درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۵۲۱ تا ۲٬۵۴۰ مورد از کل ۲۷٬۴۲۶ مورد.
۲۵۲۱.

نظمیه تبریز، نظامی مدرن برای برقراری امنیت و قانون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 45 - 60

کلید واژه ها: تبریز انجمن ایالتی نظمیه قانون گرایی مشروطه امنیت اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۰ تعداد دانلود : ۳۲۷
مبتنی نبودن عملکرد سازمان ها و تشکیلات امنیتی دوره قاجار بر موازین قانونی، موجب شکل گیری فضای بی اعتمادی توأم با ترس و نگرانی در بین شهروندان نسبت به این تشکیلات شده بود. بنایراین انجمن ایالتی تبریز به عنوان نهادی برآمده از آرمان مشروطه خواهی ایرانیان در کنار تأسیس نهادهایی چون عدلیه و مجلس استیناف، تشکیل نهادی برای برقرای نظم و امنیت را از ضروریات جامعه شهری مدرن دانسته و اقدام به تأسیس نظمیه تبریز نمود. پژوهش حاضر با محور قرار دادن شهر تبریز، با روشی توصیفی  تبیینی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و روزنامه ها در صدد بررسی علل شکل گیری «نظمیه تبریز» و مقایسه عملکرد آن با سازمان ها و تشکیلات امنیتی قبل از مشروطه برآمده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد نظمیه تبریز در طی دوره کوتاهی پس از شکل گیری خود با وجود مواجهه با مشکلات عدیده ناشی از قرار گرفتن تبریز در دوره مقاومت یازده ماهه توانست با انجام وظایف خود بر اساس موازین قانونی و پرهیز از تکرار برخی رسوم غلط دوره قبل از مشروطه، به جلب اعتماد شهروندان پرداخته و مهم تر اینکه به ایجاد فضای همکاری و تعامل دو جانبه بین مردم و نیروهای امنیتی و پلیسی نیز کمک نماید
۲۵۲۲.

ترجمه و دریافت تاریخی اگزیستانسیالیسم سارتری به عنوان سلاحی برای مبارزه با آخرین شاه ایران در دهه ی 1340 و اوایل دهه ی 1350(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۶ 135-166

کلید واژه ها: اِگزیستانسیالیسم سارتر ترجمه ایران جهان سوم گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳ تعداد دانلود : ۱۳۷
ترجمه و دریافت تاریخی اگزیستانسیالیسم سارتری به عنوان سلاحی برای مبارزه با آخرین شاه ایران در دهه 1340 و اوایل دهه 1350 مرضیه ملکشاهی [1] علی خزاعی فرید [2] چکیده اگزیستانسیالیسم از جمله جنبش های فلسفی مهم در اروپای بعد از جنگ جهانی دوم بود. بررسی دریافت این فلسفه در ایران و معروف ترین بنیان گذار و شارح آن «ژان پل سارتر» نشان می دهد که گفتمان اگزیستانسیالیستی در بستر تحولات سیاسی، فرهنگی و تاریخی در ایران و در آمیزش با افق فکری روشنفکران و مترجمان ایرانی، چهره های گوناگونی از خود نشان داده است. اگزیستانسیالیسم سارتر در آغاز ورود خود به ایران در دهه 1320، به عنوان یک فلسفه سطحی، امپریالیستی، پوچ گرا و غیرسیاسی معرفی شد، اما رفته رفته مترجمان و نویسندگان ایرانی با اهدافی چون مبارزه با شاه و پیوستن به نهضت جهان سوم گرایی، از سارتر یک مبارز انقلابی و از فلسفه اگزیستانسیالیسم یک ایدئولوژی انقلابی و سیاسی ساختند. نگارندگان پژوهش حاضر کوشیده اند تا با تحلیل اسناد ( پیرامتن های ترجمه آثار سارتر و ترجمه آثار مرتبط با سارتر و اگزیستانسیالیسم، اعم از مقدمه ترجمه ها، مؤخره ها، نقد ترجمه ها، مصاحبه های مترجمان و تولیدات متنی نویسندگان و روشنفکران ایرانی درباره اگزیستانسیالیسم در کتب و مجلات مختلف) در بستر بافت تاریخی، نشان دهند که چگونه شرایط خاص نسلی که تحت تأثیر انقلاب های جهانی و ضدّ استعماری می خواست به شیوه ای بنیادین و سریع نظام موجود را که در نظرش دست نشانده استعمار بود، برافکند، باعث اتخاذ شیوه ای از عمل توسط این نسل شد که اگزیستانسیالیسم را از خاستگاه هستی شناختی و فلسفی خود جدا کرد و باعث شد اگزیستانسیالیسم در ایران قبل از انقلاب 1357 نه به عنوان یک فلسفه، بلکه بیشتر به عنوان یک ایدئولوژی سیاسی به کار گرفته شود. واژه های کلیدی: اگزیستانسیالیسم، سارتر، ترجمه، ایران، جهان سوم گرایی [1] . استادیار مطالعات ترجمه، گروه زبان انگلیسی دانشگاه دامغان، سمنان، ایران m.malekshahi1983@gmail.com [2] . دانشیار مطالعات ترجمه، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران khazaeefarid@ferdowsi.um.ac.ir
۲۵۲۳.

خدمات نظامی و اداری محمدولیخان خلعت بری تنکابنی در عصر ناصری (1263-1313 ه .ق)

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال هشتم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۱ 97-1.7

کلید واژه ها: قاجار ناصرالدین شاه محمدولیخان منصب نظامی اداری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۵ تعداد دانلود : ۲۲۹
شرایط اجتماعی و سیاسی حکومت قاجار به گونه ای بود که تنها وابستگان به خاندان قاجار، اشراف زادگان و طبقات مرفه جامعه شرایط مناسبی برای تصدی مناصب دولتی را داشتند. با توجه به اینکه خاندان محمدولیخان از همان اوایل دوره قاجار در دستگاه حاکمیت راه پیدا کرده و توانسته بودند موقعیت سیاسی و اجتماعی مناسبی برای خود بیابند، از این رو زمینه برای محمدولیخان که پدرش -حبیب الله خان- نیز در عرصه تشکیلات نظامی فردی شناخته شده بود فراهم گردید. این پژوهش با رویکرد توصیفی تحلیلی بر آن است تا به خدمات نظامی و اداری محمد ولیخان و شرایطی که اسباب ورود وی را به این عرصه فراهم کرد بپردازد؟ نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که کارنامه درخشان خاندان محمدولیخان در عرصه نظامی، زمینه ای برای ورود وی به خدمات نظامی شد؛ افزون بر این کارآمدی، شجاعت در میدان نبرد و کارآموزدگی در سرکوب ترکمن های شورشی نواحی شمال شرقی از اسباب موفقیت روزافزون وی بود. در عرصه اداری نیز تنها با تکیه بر روابط دربار، پرداخت رشوه و مبلغ تقدیمی به شاه که از رسوم رایج دربار بود توانست منصب اداری «ریاست ضرابخانه و امور مسکوکات» را خریداری و بدست بگیرد.
۲۵۲۵.

بررسی مقایسه ای جایگاه زنان در اندیشه های عبده، رشیدرضا، سید احمد خان هندی

نویسنده:
منبع: پژواک زنان در تاریخ سال اول پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱ 113-137

کلید واژه ها: زن سنت مدرنیته محمد عبده محمدرشیدرضا سید احمدخان هندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۲ تعداد دانلود : ۲۶۹
نگاه به زن، در طول تاریخ و در تمدن ها و آیین های مختلف بشری، گاهی توأم با تحقیر بوده است. با ظهور اسلام، زن مسلمان از حقوق اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بهره مند گردید. با شروع عصر رنسانس و تعامل تمدنی بین اسلام و غرب، برخی مسائل دینی و فقهی زنان در اسلام مورد تردید روشنفکران غربی قرار گرفت. در این راستا، اندیشمندان اسلامی سعی نمودند تا از قوانین اصیل اسلامی، گرد و غبار زدوده و به پاسخ گویی به این شبهات برآیند. پژوهش پیش رو سعی کرده است تا بدین سؤال پاسخ دهد که جایگاه زنان در اندیشه های عبده، رشید رضا، سید احمد خان هندی چه تشابهات و تفاوت هایی دارد؟ نگارنده فرضیه خود را با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی، بر این پایه قرار داد که هر سه این اندیشمندان معتقد به حضور اجتماعی زنان بودند، اما تأکید سید احمد خان و عبده بر تعلیم و تربیت زنان بیشتر بود در حالی که رشیدرضا مشاغل زنان را تحت توجه قرار می داد. یافته های پژوهش نشان می دهد که همه اندیشمندان به دنبال تبیین جایگاه واقعی زن در جامعه هستند. تأثیرات هر کدام از سنت و مدرنیته و شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه آنان، باعث تغییر در آراء آنان در حوزه مسائل زنان گردیده است.
۲۵۲۶.

امپراطوری عثمانی و تجددخواهی امیرکبیر(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال پانزدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۵۹

کلید واژه ها: امپراطوری عثمانی امیر کبیر تجدد تنظیمات ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷
افکار تجدد خواهانه امیر کبیر و دوره تکامل آن،ریشه در مدت سفارت چهار ساله او در دیار عثمانی دارد، وی در این مدت با تنظیمات و تحولات اصلاح طلبانه جامعه عثمانی آشنا شد، تحولات نو گرایانه جامعه عثمانی برای امیر کبیر عبرت انگیزو آموزنده بود و باعث تحول فکری او شد، و زمانی که به صدارت رسید در اقدامات تجدد گرایانه خود از تنظیمات عثمانی الگو برداری کرد.این پژوهش کوششی است مستند با استناد به مدارک و اسناد معتبر تاریخی، با نگرشی پژوهش محور برای روشن شدن چگونگی تاثیر تحولات جامعه عثمانی در عصر تنظیمات بر افکار تجدد خواهانه میرزا تقی خان امیر کبیر به نگارش در می آید.
۲۵۲۷.

بررسی دو خوانش از مردم سالاری در جریان های اندیشه دینی معاصر ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال سی ام تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۶ (پیاپی ۱۳۶) 117 - 141

کلید واژه ها: دین مردم سالاری روشی مردم سالاری ارزشی مجتهد شبستری مصباح یزدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۹ تعداد دانلود : ۴۱۱
در این مقاله تأثیر رویکرد تفسیری محمد مجتهد شبستری به عنوان یکی از نوگرایان دینی و آیت الله مصباح یزدی به عنوان یکی از نمایندگان جریان اسلام سیاسی فقاهتی بر نوع نگاه آنها به الگوی نظم سیاسی دموکراتیک مورد بررسی قرار گرفته است. محمد مجتهد شبستری از روش های جدید برای تفسیر متون دینی استفاده کرده و با اتخاذ روش هرمنوتیک، دین را به گونه ای تفسیر کرده است که قابلیت پذیرش یک نظام دموکراتیک را دارد؛ تا به زعم خودش ایمان مؤمنان متناسب با شرایط روز حفظ شود. حاصل نگرش این اندیشمند دینی پذیرش دموکراسی ارزشی است. همزمان با وی، آیت الله محمدتقی مصباح یزدی نماینده برجسته جریان فکری اسلام سیاسیِ فقاهتی، با تأکید بر روش فقهی، به حفظ جایگاه دین در حوزه سیاسی و اجتماعی به منظور تأمین سعادت دنیوی و اخروی مسلمانان می اندیشد؛ به همین دلیل وی پرداختن به مفهوم مردم سالاری و تبیین آن براساس اصول اسلامی مورد فهم گفتمان فقه محور را ضروری می داند و  ضمن ردّ مردم سالاری لیبرال، از امتناع دین و این نوع از مردم سالاری سخن می گوید. البته وی مردم سالاری روشی را می پذیرد. در این نوشتار، از متدولوژی «کوئنتین اسکینر» در تحلیل فهم این دو اندیشمند از الگوی مردم سالاری بهره گرفته شده است.
۲۵۲۹.

جایگاه و عملکرد کلونی ها و پولیس ها در نظام اقتصادی سلوکی

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال چهارم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۳ ۸۳-۹۶

کلید واژه ها: سلوکیان قلمرو شهرسازی پولیس کلونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۶ تعداد دانلود : ۲۸۴
گستردگی قلمرو سلوکیان در شرق و نیاز آن به تسلط بر اتباع ایرانی، منجر به ایجاد پایگاه های حامی خود با مجبور ساختن اتباع یونانی-مقدونی به مهاجرت در درون سرزمین های شرقی شد. ساخت زنجیرگونه کلونی ها درطول مسیر های تجاری شرق و عملکرد سیاسی-اقتصادی آن ها سبب استحکام حکومت سلوکی و دوام بیشتر آن نسبت به حکومت اسکندر مقدونی شد. وجود کلونی های هلنیستی در آسیای مرکزی سبب شد تا جمعیت انبوهی از مهاجران یونانی-مقدونی به سوی این منطقه گسیل شوند که خود پنجره جدیدی به روی تجارت شرق به غرب باز کرد. مقاله حاضر، بر آن است تا با تکیه بر داده های باستان شناختی و متون تاریخی و به روش توصیفی-تحلیلی، نخست به روشن ساختن ماهیت شهرسازی سلوکیان و تفاوت کلونی ها و پولیس ها بپردازد؛ سپس علل ساخت و کاربرد کلونی ها در آسیای مرکزی و فلات ایران را شرح دهد. از آنجا که تمرکز پژوهش های گذشته بیشتر به نحوه ساخت و تجدیدبنای شهرهای سلوکی در سوریه و آسیای صغیر بوده است. پژوهش حاضر، سعی دارد تا بر این پرسش اصلی تمرکز کند که، هدف سلوکیان در ساخت کلونی ها و شهرهای مختلف چه بوده است؟ فرضیه تحقیق آن است که سلوکیان علاوه بر استفاده نظامی از این شهرها، به استفاده اقتصادی از آن ها نیز می اندیشیدند؛ چراکه جایگاه این کلونی ها که بعد ها به شهرهای بزرگ تبدیل شدند، درطول جاده های تجاری شرق بوده است که خود بر نقش اقتصادی آن ها افزوده است.
۲۵۳۰.

تحولات عدالت اجتماعی- اقتصادی در ایران و کوبا: 40 سال پس از انقلاب

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب سال چهارم بهار - زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ تا ۴ (پیاپی ۷ و ۸) 51 - 95

کلید واژه ها: انقلاب عدالت اجتماعی- اقتصادی پژوهش تطبیقی-توصیفی ک‍وب‍ا ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۴ تعداد دانلود : ۳۷۳
عدالت اجتماعی- اقتصادی از اهداف و آرمان های رهبران و قانون اساسی دو کشور ایران و کوبا بوده است. در پژوهش حاضر سه حوزه درآمد، آموزش و سلامت برای سنجش عدالت اجتماعی- اقتصادی در دوره 1979-2018 برای ایران و 1960-1999 برای کوبا ارزیابی شده اند. روش شناسی تحقیق از نوع تطبیقی- توصیفی است و روش پژوهش اسنادی و از داده های مرکز آمار، وزارت بهداشت و بانک مرکزی ایران، سازمان بهداشت جهانی، بانک جهانی و یافته های پژوهش های پیشین استفاده شده است. مطابق یافته های تحقیق، نسبت دانش آموز به معلم در ایران در سال 2018 (52/28) و کوبای 1999 (84/11) و ضریب رگرسیون برای 24 سال داده یکسان به ترتیب (290.-) و (608.-) است. هزینه دولت در آموزش به عنوان درصدی از GDP در ایران 2018 (3،96%) و کوبای 1999 (6،76%) و ضریب رگرسیون 11 سال به ترتیب (012.-) و (062.-) است. در سلامت، پرداخت از جیب در ایران 2014 (47،80%) و کوبای 1995 (9،77%) و ضرایب 5 ساله دهه چهارم به ترتیب (2،840-) و (200.-) است. پزشک به هزار نفر در ایران 2018 (58/1) و در کوبای 1999 (84/5) است و ضریب رگرسیون 34 ساله به ترتیب (038.) و (136.) است. تخت بیمارستانی به هزار نفر در ایران 2014 (50/1) و کوبای 1995 (6) و ضریب رگرسیون 25 ساله به ترتیب (005.) و (073.) بوده است. براساس ضریب جینی مبتنی بر هزینه، ایران پس از انقلاب در دسته کشورهای نسبتاً نابرابر (35/0-50/0) و کوبا بر اساس ضریب جینی مبتنی بر درآمد در سه دهه اول در دسته کشورهای نسبتاً برابر (20/0-35/0) و با افزایش نابرابری در دهه چهارم در دسته کشورهای نسبتاً نابرابر قرار گرفته است.
۲۵۳۱.

معناشناسی نقوشِ ماه گُل در چادرشب گیلان

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۶ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۸ 57 - 69

کلید واژه ها: چادرشب گیلان نقوش ماه گُل نماد باروری و برکت نساجی سنتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷ تعداد دانلود : ۱۹
چادرشب یکی از بافته های بومی گیلان است که در زبان محلی به آن «چاشو » می گویند. این نوشتار تلاش دارد با بررسی نام و تحلیل نشانه های «ماه گُل ها » در چادرشب های منقوش گیلان به تفسیر مفاهیم نهفته در پس این نقش ها بپردازد. چهار نقش مورد پژوهش در این مقاله عبارتند از: ماهِ اُریب، شاخ ماه، ماه مَعجَری و ماه صندوقچه. با توجه به قدمت بافت چادرشب در منطقه، پرسش اصلی این پژوهش آن است که این نشانه ها به چه مفاهیم و باورهایی اشاره می کنند. در همین راستا برای جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای استفاده شده و تحلیل داده ها به صورت کیفی انجام گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که نقوش ماه گُل در چادرشب گیلان نشان از مفاهیمی اغلب زنانه و مرتبط با برکت و فزونی باروری دارد و غالباً برگرفته از مفاهیم اسطوره ای ایران باستان و باورهای مردم منطقه گیلان دارد.
۲۵۳۲.

نقش قدرت پشتِ گفتمانِ رژیم صهیونیستی در پیشبرد گفتمان صلح با امارات متحده عربی

نویسنده:
منبع: تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ 103-133

کلید واژه ها: قدرتِ پشتِ گفتمان کنش اجتماعی پیمان ابراهیم (آبراهام) رژیم صهیونیستی امارات متحده ی عربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹ تعداد دانلود : ۹۳
از زوایا و منظرهای مختلفی می توان به موضوع صلح میان رژیم صهیونیستی و امارات متحده عربی نگریست. از منظر تحلیل انتقادی گفتمان بخشی از ماجرا در زبان یا گفتمان رُخ می دهد و فهمِ آنْ مستلزم بررسی و تحلیل «قدرتِ در گفتمان» است و بخش دیگری از ماجرا واقعیت غیرگفتمانی را دربر می گیرد و برای فهمِ آنْ بررسی ابعاد و مؤلفه های «قدرتِ پشتِ گفتمان» ضروری است؛ چنین بررسی ای در سطح تبیین یا کنش اجتماعی صورت می گیرد. در این پژوهش، مؤلفه ها و ابعاد قدرتِ پشتِ گفتمانی رژیم صهیونیستی در پیشبرد «گفتمانِ صلح» بررسی شده است. یافته های پژوهش نشان می دهند که علاوه بر لابی های یهود و تأثیر آن بر سیاست خارجی آمریکا در منطقه خاورمیانه، وابستگی امارات به فناوری ها و تولیدات اسرائیلی (که بخشی از این وابستگی ها محصول پروژه ی ایران هراسیِ آمریکا و اسرائیل است)، شرکت های دولتی و همچنین شرکت های پیشرفته به ظاهر خصوصی اسرائیلی را به یکی از مهم ترین قدرت های پشتِ گفتمانی رژیم صهیونیستی در پیشبرد گفتمانِ صلح بدل کرده، به طوری که امارات در طی سالیان اخیر قراردادهای همکاری متعددی را در زمینه های مختلفی نظیر نظامی، سایبری، جاسوسی و اطلاعاتی، بهداشتی، کشاورزی، امنیت آبی و غذایی با آن ها منعقد کرده است.  
۲۵۳۳.

مختار و ادعای نبوت؛ اتهام یا واقعیت(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال پانزدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۵۸

کلید واژه ها: مختار ادعای نبوت تحدی قرآن زبیریان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴ تعداد دانلود : ۷۲
مختار بن ابی عبیده ثقفی یکی از افراد مشهور تاریخ است که در باره او مطالب متفاوتی نقل شده .عده زیادی از دانشمندان شیعه او را ستوده و غالب دانشوران اهل سنت او را قدح کرده اند.برخی از مورخان بزرگ نقل کرده اند که وی مدعی نبوت بود. مسئله این تحقیق، «بررسی و نقد گزارش های ادعای نبوت مختار» است. روش تحقیق در این مقاله، تحلیلی- انتقادی و فرضیه مقاله این است که گزارشات مبنی بر ادعای نبوت بوسیله مختار، دور از صواب است و مختار مدعی دریافت وحی و نبوت نبوده و قرآنی نیز ارائه نکرده است؛ ولی از آنجا که همزمان با بنی امیه و آل زبیر در حال ستیز بود، غالب گزارشات یاد شده از سوی این دو گروه بویژه زبیریان منتشر شده است. در این نوشتار، پس از نگاه کوتاهی به زندگی نامه مختار، گزارشات و دلایلِ ادعای نبوت و برخی از متونی را که به عنوان قرآن مختار به او نسبت داده می شود بررسی و نقد خواهد شد.
۲۵۳۴.

بینش و روش ابوالحسن قزوینی در فواید الصفویه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۹) 23 - 42

کلید واژه ها: ابوالحسن قزوینی فواید الصفویه بینش روش تاریخ نگاری صفویان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۸ تعداد دانلود : ۳۵۳
اگرچه صفویان به معنای واقعی بعد از حمله افاغنه از صحنه سیاست کنار رفتند، اما نگره های ذهنی و خاطرات آنها همچنان باقی بود. یکی از وجوه این استمرار، در زمینه تاریخ نگاری است، به طوری که بسیاری از ویژگی هایی که در تاریخ نگاری دوره صفویه حاکم بود را می توان در آثاری که یک قرن بعد از سقوط این حکومت نوشته شد، مشاهده کرد. هدف این مقاله، بررسی بینش و روش ابوالحسن قزوینی، در فواید الصفویه براساس روش تحلیل متن است تا به این سوال پاسخ دهد که قزوینی در کدام چارچوب های فکری با تاریخ مواجه شده و کتاب خود را نگاشته است؟ نتایج مقاله نشان می دهد که اگرچه قزوینی، کتاب خود را 76 سال بعد از سقوط صفویان و اوایل دوره قاجار و در یک نظام فکری و فرهنگی دیگر یعنی هندوستان نوشت، اما از لحاظ بینشی و معرفتی، همچنان در پارادایم های فکری تاریخ نگاری دوره صفویه، می اندیشیده و فواید الصفویه را در استمرار همان سنت تاریخ نگاری نوشت. این مسأله را می توان در مواردی چون رویکرد وی به تاریخ، ایران گرایی، هویت شیعی و اعتقاد راسخ به حکومت صفوی و تقدس قدرت آنها دید. تفاوت اصلی کار وی با متون تاریخی دوره صفوی، این است که از یکسو به کرّات از منابعی که در کار خود بکار می گیرد، نام برده و مطالب را مستند می کند و از سوی دیگر، نگاه نقادانه ای در استفاده از مطالب آنها دارد.
۲۵۳۵.

رویکرد بادلی در معرفی پیامبر اسلام(ص)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال دهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۰ 28-5

کلید واژه ها: بادلی تاریخ پیامبر (ص) سیره پژوهی تکامل اجتماعی نقد خاورشناسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۶ تعداد دانلود : ۱۵۶
رونالد ویکتور کورتنی بادلی (1892-1970)، اسلام شناس انگلیسی در کتاب رسول: زندگانی محمد ، براساس نظریه تکامل اجتماعی و تأثیرپذیری پیامبر 6 از محیط عربستان به بررسی زندگی آن حضرت پرداخته است. او برای درک شرایط زندگی حضرت محمد 6 ، شخصاً زندگی با اعراب را تجربه کرد. مقاله حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی، به دنبال پاسخ به این سؤال است که توجه به رویکرد شرایط زیست محیطی عربستان چه تأثیری بر دیدگاه بادلی نسبت به پیامبر 6 داشت؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که ترسیم چهره آن حضرت در قالب شرایط زیست محیطی عربستان، سبب شد تا بادلی، انگاره متعادل تری نسبت به آن حضرت ارائه دهد. اگرچه دیدگاه هایش گاه تأیید همان انگاره های خصمانه قرون وسطی بود، با این حال لحنش توهین آمیز نبود. بادلی برخی خصلت های پیامبر 6 را مطابق زندگی اعراب تفسیر می کرد. او همچنین با انتقاد جدی از برخی دیدگاه های پیشینیان، بر صفت های نیکوی ایشان مانند ساده زیستی تأکید می کرد.
۲۵۳۶.

انعکاس تحولات تاریخی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، و اجتماعی ایران در تمبرهای دوره رضاشاه پهلوی (1320-1304ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال سی ام پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۹) 6 - 28

کلید واژه ها: رضاشاه پهلوی تمبر سورشارژ ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۱ تعداد دانلود : ۵۴۵
هدف: تمبر به عنوان نمادی از دنیای نوین در عصر قاجار وارد حیات اجتماعی ایران شد. رضاشاه از تمبر برای اعلام حکومت جدید سود جست. این مقاله اهداف حکومت رضاشاه در انتشار تمبر را بررسی می کند. روش/رویکرد پژوهش: با روش توصیفی تحلیلی و با ترسیم جدول و نمودارهای ستونی میزان انعکاس تحولات تاریخی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، و اجتماعی ایران در تمبرها بررسی شده است. یافته ها و نتیجه گیری: رویدادهای سیاسی بیش از دیگر مضمون ها در تمبرها منعکس است. موضوع تغییر لباس و فرهنگ درتمبرها منعکس است. مضمون های تاریخی و اقتصاد کمتر در تمبرها این  دوره دیده می شود.
۲۵۳۷.

فتوحات گیتی ستان نقد و تحلیل منظومه ای نویافته از تاریخ شاه عباس اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۵ (پیاپی ۱۱۰) 11 - 33

کلید واژه ها: صفویه شاه عباس فتوحات گیتی ستان تاریخ منظوم حماسه تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۴ تعداد دانلود : ۴۱۸
منظومه نویافته «فتوحات گیتی ستان» که تنها سه سال پیش از سقوط حکومت صفویه با تمرکز بر جنگ های نامدارترین پادشاه این دودمان سروده شده است، از جهتی در شمارِ حماسه های تاریخی قرار می گیرد، ازسویی نیز اطلاعات ارزنده ای از تاریخ اجتماعی، فرهنگی، سیاسی در اختیار می گذارد. سراینده این منظومه، سیداحمد، نوه خلیفه سلطان، نسب به شعبه ای از خاندان مرعشیان مازندران می رساند که در زمان شاه تهماسب به اصفهان مهاجرت کرده بودند و طی حکومت صفویان دارای مناصب دولتی، به ویژه مناصب مذهبی بوده اند. اگر چه گاهی عقل گرایی و خردورزی در نوشتار او خودنمایی می کند، باز در نهایت، تسلیم اندیشه تقدیرگراست و قضا و قدر را عامل اصلی شکست و پیروزی می داند. شیوه بیان و انتخاب موضوعات گویای آن است که سراینده نگاهی نوستالژیک به دوره شاه عباس دارد. نشان دادن اهمیت این کتاب و نگاه متفاوت سراینده آن، مهمترین چالش فکری نویسندگان است. در اینجا تلاش شده است مطالب کتاب نقد و تحلیل و نقاط ضعف و قوت آن نشان داده شود.
۲۵۳۸.

عوامل مؤثر بر توسعه اقتصادی کرانه ها و پس کرانه های خلیج فارس و دریای عمان در دوره پهلوی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال سی ام تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۶ (پیاپی ۱۳۶) 59 - 86

کلید واژه ها: پهلوی اول خلیج فارس دریای عمان جزایر و بنادر اقتصاد توسعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۲ تعداد دانلود : ۳۸۲
جزایر، بنادر و پس کرانه های خلیج فارس و دریای عمان در دوره پهلوی اول جایگاه ممتاز اقتصادی خود را حفظ کرده بودند. بخش عمده ای از تجارت دریایی ایران از مبادی متعدد خروجی و ورودی این مناطق انجام می گرفت. هدف از این نوشتار، بررسی تحولات اقتصادی کرانه ها و پس کرانه های خلیج فارس و دریای عمان طی سال های 1304-1320ش. با تأکید بر شناخت علل و زمینه های تأثیرگذار رشد منطقه ای است. عوامل مؤثر بر فرایند تحولات اقتصادی این مناطق در دوره پهلوی اول چه بوده است؟ نتیجه پژوهش نشان می دهد که مجموعه عملکرد دولت در حوزه های گوناگون تجاری و فعالیت های عمرانی زیرساختی، در حیات اقتصادی کرانه و پس کرانه ها نسبت به ادوار پیشین -به خصوص اواخر قاجاریه- تأثیر بسیار داشته و حرکت کاملاً رو به رشدی را سبب شده بود؛ هرچند که برخی از این فعالیت ها بخشی از برنامه های درازمدت بوده و تأثیرات کوتاه مدت و آنی خود را نشان نمی داد.
۲۵۳۹.

کتیبه های شیمبار

نویسنده: مترجم:
منبع: جندی شاپور سال ششم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۲ 136-182
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۴ تعداد دانلود : ۱۰۱۴
بیوار و شاکد در سال1341/ 1962م از محوطه باستانی شیمبار در اندیکا بازدید کردند و دو سال بعد حاصل مطالعات خود را در «پژوهشنامه مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی» دانشگاه لندن به چاپ رساندند. اطلاق صفت «شیرین بهار» در این مقاله و در آن زمان نشان از این است که حداقل از آن زمان و یا پیشتر تصور این بود که «شیمبار» شکل تحریف شده «شیرین بهار» بوده است. طبیعت شیمبار نه تنها در فصل بهار، بلکه در تمام فصول به معنای واقعی کلمه «شیرین بهار» است، اما این تعبیر برای ریشه شناسی این واژه نادرست به نظر می رسد، زیرا در گویش بختیاری نه «شیرین» را «شیم» تلفظ می کنند و نه «بهار» (فصل بهار) را «بار». یک تصور نادرست دیگر این است که «شیمبار» را در اصل «شوم بار» خوانده اند؛ با این استدلال که چون جنگ های خونینی میان قبایل بختیاری در اینجا رخ داده و یا به دلیل وجود حیوانات وحشی این مکان را «شوم» پنداشته اند و از آنجا که بختیاری ها حرف «واو» را به «یاء» تبدیل می کنند «شوم» را نیز «شیم» تلفظ کردند. این تعابیر نیز بسیار سطحی و امروزی است و با در نظر گرفتن قدمت تاریخی و رونق این منطقه همخوانی ندارد. به نظر من (مترجم) کوته بینی است که این واژه را به این معانی سطحی و امروزی تقلیل دهیم، بلکه ریشه و معنی این واژه را بایست فراتر از این و در اعصار گذشته و زبان های دیرینه جستجو کرد، که البته به نظر می رسد در برهه ای گویش بختیاری نیز بر شکل نوشتاری و گویش امروزی آن تأثیرگذار بوده است.
۲۵۴۰.

جایگاه و عملکرد رکن سپاه در ساختار حکومت ایرانیان ( مطالعه ای بر آداب نامه ها و متون تاریخی شش قرن اول هجری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۲)

کلید واژه ها: رکن سپاه ایران شش قرن اول هجری معیارهای گزینش سپاه ترکیب جمعیتی سپاه ساختار سپاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۲ تعداد دانلود : ۲۴۸
جنگ پدیده ای است که حکومتها به عنوان راه حلی برای رسیدن به امنیت و استقلال و توسعه و در نهایت حفظ و بقای حکومت در پیش می گیرند. هر چند امنیت از دو طریق دیپلماسی و نظامی تأمین می شود، ولی حکومتهای دوره مورد بحث( شش قرن اول) معمولا برای رفع تهدیدهای خارجی و داخلی، راه نظامی را برمی گزیدند. رویدادهای تاریخی، هجوم اقوام عرب و ترک به ایران و ناامنی های ناشی از آن موجب شده بود تا تفکر جامعه ایران برای اصل امنیت، جایگاه خاصی در نظر بگیرد. بدین ترتیب در میان ارکان سه گانه- سپاه و رعیت و خزانه-، اهمیت رکن سپاه بارزتر می شد. پژوهش حاضر در صدد است تا جایگاه سپاه و سپاهیان در ایران شش قرن اول را با مطالعه و تأمل در آداب نامه ها و متون تاریخی دریابد. روش پژوهش، توصیفی و تحلیلی است و نوشتاری مستند. نتیجه پژوهش بیانگر آن است که پادشاهان و حکمرانان برای گردآوری و تنظیم و ترتیب سپاهیان نیاز به دانش و درایت دارند، زیرا با گذشت زمان و پیشرفت دانش و تکنولوژی نهایتا ابزار فیزیکی جنگ مدرنتر شده و میدان جنگ تغییر می کند، ولی حکومتها برای رسیدن به اهداف مادی، معنوی یا انسانی همچنان با نیروی نظامی می جنگند. ضرورت آگاهی با فن و مهارت سپاهداری، شناخت راهکارهای تجربه شده و رعایت قواعد و ضوابط در زمینه چگونگی گزینش سپاهیان، رعایت ترکیب جمعیتی آنان و دقت در جزئیات، آراستگی و نظم و تجهیزات، مهارتهایی است که دانستن آن در همه زمانها و مکانها ضروری می نماید.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان