درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۳۶۱ تا ۳٬۳۸۰ مورد از کل ۲۷٬۴۲۶ مورد.
۳۳۶۱.

ایران در آئینه سفرنامه هاینریش فون پوزر

مترجم:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۴ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۹ 65 - 80

کلید واژه ها: هانریش فون پوزر ایران شناسان آلمانی سفرنامه های ایرانی شرق شناسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵ تعداد دانلود : ۲۵
در این نوشتار ضمن اشاره کوتاه به انواع اهداف شرق شناسان و سیاحان در ایران، هدف هاینریش فون پوزر، ایران شناس آلمانی، از سفر به قسطنطنیه، ایران و هند مورد بررسی قرار گرفته است. اساس این مقاله بر مبنای مطالعات و تحقیقات پروفسور کوخواسر از یادداشتهای پوزر استوار است و روش مطالعه توصیفی و کتابخانه یی است. مقاله به دیدگاه پوزر درباره فرهنگ و آداب و رسوم و زبان مردم مشرق زمین نیز پرداخته است. پوزر علاقه زیادی به سفر و مشاهده طبیعت سرزمینهای دور داشته است. به نظر می رسد بیش از هر چیز قصد هانریش پوزر از سفر به ایران (شهرهای شیراز، اصفهان، یزد، تبریز، بیرجند) سیر و سیاحت و لذت بوده است و مطالعه وتحقیق درباره ایران لذت معنوی سفر را برای پوزر به همراه داشته است.
۳۳۶۲.

مقایسه تحلیلی نحوه انعکاس غزوه بنی قینقاع در قرآن کریم و منابع تاریخی (منابع تاریخی منتخب: مغازی واقدی، طبقات ابن سعد، سیره ابن هشام و تاریخ طبری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۱ (پیاپی ۱۰۶) 53 - 75

کلید واژه ها: قرآن یهود بنی قینقاع مغازی واقدی طبقات ابن سعد سیره ابن هشام و تاریخ طبری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۰ تعداد دانلود : ۳۹۸
 رسول خدا (ص) پس از هجرت به مدینه و تشکیل حکومت اسلامی، با چالش ها متعددی در این شهر مواجه شدند. از جمله چالش های حکومت نوپای اسلامی در مدینه که از سال دوم آغاز گردید، تقابل قبایل یهود ساکن در مدینه با مسلمانان بود. این تقابل در حالی صورت گرفت که رسول خدا (ص) با تدوین یک پیمان نامه عمومی با همه اهالی مدینه ازجمله یهودیان امکان همزیستی مسالمت آمیز ساکنان مدینه را فراهم کرده بودند. قبایل یهود از سال دوم راه خصومت و دشمنی با اسلام و پیامبر (ص) را در پیش گرفته و نهایتاً پس از ناتوانی از مقابله با پیامبر (ص) و مسلمانان تسلیم شده و به حکم الهی از مدینه اخراج شدند.  تقابل یهود بنی قینقاع با رسول خدا (ص) ازجمله مواردی است که هم قرآن کریم و هم منابع تاریخی به آن پرداخته اند. هدف این پژوهش بررسی کیفیت انعکاس این تقابل در قرآن کریم و منابع تاریخی منتخب است. این مقاله که با رویکرد مقایسه ای تحلیلی و با استناد به منابع تاریخی و تفسیری تدوین شده است، درصدد پاسخ به این سؤال است که وجوه تشابه و تفاوت گزارش های قرآن و منابع تاریخی منتخب در رابطه با تقابل یهود بنی قینقاع با رسول خدا (ص) چیست؟ با توجه به فلسفه نزول قرآن کریم که همان هدایت بشر است. به نظر می رسد با وجود برخی اخبار مشابه، پردازش تاریخی قرآن درباره تقابل یهود بنی قینقاع با رسول خدا (ص) از نظر نگرشی و پردازشی معطوف به اهداف هدایتی قرآن است و با منابع تاریخی منتخب که گزارش های آن ها ماهیت تاریخی دارد متفاوت است.
۳۳۶۳.

زمینه های تداوم خاصه سازی درعهد شاه عباس دوم صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۷ (پیاپی ۱۲۷) 105 - 124

کلید واژه ها: شاه عباس دوم خاصه سازی ممالک اجتماعی اقتصادی سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۲ تعداد دانلود : ۳۹۷
شاه عباس اول سیاست خاصه سازیِ ممالک را که به شکل محدودی از زمان اسلافش شروع شده بود برای بهبود وضع مملکت و تمرکز گرایی به کار گرفت. جانشینانش نیز به رغم برخی آثار زیانبار آن، این شیوه را ادامه دادند چنان که در زمان شاه عباس دوم تبدیل ممالک به خاصه شکل وسیعی به خود گرفت. مقاله حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که چرا در عهد شاه عباس دوم تبدیل ممالک به خاصه سیر صعودی داشت؟ روش تحقیق مقاله از نوع پژوهش تاریخی و روش انجام آن کتابخانه ای است. نتایج به دست آمده نشان می دهد زیاده خواهی و زورگویی حکام ایالات و به تبع آن شکایات مکرر ساکنان این مناطق و حیف و میل عایدات، نیاز مبرم و روزافزون دربار به منابع مالی، جلوگیری از قدرت طلبی و عصیان امرای قزلباش، تمرکز گرایی، تأمین سریع آذوقه و نیاز های مردم هنگامِ رخداد بلایای طبیعی، رفع ظلم از مردم و بهبود شرایط آن ها از جمله زمینه های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بودند که شاه عباس دوم را ترغیب به تداوم و توسعه خاصه سازی اراضی موسوم به «ممالک» کرد.  
۳۳۶۴.

تحلیل تاریخ تصوف و تشیع صفوی در مثنوی بحرالاسرار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال دهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۳۷)

کلید واژه ها: تصوف تشیع صفوی مظفرعلیشاه بحرالاسرار

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی صفوی فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه منابع و کلیات
تعداد بازدید : ۳۷۴۲ تعداد دانلود : ۳۰۳۴
در ایران، پیش از هر سرزمینی، تصوف و تشیع مجال پیدایش یافته است و بسیاری از بزرگان عرفان، ایرانی بوده اند که مستقیم یا غیرمستقیم آثاری در این زمینه آفریده اند. یکی از اندیشمندان بزرگ عرفان ایران محمدتقی مظفر کرمانی، ملقب به مظفرعلیشاه بود که در اوایل دوره قاجار می زیست. تفسیر منظوم بحرالاسرار که تفسیر عرفانی سورﮤ حمد است، از مهم ترین آثار این شاعر است. در این مثنوی، مظفرعلیشاه در خلال بیان مراتب وجود براساس فلسفه ابن عربی و فراگیری آن بر سوره حمد، ولایت علی(ع) را شرط اساسی تصوف و عرفان اسلامی و راهیابی به سعادت ابدی دانسته است. در مثنوی بحرالاسرار، شاعر پس از بیان اشتمال سوره حمد بر بحرهای بیست گانه، ظهور و بطون اسلام، ایمان و عرفان را به هفت دور تقسیم کرده است و به ادوار سبعه موسوم کرده است. او درضمن بیان این ادوار، از دیدگاه خود، ظهور تشیع و تصوف (عرفان) را از آغاز ظهور اسلام تا ظهور موعود بیان کرده است. در این نوشتار ضمن بیان اعتقاد سرایندﮤ مثنوی بحرالاسرار در زﻣیﻨﮥ ریشه های تصوف و تشیع، دیدگاه او دربارﮤ تشیع صفوی مطرح شده است و کوشش شده است براساس منابع موجود در زﻣیﻨﮥ تاریخ تشیع و تصوف صفوی، نظریه های مظفرعلیشاه دراین باره تحلیل و نقد شود؛ همچنین دیدگاه او دربارﮤ تقیه بررسی شده است که از اصول بسیار مهم تشیع بوده است. در این مقاله، سعی نگارندگان براین است که تشیع و تصوف صفوی که از دیدگاه این شاعر براساس تصوف حقیقی بوده است، تحلیل و نقد شود.
۳۳۶۵.

ارائه نسخه جدید و بازخوانی گِل نبشته های آغازایلامی MDP 31, 33 و MDP 31, 27 موجود در موزه لوور

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال دوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۶ 41-52

کلید واژه ها: آغازایلامی گل نبشته شوش آغازمیخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۸ تعداد دانلود : ۳۶۳
در خاور نزدیک، قدیمی ترین سیستم های نگارشی شناخته شده تا به امروز (سیستم نگارشی آغازمیخی در بین النهرین و سیستم نگارشی آغازایلامی در فلات ایران) در پایان هزاره چهارم قبل ازمیلاد ظهور کردند. این سیستم ها، به منظور اهداف مدیریتی و حسابداری بودند و با وجود تشابهاتی در سیستم های شمارشی و نشانه های عددی و عدم تشابه در نشانه های معنانگارانه در کنار یکدیگر به صورت مجزا تکامل یافته اند. برخلاف سیستم نگارشی آغازمیخی و وارث آن (خط میخی)، به دلیل ناپدید شدن این سیستم نگارشی (آغازایلامی)در فلات ایران در حدود 2800 ق.م.، خط آغازایلامی هیچ هم خانواده ای از خود برجای نگذاشته تا بتواند در رمزگشایی این سیستم به ما کمک نماید. به همین دلیل در طی صد سالی که از کشف این سیستم می گذرد، تنها عناصری که در آن با خط آغازمیخی مشترک است، مانند تعدادی از سیستم های شمارشی و تعداد انگشت شماری از نشانه ها، برای ما قابل فهم و رمزگشایی بوده اند. گِل نبشته های آغازایلامی MDP 31, 33 و MDP 31, 27، مانند بیشتر گل نبشته های آغازایلامی از شوش یافت شده و در اوایل قرن بیستم میلادی برای نخستین بار منتشر شدند، زمانی که هنوز اطلاعات اندکی راجع به سیستم نگارشی و اقتصاد و ساختار جوامع آغازایلامی وجود داشت. مطالعات پیشرفته امروزی در مورد ساختار جوامع در نیمه دوم هزاره چهارم قبل ازمیلاد و همچنین سیستم های نگارشی باعث توجه روزافزون به ارزیابی و بازخوانی مجدد این متون شده است. در این مقاله نیز به بازخوانی مجدد این دو گل نبشته و پیشنهادی برای درک بهتر از این متون خواهیم پرداخت.
۳۳۶۶.

بررسی روند قضایی و دادرسی در منطقه فرارود در آستانه تهاجم روس ها مطالعه موردی: خان نشین بخارا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال دهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۶ 91-112

کلید واژه ها: فرارود بخارا قضاوت مجازات دادرسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۰ تعداد دانلود : ۴۸۰
هدف عمده این نوشتار فهم مؤلفه های اصلی در شکل گیری رویه ها و سازوکارهای نظام قضایی منطقه فرارود پیش از تسلط روس هاست. منطقه فرارود در این دوره بیشتر تحت حاکمیت سه خان نشین بخارا، خوقند و خیوه قرار داشت. حکومت منغیت ها (1199-1339ق.) در بخارا نسبت به سایرین به لحاظ تأثیرگذاری منطقه ای از اهمیت بیشتری برخوردار بود. به همین دلیل این خان نشین در نقطه کانونی این تحقیق قرار دارد. بر این اساس تلاش شده است تا ضمن بررسی وی ژگی های قضایی منطقه فرارود به این پرسش پاسخ داده شود که ساختار و رویه های قضایی خان نشین بخارا در دوره حکومت منغیت ها از چه الگوهایی تبعیت می کرد؟ پاسخ آغازین ما به این پرسش این است که در سازوکار دستگاه قضا، قدرت فزاینده خان، الگوهای دینی و برخی باورهای سنتی حائز بیشترین تأثیر بودند. یافته های پژوهش نشان می دهد اقتدار شخص خان در کنار دو عنصر سنت و مذهب بارزترین الگوهای حاکم بر ساختار قضایی جامعه فرارود بودند. در عین اینکه نظام های اجرایی قضایی در مناطق یکجانشین از چارچوب های نسبتاً متفاوتی با ساختارهای قضایی گروه های کوچ رو تبعیت می کردند.
۳۳۶۷.

یک نمونه از موانع بر سر راه اصلاحات ارضی: قتل رئیس اصلاحات ارضی فیروزآباد در آبان 1341(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال بیست و هشتم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۱۱۲) 52 - 87

کلید واژه ها: اصلاحات ارضی زمینداران پهلوی ملکِ عابدی خان های قشقایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۹ تعداد دانلود : ۶۶۷
هدف: گزارش قتل رئیس اصلاحات ارضی فیروزآباد فارس و پیامدهای آن روش/ رویکرد پژوهش: داده های این گزارش از اسناد موجود در سازمان اسناد و کتابخانه ملی و اسناد شخصی فرهاد عابدی فرزند مقتول گرداوری شده است. از منابع کتابخانه ای برای تهیه اطلاعات زمینه ای از رویداد نیز بهره برده ایم یافته ها و نتیجه گیری: قانون اصلاحات ارضی به عللی نظیر ثبات و توسعه اقتصادی-اجتماعی، تحکیم مشروعیتِ حکومت پادشاهی، مسدودکردن نفوذ تفکرات و آموزه های کمونیستی اجرایی شد. قتل ملک عابدی رئیس اصلاحات ارضی فیروزآباد در فارس (یکی از مهم ترین مراکز استقرار بزرگ مالکان و عناصر ایلی با نفوذ) عکس العمل مالکان برای مقاومت در برابر اصلاحات تلقی شد. بررسی اسناد عمدی بودن این قتل او را ثابت نکرد اما حکومت پهلوی، با کسانی که گمان می رفت محرک این واقعه باشند برخورد جدی کرد، و با تبلیغات گسترده کوشید فرصت را از مخالفان اصلاحات ارضی بگیرد. حکومت فرمان خلع سلاح عشایر جنوب را صادر کردن. این اقدام حکومت به شورش در فارس انجامید و زمینه بحران های سیاسی بعدی را فراهم کرد.
۳۳۶۸.

تأثیرات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نهضت مشروطه در لرستان (1285-1293ش)

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال ششم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲۱

کلید واژه ها: مشروطه لرستان تأثیرات عدم امنیت اوضاع نامناسب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۹ تعداد دانلود : ۱۱۷۶
با پیروزی نهضت مشروطه، مردم لرستان به مانند تمام مردم ایران انتظار داشتند که با اقدامات دولت و مجلس مشروطه شاهد بهبود اوضاع زندگی خود باشند، اما این بهبود هرگز اتفاق نیفتاد. علل زیادی برای ناکارامدی مشروطه در ایران ذکر می شود، ولی دلیل آن هر چه بود آثار مثبت زیادی برای لرستانیها نداشت و حتی تأثیرات منفی آن بیشتر بود. مردم لرستان اگر قبل از مشروطه به علت شرایط دیکتاتوری حاکم بر منطقه از امنیت نیم بندی برخوردار بودند، منطقه آنها بعد از شکل گیری حکومت مشروطه به هرج و مرج و بی ثباتی کامل تبدیل شد. اقتصاد هم به واسطه نبود امنیت رونق خود را از دست داد و دستبرد به کاروان های تجاری هر روز بیشتر می شد. مطمئناً وجود امنیت مهمترین مؤلفه پیشرفت در تمام زمینه ها به ویژه اجتماعی و فرهنگی می باشد، پر واضح است که با وجود جو توأم با هرج مرج و عدم امنیت، حکومت مشروطه در این دو عرصه نیز نتوانست ارمغانی برای لرستان داشته باشد. بنابراین با اینکه مردم لرستان در به ثمر نشستن انقلاب مشروطه نقش مثبتی را ایفا کردند، اما این انقلاب تأثیرات مثبت ملموسی برای مردم نداشت. روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده که با استفاده از منابع دست اول صورت گرفته است.
۳۳۶۹.

تحلیل دیپلماسی عمومی آمریکا در ایران بر اساس اسناد سفارت آمریکا در تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال بیست و هشتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۱) 32 - 63

کلید واژه ها: دیپلماسی عمومی آمریکا ایران سفارت آمریکا در ایران رسانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۸ تعداد دانلود : ۴۱۴
هدف: هدف این پژوهش تحلیل دیپلماسی عمومی آمریکا بر اساس اسناد سفارت آمریکا در ایران است. دیپلماسی عمومی با ابتنا بر قدرت نرم و از طریق تأثیرگذاری بر افکار عمومی نخبگان و اقشار مختلف، به عنوان تکمیل کننده دیپلماسی رسمی دولت ها عمل می کند. از آغازین سال های دهه چهل شمسی برنامه های معطوف به دیپلماسی عمومی امریکا در ایران با توجه به موقعیت استراتژیک، منابع انرژی، نزدیکی به مرزهای کمونیسم و نارضایتی فزاینده نخبگان و جوانان ایرانی از سیاست های آمریکا، از طریق برنامه های متعدد دنبال گردید. این پژوهش در صدد است، این سؤال را مورد تحلیل قرار دهد که دیپلماسی عمومی آمریکا چه انعکاسی در این اسناد داشته و با استفاده از چه شیوه ها و ابزارهایی اعمال می شده است. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوا و بر اساس تحلیل اسناد سفارت آمریکا  در ایران انجام شده است. یافته ها و نتیجه گیری: دیپلماسی عمومی آمریکا با مخاطب قرار دادن نخبگان، جوانان و دانشجویان، بر آن بود تا با مطلوب جلوه دادن جامعه و سیستم سیاسی، نظام آموزشی و ارزش های آمریکایی و با بهره گیری از ابزار رسانه، آموزش و تماس با اندیشمندان، افکار عمومی جامعه ایرانی را تحت تأثیر قرار دهد.
۳۳۷۰.

رزم عیاران: تحلیلی بر شیوه ها، ترفندها و ابزارها بر اساس داستان «حسین کرد شبستری»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال نهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۵ 115-138

کلید واژه ها: داستان حسین کرد عیاران شیوه ها ترفندها ابزارهای رزمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۹ تعداد دانلود : ۱۳۸۹
داستان حسین کرد از آثار داستانی ادبیات عامیانه به شمار می آید و به نوعی می توان آن را از جمله داستان های عیاران دانست. اصل این داستان و وقایع آن گزارشی از اوضاع اجتماعی ایران در بخشی از روزگار صفوی است که به رسوم و آیین های عیاران در آن تاریخ خاص اشاره دارد، آدابی که تا به حال به آن اشاره ای نشده است. آداب مبارزات و جنگ های آنها از جمله رسومی است که در این کتاب در قالب داستان بیان شده است. در این داستان، عیاران که با لفظ «یتیم» از آنها یاد می شود، در قالب شخصیت های داستان، افرادی معرفی شده اند که به صورت غیررسمی در مواقع ضرورت در جنگ های رسمی شرکت می کرده اند. شیوه های جنگی و مبارزاتی این طبقه و آداب و ابزارهای جنگی آنان ویژگی های خاصی دارد و با آداب جنگ های رسمی متفاوت است. در این پژوهش ضمن بررسی ویژگی های این جنگاوران خاص، به عنوان شخصیت های داستان، آداب و رسوم و ابزارهای مبارزاتی آنها نیز بررسی می شود.
۳۳۷۱.

مداخله بشردوستانه در حقوق بین الملل با تأکید بر مداخله نظامی ناتو در کوزوو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال دوم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۵) 1 - 20

کلید واژه ها: مداخله نظامی دفاع مشروع شورای امنیت مسئولیت حمایت مداخله بشردوستانه کوزوو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷۶ تعداد دانلود : ۷۴۲
منشور ملل متحد با اتکا بر وقایع تاریخی، توسل به زور را به طور مطلق در حقوق و روابط بین الملل ممنوع کرد. با این حال، لزوم پیش بینی موارد توسل به زور در راستای حفظ صلح و امنیت بین المللی اقتضا دارد که با نظام مندکردن امکان توسل به زور و نهادینه سازی آن در قالب نظام ملل متحد و از مجرای شورای امنیت تلاش شود تا این امرتنها در مواردی مجاز باشد که واقعیات جامعه بین المللی توسل به نیروی نظامی را منطقاً توجیه و بلکه تجویز می کند. اگرچه دفاع مشروع و مجوز شورای امنیت دو استثنائی است که در منشور ملل متحد برای نیل به این هدف پیش بینی شده است؛ با این حال، در دهه های اخیر، مفهومی تحت عنوان مداخله بشردوستانه نیز مطرح شده و برخی از دولت ها آن را به عنوان استثنایی دیگر برای توسل به زور قلمداد کرده اند. سؤالی که در اینجا مطرح می شود این است که آیا مداخله ناتو در مخاصمه کوزوو در چارچوب تعریف مداخله بشردوستانه در حقوق بین الملل قرار می گیرد؟ آیا می توان مدعی شد که یک عرف جدید و یا به تعبیر دیگر، استثنایی نوین در خصوص قاعده ممنوعیت توسل به زور در حال شکل گیری است؟ در پاسخ می توان چنین فرض کرد که در حال حاضر، هیچ گونه استثنای جدیدی بر قاعده منع توسل به زور، تحت عنوان استثنای مداخله بشردوستانه، پذیرفته نشده و کماکان دفاع مشروع و مداخله با مجوز شورای امنیت تنها موارد استثنای قاعده مذکور در حقوق بین الملل است. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق توصیفی تحلیلی و با مراجعه به اسناد و مدارک مرتبط، به بررسی این مفهوم و سنجش اعتبار چنین ادعایی می پردازد
۳۳۷۲.

عروسک ها در آیین های باران خواهی آذربایجان غربی

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۴ تابستان ۱۳۹۷ شماره ۹ 81 - 91

کلید واژه ها: آیین بارا ن خواهی عروسک آناهیتا ایشتر آذربایجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷ تعداد دانلود : ۲۴
آیین باران خواهی یکی از آیین های به جا مانده از دوره باستان است که ریشه در باورها و اعتقادات دینی و اسطوره ای دارد. امروزه، این آیین در بسیاری از شهرها و روستاها به شکل های گوناگون اجرا می شود. آیین باران خواهی به وسیله ساخت عروسک باران توسط زنان و کودکان به اجرا درمی آید. با نگاهی به گذشته، می توان چنین استنباط کرد که انسان با توجه به ناتوانمندی هایی که در مقابل پدیده های طبیعی داشته به خلق ایزدان و خدایان به عنوان نیروی ماوراء الطبیعه پرداخته تا راهی برای غلبه بر مشکلات و سختی ها داشته باشد. یکی از این خدایان که به شکل الهه آب نمود می یابد «آناهیتا » است که با الهه «ایشتر » در فرهنگ بابلی مطابقت دارد. نوشتار حاضر،با توجه به اهمیت آب در زندگی مردم به نحوه اجرای آیین طلب باران و نقش عروسک ها و تأثیرپذیری آنها از باورهای مربوط به الهه آناهیتا در آذربایجان غربی پرداخته و به دنبال نشان دادن آیین نمایشی باران خواهی به عنوان بازتابی از باوری فرهنگی و ریشه دار در بین ایرانیان می باشد. روش پژوهش حاضر، توصیفی بوده که با بهره گیری از روش مصاحبه رسمی، مشاهده مستقیم و مطالعات کتابخانه ای انجام پذیرفته است.
۳۳۷۳.

گونه شناسی (تیپولوژی) ضرب المثل های قومی بختیاری

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۴ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۱۰ 61 - 77

کلید واژه ها: گونه شناسی تیپولوژی ضرب المثل بختیاری فولکلور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳ تعداد دانلود : ۲۲
مثل یا ضرب المثل همواره به عنوان یکی از گونه های ادبیات عامه مورد توجه محققان حوزه های جامعه شناسی، روان شناسی و ادبیات بوده است. مردم قوم بختیاری، متأثر از فرهنگ و طبیعت منطقه خود، ضرب المثل های فراوانی را در زندگی روزمره خود به کار می برند که از منظر ادبیات شفاهی حائز اهمیت است. این نوشتار با بررسی قریب به ده هزار متن گردآوری شده شامل ضرب المثل ها در فرهنگ شفاهی و ادبیات عامه مردم بختیاری، الگویی به عنوان «تیپولوژی مثل های قوم بختیاری » ارائه کرده است. نوشتار حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای و میدانی این گردآوری و دسته بندی را صورت داده و پس از تحلیل و مطابقت، روشی در گونه شناسی ضرب المثل ها ارائه نموده که در مطالعات اجتماعی بختیاری ها می تواند مورد بهره وری قرار گیرد.
۳۳۷۴.

نگاهی به آتشکده یزد(آتش ورهرام)؛ نیایشگاه زرتشتیان در شهر جهانی ایران

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۴ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۱ 21 - 34

کلید واژه ها: نیایشگاه های زرتشتیان زرتشتیان آتشکده آتش ورهرام یزد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳ تعداد دانلود : ۲۵
شهر یزد به عنوان یکی از شهرهای باستانی و خوشنام ایران دارای سرمایه های مادی و معنوی فراوانی است. این شهر از گذشته به عنوان جایگاه مردمی صبور، شهر دارالعباده، شهر قنات، قنوت و قناعت و در سال 1397 به عنوان شهر جهانی در ایران شناخته شده است. زرتشتیان یزد از جمله گروه های دیرپای این سرزمین هستند که طی قرن ها در این شهر زیسته اند و بسیاری از آداب و رسوم خود را تا به امروز حفظ نموده اند. نوشتار حاضر درصدد معرفی یکی از نیایش گاه های بسیار مهم و مورد احترام زرتشتیان ایران به عنوان یکی از میراث های قابل توجه فرهنگ و تمدن ایران است که از آن به نام زیارتگاه «آتش ورهرام » یاد می شود. روش پژوهش، مطالعه اسنادی و کتابخانه ای به همراه روش مطالعه میدانی و مصاحبه با مطلعین محلی بوده است. همچنین به معرفی معماری آتشکده، پیشینه و کارکردهای آن پرداخته شده است.
۳۳۷۶.

بررسی ریشه های شکل گیری روایتی عامیانه درباره کشف مرقد شاه چراغ در شیراز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 47 - 62

کلید واژه ها: احمد بن موسی (ع) شاه چراغ تاریخ عامه شیراز ذهبیه عضدالدوله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸۱ تعداد دانلود : ۳۶۰
مرقد احمد بن موسی الکاظم (ع) مشهور به شاه چراغ، در سده های اخیر یکی از مراکز و عوامل اصلی تحول های فرهنگی در شیراز بوده و به دلیل قرار داشتن در بافت قدیمی شهر، در ادبیات مجاورانِ این مرقد نیز حضور و نمودی چشمگیر داشته است. یکی از داستان های مشهور در تاریخ عامه شیراز، روایتی است که زمان کشف و ساخته شدن مرقد این امامزاده را به عصر عضدالدوله دیلمی نسبت می دهد؛ با اینحال در پژوهش های عمدتاً تاریخی موجود، به نقد اصالت این داستان بسنده شده و ریشه ها و زمینه های شکل گیری آن در تاریخ عامه شیراز، تحلیل و معرفی نشده است. در این مقاله، به روش تحلیل محتوا، ضمن بررسی سیر تطور روایت های کتبی و شفاهی موجود درباره زمان و چگونگی کشف مرقد، عوامل مؤثر در شکل گرفتن این داستان و ریشه های احتمالی آن در روایت تاریخی که زمان کشف مرقد را عصر اتابکان دانسته، مشخص شده است. نتایج نشان می دهد، خلاف نظر پژوهشگران تاریخ شیراز، برخی از ارکان اصلی روایت شفاهی رایج در ادب عامه شیراز، ریشه در مستندات تاریخی و عرفانی این شهر دارد. همچنین، نوع معماری مرقد، آمیختگی داستان کشف مدفن شاه چراغ با روایت های موجود درباره دیگر امامزادگان مدفون در شیراز و نقش اقطاب ذهبیه در اداره امور جاری آستان، از دیگر عواملی است که در بسط و رواج این داستان در ادبیات و تاریخ عامه شیراز مؤثر بوده است.
۳۳۷۸.

نوروز در تخت جمشید؟ اقامتگاهی سلطنتی، جشن سال نو، و نظریه ای در این مورد

نویسنده: مترجم:
منبع: جندی شاپور سال چهارم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۱۵
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۳ تعداد دانلود : ۳۵۵
به نظر می رسد که مقر اصلی حکومت ایران، جایی که در آن شاهنشاه احکام خویش را وضع می کرد، سفرای بیگانه را می پذیرفت و بار عام می داد، در شوش و اکباتان بوده است نه در تخت جمشید. در طول ماه های پاییز و زمستان، شاهنشاه در شوش اقامت می کرد، لیکن با گرم شدن هوا در فصل های بهار و تابستان به همدان-اکباتان که در ارتفاعات واقع شده بود، نقل مکان می کرد. اما یک مرتبه در سال پادشاه با دربار و مقامات دولتی بلندپایه از تخت جمشید در سرزمین مادری هخامنشیان در زمان فرا رسیدن انقلاب بهاری، در ۲۱ مارس، برای جشن ایرانی کهن نوروز دیدن می کرد. به نظر می رسد که برای تشریفات این جشن های بهاری تمام تجهیزات در تخت جمشید با تالارهای پذیرایی و نیز کاخ ها مورد استفاده قرار می گرفتند. این شهر، جایی بود که در آن خانوادهٔ سلطنتی بومی از طرف دیگر قبایل ساکن در آنجا مورد احترام قرار می گرفت و هیئت های اعزامی را از سراسر شاهنشاهی به حضور می پذیرفت. در مورد اینکه چه آیین هایی برای نوروز در تخت جمشید برگزار می شد تا حدی می توان با توجه به نقش برجسته ها در تالارهای پذیرایی نکاتی را ذکر کرد. ظاهراً به این جشن یک دسته پیشکشی های بزرگ از مردمان ساکن در شاهنشاهی تعلق داشت که در آن هیئت های اعزامی از طرف اقوام و ایالات برای شاهنشاه بزرگ هدیه سال نو می آوردند، افزون بر آن اشراف زاده های پارسی و مادی به عنوان مهمانان شاه حاکم و در نهایت گارد سلطنتی ۱۰۰۰۰نفری جاویدان رژهٔ نظامی می رفتند. یونانیان دیدگاه هایی در مورد لحظات جشن در تخت جمشید گزارش نکرده اند، به شخصیت منحصر به فرد جشن ها اشاره کرده اند و اینکه سفرای خارجی و فرستادگان اجازه ورود نداشته اند. دیدار از شهرجشن تنها مشروط به اشراف زاده ایرانی بودن، بود، تخت جمشید یقیناً تنها برای پادشاه و نجبا بود.
۳۳۷۹.

تاریخ سیره و صدر اسلام

نویسنده:
منبع: تاریخ نو سال هشتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۲۴
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۷ تعداد دانلود : ۳۶۷
موضوع نگارش درباره هنگامه ظهور اسلام یا هر آیین دیگری سختی های خاص خود را دارد. اگر باورها و اعتقادات شخصی را به کناری نهیم باز این سختی تنها شامل کمیاب و نایاب بودن منابع و ابهامات موجود در آنها نیست، بلکه تاریخ پژوهان خود را در برابر داده هایی می بینند که غالباً تا حدّ زیادی شاخ و برگ یافته و مبالغه و اغراق بسیاری در آنها صورت گرفته است، به گونه ای که تشخیص و تمییز حقیقت از اسطوره را دشوار می سازد. بسیاری از تاریخ پژوهان عرب بر این باورند که در این زمینه پژوهش در تاریخ دین اسلام سختی های کمتری را متحمل می سازد. دلیل این امر وجود دانسته هایی بسنده تر درباره پیامبر اسلام است. مع الوصف داده هایی که از شبه جزیره عربی در این زمان داریم پاره پاره و گمراه کننده اند، تا جایی که بسیاری از اوقات فهمِ دقیق و کامل تاریخ این بازه زمانی میسر نیست.
۳۳۸۰.

بررسی گرایش مذهبی دولت شیعی ادریسیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال هشتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۰ 74-92

کلید واژه ها: ادریسیان دولت های شیعی مغرب الاقصی زیدیه ادریس بن عبدالله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۰ تعداد دانلود : ۵۵۳
ادریس بن عبدالله، بازمانده جنبش شهید فخ، حکومتی در مغرب الاقصی (172-375) پایه ریزی کرد. گزارش های تاریخی درباره ماهیت مذهبی دولت ادریسیان اختلاف دارند. پیوند خانوادگی بنیان گذار این حکومت با خاندان پیامبر 6 نشانه باورهای شیعی آن دانسته شده است. رواج اعتقادات مالکی و معتزلی در قلمرو این حکومت از یک سو، و عملکرد ادریسیان و باورهای آنان به اندیشه های زیدیه ازسوی دیگر، و همچنین سازش با امویان اندلس و عبیدیان و خواندن خطبه به نام آنان و بعضاً همراهی ایشان با خوارج بر پیچیدگی گزارش ها افزوده است. این مقاله، با گردآوری داده های کتابخانه ای و بررسی گفتار و رفتار ادریسیان بر پایه سنجه های رفتاری دولت های شیعی، ازجمله وضع رسمیت تشیع در حکومت ادریسیان و نحوه مواجهه و مناسبات آنان با عالمان شیعی، نشانه های گرایش ادریسیان را به تشیع و نیز اعتزال، و مذهب مالکی ارزیابی خواهد کرد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان