درخت حوزه‌های تخصصی

پس از دوره نسبتاً طولانی تمرکزگرایی و با آغاز تجارب تمرکززدایی از دهه 70 به این سو، تمایل دولتها به نظامهای متمرکز و غیرمتمرکز در حال نوسان بوده است. از آنجایی که تمرکززدایی عمدتاً ریشه در عرصه های سیاسی و اقتصادی دارد، بنابراین تمرکززدایی از این عرصه ها به نظام های برنامه درسی و آموزشی رخنه کرده است. مشکلاتی نظیر کمبود نیروی انسانی متخصص، جهانی شدن و مقاومت از طرف معلمان موجب توجه دوباره دولتها به تمرکزگرایی به منظور ارتقای کیفیت آموزش و رفع این مشکلات شده است. در این مقاله ضمن تبیین تمرکزگرایی و تمرکززدایی، خاصه در عرصه آموزش و پرورش و نظام برنامه درسی، به علل عمده انحراف از هدف اصلی تمرکززدایی، از جمله توجه بیش از حد به مسائل حاشیه ای آن نظیر مسائل مالی، اجرایی و مدیریتی (مواجهه سخت) و توجه کمتر به مسائل کیفی و محتوایی آموزشی و برنامه درسی (مواجهه نرم) اشاره شده است. این دو نوع مواجهه عملاً در تمرکززدایی نظام آموزشی و برنامه درسی پدیدار شده و برداشتهایی غلط و نادقیق از تمرکززدایی و تمرکزگرایی به دنبال داشته است. در پی آن استدلال شده که فهم ویژگیهای درست هر دو نظام و در نتیجه، مواجهه سنجیده و درست با آنها می تواند به روند اصلاح برنامه درسی یاری رساند. و در نهایت، دلالتهای تمرکزگرایی، تمرکززدایی و رجعت مجدد به تمرکزگرایی در مورد نظام برنامه درسی ایران، با توجه به زمینه های تاریخی و فرهنگی منحصر به فرد آن در بخش بحث و نتیجه گیری این نوشتار تشریح شده است.

نوآوری آموزشی با به بارآوردن اندیشه های نو در نظام آموزشی سر و کار دارد. رویکرد "محیط فراگیر یادگیری-پسند"(مفید)را می توان موردی از نوآوری آموزشی به شمار آورد. ازطریق این رویکرد، می‌توان فرصت های آموزش و یادگیری را برای همه‌ی کودکان، بدون توجّه به ویژگی‌های آنان(ازقبیل: جنسیّت، توانایی‌های جسمانی، تفاوت های زبانی،قومی و غیره)فراهم کرد. در محیط فراگیریادگیری‌پسند، فعّالیّت معلّم درجهت ارتقای کیفیّت محیط یادگیری و کیفیّت عملکرد یادگیرنده است.این امر به ویژه در پرورش مهارت‌های زندگی قابل توجّه است.علاوه بر آن، نوآوری یادشده رویکردی مناسب برای تحقّق برنامه ی "آموزش برای همه"(EFA)است. برنامه‌ی "EFA" که به وسیله‌ی چندین سازمان بین‌المللی و164کشورجهان مورد تـأییدقرارگرفته است، شش هدف اساسی رادنبال می کند. در این مقاله ابتدا به هدف های برنامه ی "EFA" اشاره می‌شود, سپس ویژگی‌های "مفید" مورد تحلیل قرارمی‌گیرد و چگونگی استفاده از آن در برنامه یاد شد و نیز در ارتقای کیفیّت یادگیری بحث می‌شود.

موبایل یا تلفن همراه وسیله ای است که اگر چه در ابتدا تجملی در نظر گرفته می شد، اما رفته رفته با کاهش قیمت و افزایش کارایی هایش به یک ابزار ضروری تبدیل گشته است. امروزه همه قشرها از پیر تا نوجوان گرفته بدون تلفن همراه خود سردرگم هستند و بدون آن بسیاری از امور روزمره علی الخصوص برای جوانان و نوجوانان غیر ممکن است.برای این قشر این وسیله نه تنها مهم بلکه دیگر نقش ضروری را ایفاء می نماید. امروز برای موبایل همه نوع نرم افزار تهیه شده است از بازی و سرگرمی گرفته تا فال حافظ و قرآن، از پرداخت قبض آب و برق تا خرید سهام و جابه جایی پول، از تبلیغات دسته جمعی تا اطلاع رسانی و اخبار. در یک کلام امروز کاری نیست که به انجام آن نیاز داشته باشیم و نرم افزار قابل اجرا برروی موبایل برای آن وجود نداشته باشد. هدف از نگارش این مقاله بررسی قابلیت های مهم موبایل در راستای استفاده از آن در ارتقاء سیستم آموزشی برای جامعه هدف مورد نظر (کودکان تا جوانان) می باشد.

مطالعات متعددی به نقش عوامل خانوادگی بر رفتارهای جنسی نوجوانان اشاره کرده اند. با توجه به اهمیت رفتارهای جنسی در نوجوانی و لزوم بررسی ها ی دقیق تر، در مطالعه ی حاضر، به بررسی کیفی نقش عملکرد خانواده در پیشگیری و یا بروز رفتارهای جنسی نوجوانان در شهرستان زاهدان پرداخته می شده است. روش پژوهش مطالعه ی کیفی و جامعه ی آماری آن، دانش آموزان سال اول، دوم و سوم دبیرستان شهر زاهدان بوده است. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند ابزار مصاحبه سازمان یافته، 20 دانش آموز از مدارس دخترانه و پسرانه شهر زاهدان، با تناسب مساوی، و توجه به اینکه نیمی از افراد هر گروه دارای رفتار جنسی بودند، انتخاب شدند. نتایج به دست آمده نشان داد که عملکرد خانواده از جمله: گرمی و پذیرش در روابط والدین و نوجوان، کنترل نوجوان به شیوه ی متقاعد سازی و ساخت خانواده(خانواده ی طبیعی، عدم اعتیاد والدین و یا درگیری والدین در رفتارهای مخاطره آمیز) در پیشگیری از رفتارهای مخاطره آمیز جنسی در نوجوانان مهم است. بررسی عامل جنسیت نشان داد که روابط گرم همراه با پذیرش و داشتن الگوی مثبت و مؤثر برای پسران، از مهم ترین عوامل محافظتی رفتار جنسی نوجوانان به شمار می آید

هدف پژوهش حاضر، ارزیابی میزان مهارت دانشجویان تحصیلات تکمیلی در نحوه جست وجو و استفاده از نرم افزارها، دستیابی و ذخیره اطلاعات از منابع الکترونیکی بود. روش پژوهش توصیفی ـ پیمایشی و جامعه آماری این مطالعه کلیه دانشجویان دوره های تحصیلات تکمیلی دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی 88 ـ1387 بود که تعداد آنها 4035 نفر اعلام شد. حجم نمونه براساس جدول کرجسی و مورگان 380 نفر محاسبه گردید که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته با روایی 84/0و پایایی 85/0 که شامل سه قسمت بود. قسمت اول مربوط به اطلاعات فردی و قسمت دوم و سوم به ترتیب به سنجش مهارتها در نحوه جست وجوی اطلاعات و استفاده از نرم افزارها، دسترسی و ذخیره اطلاعات می پرداخت. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از روشهای آماری ضریب همبستگی و t تک متغیره استفاده شد. بررسی معناداری آزمون در سطح و بزرگتر بودن tحاصل از مقدار بحرانی جدول نشان داد، دانشجویان تحصیلات تکمیلی با میانگین 42/3 بالاتر از سطح متوسط 3، دارای مهارتهای مربوط به نحوه جست وجو از بانکهای اطلاعاتی الکترونیکی بودند و در خصوص مهارت استفاده از نرم افزارها، دستیابی و ذخیره اطلاعات، پس از بررسی معناداری آزمون در سطح و کوچکتر بودن t حاصل از مقدار بحرانی جدول، میانگین 3 برابر با سطح متوسط 3 به دست آمدکه نشان داد مهارت آنها در حد متوسط است. rمشاهده شده با مقدار 20/0 در سطح همبستگی مثبت و معناداری را بین میزان مهارت دانشجویان تحصیلات تکمیلی در بازیابی اطلاعات از بانکهای اطلاعاتی الکترونیکی و موفقیت پژوهشی آنها نشان داد.

این پژوهش با هدف امکان سنجی توسعه فن آوریهای نوین آموزشی با رویکرد فن آوری اطلاعات و ارتباطات در مدارس ابتدایی انجام شد. تحقیق توصیفی و از نوع زمینهیابی است. جامعه آماری متشکل از کلیه کارشناسان، مدیران و معلمان مدارس ابتدایی شهرستان ساری به تعداد 1620 نفر میباشد. نمونه آماری با استفاده از جدول کرجسی و مورگان 463 نفر (30 نفر کارشناس، 136 نفر مدیر و 297 نفر معلم) تعیین شد که به روش تصادفی انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسش نامه محقق ساخته با ضریب پایایی 95/0 استفاده شد و داده ها با آزمون خی دو (2) تحلیل شد. نتایج بررسی نشان داد که وضعیت امکانات و تجهیزات رایانه برای امور اداری مدارس مطلوب میباشد؛ اما این امکانات برای امور آموزشی (استفاده معلمان و دانش آموزان) مطلوب نیست؛ یعنی، بیش از یک دوم مدارس برای معلمان و قریب نه دهم مدارس برای دانش آموزان فاقد رایانه هستند. مهارت فن آوری اطلاعات و ارتباطات معلمان در وضعیت مطلوبی قرار ندارد، اما از علاقه و انگیزه بالایی برای استفاده از فن آوریهای نوین در آموزش برخوردار هستند. همچنین وضعیت محتوای آموزش الکترونیکی مطلوب نبود به طوری که کمترین توجه، به کیفیت آموزشی با 4/33 درصد بوده و معلم در تولید محتوای الکترونیکی هیچ نقشی ندارد؛ یعنی، از هنر و فن معلمی در تولید محتوای الکترونیکی بهره ای نبرده اند.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی نیازها در توسعه آموزش های فنی و مهارتی مجازی از دیدگاه هنرآموزان و مدیران دبیرستان های فنی و حرفه ای و کار و دانش استان مازندران انجام پذیرفته است. در این مطالعه با توجه به نظریه های یادگیری ساختارگرا و تئوری چارلز وید مایر عوامل موثر در توسعه آموزش های فنی و مهارتی مجازی در هر یک از رویکردهای تکنولوژیکی، فرهنگی- اجتماعی، پداگوژیکی، اقتصادی و راهبردی به روش دلفی مورد شناسایی و رتبه بندی قرار گرفت. جامعه آماری شامل کلیه هنرآموزان و مدیران دبیرستان های فنی و حرفه ای و کار و دانش استان مازندران بود. لذا متناسب با روش تحقیق به کار رفته 35 هنرآموز و 27 مدیر به عنوان متخصصان اعضای پانل به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. همچنین دو نوع پرسش نامه ویژه مدیران و هنرآموزان جهت اکتشاف عوامل توسعه با توجه به رویکردهای مذکورتنظیم شد. پرسش نامه در سه مرحله میان نمونه های تحقیق توزیع شد و مقدار ضریب پایایی یا آلفای کرونباخ در همه رویکردها و مولفه ها بالاتر از 86/0 به دست آمد. در پرسش نامه دور اول و دوم، میانگین و ضریب هماهنگی کندال عوامل توسعه محاسبه و سپس گویه هایی که میانگین بزرگتر از 4 و ضریب کندال بزرگتر از 5/0 داشتند در دور سوم پرسش نامه لحاظ شده اند. داده های حاصل از پرسش نامه دور سوم جهت پاسخ به سوالات پژوهشی با آزمون فریدمن و Uمان ویتنی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند که اهم نتایج به دست آمده عبارتند از: از دیدگاه هنرآموزان، به ترتیب رویکردهای فرهنگی- اجتماعی، تکنولوژیکی، اقتصادی، پداگوژیکی و راهبردی اولویت اول تا پنجم را به خود اختصاص داده اند؛ از دیدگاه مدیران، رویکردهای تکنولوژیکی، فرهنگی ـ اجتماعی، اقتصادی، راهبردی و پداگوژیکی به ترتیب رتبه های اول تا پنجم را به خود اختصاص می دادند، تفاوت معناداری در میانگین رتبه های هر یک از رویکردهای تکنولوژیکی، فرهنگی- اجتماعی، پداگوژیکی، اقتصادی و راهبردی بین هنرآموزان و مدیران وجود ندارد

فناوری اطلاعات و ارتباطات، تأثیر شگرفی بر فرصت های یاددهی- یادگیری در موقعیت های آموزشی گوناگون؛ از جمله صنعت داشته است. هدف پژوهش حاضر، مقایسه میزان اثربخشی رویکردهای آموزش الکترونیک و ترکیبی در آموزش های صنعتی بود. این پژوهش در مجموعه پژوهش های شبه آزمایشی قرار گرفته؛ در آن از طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه استفاده شد. جامعه آماری شامل منابع انسانی شرکت هپکو اراک در دو سطح کارشناسی و مدیریتی بود. در سطح کارشناسی، 90 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند و به سه گروه گمارش تصادفی یافتند. در سطح مدیریتی به علت محدود بودن افراد، از سرشماری استفاده شد. برای اجرای پژوهش، در آغاز دوره آموزشی «حل مسأله» به سه شکل الکترونیکی، ترکیبی و حضوری طراحی و سپس بر روی کارشناسان گروه آزمایش اجرا شد. گروه کنترل همین دوره آموزشی را به شکل حضوری گذراندند. برای طراحی هر سه دوره آموزشی، از مدل طراحی آموزشی گانیه و بریگز استفاده شد. به منظور ارزیابی اثربخشی، سه متغیر وابسته شامل: رضایت فراگیران، رضایت مدیران و یادگیری سنجش شد. ابزار اندازه گیری این متغیرها به ترتیب پرسشنامه، مصاحبه و آزمون بود. تجزیه و تحلیل داده ها نیز در دو بخش کمّی و کیفی صورت گرفت. نتایج پژوهش بیانگر آن است که میزان رضایت فراگیران از رویکرد یادگیری ترکیبی به طور معناداری بیش از دو گروه دیگر است(000/0>p). مدیران فراگیران حاضر در دوره نیز ابراز رضایت بیشتری از یادگیری ترکیبی در قیاس با دو رویکرد دیگر داشتند. در زمینه یادگیری هم نتایج نشان می دهد میزان یادگیری کارشناسانی که در دوره آموزشی ترکیبی حضور داشتند، بیشتر از سایر دوره هاست. (000/0>p).

هدف پژوهش شناسایی عمده ترین موانع و راهکارهای استفاده از قابلیت های بانک های اطلاعاتی الکترونیکی از دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه اصفهان بود. روش پژوهش توصیفی- پیمایشی و جامعه آماری این مطالعه کلیه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی 88-1387 بودند که تعداد آنها 4035 اعلام شد. حجم نمونه طبق جدول کرجسی و مورگان 380 نفر تعیین شد که از بین آنان به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای380 نفر انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته ای با روایی 84/0 و پایایی 85/0 مشتمل بر سه قسمت بود. قسمت اول مربوط به اطلاعات فردی پاسخ دهندگان بود و در قسمت دوم به شناسایی عمده ترین موانع استفاده از قابلیت های بانک های اطلاعاتی الکترونیکی و قسمت سوم به شناسایی عمده ترین راهکارها در این خصوص پرداخته شد. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش های آماری فراوانی، درصد و t تک متغیره استفاده شد. نتایج نشان دادکه دانشجویان تحصیلات تکمیلی عمده ترین مانع را در زمینه ی استفاده از بانک های اطلاعاتی الکترونیکی «عدم آشنایی با مهارت های جستجوی اطلاعات» با میانگین (27/4)که بیشتر از سطح متوسط (3) بود قلمداد نمودند و در خصوص راهکارها، اجرای دوره های آموزش زبان انگلیسی در جهت استفاده بهتر از شبکه جهانی وب (2/81 درصد) و برگزاری دوره های تخصصی آموزش مهارت های جستجوی بانک های اطلاعاتی الکترونیکی (7/75 درصد) را بیان نمودند.

اهداف: به منظور ارتقای کیفیت آموزش در مراکز علمی و آموزشی، استفاده از فنّاوری های ارتباطی به خصوص اینترنت، تشویق و تبلیغ می شود. این در حالی است که هنوز تحقیقات کافی در مورد نقش اینترنت در بهبود کیفیت آموزش و ویژگی های مثبت روان شناختی دانشجویان انجام نشده است. مطالعه حاضر با هدف بررسی نقش استفاده از اینترنت بر خودکارآمدی، انگیزش تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان پزشکی انجام شد. ابزار و روش ها: در این پژوهش شبه تجربی، 363 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تبریز (174 دانشجوی کاربر اینترنت و 189 دانشجوی غیرکاربر اینترنت) که در سال تحصیلی 93-1392 مشغول به تحصیل بودند، به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب و وارد تحقیق شدند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس انگیزش تحصیلی، پرسش نامه خودکارآمدی شرر و پرسش نامه محقق ساخته استفاده از اینترنت و همچنین آخرین معدل تحصیلی دانشجویان استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون های تحلیل واریانس چندمتغیری، تحلیل واریانس یک راهه و آزمون T مستقل مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: دانشجویان کاربر اینترنت در مقایسه با دانشجویان غیرکاربر اینترنت به طور معنی داری از خودکارآمدی عمومی، ابتکار و تلاش بیشتری برخوردار بودند، اما تفاوت آماری معنی داری در مولفه پشتکار مشاهده نشد. همچنین دانشجویان کاربر اینترنت در مقایسه با دانشجویان غیرکاربر اینترنت از میانگین پیشرفت تحصیلی و انگیزش تحصیلی (زیرمقیاس های علاقه به تکلیف، تلاش تحصیلی، علاقه اجتماعی، کسب ستایش، نمونه بودن، کسب پیوستگی و رقابت جویی) بیشتری برخوردار بودند، اما در زیرمقیاس قدرت اجتماعی تفاوت آماری معنی داری وجود نداشت. نتیجه گیری: خودکارآمدی و انگیزه پیشرفت تحصیلی دانشجویانی که از اینترنت استفاده می کنند بیشتر از دانشجویانی است که از اینترنت استفاده نمی کنند.

مقدمه: شما، به­ویژه اگر در مقطع دانشگاهی مشغول تدریس هستید، چگونه تدریس میکنید؟ آیا از تکنولوژیهای موثر و مدرن وابسته به کامپیوتر (مثل برنامه پاورپوینت) یا از روش قدیمی «گچ و تخته» استفاده میکنید؟ کاربرد روزافزون نرم­افزار پاورپوینت در تدریس کلیه مقاطع تحصیلی و ارایه سمینارها، ضرورت نگاهی جامع و حرفه ای برای بررسی این نوع تدریس را ایجاب میکند. این مقاله به مرور مزایا و معایب این روش آموزشی پرداخته و در ادامه براساس تجارب شخصی نگارنده درخصوص استفاده از این دو روش، نحوه تعامل و استفاده بهینه از آنها در درس تخصصی بیوشیمی، راه کارها و راهبرد های عملی مبتنی بر فن تدریس را عرضه میدارد.