درخت حوزه‌های تخصصی

دین، واقعیتی اجتماعی است؛ وقتی شخصی به دین عمل میکند در واقع حس همبستگی و خود اتکایی به گروه و خلاصه حس بودن در جامعه را نشان میدهد. تجلی ارزش ها و نشانه های دینی بودن فرد را در نگرش، گرایش و کنش های آشکار و پنهان او میتوان جست و شناسایی کرد. این بررسی معیارهای ذهنی دینداری 700 نفر از دانش آموزان پیش دانشگاهی (پیش دانشجویان بعنوان خروجی و ماحصل نهاد آموزش و پرورش) را مورد هدف قرار می دهد. در این بررسی با عنایت به آثار پژوهشی انجام شده در کشور از روش پیمایشSurvey و نمونه گیری خوشه ای طبقه ای با استفاده از پرسشنامه حضوری بهره جسته ایم. میزان روایی پرسشنامه محاسبه 8970% و تمامی آزمون های تحقیق در سطح 99% قابلیت اطمینان مورد سنجش واقع شده اند. نتایج نشان داد که : میزان تعیین معیار دینداری از شاخص آگاهی و دانش دینی26% ، باورهای دینی21% ، مناسک دینی31%، عواطف دینی32% است. همچنین معادله رگرسیونی گویای این مطلب است که 46 درصد واریانس معیارهای دینداری مورد نظر دانش آموزان پیش دانشگاهی در این پژوهش قابل تبیین است. نتایج حاکی از آن است که شعائر مذهبی رشد بیشتری از محتوای معنوی دین دارد.

با توجه به نقش تأثیرگذار دین در شکل بخشیدن به نگرش ها ،گرایش ها و معنابخشی به رفتارهای اجتماعی، پژوهش حاضر درصدد است تا اثر هویت دینی برحفظ میراث فرهنگی در بین جوانان شهر اصفهان را مورد بررسی قرار دهد. دیدگاه های نظری متعددی در باب نقش دین در جامعه وجود دارد. دورکیم و مارکس دین را ابزار قدرتمندان و موجب تخریب و تخدیر جامعه دانسته اند ولی وبر دین را منشأ بروز تغییرات اجتماعی می داند. این پژوهش با روش پیمایشی از طریق توزیع 343 پرسشنامه در شش منطقه از مناطق 14 گانه شهرداری شهر اصفهان که با نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده اند، صورت گرفته است. حجم نمونه با نرم افزار spss sample power محاسبه شد و به منظور آزمون فرضیات از مدل سازی معادلات ساختاری در نرم افزار Amos استفاده گردید. یافته های پژوهش حاکی از آن است که هویت دینی جوانان در سه بعد عاطفی، اعتقادی و پیامدی با ابعاد شناختی، احساسی و عملکردی حفظ میراث فرهنگی ارتباط مستقیم و معناداری دارد و هویت دینی، 15/0از تغییرات در حفظ میراث فرهنگی را تبیین می کند. همچنین از بین متغیرهای زمینه ای تحصیلات پاسخگویان بر حفاظت از میراث اثر مثبت و معنادار داشته است. شاخص های برازش مدل نشان می دهد مدل، برازش قابل قبولی دارد.

پرداختن به موضوع آموزش دختران روستایی برای برنامه ریزی و توسعة روستایی امری ضروری است. هدف از پژوهش حاضر بررسی عوامل مؤثر بر ادامة تحصیل دختران روستایی (روستاهای شهرستان سنقروکلیایی) است. جامعة آماری این پژوهش، خانواده هایی بودند که دانش آموز دختر داشتند (2269N=). با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، 360 پرسشنامه با روش نمونه گیری تصادفی با انتساب متناسب توزیع شد و در نهایت 349 پرسشنامه تکمیل و تجزیه و تحلیل شد. ابزار اصلی تحقیق پرسشنامه ای بود که روایی آن را جمع متخصصان و پایایی آن را ضریب آلفای کرونباخ تأیید کرد. نتایج نشان دادند که دیدگاه والدین به تحصیل دختران منفی است. آزمون ناپارامتری من ویتنی مشخص کرد که نگرش والدین به ادامة تحصیل دختران در روستاهایی که دارای مدرسة راهنمایی دخترانه و دبیرستان دخترانه هستند، مثبت و در روستاهایی که فاقد این مدرسه ها هستند، منفی است. نتایج آزمون کروسکال والیس نیز نشان دادند، والدین با تحصیلات بالاتر، نگرش مثبتی به ادامة تحصیل فرزندان دختر خود دارند. نتایج این پژوهش می تواند کمک شایانی به برنامه ریزان روستایی برای توسعة انسانی و روستایی و آموزش روستاییان کند.

نقش فناوری اطلاعات در اتاق خبر، اهمیت ویژه ای دارد. مسئله اساسی، چگونگی استفاده و بهره گیری از فناوری های اطلاعات در اتاق های خبر شبکه های خبری تلویزیونی و تأثیر آن بر عملکرد اتاق های خبر با هدف افزایش سطح کمی و کیفی تولیدات خبری در شبکه های خبری تلویزیونی است. پژوهش حاضر که با روش کیفی انجام گرفته است، عوامل مؤثر بر به کارگیری فناوری اطلاعات در اتاق های خبر را به همراه نقش آن در ارتقای عملکرد شبکه های خبری تلویزیونی از دید دبیران و سردبیران خبر سازمان صداوسیما مورد بررسی قرار داده است. نظرها در قالب پرسشنامه از 25 نفر از افراد نمونه جمع آوری شده و با تکنیک تم، از میان کدهای اولیه،5 کد اصلی از پاسخ مصاحبه شوندگان به دست آمده است. بر اساس نتایج پژوهش، با وجود موانع و مشکلات بهره گیری از فناوری اطلاعات در اتاق خبر، استفاده از آن در افزایش سطح کمی و کیفی تولیدات خبری تأثیر مستقیمی دارد و با افزایش میزان تولیدات خبری و کاهش خطا، بازده و عملکرد شبکه های خبری را بهبود و ارتقا بخشیده است. رسانه ملی می تواند با آشنا کردن کارکنان اتاق خبر با مزایای بهره گیری از فناوری های نوین و آموزش دوره ای آنان، تجهیز اتاق های خبر نوین و پشتیبانی مناسب از آنها، به بهترین شکل در این مسیر گام بردارد.

یکی از گروه های اجتماعی که برای امرار معاش و مشارکت اجتماعی و اقتصادی خود نیاز جدی به امنیت اجتماعی دارد، گروه زنان سرپرست خانوار است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی جامعه شناختی ابعاد چهارگانه امنیت اجتماعی شامل امنیت مالی، جانی، عاطفی و ارتباطی در بین زنان سرپرست خانوار شهر تهران بوده است. در این راستا، پژوهشی پیمایشی در جامعه هدفی متشکل از 400 زن سرپرست خانوار تحت پوشش موسسات حمایتی مردم نهاد در شهر تهران که به شیوه نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای انتخاب شده بودند، انجام گرفت. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه به همراه مصاحبه بود. چارچوب نظری پژوهش با بهره گیری از نظریه های امنیت اجتماعی از جمله چند بعدی و اقتصاد محور و نظریه های اقتصادی از جمله زنانه شدن فقر و بیگانگی اجتماعی تبیین و داده های حاصل از پیمایش با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شد. یافته های پژوهش نشان داد که زنان سرپرست خانوار در فضای خصوصی خانه و خانواده از احساس امنیت مالی، جانی، عاطفی و ارتباطی بالاتری برخوردار هستند. اما درفضای عمومی میزان احساس ابعاد امنیت اجتماعی در بین آنان کاهش چشمگیری می یابد.

اعتماد از عناصر اصلی روابط بین افراد است که به صورت های مختلف از دوران باستان تا دوران جدید همواره مطرح بوده است. امروزه در جوامع مختلف اعم از توسعه یافته یا در حال توسعه شاهد گسترش ارتباطات هستیم و با توجه به فواصل زمانی و مکانی و این موضوع که توسعه ارتباطات، این فواصل را در نوردیده و به افراد و گروه های مختلف امکان برقراری روابط متقابل را داده، لزوم اعتماد و نیز پرداختن به ریشه ها و عوامل مؤثر بر آن بیش از پیش احساس می شود. یکی ازموضوعات مهم در رابطه با اعتماد، بحث اعتماد بین شخصی است که در دوران مدرن به یکی از مسایل مهم اجتماعی تبدیل شده است. این پژوهش به بررسی اعتماد بین شخصی و عوامل مؤثر بر آن در بین دانشجویان دانشگاه اصفهان می پردازد. روش این پژوهش از نوع پیمایشی است و در آن از پرسشنامه برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است. شیوه گردآوری داده ها به صورت نمونه-گیری طبقه ای در بین دانشجویان دانشگاه اصفهان بوده است. جمعیت مورد مطالعه 11987 نفر بوده اند که با استفاده از فرمول کوکران 372 نفر برای نمونه انتخاب گردیدند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که میزان اعتماد بین شخصی در بین دانشجویان دانشگاه اصفهان چه در بعد اعتماد به هم جنس و چه در بعد اعتماد به غیرهم جنس در سطح متوسطی قرار دارد. نتایج حاصله بیان گر رابطه معنا دار بین سرمایه فرهنگی، اعتماد بنیادین، نوع تعاملات (روابط اظهاری و ابزاری افراد)، منافع، احساس نیاز، منش و ظاهر، تجربه قبلی رابطه با جنس مخالف و تجربه شکست قبلی در رابطه با جنس مخالف با اعتماد بین شخصی بود. به طوری که مجموع این متغیرهای مستقل مورد استفاده، توانستند40 درصد از تغییرات واریانس اعتماد بین شخصی را تبیین کنند.

در سال های اخیر به دنبال ورود تلفن های همراه هوشمند، عرصه ارتباطات موبایلی شاهد دگرگونی های فراوانی بوده است. ازآنجاکه یکی از قابلیت های تکنولوژی درنوردیدن مرزهای جغرافیایی است، جامعه ما نیز شاهد تغییرات اجتماعی برآمده از این نوآوری رسانه ای بوده است. در این میان، زندگی روزمره جوانان به عنوان گروهی که عموماً در پذیرش تکنولوژی های نوین پیش قدم می شوند، تحت تأثیر این فضای تکنولوژیک تغییر کرده است. در مقاله حاضر به مطالعه فرآیند پذیرش و اهلی سازی تلفن های همراه هوشمند در زندگی روزمره جوانان ایرانی پرداخته ایم. از خلال مصاحبه های نیمه استاندارد با دانشجویان مقطع کارشناسی شهر تهران، شش مقوله اصلی در نحوه مصرف تلفن همراه هوشمند توسط جوانان به دست آمد که در سطوح فردی و اجتماعی زندگی روزمره آن ها تجلی پیداکرده اند. این مقوله های شش گانه عبارت اند از: مصرف اطلاعاتی که شامل چک کردن واقعیت ها، آگاهی از اخبار و دسترسی به اطلاعات در لحظه است. مقوله بعد را مصرف مبتنی بر موقعیت نام نهادیم که نمایش موقعیت، نظارت بر موقعیت و احساس امنیت را شامل می شود. سومین مقوله مصرف ارتباطی است که در کاربری شبکه های اجتماعی، اپلیکیشن ها پیام رسان و گسست از جمع های واقعی تجلی پیدا می کند. مقوله چهارم با عنوان انطباق تکنولوژیک شامل همه جا بودن، سهولت یادگیری کاربری و سیالیت تکنولوژی است. ابزار استقلال فردی نیز عنوان مقوله پنجم بوده که به معنای استقلال از خانواده و شکل دهی به روابط گزینشی است. آخرین مقوله در فرآیند اهلی سازی تلفن همراه هوشمند تسلط بر مصرف تکنولوژی است که کنترل شیوه کاربری و تسلط بر بازنمایی هویت مجازی را شامل می شود.

این نوشتار می کوشد تا در پرتو نظریه دیرینه شناسانه فوکو به تحلیل تطورات گفتمانی مفهوم شهروندی از صورت کلاسیک آن به صورت متکثر و حساسِ به نیاز گروه های خاص بپردازد و موانع «امکان شهروندی» پنج گروه اجتماعی خاص را مورد بررسی و طبقه بندی مجدد قرار داده و در هر مورد، راهکارهای رفع «امتناع» شهروندی را با توجه به مباحث نظری و تجربیات جهانی ارائه دهد. تطور مباحث نظری انتقادی و تحولات نهادی شهروندی از یک سو و ایجاد نهادها، گرایش ها و مبانی نظری مستقل علومِ اجتماعی در مورد گروه های خاص از دیگر سو، باعث تجدیدنظر در درک ما از شهروندی بر مبنای حقوق گروه های اجتماعی «خاص» شده است. دلایل مشترکی برای حذف کامل یا نسبی گروه های خاص مورد بررسی از حیطه شهروندی وجود دارد، مانند عدم موازنه حقوق و مسئولیت های شهروندی در میان این گروه ها، عدم دسترسی آنان به سپهرهای اجتماعی به معنای عام و دوری نسبی آنان از بازار کار.

در سال 1392 با تصویب قانون حمایت از کودکان بدسرپرست و بی سرپرست، در تبصره 26 این قانون مقرر شد: «... ازدواج چه در زمان حضانت و چه بعد از آن بین سرپرست و فرزندخوانده ممنوع است، مگر این که دادگاه صالح پس از اخذ نظر مشورتی از سازمان، این امر را به مصلحت فرزندخوانده تشخیص دهد». ادعا شد که با عدم ممنوعیت شرعی و سکوت قانون، مواردی از ازدواج با فرزندخوانده وجود داشته که لااقل با این مقرره انجام چنین ازدواج هایی موکول به اجازه دادگاه مبتنی بر مصلحت فرزندخوانده خواهد شد و بدین ترتیب از فرزندخوانده در برابر آسیب های احتمالی حمایت خواهد شد. سؤالی که در این جا مطرح می شود این است چنین مقرره ای در راستای اصول 10، 20 و 21 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تا چه حدودی می تواند حافظ قداست و استواری روابط خانوادگی بر پایه حقوق و اخلاق اسلامی، ایجاد زمینه های مساعد برای رشد شخصیت زن و احیای حقوق مادی و معنوی او، حمایت از کودکان بی سرپرست و حمایت حقوقی برابر برای همه اعم از زن و مرد باشد. این مقاله توصیفی، تحلیلی و انتقادی بوده و با روش کتابخانه ای با توصیف عواقب و پیامدهای چنین مقرره ای، به این سؤالات پاسخ داده است و نهایتاً پیشنهاد می کند برای پیشگیری از بی اخلاقی و فروپاشی نهاد خانواده، حمایت بدون تبعیض از کودک در برابر آسیب های جبران ناپذیر و حفظ حقوق مادی و معنوی زن، اصلاح این تبصره هرچه سریع تر در دستور کار قانونگذار قرار گیرد.

آب مایه ی اصلی حیات و از ضروریات زندگی بشر است که کمبود آن انسان را با مشکلاتی جدی روبرو می کند. باتوجه به اهمیت موضوع بحران آب در ایران و مسائل اجتماعی ناشی از آن هدف از این پژوهش برآورد پیامدهای اجتماعی بحران کمبود منابع آب درشهرستان اردکان است.رویکرد پژوهش کیفی و شیوه گرد آوری داده ها مصاحبه با 22 نفر از متخصصان و کارشناسان شهرستان اردکان در حوزه ی آب می باشد که برای تحلیل متون مصاحبه از روش تحلیل مضمون یا روش تحلیل تم استفاده شده است. تغییرات جمعیتی، بیکاری و فقر، کاهش کیفیت زندگی واختلافات نزاع و درگیری ها به عنوان پیامدهای اجتماعی عینی و تغییر نگرش هاوعقاید مذهبی مردم،از بین رفتن اعتماد،کاهش سرمایه ی اجتماعی ومشارکت مردمی و کاهش امید به زندگی به عنوان پیامدهای اجتماعی ذهنی از یافته های این پژوهش است. با توجه به پیامدهای اجتماعی منفی بحران آب در منطقه، چاره اندیشی و آینده نگری و همچنین رویارویی منطقی با بحران های زیست محیطی، مدیریت بهتر منابع آب در سطح منطقه، صرفه جویی و اصلاح شبکه های آبرسانی،آموزش کشاورزان برای استفاده ی بهینه ازمنابع آب و بهره گیری از روش های سنتی استحصال آب در منطقه ضروری به نظر می رسد .

این پژوهش بر آن است تا با تبیین یک دستگاه نقد دینی به منظور تحلیل آثار نمایشی اقتباسی، از منظری انتقادی و با روش تحلیل مضمون، نحوه نمایش پیامبران در سریال یوسف پیامبر را تحلیل کند. برای دستیابی به این هدف، از چارچوب مفهومی روایت شناسی و از مباحث مطرح شده در حوزه شخصیت پردازی استفاده شده است. با بهره گیری از «قرآن» به عنوان یک متن مرجع دینی، الگوی مفهومی اسوه پردازی یعقوب نبی^(ع) و یوسف نبی^(ع)که مشتمل بر نحوه روایت آنها در قرآن است تبیین و بر مبنای الگوی مفهومی تولید شده، نحوه شخصیت پردازی یوسف و یعقوب در سریال یوسف پیامبر، به عنوان یکی از آثار دراماتیک اقتباسی پربیننده تحلیل شده است. درخصوص شخصیت پردازی یعقوب سریال می توانیم بگوییم که نحوه پرداختن به مضامین صبر و توکل به عنوان مضامین محوری در اسوه پردازی یعقوب در روایت قرآنی، در سریال به درستی انجام نشده و به این دلیل، یعقوب سریال را نمی توانیم در نهایت اسوه صبر و توکل بدانیم. همچنین مضمون تقوا که یکی از مضامین اصلی در الگوی اسوه پردازی یوسف در قرآن است، در یوسف سریال به درستی نمایش داده نشده است. اما نحوه پرداختن به مضمون صبر در یوسف سریال، همسو با این مضمون در روایت قرآنی یوسف^(ع) است و این، یکی از نقاط قوت در شخصیت پردازی یوسف سریال به شمار می رود.

شرایط داخلی و بین المللی کشورمان در عرصه علمی، توجه به وضع رفاهی نخبگان به طورعام و دانشجویان به شکل خاص را مضاعف ساخته است. مهاجرت نخبگان علمی، جذابیت های تحصیل در خارج از کشور و بهره برداری کشورهای توسعه یافته از دانش آموختگان ایرانی، در سال های اخیر، توجه به کیفیت زندگی دانشجویی و برنامه ریزی راهبردی برای ارتقای آن را، اجتناب ناپذیر کرده است. گزارش های ملی دربخش آموزش عالی، نشان دهنده سطوح پایین امکانات مادی و بی توجهی به ابعاد گوناگون کیفیت زندگی دانشجویان است. هدف اصلی این مقاله، ارائه برنامه راهبردی- پیشنهادی در این راستا از طریق مطالعه منابع چندگانهو سرانجام تحلیل محیطی وضعیت صندوق رفاه دانشجویی، به منظور تعیین و تحقق اهداف واقع بینانه تر در مسیر ارتقاء کیفیت زندگی دانشجویان، می باشد. این بررسی، علاوه بر توصیف جایگاه رفاه دانشجویی در نظام آموزش عالی به بررسی عملکرد صندوق رفاه دانشجویان به عنوان متولی اصلی تأمین رفاه این بخش از جامعه پرداخته و عوامل درونی و بیرونی مؤثر بر موفقیت و یا عدم موفقیت این نهاد را مورد شناسایی قرار دادهاست. روش جمع آوری اطلاعات و داده ها روش سه سویه نگری است که مقدمتاً با استفاده از منابع و گزارش های معتبر و متعدد، از جمله گزارشهای رسمی معاونت برنامه ریزی ریاست جمهوری، عملکرد صندوق رفاه دانشجویان، مورد بررسی قرار گرفت و در پایان با استفاده از تکنیک تحلیل محیطی (سوات ) برنامه راهبردی پیشنهادی ارتقاء وضعیت رفاه و کیفیت زندگی دانشجویی برای نظام آموزش عالی کشور و مشخصاً صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم و وزارت بهداشت تنظیم گردید. برنامه ای که ضمن در نظرگرفتن اصول و ارزش های موجود در اسناد بالادستی، به لزوم ارتقای زندگی و بهزیستی دانشجویان تأکید و آن را ضرورتی در سطح ملی می داند و با تقسیم کار نهادی (نگاشت نهادی)راهبردها و اقدامات متنوع و عملیاتی ارائه می دهد.