منصور رهنورد

با پیروزی نهضت مشروطه، مردم لرستان به مانند تمام مردم ایران انتظار داشتند که با اقدامات دولت و مجلس مشروطه شاهد بهبود اوضاع زندگی خود باشند، اما این بهبود هرگز اتفاق نیفتاد. علل زیادی برای ناکارامدی مشروطه در ایران ذکر می شود، ولی دلیل آن هر چه بود آثار مثبت زیادی برای لرستانیها نداشت و حتی تأثیرات منفی آن بیشتر بود. مردم لرستان اگر قبل از مشروطه به علت شرایط دیکتاتوری حاکم بر منطقه از امنیت نیم بندی برخوردار بودند، منطقه آنها بعد از شکل گیری حکومت مشروطه به هرج و مرج و بی ثباتی کامل تبدیل شد. اقتصاد هم به واسطه نبود امنیت رونق خود را از دست داد و دستبرد به کاروان های تجاری هر روز بیشتر می شد. مطمئناً وجود امنیت مهمترین مؤلفه پیشرفت در تمام زمینه ها به ویژه اجتماعی و فرهنگی می باشد، پر واضح است که با وجود جو توأم با هرج مرج و عدم امنیت، حکومت مشروطه در این دو عرصه نیز نتوانست ارمغانی برای لرستان داشته باشد. بنابراین با اینکه مردم لرستان در به ثمر نشستن انقلاب مشروطه نقش مثبتی را ایفا کردند، اما این انقلاب تأثیرات مثبت ملموسی برای مردم نداشت. روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده که با استفاده از منابع دست اول صورت گرفته است.

والیان لرستان و طوایف تحت تابعیت آنها رابطه ای عمدتاً ستیزه جویانه با فرمانروایان زندیه داشتند. اسماعیل خان فیلی، قدرتمندترین والی لرستان در دوره مذکور، به شدت با قدرت گیری کریم خان زند مخالف بود و در تمام دوره حکومت خود جنگ های زیادی را با خان زند انجام داد. در دوره پیش و پس از به قدرت رسیدن کریم خان، بسیاری از ایلات لرستان از حکمران خود، اسماعیل خان، تبعیت کردند و در حمایت از وی، با کریم خان وارد جنگ شدند. پس از کناره گیری اسماعیل خان از قدرت و در دوره جانشینی پسرانش، محمّدخان و اسدخان، روابط این حکام و ایلات تحت تابعیت آنها با جانشینان کریم خان تا حدودی بهبود یافت و دوره کشمکش آنان به دوره ای از روابط حسنه و آشتی جویانه تبدیل شد.  هدف اصلی این پژوهش، واکاوی رابطه حکام فیلی لرستان با فرمانروایان زندیه است که به روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته است. یافته های پژوهش نشان داده است که وجه غالب رابطه والیان فیلی لرستان با کریم خان زند رابطه ای نظامی و توأم با کشمکش و درگیری بود و منازعه بر سر کسب قدرت در خلأ ناشی از مرگ نادرشاه در شکل یابی این رابطه مؤثر بوده است. هرچند ناکامی اسماعیل خان فیلی در برابر کریم خان موجب شد که این رابطه به دوره ای مسالمت آمیز در اواخر زندیه، اما کوتاه، تغییر یابد.