درخت حوزه‌های تخصصی

یکی از علل توسعه نیافتگی ایران در دوره قاجار تقابل عقلانیت و خرافه گرایی در جامعه ایران بوده است. درواقع، خرافه چنان در حیات سیاسی و اجتماعی ایران ریشه دوانده بود که هم فرهنگ جمعی و هم تصمیمات سیاسی ایران در آن دوران از آن متأثر شده بود تا آنجا که در دوران شاهان قاجار، به ویژه ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه و محمدعلی شاه به جای کاربست خرد، اندیشه و علم، برای حل مشکلات دست به دامان انواع خرافات می شدند. این مقاله به بررسی تأثیر خرافه گرایی به مثابه پدیده ای عقل ستیز بر توسعه نیافتگی ایران در مقطع زمانی مزبور می پردازد و با روش شناسی کیفی و به روش تحلیلی- توصیفی و از مسیر جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای در پی پاسخ به این پرسش است که «فرهنگ خرافه گرا چگونه موجب توسعه نیافتگی ایران دوره قاجار شده است؟». مقاله این فرضیه را به آزمون می گذارد که «فرهنگ خرافه گرا» از رهگذر تقابل در عین همزیستی با «عقلانیت» در دوره قاجاریه به «استبداد فکری» و به تبع آن نیز «استبداد سیاسی» انجامید و وضعیت گفتمانی حاصل از این تقابل فکری و عملی منجر به بازتولید چرخه ای شد که در یک سوی آن فرهنگ خرافه گرا و در سوی دیگر آن استبداد سیاسی قرار داشت، به گونه ای که هر یکدیگری را در این چرخه تولید/ بازتولید و تقویت می کرد و بدین ترتیب موجب توسعه نیافتگی ایران در عهد قاجار شد.

خانواده به عنوان یکی از نهادهای اجتماعی به لحاظ س بک زندگی و پیامدهای ناشی از آن، در طول تاریخ و در جوامع مختلف، دس تخوش تحولات زیادی ش ده است. رشد سریع فناوری های نوین ارتباطی و اطلاعاتی و گسترش حوزه های اثرگذاری آن در تمامی شئونات زندگی انسان، از جمله در حوزه خانواده، تغییر و تحولات شگرفی را پدید آورده است. سبک زندگی ایرانیان به معنای چگونگی جریان حیات و شیوه زندگی آنان نیز با ورود تکنولوژی های نوین ارتباطی و رسانه ای در برخی حوزه ها دستخوش تحولاتی شده است و به تبع آن تحولی اساسی در معنا، مفهوم و سبک های زندگی خانواده ایجاد کرده است. از آنجایی که تغییر و تحولات تکنولوژیکی، ساختار سنتی خانواده ایرانی را در انواع الگوهای همسرگزینی، روابط بین همسران، روابط والدین با فرزندان و شیوه های فرزندپروری، روابط بین دو نسل، مشاغل اقتصادی نوین در خانواده، اوقات فراغت، انگاره های جنسیتی و ...متأثر نموده است. بر این اساس نادیده انگاشتن اهمیت تغییرات تکنولوژیکی، فرهنگی در جامعه و سبک های زندگی منبعث از آن، ممکن است به از دست رفتن فرصت ها و پیش بینی ناپذیری تهدیدها منجر شود. مقاله ی پیش رو حاصل یک تحقیق آینده پژوهانه است که در آن شناسایی مؤلفه های کلیدی و مضامین اصلی سناریوهای تغییر در سبک زندگی خانواده ایرانی با تأکید بر نقش آفرینی فناوری های نوین ارتباطی از دیدگاه خبرگان در ایران، با استفاده از مصاحبه های عمیق و پرسشنامه و به کمک نرم افزار ان وی وو (NVIVO) تعیین شده و سناریوسازی با استفاده از رویکرد شهودی انجام شده و عناوین س ناریوها ترسیم و مختصات خانواده در هریک بحث و بررسی شده است. از دیدگاه خبرگان،4 سناریو: خانواده التقاطی رسانه ای، خانواده پایدار رسانه ای، خانواده ناپایدار رسانه ای و خانواده آشفته رسانه ای تدوین و ویژگی های اصلی هر سناریو ارائه گردید.

آخرین روز از گردهم‌آیی آسه‌ان در ژوییه 1997 ودر کشور مالزی، در حالی برگزار گردید که یک‌ بار دیگر مبحث قدیمی و آشنای «شرق در مقابل غرب» باتوجه به حقوق بشر در آن مطرح شد. درحالی که، ایالات متحده و اتحادیه اروپا به کرات، عنوان کرده‌اند که حقوق (اجتماعی و سیاسی)افراد را بی‌قید و شرط (مطلق)، جهانی و جدایی ناپذیر می‌دانند، کشورهای مالزی،اندونزی، و چین به این فشار کشورهای «غربی» به شیوه آسیایی پاسخ دادند، به‌این ترتیب که با مقدم دانستن حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، بیان داشتند که حقوق مدنی افراد در صورت عدم بهره‌مندی آنان از ابزارهای اجتماعی بی‌معنی است، چه رسد به این که تقاضای تفوق دولت مقتدر و خدمات عمومی را برحقوق مدنی افراد داشته باشیم. به راستی چه موقع بحث سازمان‌های غیردولتی و فعالیت‌های حقوق بشر خاتمه می‌یابد؟

زمینه و هدف: بدون شک افزایش جرایم و  ناهنجاری ها یکی از نتایج رشد سریع شهرهاست. مکان و زمان و انسان سه عنصر اصلی در شکل گیری پدیده مجرمانه محسوب می گردد. لذا، توزیع نابرابر انواع جرایم و بزهکاران، ناشی از تفاوت در ساختار مکانی، زمانی و رفتاری، می باشد. در واقع گونه های خاصی از بزهکاری از جمله نزاع در بسترهایی از این ساختارها، شکل می گیرند. نوشتار حاضر به بررسی تأثیر پدیده حاشیه نشینی بر وقوع جرایم نزاع و درگیری در یکی از کلانشهرهای مهمّ کشور یعنی شهر مقدس قم، که دارای ویژگی های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی خاصی می باشد پرداخته است.  روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر نوع و  هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل چهل و پنج نفر از افسران شاغل در فرماندهی انتظامی شهرستان قم می باشد که حداقل مدت پنج سال سابقه کار در دوایر قضایی و پیشگیری کلانتری ها و پاسگاه ها را داشته اند. در راستای جمع آوری اطّلاعات، به منظور تدوین ادبیات تحقیق، از روش کتابخانه ای و فیش برداری استفاده شده است، در مرحله دوم، با استفاده از پرسشنامه به بررسی و نظرسنجی در مورد تاثیر حاشیه نشینی و عوامل موثر بر آن، بر میزان وقوع جرایم نزاع و درگیری پرداخته شده است. یافته ها و نتایج: بر اساس نتایج تحقیق می توان بیان داشت که نزاع یک پدیده چند بعدی است که عوامل متعددی در شکل گیری آن تاثیر دارند از جمله؛ مسائل و مشکلات فردی، روانی و عاطفی و هم مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و جغرافیایی. تعیین این که کدام عامل تأثیرگذارتر است، موضوع پیچیده ای است که بسته به شرایط متفاوت است. نتایج تحقیق بیانگر این است که تلفیقی از همه عوامل بررسی شده فوق در این امر دخیل می باشند که برای کاهش و پیشگیری از نزاع باید در راستای کنترل و رفع این عوامل برنامه ریزی نمود.

بیش از چند سده است که تمدن غرب، به تدریج خود را به صورت یک تمدن جهانی و همه گیر تبدیل کرده است و فرهنگ همه انسان ها در شرق و غرب عالم را به سوی یکسان سازی می برد. انقلاب اسلامی، نویدگر امکان خروج از سلطه فرهنگی و تمدنی غرب بود و طلیعه ظهور تمدنی نوین و گشودگی تاریخی دیگر را نشان داد. خروج از وضع موجود و حرکت به سوی تمدن نوین اسلامی، نیازمند تعیین موضع گیری در برابر تمدن موجود غربی است. نوشتار حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که «الگوی مواجهه جمهوری اسلامی در برابر تمدن غربی چیست؟». بر این اساس، با روش تحلیلی - انتقادی و با رویکرد اسنادی -کتابخانه ای درصدد بررسی موضوع و دست یابی به پاسخ است. الگوهایی که در جهان اسلام، برای مواجهه با تمدن غربی توصیه شده، حداقل در چهار الگوی: «دفع حداکثری»، «پذیرش حداکثری»، «گزینش» و «تصرف» خلاصه می شود. به نظر نگارنده، تصرف، تنهای الگوی اصیل مواجهه جمهوری اسلامی، بلکه دنیای اسلام در برابر تمدن غربی است.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی نقش دانشگاه آزاد اسلامی بر ایجاد اعتماد در روابط خانوادگی بود. روش: تعداد 400 خانواده در پژوهش حاضر شرکت داشتند که به روش تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند و ابزار مورد استفاده در پژوهش پرسشنامه 68 ماده ای بود که با روش لیکرت نمره گذاری شد و اطلاعات بدست آمده با آزمون آماری t به کمک نرم افزار SPSS مورد پردازش قرار گرفت. نتایج: نتایج بررسی ها نشان داد : 1- خانواده هایی که دانشجوی دانشگاه آزاد داشتند در مقایسه با خانواده هایی که دانشجوی دانشگاه آزاد نداشتند بر اساس نتایج حاصل از آزمون T مستقل از اعتماد بیشتری در روابط خانوادگی برخوردار بودند؛ 2- بین نمرات اعتماد در روابط خانوادگی افرادی که در مرکز استان زندگی می کردند با افرادی که در سایر شهرها زندگی می کردند تفاوت معنادار وجود داشت؛ 3- بین نمرات اعتماد در روابط خانوادگی افرادیکه دارای مقاطع مختلف تحصیلی بودند تفاوت معنادار وجود داشت.

تعلق خاطر به فرهنگ و عناصر درونی آن در بسیاری از جوامع از جمله اقلام مهم هویت بخش می باشند.  این عامل به خصوص در عصر امروزی که انواع هجمه های فرهنگی، فرهنگ بومی و ملی عمده جوامع را تهید می کند می تواند بسیار مهم و مؤثر باشد. امروزه که تکنولوژی ها و دستگاه های ارتباطی مانند ماهواره و اینترنت توانسته اند، جامعه ی جهانی را به صورت دهکد ی جهانی در آوردند، شاهد هجوم انواع عناصر متضاد و متعارض فرهنگی به سوی جامعه ایرانی- اسلامی مان می باشیم که در وهله اول می تواند خطر بالقوه خطرناکی برای جوانان ما محسوب شود. این مقاله که نتیجه یک پژوهش تجربی در این زمینه می باشد، به دنبال پاسخگویی به سؤالات زیر است.  آیا جوانان دانشجو در هویت فرهنگی شان و تعلق خاطر به آن دچار مشکل یا بحران می باشند یا خیر؟  چه عواملی با این فرایند مرتبط اند؟  و میزان اثر گذاری هر یک از عوامل بر این تعلق خاطر چه مقدار می باشد؟ بدین منظور 350 نفر از دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی جهرم در سال تحصیلی 89-1388( در رشته ها و سالهای مختلف تحصیلی) بر اساس نمونه گیری به عنوان نمونه آماری انتخاب گردیده و مورد بررسی قرار گرفتند. روش جمع آوری اطلاعات، روش میدانی و تکنیک مورد استفاده تکنیک پیمایش با استفاده از ابزار مصاحبه و پرسشنامه می باشد. داده های جمع آوری شده در دو سطح آمار توصیفی و آمار استنباطی با استفاده از برنامه نرم افزاری SPSSمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

کودکان و نوجوانان به دلایل گوناگون از جمله محدودیت‌های شناختی در درک و پردازش اطلاعات، مخاطبان خاص تلویزیون به شمار می‌آیند. حجم تحقیقات انجام شده در خصوص رابطه کودکان با تلویزیون نشان‌دهنده نگرانی‌های صاحبنظران و کارشناسان در مورد پیامدهای منفی تماشای تلویزیون و علاقه آنان به افزایش کارکردهای مثبت این رسانه است. در این مقاله وضعیت برنامه‌های کودکان طی دهة 1990 میلادی به تفکیک حوزه‌های جغرافیایی و فرهنگی مورد بررسی قرار گرفته است. نویسنده اعتقاد دارد طی این دهه رابطه کودکان و تلویزیون تحت تأثیر رشد فزایندة فناوری‌های رسانه‌ای دچار تحولات و دگرگونی‌های گسترده شده و مسائلی مانند شیوع خشونت و محتوای غیراخلاقی، کژدیسگی تصویر کودکان در رسانه‌ها و دسترسی کودکان به انواع محصولات رسانه‌ای باعث شده است مسئولان و صاحبنظران اقدامات پیشگیرانه‌ای مانند تصویب قطعنامه‌ها و منشورهای جهانی، منطقه‌ای و ملی، گسترش سواد رسانه‌ای، مشارکت دادن کودکان در تولیدات رسانه‌ای و نظارت بر رسانه‌ها را مورد توجه جدی قرار دهند.

این مقاله به بررسی روابط میان فرهنگ سازمانی و رهبری دینی در سازمان می پردازد. فرهنگ سازمانی از عوامل مهم تاثیر گذار بر عملکرد سازمان و رهبری دینی نیز از اجزای کلیدی در موفقیت سازمان به شمار می رود. بنابراین شناخت نسبت به چگونگی روابط بین این دو عامل تاثیر گذار بر عملکرد سازمان، مهم و دارای اهمیت می باشد. در این تحقیق سه فرهنگ سازمانی گروهی، توسعه ای و سلسله مراتبی و دو سبک رهبری تحول آفرین و مبادله رهبر- پیرو مورد بررسی قرار گرفته اند. روش تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی، از لحاظ شیوه گردآوری اطلاعات توصیفی یا غیر آزمایشی و از شاخه همبستگی می باشد نتایج تحقیق مورد استفاده پیمایشی- همبستگی و بطور مشخص مبتنی بر مدل معادلات ساختاری می باشد همچنین درتحقیق حاضر نشان داده شده که فرهنگ گروهی بر مبادله رهبر-پیرو و فرهنگ توسعه ای بر هر دو سبک رهبری تحول آفرین و مبادله رهبر- پیرو اثر مثبت و معنی داری دارند اما، فرهنگ سلسله مراتبی اثر منفی بر هردو سبک رهبری از خود بر جای می گذارد. در پایان نیز بر اساس هدف مطالعه مدل مفهومی ارائه و در راستای آن پیشنهادات کاربردی و پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی ارائه گردیده است.

با توجه به افزایش تولیدات علمی و وجود نتایج متناقض در باب تأثیر شبکه های ماهواره ای فارسی زبان بر سبک زندگی، پژوهش حاضر درصدد بررسی پژوهش های انجام شده در ایران با این موضوع، به منظور غلبه برآشفتگی و نتایج متناقض است. روش پژوهش، فراتحلیل و جامعه آماری، شامل پژوهش هایی است که از سال 1380 تا پایان شش ماهه اول سال 1396، با موضوع تأثیر شبکه های ماهواره ای فارسی زبان بر سبک زندگی منتشر شده اند. ازاین رو در نهایت 66 پژوهش انتخاب و تحلیل شده اند. نتایج پژوهش های مرور شده نشان داد که تاکنون 9 مؤلفه سبک زندگی در این حوزه بررسی شده است. همچنین نتایج فراتحلیل نشان می دهد که از بین متغیرهای اثرپذیر از شبکه های ماهواره ای فارسی زبان، مناسبات خانوادگی و نحوه گذران اوقات فراغت، اثرپذیرترین متغیرها هستند. بر این اساس، مناسبات خانوادگی (با اندازه اثر 0/541-) و نحوه گذران اوقات فراغت (با اندازه اثر0/407) بیشترین تأثیر را از شبکه های ماهواره ای فارسی زبان می پذیرند.

رهبر حکیم انقلاب، حضرت آیت الله امام خامنه ای، ضمن تبیین دستاوردهای چهار دهه گذشته، جامعه را به جهادی بزرگ برای ساختن ایران اسلامی رهنمون می سازد. مخاطب ویژه این بیانیه جوانان جامعه هستند. ناجا به عنوان مهم ترین نهاد در حوزه حفظ و حراست اجتماع، در ارتباط تنگاتنگ جامعه اسلامی برای رسیدن به تعالی با ایجاد نظم و ضابطه است و در این رهگذر، توجه به رهنمودهای مقام معظم چاره ساز و راه حل چالش های پیش رو است. هدف این مقاله تبیین نقش ناجا در تحقق اهداف مد نظر بیانیه گام دوم انقلاب در رابطه با جامعه اسلامی است. در این پژوهش که به شیوه کتابخانه ای انجام شده، سعی شد حوزه های متنوع و زمینه های فعالیت ناجا جهت تبیین جایگاه جامعه اسلامی، در ارتباط با تحقق بیانیه گام دوم معرفی گردد. با مطالعه هدفمند بیانیه گام دوم، درمی یابیم که پنج بستر علم و پژوهش، معنویت و اخلاق، اقتصاد، عدالت و مبارزه با فساد، و سبک زندگی از توصیه های هفت گانه ای است که در بیانیه، ارتباط حداکثری ناجا را در تحقق جامعه اسلامی تبیین می نماید. بر این پایه، ناجا در زمینه پرورش افرادی تخصص محور و دانش بنیان، اخلاق مدار، نقدپذیر، مردم یار، مطالبه گر، و پاسخگو در بالندگی جامعه نقش به سزایی خواهد داشت. در نتیجه، ناجا برای عملیاتی کردن نقش خود نیازمند توانمند سازی و اخلاق مدار نمودن نیروی انسانی جوان و پژوهشگر است.

بازتابندگی در معنای عام آن، واجد سبقه و مقبولیت تردیدناپذیری در فلسفه، علم و هنر است. این ترماز یکسو به عنوان مفهومی روش شناختی در این حوزه ها مورد استفاده قرار می گیرد و از سوی دیگر مفهومی ست که امکان های تحلیلی مهمی را در سنجش امور ملازم با این حوزه ها فراهم می آورد. علاوه بر این، بازتابندگی بنا بر چارچوب های تفسیری مختلف، دلالت های متفاوتی به خود می گیرد؛ دلالت هایی که می توانند معرفت شناختی، روش شناختی، زیبایی شناختی، اخلاقی یا سیاسی باشند. بر همین اساس و با توجه به محور مسئله زای مقاله ی حاضر، بازتابندگی بیش از هرچیز در نسبت با مقولات فرودست بودگی و مزیت بازنمایی/روایت مدنظر خواهد بود و دقیقا از چنین منظری ست که می توان به نحو معناداری از امکان های خلاقانه ی "کلوزآپ- نمای نزدیک" در بهره گیری از بازتابندگی هنری و نیل به مواجهه ای اخلاقی با دیگری فرودست سخن گفت. همانطور که خواهیم دید این روایت می کوشد تا از یکسو فضایی را برای شخصیت مرکزی فراهم آورد تا وی بتواند بازنمایی و روایتی را از خویش برسازد و از سوی دیگر تلاش می کند تا این امر را از رهگذر برقراری نسبتی بازتابنده با محدودیت های روایت های متعارف به انجام رساند. در این مجالبه منظور بسط و توضیح این امکان ها، ابتدا بر نسبت مسئله زای میان فرودستان و بازنمایی تمرکز کرده و سپس می کوشیم تا پس از اشاره به بازتابندگی در معنای عام آن، به بررسی موردی روایت کلوزآپ- نمای نزدیکپرداخته و دلالت های اخلاقی بازتابندگی در این روایت سینمایی را مورد مداقه قرار دهیم.

هدف از پژوهش کاربردی حاضر، که از نوع توصیفی تحلیلی می باشد، بررسی وضعیت پایداری اجتماعی و عوامل تبیین کننده آن در بین زنان روستایی می باشد. جامعه آماری پژوهش را زنان روستاهای بالای 20 خانوار شهرستان روانسر تشکیل می دهد که با استفاده از فرمول کوکران 260 نفر از آنان به عنوان نمونه آماری برآورد شده و با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ای با انتساب متناسب پرسشنامه ها در بین زنان روستایی ساکن در 18 روستای واقع در 6 دهستان شهرستان روانسر به صورت کاملاً تصادفی توزیع گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS از ضرایب همبستگی اسپیرمن، کندال تائو و فی لاندا و همچنین، رگرسیون چند متغیره استفاده گردید. نتایج نشان داد پایداری اجتماعی در بین زنان روستایی شهرستان روانسر با میانگین 3، در حد متوسطی می باشد و در بین شاخص های 14گانه پایداری اجتماعی، سه شاخص ناهنجاری های اجتماعی، مسئولیت پذیری اجتماعی و پویایی اجتماعی به ترتیب با ضریب تغییرات 233/0، 236/0 و 238/0، بیشترین اهمیت را در پایداری اجتماعی زنان در محدوده مورد مطالعه داشته اند. همچنین، نتایج رگرسیون چند متغیره نشان داد پنج متغیر مستقل درآمد شخصی، شغل، همکاری با گروه های ثانویه، سطح تحصیلات و درآمد سرپرست خانوار، در مجموع 3/67 درصد متغیر وابسته را تبیین می کنند.