درخت حوزه‌های تخصصی

حرمت خود به «ارزیابی فرد از ارزشمندی خویش» تعریف می شود. این سازه، نقشی کلیدی در تحقیق و نظریه روان شناختی ایفا می کند و با بسیاری از شاخص های کنش وری مثبت در رابطه است. بررسی انجام شده توسط شاپوریان، و همکاران [1] در سال 1987 بر روی مقیاس حرمت خود روزنبرگ در ایران حاکی از آن است که این مقیاس از پایایی (همسانی درونی) قابل قبول و ساختاری تک بعدی برخوردار است. هدف پژوهش حاضر، بررسی مجدد پایایی (همسانی درونی)، و تک بعدی بودن این مقیاس در یک نمونه دانشجویی ایرانی پس از حدود بیست سال بود. 917 دانشجو از دانشگاه های تهران و علامه طباطبایی (547 دختر و 370 پسر) وارد مطالعه شدند. همه آزمودنی ها به مقیاس 10 ماده ای حرمت خود روزنبرگ پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی استفاده شد. همسانی درونی این مقیاس در نمونه حاضر معادل 83/0 به دست آمد. این یافته مبین آن است که مقیاس حرمت خود روزنبرگ در نمونه دانشجویی ایرانی از همسانی درونی قابل قبول و مشابه تحقیق شاپوریان و همکارانش برخوردار است. اما بررسی ها وجود ساختاری تک عاملی برای این مقیاس را مورد تایید قرار نداد. هم راستا با یافته ها بعضی از کشورهای دیگر دنیا، تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی، حاکی از وجود دو عامل با عناوین عدم تحقیر خود و دوست داری خود در این مقیاس بود.

دو نوع تولید علمی رشته کتابداری و اطلاع رسانی با هدف تعیین میزان نزدیکی یا دوری موضوعی آنها در سیزده مقوله جایدهی گردید و با استفاده از دو روش کتابسنجی و تحلیل محتوا ابتدا گرایش های درونی هر یک از دو نوع تولید جداگانه بررسی شد سپس روند گرایش آنها در طول زمان (از سال 1347 تا سال 1378) مورد مطالعه قرار گرفت . در این بررسی کل مدت مورد نظر به هفت دوره تقسیم شده و روند دگرگونی و اوج و فوردگرایش پایان نامه ها و مقالات با یکدیگر مقایسه گردیده است سرانجام همبستگی کلی این دو نوع تولید با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون محاسبه شده است یافته9 ها نشان می دهد که گرایش ها در هر یک از دو نوع تولید الزاما با یکدیگر یکسان نیستند در برخی حوزه ها مانند مبانی کتابداری مجموعه سازی استفاده و خدمات و اموزش و تحقیق نوعی همسویی نسبی میان پایان نامه ها و مقالات وجود دارد و حال آنکه مقوله هایی چون سازماندهی و کتابشناسی چندان همسو نیستنددرجه همبستگی موضوعی مقالات و پایان نامه ها به طور کلی نیز بسیار ضعیف ارزیابی شده است.

منطق فازی[1] یک نوع منطق چندارزشی است که ریشه در افکار افلاطون و فلسفه شرقی دارد، اما نخستین بار در سال 1965 میلادی، دانشمند ایرانی الاصل و استاد دانشگاه برکلی(پروفسور لطفعلی عسگرزاده) ملقب به پروفسور«زاده»[2]، منطق فازی را مطرح کرد. برخلاف منطق دو ارزشی ارسطویی که به دنبال پاسخ آری و یا نه برای تعمیم به تمام پدیده ها می باشد(همچون پوزیتیویسم)، منطق فازی جهان را همان گونه که هست معرفی می کند. منطق فازی با طبیعت، سرشت و فطرت انسان قرین تر بوده و به فلسفه ی شرقی و ادیان نزدیک تر است. با وجود منفعت های زیاد منطق فازی(به دلیل نقش برجسته ریاضیات در آن)، مشکل عمده ی این منطق ریاضی این است که تولیدکننده ی الگوهای فکری بشری نیست. زیرا الگوهای فکری بشری اغلب شهودی هستند و ریاضیات از درک پیچیدگی های آن عاجز است. در روش فازی، رویکرد کمی و کیفی حضور همزمان دارند و این روش پلی بین روش کمی و کیفی برقرار می سازد.

هدف از این پژوهش بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس وابستگی های ارزش خود در میان نمونه ای از دانشجویان ایرانی بود. به همین منظور 502 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه پیام نور شهرستان لنگرود به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و مقیاس های وابستگی های ارزش خود، خودشناسی انسجامی، شفقت خود-فرم کوتاه، خودشیفتگی مارگولیس-توماس و حرمت خود رزنبرگ در میان آن ها اجرا شد. در ابتدا تحلیل عامل تأییدی نشان داد که ساختار عاملی نمونه ایرانی با ساختار عاملی به دست آمده در نمونه های آمریکایی (کراکر و همکاران، 2003) برازش ندارد. بنابراین، برای یافتن ساختار عاملی مناسب با نمونه ایرانی، تحلیل عامل اکتشافی به روش تحلیل مؤلّفه های اصلی با شیوه چرخش ابلیمین بر روی مقیاس مذکور انجام شد و نشان داد که 6 عامل با ساختار داده ها برازش دارند. علاوه بر تأیید روایی همگرا و واگرای مقیاس، ضرایب آلفای کرونباخ نیز همسانی درونی مناسب عامل های مقیاس را نشان داد. نتایج به دست آمده بر اساس نظریه خودمختاری و نظریه وابستگی های ارزش خود بررسی شد.

هدف این پژوهش بررسی روائی آزمون ترسیم یک داستان است. این بررسی از نوع علی ـ مقایسه ای بود. نمونه شامل 137 دانش آموز (53 دختر و 84 پسر) پایه چهارم و پنجم مدارس ابتدایی است که در دو گروه پرخاشگر و گوشه گیر طبقه بندی شدند و با استفاده از آزمون ترسیم داستان سیلور مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تفاوت دو گروه پرخاشگر و گوشه گیر در تصویر خود معنادار (04/0> p) است و در محتوای عاطفی معنادار نیست. گروه پرخاشگر به طور معنادار تصویر خود قوی تری را نسبت به گروه گوشه گیر ارائه دادند. پسران پرخاشگر قوی ترین و پسران گوشه گیر ضعیف ترین تصویر خود را بروز دادند (04/0>p). دختران پرخاشگر و گوشه گیر در محتوای عاطفی نمرات بالاتری از پسران داشتند و پسران پرخاشگر ضعیف ترین محتوای عاطفی را ارائه دادند (02/0> p). فراوانی طیف مثبت تا منفی محتوای عاطفی در گروه پرخاشگر و گوشه گیر، معنی دار بود و هر دو گروه دارای بیشترین فراوانی محتوای عاطفی در طیف منفی متوسط بودند. فراوانی طیف مثبت تا منفی تصویر خود در گروه پرخاشگر معنادار و طیف مثبت و قوی دارای بیشترین فراوانی بود. فراوانی طیف مثبت تا منفی تصویر خود در گروه گوشه گیر نیز معنادار و طیف نامطبوع و منفی دارای بیشترین فراوانی بود. تحلیل محتوای داستان های گروه پرخاشگر حاکی از ضریب درگیری بالای مؤلفه های پرخاشگری در داستان ها با بالاترین فراوانی مؤلفه تصورات قتل و کشتن بود و در گروه گوشه گیر حاکی از ضریب درگیری بالای مؤلفه های گوشه گیری با بالاترین فراوانی مؤلفه های تنهایی و ترس و اضطراب بود. آزمون ترسیم داستان سیلور دارای روایی قابل قبول برای استفاده در گروه کودکان پرخاشگر و گوشه گیر است.

در یادگیری، عوامل مختلفی نقش دارند، یکی از این عوامل راهبردهای یادگیری است. از این رو به منظور تدوین مدل اندازه گیری راهبردهای شناختی و فراشناختی یادگیری، طی یک پژوهش همبستگی به شیوة مدل معادلات ساختاری از جامعة آماری دانش آموزان پایة اول متوسطة شهر همدان 368 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و به پرسش نامة راهبردهای یادگیری کرمی (1384) پاسخ دادند. بر اساس داده ها، ابتدا پارامترهای مدل به روش بیشینه درست نمایی برآورد شد. سپس مدل اندازه گیری راهبردهای شناختی و فراشناختی یادگیری به وسیلة شاخص های برازش، آزمون شد. تحلیل داده ها به وسیله نرم افزار LISREL انجام شد. نتایج نشان داد همه گویه های پرسش نامه بر روی راهبردهای شناختی و فراشناختی یادگیری ضریب اثر معنا داری داشتند و مدل اندازه گیری راهبردهای شناختی و فراشناختی یادگیری از برازش قابل قبولی برخوردار بود. هم چنین بین راهبردهای شناختی و نیز راهبردهای فراشناختی همبستگی درونی معنا دار مشاهده شد؛ بنابراین می توان نتیجه گیری کرد که پژوهشگران می توانند برای سنجش راهبردهای شناختی و فراشناختی از پرسش نامة راهبردهای یادگیری استفاده کنند.

هدف پژوهش حاضر، بررسی ویژگی های روان سنجی پرسشنامه پنج بعدی ذهن آگاهی، شامل: همسانی درونی، پایایی، روایی همگرا و روایی واگرا (تشخیصی) بود. به این منظور، نمونه ای با حجم 500 نفر از مردم شهر اصفهان (292 زن و 179 مرد) با روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند. از همه شرکت کنندگان خواسته شد تا پرسشنامه پنج بعدی ذهن آگاهی، افسردگی، رضایت از زندگی و ویژگی فراخلق را تکمیل کنند و داده ها با تحلیل عاملی تأییدی تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحلیل عامل تأییدی گویه های پرسشنامه ذهن آگاهی نشان داد که این مقیاس دارای پنج عامل بوده که شاخص های نیکویی برازش، مدل مؤید برازش مدل با داده ها بوده است. پایایی ضرایب همسانی درونی به روش آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه (با مقدار 81/0) رضایت بخش به دست آمد. ضرایب روایی همگرا و واگرای پرسشنامه ذهن آگاهی با مقیاس های افسردگی، رضایت از زندگی و ویژگی های فراخلق به ترتیب (424/0-، 257/0 و 588/0) به دست آمد که معنادار بود (0001/0p<). در مجموع، با توجه به روایی و پایایی این پرسشنامه، می توان در محیط های بالینی و آموزشی به منظور بررسی این سازه روان شناختی از آن استفاده نمود.

هدف از پژوهش حاضر تعیین اعتبار و پایایی مقیاس چند بعدی رضایت از زندگی دانش آموزان و بررسی وضعیت رضایت از زندگی دانش آموزان مقطع راهنمایی شهر گرگان به تفکیک جنسیّت و پایه تحصیلی بود. روش پژوهش توصیفی بوده و 765 نفر از دانش آموزان مقطع راهنمایی شهر گرگان (376 دختر و 389 پسر) که در سال 90 – 89 مشغول به تحصیل بوده اند به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات، از مقیاس چند بعدی رضایت از زندگی دانش آموزان استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان دهنده 12 عامل بود که با استفاده از تحلیل موازی، از این دوازده عامل، هفت عامل اول با تبیین81/43 درصد واریانس پذیرفته شدند. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان دهنده برازش مقبول مدل پنج عاملی در دانش آموزان ایرانی بود. ضرایب آلفای کرونباخ برای نمره کل کیفیت زندگی ادراکی90/0 و ابعاد پرسشنامه بین76/0 تا 88/0 بود که مقبول است. مقایسه رضایت از زندگی به تفکیک جنسیّت و پایه تحصیلی حاکی از تفاوت های معنادار میان پسران و دختران و همچنین میان دانش آموزان پایه های مختلف تحصیلی در برخی از ابعاد پرسشنامه بود. نتایج نشان داد که مقیاس رضایتمندی چند بعدی دانش آموزان در جامعه ایرانی ویژگی های روان سنجی مناسبی دارد و می توان از آن در امور پژوهشی و سیاست گذاری های ملّی و ناحیه ای استفاده کرد.

رفتارهای پرخطر، رفتارهای بالقوه مخربی هستند که ارتکاب آن ها می تواند پیامدهای نامطلوب و جبران ناپذیری را برای افراد داشته باشد. پژوهش حاضر نیز با هدف ساخت و اعتبار یابی مقیاس رفتارهای پرخطر به رشته تحریر درآمده است. روش: روش تحقیق پیمایشی بوده و جامعه آماری نیز مشتمل بر جوانان سنین 34-15 سال شهر تبریز می باشد. یافته ها: نتایج تحقیق حاکی از آن است که اعتبار سازه ای رفتارهای پرخطر در 12 عامل شناسایی شده با 98 گویه که عبارتند از: خشونت و پرخاشگری، رانندگی خطرناک، مصرف خودسرانه دارو، خودکشی، انحرافات اینترنتی، تغذیه ناسالم، تحرک ناکافی، اعتیاد به شبکه های مجازی، مصرف سیگار و قلیان، مصرف الکل و مصرف مواد مخدر، سکس ناسالم، قمار کردن، مورد تایید واقع شد. مقدار شاخص متوسط واریانس استخراج شده برای تمامی ابعاد شناسایی شده بالاتر از 0/4 بوده و نشان از اعتبار درونی مناسب مدل اندازه گیری است. همچنین مقدار اعتبار مرکب به دست آمده برای تمامی ابعاد بالاتر از 0/7 و در حد مناسب و قابل قبول می باشد و مثبت بودن مقادیر حاصل برای شاخص اشتراکی تمامی ابعاد، نشان از کیفیت و برازش کلی مدل اندازه گیری انعکاسی رفتارهای پرخطر دارد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل از تحلیل عاملی تائیدی مرتبه دوم مدل اندازه گیری انعکاسی رفتارهای پرخطر، ابزاری جامع جهت سنجش این رفتارها در بین جوانان ساخته، تنظیم و روایی یابی گردید. می توان گفت دوازده مولفه مذکور، جهت سنجش رفتارهای مخاطره آمیز در پژوهش حاضر می توانند به نحو مطلوبی این رفتارها را در بین جوانان اندازه گیری نمایند.

رسیدن به موفقیت برای همة ورزشکاران خوشایند و لذت بخش است، اما برخی افراد با قرار گرفتن در موقعیت های جدید، دچار اضطراب می شوند و ترس از آنچه در آینده به سراغشان می آید، مانند سدی در مقابل پیشرفت هایشان خواهد بود. ترس از شکست، موقعیتی است که استرس به همراه دارد و سازگاری با استرس، مهم ترین جزء در انتخاب مؤثر است. بنابراین، هدف از این پژوهش بررسی روایی و پایایی پرسشنامة ارزیابی شکست در عملکرد بود. به این منظور 203 دانشجوی ورزشکار (93 زن و 110 مرد) با میانگین سنی 19 تا 23 سال و سابقة فعالیت ورزشی 4/4 ±70/7، پرسشنامة ارزیابی شکست در عملکرد را تکمیل کردند. از تحلیل عاملی تاییدی برای آزمون روایی سازة پرسشنامه، ضریب آلفای کرونباخ برای آزمون همسانی درونی سؤالات هر عامل و ضریب همبستگی پیرسون برای بررسی همبستگی بین عوامل استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی، پنج عامل ترس از کاهش عزت نفس خود (4 سؤال)، ترس از داشتن آینده ای نامعلوم (4 سؤال)، ترس از ناراحت شدن افراد مهم (5 سؤال)، ترس از تجربة شرم و خجالت (7 سؤال) و ترس از دست دادن علاقة افراد مهم (5 سؤال) را در پرسشنامة ارزیابی شکست در عملکرد تایید کرد. تحلیل همبستگی ها نشان داد که تمام این عوامل همبستگی قابل قبولی با ترس از شکست دارند. نتایج آزمون الفای کرونباخ نشان دهندة همسانی درونی قابل قبول سؤالات هر خرده مقیاس بود.

هدف این پژوهش، ساخت مقیاسی برای سنجش تحمل ابهام بود. جامعه آماری پژوهش کلیه دانشجویان دو دانشگاه پیام نور و آزاد اسلامی مبارکه اصفهان تشکیل می دادند که از میان آنها 400 نفر به شیوه تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای بررسی روایی سازه پرسشنامه مقدماتی، از روش آماری تحلیل عوامل استفاده شد. از نتایج تحلیل عاملی با روش مؤلفه های اصلی و چرخش واریماکس برای 33 سؤال، 7 عامل به دست آمد که به ترتیب، ابهام عاطفی، اجتناب از پیچیدگی، اجتناب از بی نظمی، ضعف جرات ورزی، اجتناب از مبارزه طلبی، اجتناب از ابهام زیبایی شناختی و پیش بینی ناپذیری نامگذاری شدند. مقادیر کل ارزش ویژه مقیاس 33 سؤالی برابر با 73/14، KMO (نشان دهنده کفایت نمونه گیری) برابر با 86/0 و آزمون کرویت بارتلت برابر با 18/3795، (0001/0>P) به دست آمد. برای بررسی روایی همزمان از مقیاس 20 سؤالی مک دونالد استفاده شد. ضریب روایی به دست آمده برابر با 57/0، (01/0>P) بود. برای بررسی پایایی مقیاس ساخته شده از آلفای کرونباخ و بازآزمایی استفاده شد و ضرایب به دست آمده با این روشها برای کل مقیاس به ترتیب برابر با 77/0 و 75/0 (001/0>P) محاسبه شد. همچنین ضرایب پایایی با روش آلفای کرونباخ برای عوامل مقیاس ساخته شده، عبارت بود از: ابهام عاطفی 80/0، اجتناب از پیچیدگی 65/0، اجتناب از بی نظمی 69/0، ضعف جرات ورزی 59/0، اجتناب از مبارزه طلبی 54/0، اجتناب از ابهام زیبایی شناختی 55/0 و پیش بینی ناپذیری 47/0. تفسیر کیفی نتایج نشان داد که 25/32 درصد از آزمودنی ها دارای تحمل ابهام بالا و 25/30 درصد آنها از تحمل ابهام پایینی برخوردارند.

پـرسشنامة بـازنـگری­ شده وسواسـی ـ اجباری به منظور ارزیابی شدت علائم وسواسـی ـ اجباری در جمعیت­های بالینی و غیربالینی طراحی شده است. در پژوهش حاضر، ویژگی­های روانسنجی نسخة فارسی این مقیاس بررسی شدند. 400 نفر از دانشجویان دانشگاه­ های تهران و علوم پزشکی تهران نسخة فارسی OCI-R را تکمیل کردند. نتایج، همسانی درونی مطلوبی به دست داد که با ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد (در دامنة 50/0 تا 72/0). علاوه بر این، ساختار شش عاملی که در پژوهش اصلی به دست آمده بود، به­وسیلة تحلیل عاملی تأییدی در پژهش حاضر به تأیید رسید. در مجموع، نسخه فارسی OCI-R برای اندازه­ گیری علائم وسواسی ـ اجباری در نمونة دانشجـویی رضایـت­بخش بـه­ نـظـر می­ رسـد. البـته، انـجام پژوهش­های بیشتری برای تأیید این یافته ­ها در بیماران وسواسی ـ اجباری لازم ­اند.