمیه ذروتها بسبب معارضه الحکومات لآل البیت. تسعی هذه الدراسه لشرح وتبیین تراث الإمام الهادی الفقهی ومعرفه تصنیف تراث الإمام الهادی الفقهی وأنواعه. وقد اعتمد الباحث فی دراسته علی المصادر الروائیه والتاریخیه والمنهج الوصفی التحلیلی لتحلیل تراث الإمام الهادی الفقهی وقسّم هذا التراث إلی ثلاثه أقسام هی (الروایات، والرسائل، والسیر). وکل من هذه الأنواع الثالثه تتضمن مواضیع فقهیه مختلفه مثل الطهاره، والصلاه، والصیام، والحج، والجهاد، والخمس، والزکاه، والتجاره، والقضاء، والحدود، والمأکل والمشرب، والمواضیع الفقهیه الأخری. والجدیر بالذکر أنّ آلیه تبیین الأحکام کانت مختلفه؛ بمعنی أنّ الإمام إعتمد طرق مختلفه لشرح الموضوع فمثلا فی الرسائل یصدر حکماً عاماً دون ذکر التفاصیل، وفی رسائل أخری یتطرّق إلی التفاصیل. أما من ناحیه الشکل، والصیاغه، وحجم الرسائل فیواجه الباحث تنوعاً کبیراً.
۲.

روایت غدیر در کتاب «تاریخ الاسلام» شمس الدین ذهبی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ذهبی تاریخ الاسلام حدیث غدیر تاریخ نگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳ تعداد دانلود : ۱۰۷
عالمان شیعی بر قطعی بودن رویداد غدیر خم و حتمی بودن دلالت آن بر ولایت و خلافت بلافصل امیرالمؤمنین(علیه السلام) تأکید کرده اند اما در مقابل دانشمندان اهل سنت درباره حدیث غدیر موضع یکسانی ندارند، لذا بررسی آثار دانشمندان به ویژه مورخان اهل سنت در میزان و نحوه ی نقل حدیث غدیر و گزارش واقعه بسیار مهم است و در تبیین این حادثه اهمیت دارد. شمس الدین ذهبی(748ه ) صاحب کتاب پرحجم و مشهور "تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر والاعلام" از جمله عالمان پرآوازه ی اهل سنت است که این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی و بهره گیری از منابع کتابخانه ای، در صدد کشف نحوه ی چگونگی گزارش ذهبی از حادثه غدیر و رویکرد و موضع وی، در بیان گزارش غدیر است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که ذهبی در موارد متعدد، افزون بر نقل آیه اکمال و تأیید صحت آن، حدیث غدیر را نقل و حادثه روز غدیر را گزارش و سه رویکرد تحریف غدیر، تضعیف راویان حدیث غدیر و تأیید واقعه غدیر اتخاذ نموده است. وی به سبب گرایش مذهبی و تمایل به مکتب تاریخنگاری شام با دلالت حدیث غدیر بر عقاید شیعی موافق نبوده و آن را نقد کرده است.
۳.

تحلیل تاریخی تعالیم امام هادی(ع) براساس نظریه پخش با تأکید بر زیارت غدیریه و زیارت جامعه کبیره

کلید واژه ها: تعالیم امام هادی (ع) در تبیین امامت تبیین امامت نظریه پخش در تبیین امامت زیارت غدیریه زیارت جامعه کبیره عصر عباسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵ تعداد دانلود : ۲۴
اقدامات امام هادی (ع) برای انتقال مفاهیم دینی به شیوه های مختلفی قابل تحلیل و بررسی است. ایشان باتوجه به شرایط زمان خود روش های مختلفی را برای تبیین اصل امامت و معرفی مصادیق آن به کار می گرفت. بیان جایگاه امیرالمؤمنین(ع) به روش هایی همچون زیارت جامعه کبیره و زیارت غدیریه و نیز تعیین جانشین خود، از راهبردهای ایشان برای انتقال تعالیم شیعی بود. براین اساس، پژوهش حاضر به روش تحلیلی- اسنادی و باهدف تحلیل تاریخی تعالیم امام هادی(ع) براساس نظریه پخش و با تأکید بر زیارت غدیریه و زیارت جامعه کبیره انجام شد. یافته های پژوهش نشان داد که امام هادی(ع) براساس مؤلفه های نظریه پخش یعنی، مقصد پخش (محیط پذیرا و ناپذیرا؛ موانع سیاسی و فرهنگی)، مسیرهای پخش (پخش جابه جایی، پخش سرایتی و پخش سلسله مراتبی) و زمان پخش، با به کارگیری ابزارهای مختلف مانند زیارت، موضوع پخش را که تعالیم الهی به ویژه امامت بود در جامعه تبیین و نهادینه نمود.
۴.

بررسی تأثیر مبانی فکری انجمن حجّتیه بر برداشت آنان از قیام عاشورا؛ مطالعه موردی کتاب رمز عاشورا(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: مبانی تاریخ نگاری عاشوراپژوهی انجمن حجتیه کتاب رمز عاشورا نقد تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۱۰۰
قیام عاشورا از دیرباز در میان مکاتب مختلف شیعی، محور مباحثات علمی بوده است. آثار پدیدآمده در این زمینه، بازتاب دهنده مبانی فکری و باورهای پدیدآورندگان این آثار است. پژوهش حاضر، با هدف شناخت میزان اثرگذاری مبانی فکری انجمن حجتیه بر برداشت آنان از قیام کربلا، بر پایه کتاب رمز عاشورا اثری منتسب به این گروه صورت گرفته است. نتایج این تحقیق که به شیوه توصیفی تحلیلی و بر پایه نظام های تولید معرفت برآمده از مبانی هستی شناختی و معرفت شناختی مورد پذیرش انجمن انجام گرفته، نشان می دهد که انجمن حجتیه شناخت و تبیین قیام عاشورا را به طور مطلق از دایره علوم عادی بشری خارج نموده و راهی جز پذیرش تعبدی این بخش از زندگی سیدالشهدا(ع) برای رسیدن به شناخت ابعاد گوناگون نهضت آن حضرت پیشنهاد نمی دهد.
۵.

مشاغل اصحاب امام حسن عسکری(ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: اصحاب امام حسن عسکری (ع) تاریخ اجتماعی مشاغل اصناف تاریخ شیعیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۲ تعداد دانلود : ۲۰۹
شیعیان، همچون دیگران برای برآوردن نیازهای خود و جامعه، به کارهای مختلف اشتغال داشتند. توصیه های اهل بیت(ع) به کسب وکار و دوری جستن از بیکاری، به نوبه خود در این فعالیت ها اثرگذار بوده است. با توجه به وضعیت ویژه شیعیان در آستانه غیبت حضرت مهدی(عج)، پژوهش حاضر در پی بررسی انواع اشتغال اصحاب امام حسن عسکری(ع) است. کمبود منابع، دستیابی به اطلاعات مربوط به شغل اصحاب آن حضرت را دشوار کرده است. با وجود این، بر اساس داده های تاریخی موجود، شغل بیست و شش نفر از صد و ده نفر اصحاب و راویان امام(ع) را می توان مشخص کرد. تنوع این شغل ها که مواردی همچون: کتابت، آردفروشی، کاغذسازی، روغن سازی، درودگری و مس گری را دربرمی گیرد، نشان دهنده حضور اصحاب امام حسن عسکری(ع) در عرصه های مختلف حیات اقتصادی آن روزگار و اهتمام هم زمان آنها به علوم و معارف اهل بیت(ع) از یک سو، و شغل و پیشه های عادی از سوی دیگر است.
۶.

نقد و بررسی گزارش سبط بن جوزی درباره امام حسن عسکری(ع) با تأکید بر دو کتاب مرآهالزمان و تذکرهالخواص(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: امام حسن عسکری (ع) سبط بن جوزی مرآهالزمان تذکرهالخواص شیعه در آثار اهل سنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۰ تعداد دانلود : ۱۳۱
سبط بن جوزی، از جمله تاریخ نگاران اهل سنّت است که به زندگی امامان(ع)توجه کرده است. گزارش او از زندگی امام حسن عسکری(ع)، برخلاف دیگر امامان، به دلایل مختلف از جمله کمبود گزاره های تاریخی اندک است. البته شاید برخی مسائل مانند جایگاه خاندانی و نیز اندیشه های مذهبی، در ارائه مطالب او تأثیر داشته است. این پژوهش، بر آن است تا نگاهی نقادانه به گزارش سبط بن جوزی از زندگانی امام عسکری(ع) داشته و با کشف مصادر سبط، و بررسی سندی و دلالی و محتوایی آنها، به این پرسش پاسخ دهد که وی به کدام گزارش ها توجه بیشتری داشته و آنها را چگونه در آثار خود آورده است؟ نتیجه بررسی نشان می دهد که وی در بازتاب اطلاعات مربوط به امام حسن عسکری(ع)، از وصف همراه با شیوه اختصار و گزینش بدون تحلیل بهره برده است؛ به این معنا که ابتدا به نام و نسب امام، و سپس به تاریخ و مکان ولادت و نیز تاریخ و مکان وفات آن حضرت، مدت عمر و همچنین نام مادر ایشان پرداخته و پس از آن، به اختصار و در حدّ اشاره، فضیلت حضرت را یادآوری نموده است. روایتِ حدیث، دیگر موضوعی است که سبط توجه اندکی بدان داشته و نمونه ای از مسانید امام را نقل کرده است.
۷.

گونه شناسی گرایش های فکری اصحاب فقیه امام سجاد(ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: امام سجاد (ع) دانش های اسلامی علمای شیعه فقها عصر اموی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۰ تعداد دانلود : ۲۲۸
امام سجاد(ع) (61-94ه.ق.) تأثیر فراوانی بر فقهای عصر خویش داشت و بسیاری از آنان را می توان از اصحاب آن حضرت برشمرد. اصحاب فقیه امام سجاد(ع) طیف گسترده ای از عالمان شیعه و سنی در مناطق مختلف و با گرایش های علمی متفاوت بودند. این مقاله با هدف نشان دادن گرایش علمی و تبین جایگاه علمی اصحاب فقیه امام سجاد(ع) به گونه شناسی دانشی آنان می پردازد و با توجه به داده های تاریخی به این نتیجه می رسد که اصحاب فقیه امام سجاد(ع) علاوه بر فقه، در دانش های دیگر هم جایگاهی ویژه داشتند و با توجه به روایات باقی مانده از آن ها، می توان آنان را در گروه های فقیه مفسر، فقیه متکلم، فقیه محدث و فقیه مورخ طبقه بندی کرد.
۸.

ساحت شناسی مدارا در سیره علوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدارا رفق تسامح سیره علوی امام علی (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۰ تعداد دانلود : ۱۶۱
اندیشمندان بسیاری با توجه به معانی که از مدارا ارائه کرده اند، ساحت های مختلفی برای آن متصور شده اند. نوشتار حاضر با رویکرد سیره پژوهی و با بهره گیری از سیره امام علی در مدارا با مخالفان مدلی کامل از ساحت های مختلف مدارا را ارائه داده است. بر این اساس، مدارا در ساحت های عقیدتی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، نظامی- امنیتی و قضایی مورد بررسی قرار گرفته است. ساختار این پژوهش بر اساس یافته های تاریخی و به صورت توصیفی- تحلیلی شکل گرفته است. نتیجه ای که از جمع بندی مطالب حاصل شده این است که در سیره علوی با اصل قرار دادن مدارا در ساحت های مختلف، خشونت و قاطعیت در مرحله بعدی قرار داشته است. از سوی دیگر، مدارا در هر ساحت با اهداف خاصی مانند لزوم همزیستی مسالمت آمیز، تألیف قلوب، در امان ماندن از شرّ طرف مقابل و مصلحت سنجی صورت گرفته است که ضرورت مدارا در آن ساحت را بیشتر می کند.
۹.

نهادینه سازی سیره نبوی در حکمرانی علوی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: سیره نبوی نهج البلاغه اطمینان بخشی حکمرانی علوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۱ تعداد دانلود : ۱۹۴
نقطه عطف حکمرانی حضرت علی(ع) تلاش برای اجرا و نهادینه سازی سیره نبوی(ص) است. کاربست های سیره نبوی در حکمرانی حضرت امیرالمؤمنین(ع)مسئله ای است که کمتر بدان پرداخته شده است. در پژوهش حاضر به منظور رفع ابهام از این مسئله و شناسایی شیوه حکمرانی علوی، به روش تاریخی و با استفاده از اصطلاحات و مفاهیم جامعه شناسی، به این پرسش پاسخ داده شده است که «چگونه و از طریق چه فرایندی سیره نبوی(ص) به عنوان مبنای حکمرانی در حکومت حضرت علی(ع) نهادینه و موجب اتقان حکمرانی ایشان شده است؟» در پاسخ به سؤال فوق، این فرضیه مطرح شد که سیره نبوی از  طریق اطمینان بخشی به جامعه و در عرصه های مختلفی همچون تربیت اخلاقی جامعه، تنظیم امور سیاسی اقتصادی، ایجاد همگرایی و ... بر حکمرانی علوی اثر مثبت گذاشته است. در اثبات فرضیه از نهج البلاغه، متون تاریخی و استناد به سخنان حضرت امیرالمؤمنین(ع) استفاده شده است.
۱۰.

عوامل شکل گیری فرقه ها در آستانه غیبت امام مهدی (مطالعه موردی محمدیه و نفیسیه)(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: امام مهدی محمدیه نفیسیّه سیدمحمد فرق شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۶ تعداد دانلود : ۳۱۷
در آستانه غیبت امام مهدی4 فرقه هایی در جهان اسلام شکل گرفت که از میان آنها دو فرقه محمّدیّه و نفیسیّه از اهمیت به سزایی برخوردار بودند اینان که در عصر امام عسکری7 و پس از شهادت آن حضرت به وجود آمدند باور به امامت سیدمحمّد فرزند دیگر امام هادی7 داشتند. علل شکل گیری این فرقه ها مسئله اصلی پژوهش حاضر است که به روش تحلیل تاریخی و با استناد به گزاره های متعدد آن را کاویده و به این پرسش پاسخ داده است که چه عواملی در شکل گیری فرقه های محمّدیه و نفیسیّه مؤثر بوده اند. از این رو مقاله بر این فرضیه استوار است که عواملی مانند روایات موجود درباره جانشینی ائمه: به ویژه امام هادی7، سیره نیکوی سیدمحمد و جایگاه و منزلت او نزد امام هادی7، باور نادرست درباره جانشینی فرزند بزرگ تر و برداشت ناصحیح از روایات در این باره، شبهه بداء، مخفی نگه داشتن امام عسکری7 و بعد از آن پنهان بودن تولد حضرت مهدی4 و اقدامات برخی فرقه های انحرافی مانند فطحیه در شکل گیری این فرقه ها تأثیرگذار بوده اند.
۱۱.

آسیبشناسی تاریخی انتظار از دیدگاه آیتالله خامنه ای(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: آیت الله خامنه ای انتظار مهدویت آسیب شناسی تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۶ تعداد دانلود : ۱۸۸
فرهنگ انتظار در عین کارآمدی و جایگاه ویژهای که در جامعه بشری بهویژه مسلمانان دارد، مانند هر پدیده فرهنگی دیگری با آسیبهایی مواجه و نیازمند آسیبشناسی است. از سوی دیگر دستیابی به نظریه انتظار از دیدگاه حضرت آیتالله خامنهای نیازمند تبیین همهجانبه به ویژه آسیبشناسی آن از نگاه ایشان است. در این میان سابقه تاریخی انتظار و مهدویت در میان مسلمانان و اهتمام و نگاه ویژه مقام معظم رهبری به دانش تاریخ، آسیبشناسی تاریخی انتظار از نگاه ایشان را اهمیت مضاعف میبخشد. نگاهی به سخنان حضرت آیتالله خامنهای درباره مهدویت و انتظار نشان میدهد ایشان با حساسیت ویژهای به آسیبشناسی تاریخی انتظار توجه داشته و بر دوری از این آسیبها تأکید کردهاند. مباحث خرافی و غیر علمی، ادعاهای دروغین در اینباره مانند ادعای مهدویت و یا رؤیت و دیدار با امام مهدی4 و نیابت از طرف آن حضرت از نکاتی است که میتوان به عنوان آسیبهای تاریخی به آنها اشاره کرد که هم در تاریخ اسلام نمونههای فراوان دارد و هم حضرت آیتالله خامنهای بر توجه به آنها و جلوگیری از پیدایی یا افتادن در آن تأکید دارند. در این نوشتار بر آنیم تا آسیبهای تاریخی انتظار را کاویده و با بررسی سخنان معظم له در باب انتظار این موضوع را از دیدگاه ایشان تبیین نموده و به این پرسش پاسخ دهیم که دیدگاه ایشان در اینباره چگونه است؟
۱۲.

جوان گرایی در حکومت امام علی(ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: حکومت علوی جوان گرایی کارگزاران امام علی (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲۷ تعداد دانلود : ۸۶۹
هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی جایگاه جوان گرایی در الگوی حکومتی امام علی(ع) و چگونگی توزیع پست های حکومتی به عنوان یک راهبرد است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و به منظور تعریف جوان و ارائه ی راهکار برای شناخت او، شیوه ی به کارگیری آنان در حوزه های مختلف حکومت بیان گردیده و با توجه به گزارش های تاریخی، راهبرد ایشان در انتخاب کارگزاران جوان برای تحقق عدالت اجتماعی تبیین شد. همچنین ضمن ارائه ی راهکار 13 گانه ای برای تعیین سن کارگزاران امیرالمؤمنین(ع)، اهتمام آن حضرت در به کارگیری جوانان را نشان داده و به ویژگی های آن ها به عنوان علل این استفاده اشاره کرده است. نتایج پژوهش نشان داد، از میان 136 انتصاب امام علی(ع)، 42 انتصاب (31 درصد کل انتصاب ها) به جوانان اختصاص دارد. میزان گسترده ی انتصاب ها در بخش فرمانداری به عنوان بالاترین منصب حکومتی نشان دهنده ی اهمیت این بخش می باشد. حضور فعال جوانان در همه ی قسمت های مدیریتی حکومت امام علی(ع) نشان دهنده ی اهمیت و توجه ویژه ی آن حضرت به این گروه سنی در کنار بهره مندی از میان سالان و کهن سالان است که علاوه بر نمود تحقق عدالت اجتماعی و تامین امنیت در حکومت ایشان، رمز بقای حکومت در آموزش نیروهای جوان و جایگزینی آن ها می باشد.
۱۳.

جایگاه حرم مطهر رضوی در سیاست مذهبی صفویان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بارگاه رضوی مشهد مقدس تشیع پادشاهان صفوی سیاست مذهبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۸ تعداد دانلود : ۴۷۵
ظهور صفویان و بهدنبال آن رسمی سازی مذهب تشیّع در ایران، تحولات فرهنگی زیادی پدید آورد که آثار آن تا به امروز نیز باقی است. پادشاهان صفوی در این راه از ابزارهای متعددی استفاده کردند که توسعه اماکن مذهبی شیعی، یکی از آنها بود. بی گمان مهم ترین مکان مذهبی در ایران، حرم مطهر امام رضا (علیه السلام) بود. بارگاه علی بن موسی الرضا (علیهماالسلام) با توجه به اینکه در درون مرزهای قلمروِ صفوی بوده و صفویان نیز خود را از طریق امام موسی کاظم (علیه السلام) منسوب به آن حضرت می دانستند، نسبت به قبور سایر ائمه (علیهم السلام) از موقعیت خاصی برخوردار بوده است. از این رو، پادشاهان صفوی توجه ویژه ای به این آستانه مقدس داشته و از ظرفیت های آن مکان برای ترویج تشیع بهره برداری کردند. این پژوهش سعی دارد ضمن تبیین جایگاه حرم مطهر رضوی در درون سیاست مذهبی صفویان برای ترویج تشیّع، به صورت موردی نگاهی به کارکردهای این مکان در امر توسعه تشیّع داشته باشد. در این نوشتار برای رسیدن به درک مناسبی از این موضوع، جایگاه این مکان در تاریخ نگاری عصر صفوی بررسی خواهد شد.. گزارش های تاریخی حکایت از توجه زیاد پادشاهان صفوی به این بارگاه مطهر دارد و زیارت، توسل، عبادت و اعتکاف و دفن در حرم و... از مواردی هستند که مورد توجه مورخان قرار گرفته اند.
۱۴.

قانون در حجاز عصر جاهلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: قانون جاهلیت تعصب قبیله سنت حجاز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۶ تعداد دانلود : ۶۸۶
در جامعه عربی حجاز در عصر جاهلیت، به علت نبود حکومت مرکزی و به طورکلی، فقدان حکومت به معنای امروزی، نهاد قانون گذاری هم دیده نمی شود؛ اما این، به مفهوم نبود قانون در آن زمان نیست؛ بلکه قانون های برآمده از اجتماع وجود داشت که در واقع، همان سنّت های عصر جاهلی بودند که جوامع عربی بر اساس تعصب قبیلگی و عُرف قبایل به آنها عمل می کردند. در این نوشتار، برآنیم با استفاده از منابع و مطالعات جدید و با تحلیل داده ها و نیز نگاهی به وضعیت سیاسی حجاز در عصر جاهلی، به این پرسش پاسخ دهیم که قانون در حجاز عصر جاهلی چگونه بوده؟ و چه مکانیزمی بر اجرای آن نظارت می کرده؟ و ضمانت اجرای آن چه بوده است؟ یافته های این تحقیق نشان می دهد که سنّت هایی مانند: بیعت، حلف، جوار و اخذ بالثار، از مهم ترین قانون های عصر جاهلی بودند و مکانیزم اجرای آن نیز همان تعصبات قبیلگی، نظارت عمومی و از همه مهم تر، لزوم وفای به عهد بود که در جامعه آن روز، از اهمیت بسزایی برخوردار بودند.
۱۵.

راهبردهای اجتماعی امام صادق(ع) برای ایجاد همگرایی اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: امام صادق (ع) سیره معصومان (ع) همگرایی اسلامی امت اسلامی مدارای مذهبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۹ تعداد دانلود : ۴۱۴
توصیه به اتحاد و انسجام اسلامی که ریشه در آموزه های قرآن و سنّت معصومان(ع) دارد، از جمله موضوع هایی است که بررسی تاریخی آن در ادوار مختلف، از  اهمیت بسیاری برخوردار است. این نوشتار، با بهره گیری از منابع روایی و تاریخی، اقدامات امام صادق(ع) و اهتمام ویژه آن حضرت را برای برقراری وحدت و انسجام در جامعه بررسی کرده و کوشیده است به روش تاریخی، راهبردهای اجتماعی ایشان را برای همگرایی اسلامی با توجه به شرایط اجتماعی آن روزگار نشان دهد. شواهد تاریخی، حکایتگر آن است که عینیت بخشیدن به همسانی مسلمانان، تحکیم پیوندهای اجتماعی و اعتدال مذهبی، از مهم ترین راهبردهای اجتماعی آن حضرت بود که برای تحقق این راهبردها، راهکارهایی چون: حضور و همگامی در شعائر و مناسک دینی، برقراری پیوندهای اجتماعی و عاطفی نیکو با مسلمانان، مدارا با مخالفان، احترام به باورها و مقدسات پیروان مذاهب، عدم تحمیل عقیده و پرهیز از تعصبات و تکفیر دیگران را در پیش گرفتند
۱۶.

نقش عوامل سیاسی در روابط عنازیان و سلجوقیان(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: سلجوقیان تاریخ ایران عنازیان مهلهل بن محمد بن عناز سُعدی بن ابی الشوک

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی سلجوقی اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی سلجوقی روابط خارجی
تعداد بازدید : ۱۹۴۶ تعداد دانلود : ۹۹۵
عنازیان (حک. 381 511ق) از خاندان های حکومت گری بودند که همزمان با قدرت گیری سلجوقیان (حک. 429 590ق)، در مناطقی از غرب ایران حکومت می کردند. روابط سلجوقیان با اینان که در مسیر توسعه قلمرو آن ها قرار گرفته بودند، در برهه های مختلف، متفاوت و تابع شرایط و اوضاع سیاسی منطقه و خلافت عباسی و در نتیجه گاه دوستانه و مسالمت آمیز و گاه تیره و همراه با درگیری نظامی بود. این نوشتار با رویکرد توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع تاریخی، ضمن بررسی روابط این دو حکومت، در پی پاسخ به این پرسش است که عوامل سیاسی در دوره های مختلف چه اثری در روابط بنی عناز و سلجوقیان داشته است؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که بنی عناز با برآوردی که از توان خود و توان سلجوقیان و رقیبان آن ها داشتند،روابط دوگانه ای را با این سلسله ترک نژاد دنبال می کردند؛ گاه مانند «مهلهل بن محمد بن عناز» به پیکار سلجوقیان می رفتند و گاه چون «سُعدی بن ابی الشوک» به خدمت حاکمان سلجوقی درآمده، مورد لطف آن ها قرار می گرفتند. عواملی مانند اختلافات درونی خاندان عنازی و همراهی یا رویارویی آنان با رقبای سلجوقیان در این روابط دوگانه اثرگذار بوده است
۱۷.

درآمدی بر سیره امام هادی(ع)در زمینه روابط خویشاوندی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: خانواده امام هادی (ع) سیره معصومان (ع) روایات معصومان (ع) رابطه خویشاوندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹۵ تعداد دانلود : ۷۸۸
رابطه خویشاوندی، اهمیت ویژه ای در زندگی انسان و پیامدهای مهمی در زندگی اجتماعی افراد دارد. پیشرفت مادی، معنوی و اخلاقی یک جامعه، از خانواده و خویشاوندان شکل می گیرد. از همین رو، تحکیم این نهاد و روابط میان اعضای آن، از جایگاهی ویژه در روایات و سیره معصومان(ع)، از جمله امام هادی(ع) برخوردار است. امام هادی(ع)، از راهکارهای متعددی برای تحقق این مهم استفاده نموده اند. دستاورد این نوشتار که با رویکرد تاریخی و روش توصیفی تحلیلی سامان یافته، ما را به این نکته رهنمون می شود که امام هادی(ع) در خصوص ارتباط با خویشاوندان و برقراری رابطه استوار و صمیمانه با آنان، از مؤلفه هایی همچون: تعریف و تمجید، بخشش و کمک مالی، گفت وگوی علمی، روشنگری، حمایت، راهنمایی اعتقادی، و نیز تنّبه و آگاهی بخشی استفاده می کردند
۱۸.

نقد و بررسی گزارش ابن صباغ در مورد امام هادی(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امام هادی (ع) ابن صباغ مالکی الفصول المهمه کشف الغمه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۲ تعداد دانلود : ۳۶۳
امام هادی(ع)، دهمین پیشوا و امام شیعیان است که توجه به زندگی آن حضرت، اختصاصی به شیعیان ندارد و از جمله افرادی که به شرح حال آن حضرت پرداخته اند، ابن صباغ مالکی (م 855ق) می باشد. ابن صباغ در گزارش خود، به تاریخ ولادت و تاریخ وفات امام هادی(ع)، نص بر امامت، خلفای معاصر آن حضرت، القاب و کنیه ها و برخی گزارش های دیگر پرداخته است. در این نوشتار، درصدد نقد و بررسی گزارش ابن صباغ در مورد زندگی امام هادی(ع)، آشکارکردن مصادر و مستندات وی، به دست آوردن منطق و معیار او در گزینش این اخبار و روش مورد استفاده او هستیم. برای این منظور، ابتدا به ارائه خلاصه ای از گزارش وی پرداخته، سپس آن را مورد نقد و بررسی قرار دادیم. بررسی های انجام شده نشان می دهد که منبع اصلی مورد استفاده او، کشف الغمه بوده و او از روش ترکیبی در ارائه گزارش های خود استفاده نموده و در برخی موارد، روایات را با اختصار نقل کرده است. حذف سند و اکتفا به نام آخرین راوی و تنظیم مطالب بر اساس نظم و چینش خوب، از دیگر ویژگی های گزارش ابن صباغ می باشد.
۱۹.

تأملی بر تاریخ نگاری درباری عصر صفوی؛مطالعه موردی کتاب تکمله الاخبار

کلید واژه ها: تاریخ نگاری صفویه تاریخ نگاری درباری مورخ درباری تکمله الاخبار عبدی بیگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۶ تعداد دانلود : ۳۰۶
تاریخ نگاری درباری هم پای شکل گیری حکومت ها در ایران رشد کرده و در برخی دوره ها مانند عصر صفوی تحت تأثیر عوامل مختلف به شکوفایی رسیده و آثار مهمی بر جای گذاشته است. یکی از این مورخان عبدی بیگ شیرازی است که کتاب تکمله الاخبار او یک اثر مهم در حوزه تاریخ نگاری درباری به شمار می رود. نویسنده این اثر تحت تأثیر شرایط سیاسی خاص آن دوره کتاب خود را به انجام رسانده البته باورهای دینی و مذهبی نیز در تشدید برخی شاخصه های تاریخنگاری درباری در این دوره و این اثر نقش داشته اند . این پژوهش بر آن است تا به روش توصیفی تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که ویژگی تاریخ نگاری درباری چیست و چگونه بر کتاب مذکور تطبیق می کند بدین منظور ضمن برشمردن ویژگی هایی چون پیچیده نویسی، گزافه گویی، تملق و چابلوسی، تقدیس قدرت و عدم تحلیل ، این موارد را در کتاب تکمله الاخبار تبیین کرده است .
۲۰.

نظام زمین داری و کشاورزی در عصر بنی امیه

کلید واژه ها: کشاورزی امویان زمین داری خراج اقطاع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۸ تعداد دانلود : ۴۴۱
کشاورزی به عنوان مهم ترین راه تامین نیاز غذایی بشر همواره مورد توجه جوامع و حکومت ها بوده است. امویان نیز با توجه به فواید فراوانی که از طریق کشاورزی نصیب آنان می شد به این مهم توجه داشتند و در ساختار اقتصادی آنان، کشاورزی نقش مهمی ایفا می کرد. آنان پس از تثبیت قدرت و جایگاه خویش به اقداماتی در نظام زمین داری و کشاورزی دست زدند. این نوشتار برآن است تا به این پرسش پاسخ دهد که سیاست امویان در زمینه کشاورزی و نظام زمین داری چه بوده است؟ برای پاسخ به این مهم انواع زمین داری و اقدامات امویان در این باره و برای گسترش کشاورزی در عراق و شام را بررسی کرده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد امویان بواسطه درآمد هنگفت مالیات از زمین ها و محصولات کشاورزی، گونه های مختلف زمین داری را در پیش گرفته، به فراهم ساختن مقدمات توسعه کشاورزی، همچون توسعه سدها، حفر نهرها و قنات و مساحی زمینها و اقطاعات آن روی آوردند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان