درخت حوزه‌های تخصصی

" در زمینه موضوع روان شناسی رشد اخلاقی و سنجش رشد اخلاقی، سالهاست که نظریه های شناخت شناسی ژنتیک و رفتار گرایی اجتماعی (که مبتنی بر دیدگاههای رشد قضاوت اخلاقی پیاژه و کولبرگ و رویکرد یادگیری اجتماعی باندورا است) در مرکز توجه روان شناسان و متخصصان علوم تربیتی و مورد استفاده مراکز مشاوره ای آموزش و پرورش و سایر مراکز روان شناسی کشور ما بوده و تا کنون نظریه و ابزار بومی مناسبی در حوزه سنجش رشد اخلاقی ارایه نشده است. موضوع قابل توجه این است که بنیانهای نظری و ساختار محتوای این دیدگاهها بدون توجه به بنیانهای جاودانه اخلاقی، انگیزش و احساس اخلاقی، ایمان و فرهنگ اخلاقی و رفتار و واکنشهای عینی اخلاقی ارایه شده است که با وضعیت رشد اخلاقی کودکان و نوجوانان و جوانان دانش آموز ما سازگاری ندارد. این مقاله نشان می دهد که رویکردهای مذکور صرفا قضاوت اخلاقی و یادگیری قوانین و مناسبات اجتماعی زندگی در کشورهای غربی را مبنای نظریه خود قرار داده است و به بنیانهای روحانی و عقلانی و انگیزشی در اخلاق، که ریشه در خلقت الهی و فطرت آدمی دارند، توجهی نداشته اند. این مقاله، با ارایه الگویی جدید از شکل گیری رشد اخلاقی، نشان داده است که رشد اجتماعی فرد حاصل تاثیر و تاثر متقابل و پیچیده و پویای پنج زمینه طبیعی و درونی خدادادی، زمینه های اجتماعی، واقعه ها و تجارب رفتاری، رشد قضاوت شناختی، و تجلی و تحول انگیزشها و عواطف همدردی و کمک رسانی به دیگران است. بر چنین اساسی، در این مقاله سعی شده است، ضمن نقد رویکردهای کنونی روان شناسی در رشد اخلاقی، برای تحقیقات اصیل و جدید علمی در حوزه نظریه پردازی رشد اخلاقی دانش آموزان زمینه سازی شود و مقدمات نظری لازم برای تهیه ابزار بومی سنجش رشد اخلاقی فراهم آید. "

نظریه تحول(رشد)شناختی پیاژه در قلمرو تعلیم و تربیت کاربرد بسیار گسترده ای داشته است . کاربرد این نظریه در حوزه خاص برنامه درسی و آموزش در کانون توجه این نوشتار قرار گرفته است . نویسنده به تبیین و تحلیل دو رویکرد در به کارگیری نظریه رشد شناختی در این حوزه پرداخته وتلاش نموده است که تعارض وتقابل آنها را با یکدیگر نشان بدهد. نخستین رویکرد متکی به جنبه ساختاری نظریه بوده واز نظریه پیاژه به عنوان پایه واساس در انتخاب وسازماندهی محتوای برنامه درسی به گونه ای استفاده میکند که تطابق میان تقاضای شناختی برنامه وقابلیت های شناختی دانش آموز وجود داشته باشد. دومین رویکردبر جنبه فرایندی نظریه متکی بوده و از آنچه پیاژه به عنوان راه کار رشد عقلانی‘یعنی عدم تعادل‘مطرح میکند سود میجوید.براساس این رویکرد‘که پیاژه خود آن را متضمن مهم ترین دلالت نظریه برای دست اندرکاران تعلیم وتربیت میداند‘تلاش برنامه ریزان ومربیان ومعلمان باید معطوف به مواجه ساختن دانش آموزان با مسأله یا موقعیت مسأله دار باشد.این مواجهه که مستلزم بر هم خوردن تعادل میان فرد و محیط است موجد کوشش دانش آموز برای بازیابی مجدد تعادل(یا یادگیری)که از ماهیت "بناشدنی"نیز برخوردار است میشود. نویسنده چنین نتیجه گیری میکند که رویکرد اول منتهی به برنامه های درسی سنتی شده و رویکرد دوم تحولات اساسی در برنامه ریزی درسی و آموزش را ایجاب مینماید.شاید به همین دلیل است که رویکرد نخست از استقبال بسیار چشمگیرتری در مقایسه با رویکرد دوم برخوردار شده است. در نوشته حاضر ‘ دومین رویکرد مناسب تر تلقی شده است .

در این پژوهش، رابطه ساده و چندگانه هفت مرحله اول نظریه رشد روانی – اجتماعی اریکسون با مرحله هشتم آن – کمال در برابر نومیدی – در سالمندان استان خوزستان بررسی گردید. افراد شرکت کننده در نمونه اصلی تحقیق شامل 469 سالمند (237 زن و 232 مرد) بودند که به وسیله «مقیاس تجدید نظر شده مراحل رشد روانی – اجتماعی اریکسون» مورد مطالعه قرار گرفتند. همچنین، پیش از اجرای پژوهش، از یک نمونه 50 نفری برای ارزیابی مقدماتی مقیاس مورد نظر و نیز از یک نمونه 170 نفری دیگر برای اعتباریابی همان مقیاس استفاده به عمل آمد. برای تحلیل داده ها، علاوه بر روشهای توصیفی، روشهای همبستگی ساده و رگرسیون چندگانه نیز به کار بسته شد. در این پژوهش، مجموعا 24 فرضیه برای کل سالمندان و زنان و مردان سالمند به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفت. همه این فرضیه ها تأیید شدند و نشان دادند که نظریه اریکسون علاوه بر فرهنگهای غربی، در فرهنگ ما نیز کاربرد دارد.

در این پژوهش، رابطه ی سبک های دلبستگی و عزت نفس اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت. هدف اصلی پژوهش حاضر، مطالعه ی نوع رابطه ی سبک دلبستگی ایمن، سبک دلبستگی اجتنابی و سبک دلبستگی مضطرب/دوسوگرا با عزت نفس اجتماعی بود. 84 دانشجوی مقطع تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد (52 نفر پسر و 32 نفر دختر) در این پژوهش شرکت کردند. از آزمودنی ها خواسته شد ، پرسش نامه ی دلبستگی بزرگسال (AAQ)، مقیاس دلبستگی بزرگسال(RAAS) و پرسش نامه عزت نفس اجتماعی را تکمیل کنند. برای تحلیل داده های پژوهش، از شاخص ها و روش های آماری ، شامل میانگین، انحراف معیار، ضرایب همبستگی و تحلیل رگرسیون استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که سبک دلبستگی ایمن، سبک دلبستگی اجتنابی، سبک دلبستگی مضطرب/ دوسوگرا می توانند واریانس متغیر عزت نفس اجتماعی را به صورت معنادار تبیین کنند (05/0< P، 01/0 P<)، یعنی افزایش سبک دلبستگی ایمن باعث افزایش عزت نفس اجتماعی می شود و افزایش سبک دلبستگی اجتنابی و سبک دلبستگی مضطرب /دوسوگرا باعث کاهش عزت نفس اجتماعی می شود. سبک های دلبستگی از طریق تاثیر بر کیفیت روابط اجتماعی در دو جهت مثبت یا منفی، با عزت نفس اجتماعی رابطه دارد و باعث افزایش یا کاهش عزت نفس اجتماعی می شوند.

سبک های دلبستگی که در چارچوب رابطه کودک – مادر شکل گرفته و استقرار می یابند، روشهای مواجهه فرد با موقعیتهای تنیدگی زا را با به کار بستن مکانیسم های دفاعی متاثر می سازند. در این تحقیق، رابطه سبکهای دلبستگی و انواع مکانیسم های دفاعی بررسی شد. دویست و چهارده دانشجوی دانشگاه تهران با تکمیل مقیاس دلبستگی بزرگسال و پرسشنامه سبکهای دفاعی در این پژوهش شرکت کردند. نتایج تحقیق نشان داد که بین سبک دلبستگی شخص و سبک دفاعی وی رابطه معنی دار وجود دارد: آزمودنیهای دارای سبک دلبستگی ایمن بیش از آزمودنیهای دارای سبک دلبستگی ناایمن (اجتنابی و دوسوگرا) از مکانیسم های دفاعی رشد یافته استفاده کردند؛ آزمودنیهای دارای سبک دلبستگی ناایمن بیش از آزمودنیهای دارای سبک دلبستگی ایمن از مکانیسم های دفاعی رشد نایافته و نورتیک استفاده کردند و آزمودنیهای دارای سبک دلبستگی ناایمن دوسوگرا بیش از آزمودنیهای دارای سبک دلبستگی ناایمن اجتنابی از مکانیسم های دفاعی رشد نایافته و نورتیک استفاده کردند. نتایج و استلزامهای پژوهش حاضر، که برای نخستین بار رابطه سبکهای دلبستگی و دفاعی را بررسی کرده است، در این مقاله تبیین و تشریح خواهند شد.

"این پژوهش به بررسی کیفی توانایی نقشه خوانی کودکان می پردازد و در پی پاسخ گویی به این پرسش است که آیا کودکان کوچک تر از هفت سال توانایی شناختی و دریافت روابط فضایی را برای نقشه خوانی محیط پیرامون خود دارند؟ و ایا توانایی مسیریابی و نقشه خوانی کودکان زیر هفت سال در همه فرهنگ ها یکسان است؟ در این پژوهش، نمونه ئی با 144 کودک چهار تا پنج ساله از مهدکودک ... "

این پژوهش به منظور بررسی مشکلات دانشجویان آزاد اسلامی رودهن در زمینه های مختلف انجام گرفت. نمونه مورد مطالعه شامل 528 نفر از دانشجویان رشته های مختلف دوره کارشناسی بود که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای از جامعه دانشجویان واحد رودهن انتخاب شدند. ابزار سنجش متغیرهای مورد مطالعه، برگردان فارسی چک لیست مونی بود که مشکلات دانشجویان را در 10 حوزه مشکلات با 110 ماده اندازه گیری می کند، ضریب اعتبار و پایایی این چک لیست در مجموع برابر 0.92 است. پس از جمع آوری داده ها با اجرای چک لیست در مورد گروه نمونه و تجزیه و تحلیل آنها نتایج زیر به دست آمد. مشکلات گزارش شده دانشجویان بر حسب درجه و سطح مشکل به ترتیب عبارتند از: 1 - مشکلات مربوط به تفریح و گذراندن اوقات فراغت 2- مشکلات دینی و اخلاقی 3- مشکلات تحصیلی 4- مشکلات مربوط به اشتغال و شغل آینده 5- مشکلات خانوادگی 6- مشکلات عاطفی - روانی 7- مشکلات ازدواج و رابطه با جنس مخالف 8- مشکل سلامت جسمانی 9- مشکل مالی و اقتصادی 10- مشکل روابط اجتماعی. مشکلات دختران در زمینه سلامت جسمانی، عاطفی - روانی و روابط اجتماعی به گونه معناداری بالاتر از پسران بود. در سایر حوزه ها بین درجه مشکلات دو گروه تفاوت معنادار مشاهده نشد. همچنین مشکلات مربوط به سلامت جسمانی، تفریح و گذراندن اوقات فراغت، مشکلات عاطفی- روانی، مسایل دینی- اخلاقی، مشکلات در سازگاری تحصیلی و مشکلات مربوط به ازدواج و رابطه با جنس مخالف بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان تاثیر منفی بر جای می گذارد.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه انواع هویت، سبک های هویت در دانشجویان دختر و پسر انجام شد. روش این پژوهش از نوع توصیفی- مقایسه ای بود که در آن نمونه ای شامل 200 نفر از دانشجویان سال اول دانشگاه تبریز (100 دختر و 100 پسر) به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب و با استفاده از پرسشنامه ی سبک های هویت و پرسشنامه ی حالات هویت آدامز مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج حاصل با استفاده از روش تحلیل واریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین سبک اطلاعاتی و سردرگم (01/0P<)، در دو گروه دانشجویان دختر و پسر تفاوت معنی دار وجود دارد. بین هویت تعلیق یافته (015/0P<)، هویت زود شکل یافته (01/0P<)، و هویت آشفته (01/0P<)، در دو گروه دانشجویان دختر و پسر تفاوت معنی دار است.

بازتاب1 عبارت از یک حرکت فعال خودکار یا غیر ارادی دستگاه عصبی مرکزی است که در اثر تحریک صورت می گیرد. در یک قوس بازتابی اجزای زیر شرکت دارند: یک اندام حسی - یک پی یاخته ای2 حسی آوران- یک پی یاخته ی حرکتی وابران- اندام عمل کننده(5). پس از تولد، کودک کنترل کمی بر حرکات ارادی خود دارد . بازتاب ها در چند هفته اول پس از تولد واکنش های کلیشه ای را در مقابل محرک های خاصی فراهم می کنند اما به زودی با مهارت های حرکتی پیشرفته تر جایگزین می شوند. رشد بازتاب در واقع مقدار رشد و سطح تکامل دستگاه عصبی مرکزی را نشان می دهد. بازتاب های اولیه3همچنین می توانند شرایط پرورش جنبه های زیادی از عملکردهای بعدی را فراهم کنند(9). اگر بازتاب های سطوح بالاتر4 جایگزین بازتاب های اولیه نشوند و این بازتاب ها باقی بمانند، رشد طبیعی کودک دچار اختلال خواهد شد. البته امروزه برخی از جنبه های نظریه ی بازتابی در کنترل حرکات مورد تردید قرار گرفته است به این دلیل نمی توان همه ی حرکات در بدن انسان را به بازتاب ها نسبت داد و تنها بخش محدودی از حرکات در انسان با این نظریه قابل توجیه است. با این حال بررسی توالی رشد بازتابی در کودک می تواند کمک زیادی در تعیین رشد حرکتی نموده و ما را از اختلالات احتمالی در رشد کودک آگاه سازد(5).

هدف تحقیق حاضر تعیین رابطه عملکرد خانواده اصلی و کیفیت زندگی است. روش تحقیق از نوع توصیفی است. نمونه مورد مطالعه شامل 317 دانشجو که به روش نمونه گیری خوشه ای از بین کلیه دانشجویان انتخاب شدند. بـرای گردآوری داده ها از پرسشنامه ابزار سنجش خانواده (FAD) و پرسشنامه کیفیت زندگی (SF-36) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام استفاده شد. نتایج نشان دادند که بین اختلال در عملکرد خانواده و کیفیت زندگی دانشجویان رابطه معکوس وجود دارد (381/0-r= ). بین اختلال در هر یک از ابعاد عملکرد خانواده (عملکرد کلی، حل مشکل، ارتباط، نقش ها، همراهی عاطفی، کنترل رفتار و آمیزش عاطفی) و کیفیت زندگی دانشجویان رابطه معکوس وجود دارد (r به ترتیب 369/0-، 272/0-، 251/0-، 32/0-، 247/0-، 328/0-، 29/0-). به منظور پیش بینی کیفیت زندگی از روی ابعاد عملکرد خانواده از تحلیل رگرسیون گام با گام استفاده شد که نتیجه نشان داد حدود 14درصد از تغییرات کیفیت زندگی در دانشجویان را ابعاد عملکرد کلی و کنترل رفتار تبیین می کنند. برای ارتقای کیفیت زندگی دانشجویان می توان عملکرد خانواده آن ها را از طریق برنامه های آموزشی و مشاوره ای بهبود بخشید

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین سبک های دلبستگی با کیفیت دوستی است. جامعه آماری شامل دانش آموزان 16-15 ساله دبیرستانی شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 83-1382 می باشد. از میان این افراد 200 نفر (103 نفر پسر، 97 نفر دختر) به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. برای سنجش سبک های دلبستگی از پرسشنامه سبک های های دلبستگی کولینز و رید (1990) استفاده شد و کیفیت دوستی با استفاده از پرسشنامه دوستی و عدم دوستی ریسمن و بیلنگهام (1989) اندازه گیری شد. نتایج نشان داد بین سبک دلبستگی ایمن و کیفیت دوستی رابطه مثبت معنادار وجود دارد. بین سبک دلبستگی ناایمن اجتنابی و کیفیت دوستی رابطه منفی وجود دارد. همچنین بین سبک دلبستگی اضطرابی - دوسوگرا با مولفه های دوستی ارتباط منفی به دست آمد. بر اساس یافته های این پژوهش جنسیت آزمودنی ها نقشی در نوع سبک دلبستگی آنها ندارد. اما تفاوت معناداری در میانگین سه سبک دلبستگی (بدون توجه به جنسیت) به دست آمد که آزمون تعقیبی شفه نشان داد بیشترین سهم را سبک دلبستگی ایمن به خود اختصاص داد و سبک ناایمن اضطرابی - دوسوگرا در مرحله بعد و کمترین میانگین مربوط به سبک دلبستگی ناایمن اجتنابی بود. در میزان کیفیت دوستی دو جنس تفاوت معناداری به دست آمد که این تفاوت به نفع پسران است. همچنین سبک دلبستگی ایمن، مقدار 8.6% از واریانس کیفیت دوستی را تبیین می کند.

هدف از این مطالعه بررسی پرخاشگری آشکار و رابطه­ ای در کودکان دبستانی شهر شیراز بود. 506 دانش آموز (241 دختر و 265 پسر) کلاسهای اول تا پنجم مورد بررسی قرار گرفتند. برای این منظور پرسشنامه پرخاشگری حاوی 21 گویه فراهم آمد که توسط معلمان کلاسهای اول تا پنجم تکمیل شد. تحلیل عامل با محور اصلی و به دنبال آن چرخش مایل گویه ­ها منجر به استخراج سه عـامل پـرخاشگری جـسمانـی, پرخاشگری رابـطه­ ای، و پـرخاشگری واکنشی ـپیش­ فـعال گردید که معرف روایـی سـازه پـرسشنامه بود. پایایی بخشهای مختلف پرسشنامه نیز با استفاده از روشهای مختلف بررسی شد و معنادار بودند. ضریب آلفای کرونباخ برای نمره کل پـرسشنـامـه 91/0 بـود. نـتایج مبـین ایـن واقعیت­ اند که میانگین پرخاشگری رابطه ­ای و آشکار در پسران به ­طور معنادار بیشتر از دخـتران است لیـکن فـراوانـی پـسران و دخـترانـی که پـرخاشگری رابـطه ای شدیـد بـروز می­دهند تـفاوت معنـادار نـداشت. میـانگین پرخاشگری جسمانی در کلاسهای اول تا پنجم تفاوت معنادار نداشت اما میانگین پرخاشگری رابطه ­ای و واکنشی ـ پیش فعال در پایه اول تا پنجم تفاوت معنادار داشت