متخصصان آمار معمولاً اصطلاح "تحلیل چندمتغیری"را به روشی اطلاق میکنند که در آن همزمان از چند متغیر ملاک یا وابسته استفاده میشود.ولی محققانی که متخصص آمار نیستند تحلیل چند متغیری راتکنیکی میدانند که در آن از چند متغیر استفاده میشود‘حتی اگر هر تحلیل فقط با یک متغیر وابسته سروکار داشته باشد. تکنیکهای چند متغیری را میتوان به دو رده تقسیم کرد: الف)آنهایی که برای پیش بینی چند متغیری مناسب اندوب)آنهایی که برای تحلیل چند متغیری ماتریس های کوواریانس یا همبستگی به کار میروند. تکنیکهایی از قبیل رگرسیون چندگانه‘رگرسیون چندمتغیری‘تحلیل متعارف‘تحلیل واریانس چندمتغیری برای پیش بینی چندمتغیری بکار می روند. از جمله تکنیکهای تحلیل چند متغیری ماتریس کوواریانس عبارتنداز: تحلیل عاملی‘روابط ساختاری خطی‘تحلیل خوشه ای‘ومقیاس پردازی چندبعدی.اصول کلی هر یک از این تکنیکها در دو مقوله فوق الذکر در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است.
مقاله حاضر گزارشی است از عملکرد شناختی-حرکتی در نوجوانی 13 ساله که به دنبال تصادف اتومبیل دچار صدمه وسیع در نواحی گیجگاهی و پیشانی چپ گردیده است.دراین گزارش‘بهبودی بیمار از لحاظ نظری با توجه به کشفیات اخیر در علوم عصبی خصوصاً ترمیم پذیری و رشد مغز مورد بحث قرار میگیرد. به علاوه‘محیط مثبت و حمایت کننده موجود برای بیمار مورد بحث‘بر اهمیت عوامل روانی-اجتماعی در تسریع سیر توانبخشی تأکید دارد.
مآخذی که در هر تحقیق‘از جمله در پایان نامه های دانشگاهی‘ظاهر میشوند‘عمدتاً برای سه منظور مورد استفاده قرار میگیرند:1)برای دفاع از پیش فرضها2)برای اخذ داده های تاریخی‘نظری‘ونقل قولها‘و3)به منظور اشاره به پیشینه ها و سوابق پژوهشی که در حوزه مورد بررسی محقق پدید آمده است . دراین میان ‘ پیشینه از آن جهت که میان تحقیقات گذشته و پژوهش در دست انجام رابطه ای علمی و شبکه ای برقرار میکند حائز اهمیت بیشتری است. در بررسی حاضر‘پیشینه های مورد استفاده در پایان نامه های کارشناسی ارشد اطلاع رسانی پزشکی از آغاز تا پایان نیمه اول سال 1375 با استفاده از روش مطالعه استنادی و باتوجه به مواردی چون تعداد وپراکندگی پیشینه ها ‘فاصله زمانی‘نوع محملهای اطلاعاتی‘حداشتراک پیشینه ها‘ومانندآن مورد مطالعه قرار گرفته است.
به منظور بررسی رابطه ادراک و انتظار دانش آموزان از جوّ کلاس با پیشرفت تحصیلی آنان و همچنین‘ رابطه ادراک وانتظار معلمان این شاگردان از جوّ کلاس و پیشرفت تحصیلی آنان‘به طور تصادفی‘12کلاس دخترانه وپسرانه پنجم ابتدایی (394=N)‘ از مناطق2و6 آموزش و پرورش تهران انتخاب شدند. اطلاعات مورد نیاز‘براساس پرسشنامه جوّ روانی-اجتماعی کلاس وکارنامه های تحصیلی دانش آموزان جمع آوری شد و در تحلیل آماری نتایج روش((U)) مان ویتنی و تحلیل رگرسیون چند متغیره مورد استفاده قرار گرفت. در این پژوهش نشان داده شده است که میزان انتظار از جوّ کلاس‘هم برای معلمان وهم برای دانش آموزان‘بالاتر از میزان ادراک است. همچنین‘سطح انتظار وادراک معلمان از جوّکلاس بالاتر از سطح انتظار وادراک دانش آموزان است و سطح ادراک وانتظار دانش آموزان مدارس دخترانه از جوّ کلاس ‘ بالاتر از سطح ادراک و انتظار دانش آموزان مدارس پسرانه است و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر‘بالاتر از دانش آموزان پسر است . در مجموع‘یافته های تحقیق نشان میدهد که بین جوّ روانی – اجتماعی کلاس و پیشرفت تحصیلی رابطه معناداری وجود دارد و میتوان براساس جوّ روانی –اجتماعی کلاس‘پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را- هرچند در حد ناچیز-پیش بینی کرد.
نظامهای پیشرو آموزش و پرورش میکوشند ظرفیت تغییر‘نوآوری‘وبازسازی خود را در ابعاد گوناگون گسترش دهند. موضوع این دگرگونیها؛یادگیرنده‘موضوع یادگیری‘معلم وارتباط میان مدرسه و کلاس درس با جامعه و محیط پیرامون آنهاست. تأکید بیشتر در این میان بر روشهایی است که حساسیت شأن و منزلت اجتماعی معلم را در پرورش توانایی های حرفه ای وی و بهبود کیفی فرآیند آموزشی ویادگیری جست و جو میکنند. براساس این دیدگاه‘مقاله حاضرکوشیده است تا روند تحول دیدگاههای سنتی پرورش حرفه ای معلمان را در دوره های مختلف تاریخ تحول آموزش وپرورش ژاپن بررسی کند و ضمن بیان روش های مختلف توسعه توانایی های معلمان در حین فعالیت های آموزشی‘مؤثرترین آنها را در بهبود کیفیت فرآیند آموزش ویادگیری مورد تجزیه وتحلیل قرار دهد. در بخش نخست مقاله‘روش های پرورش حرفه ای معلمان و بهبود فرآیند آموزش و یادگیری در سه مرحله تاریخی1)تا قبل از جنگ جهانی دوم2)پس از جنگ جهانی دوم و3) تحولات سالهای اخیر به ویژه پس از سال 1984 مورد مطالعه وبررسی قرار گرفته است . در بخش دوم فرصت های گوناگون پرورش حرفه ای معلمان ژاپن در قالب برنامه های مراکز مسئول مطالعه شده است. ودربخش پایانی مقاله مدرسه ابتدایی کومنو در شهر ناگویا به عنوان موضوع مطالعه ای موردی در خصوص برنامه های آموزش ضمن خدمت معلمان در مدرسه مورد ارزیابی قرار گرفته است ودر پایان‘این روش به عنوان مؤثرترین شیوه پرورش حرفه ای معلمان وبهبود کیفیت آموزش ویادگیری در ژاپن امروز معرفی شده است .
مقاله ضمن اشاره به ضرورت مشارکت وهمکاری نزدیک اولیاءومربیان وآثارمثبتی که این همکاری میتواند در بهبود عملکرد تحصیلی دانش آموزان‘درسازگاری تحصیلی وکاهش مسائل رفتاری آنان داشته باشد‘موانع عمده همکاری خانه و مدرسه را در سه دسته؛عوامل مربوط به معلم‘عوامل مربوط به مدرسه و عوامل مربوط به خانواده مورد توجه قرار میدهد. سپس براساس نتایج پژوهش هایی که کشورهای مختلف‘از جمله ایران‘درزمینه انتظارات اولیاء از مدرسه انجام شده است مهمترین نیازها و انتظارات اولیاء ازمدرسه را تشریح میکند.در بخش بعدی مقاله در مورد برخی عوامل موفقیت برنامه های همکاری خانه و مدرسه ونمونه هایی از برنامه های موفق در این زمینه توضیح داده شده است . در پایان‘با توجه به نارسایی های آموزش مدیران و معلمان در مورد چگونگی ارتباط ثمربخش با اولیاء وباعنایت به کمبودهای محیط فیزیکی مدرسه برای پذیرش اولیاء‘پیشنهاداتی عملی در جهت جلب اولیاء به مدرسه ودرگیرکردن آنان با برنامه های آموزشی و پرورشی مدرسه ارائه میگردد.
نظریه تحول(رشد)شناختی پیاژه در قلمرو تعلیم و تربیت کاربرد بسیار گسترده ای داشته است . کاربرد این نظریه در حوزه خاص برنامه درسی و آموزش در کانون توجه این نوشتار قرار گرفته است . نویسنده به تبیین و تحلیل دو رویکرد در به کارگیری نظریه رشد شناختی در این حوزه پرداخته وتلاش نموده است که تعارض وتقابل آنها را با یکدیگر نشان بدهد. نخستین رویکرد متکی به جنبه ساختاری نظریه بوده واز نظریه پیاژه به عنوان پایه واساس در انتخاب وسازماندهی محتوای برنامه درسی به گونه ای استفاده میکند که تطابق میان تقاضای شناختی برنامه وقابلیت های شناختی دانش آموز وجود داشته باشد. دومین رویکردبر جنبه فرایندی نظریه متکی بوده و از آنچه پیاژه به عنوان راه کار رشد عقلانی‘یعنی عدم تعادل‘مطرح میکند سود میجوید.براساس این رویکرد‘که پیاژه خود آن را متضمن مهم ترین دلالت نظریه برای دست اندرکاران تعلیم وتربیت میداند‘تلاش برنامه ریزان ومربیان ومعلمان باید معطوف به مواجه ساختن دانش آموزان با مسأله یا موقعیت مسأله دار باشد.این مواجهه که مستلزم بر هم خوردن تعادل میان فرد و محیط است موجد کوشش دانش آموز برای بازیابی مجدد تعادل(یا یادگیری)که از ماهیت "بناشدنی"نیز برخوردار است میشود. نویسنده چنین نتیجه گیری میکند که رویکرد اول منتهی به برنامه های درسی سنتی شده و رویکرد دوم تحولات اساسی در برنامه ریزی درسی و آموزش را ایجاب مینماید.شاید به همین دلیل است که رویکرد نخست از استقبال بسیار چشمگیرتری در مقایسه با رویکرد دوم برخوردار شده است. در نوشته حاضر ‘ دومین رویکرد مناسب تر تلقی شده است .
وظیفه نظام آموزشی بسیار گسترده است . برای اینکه این وظیفه به طور مطلوب به انجام رسد‘نظام آموزشی باید از شفافیت وکارآیی برخوردار باشد. فراهم آوردن چنین حالتی مستلزم منظور داشتن یک رویکرد کل گرا است . از طریق این رویکرد باید بتوان نظام آموزشی را با درونداد وفرآیند مناسب سازمان داد وعملکرد بهینه از آن حاصل کرد. پداگومتری(آموزش سنجی)رویکردی است که تصویر لازم را ‘ برای سازماندهی مطلوب وعملکرد بهینه ‘ بدست میدهد. این رویکرد از سه مؤلفه تشکیل میشود:الف) طراحی تحقیق وارزیابی برای شناخت مسایل نظام آموزشی وآشکارکردن چگونگی رفتار عوامل تشکیل دهنده آن یا قضاوت درباره ارزش آن عوامل ب)کاربرد نظریه های اندازه گیری در نظام آموزشی برای تصویر کردن عوامل یاد شده وج)تحلیل آماری داده ها وتدوین سیاستهای مناسب برای بهبود نظام آموزشی. این مقاله پس از توصیف نقش هر یک از مؤلفه های پداگومتری‘به تعریفهایی از کیفیت در نظام آموزشی اشازه میکند. سرانجام چگونگی استفاده از پداگومتری را در افزایش کیفیت آموزشی بیان میدارد.
ژان پیاژه‘ بیش از آن در ایران شناخته شده است که نیازی به شرح زندگانی پربار او باشد. سالی که گذشت (1996-1375) صدمین سال ولادت این دانشمند بود و دانشگاه ژنو که مهمترین کانون فعالیتهای این دانشمند بزرگ بوده است ‘ برای بزرگداشت یاد او‘به همراه بسیاری از دانشگاهها و مراکز علمی جهان این واقعه را جشن گرفت و او و آثارش را تجلیل کرد. و این خود نشان میدهد که با مرگ این دانشمند در سال 1980‘خاطره و نفوذ علمی او از میان نرفته است. در واقع‘پس از مرگ وی دانشمندان دیگر و از جمله بسیاری از شاگردانش به مدح و ثنای او اکتفا نکرده‘تحقیقات او در زمینه های مورد علاقه اش (بویژه معرفت شناسی و روان شناسی تکوینی)را پی گرفته و میگیرند. نویسنده این سطور که در سالهای 1330 تا 1336 ?.ش افتخار شاگردی این عالم و معلم بزرگ را در مؤسسه علوم تربیتی دانشگاه ژنو داشته و خوشه چین خرمن دانش وسیع او بوده است ‘به پاس تعلیمات او یادش را گرامی میدارد و ازخدای بزرگ غفار برایش آمرزش میطلبد و این مقاله ناچیز را به نشانه سپاسگزاری به خوانندگان عزیز تقدیم میکند.
در چند دهه اخیر ‘ دیدگاه فلسفی و اجتماعی نوینی در آثار متفکران مطرح شده است که از آن به "پست مدرنیسم" یاد کرده اند. این دیدگاه ‘ همچنان که در قلمرو های مختلفی چون فلسفه‘سیاست‘هنر‘فرهنگ‘وعلوم اجتماعی مسائل و مباحث تازه ای را برانگیخته ‘ در عرصه تعلیم وتربیت نیز پرسشها ونگرشهای جدیدی را به میان آورده است. درمقاله حاضر‘این دیدگاه ودلالت های آن در حوزه تعلیم و تربیت به اجمال بررسی خواهدشد.ابتدا در بحث از"مدرنیسم وپست مدرنیسم " ‘زمینه های ظهور پست مدرنیسم در مدرنیسم بیان خواهد گردید. سپس ویژگی های اساسی دیدگاه پست مدرنیسم تحت عنوان "شرایط پست مدرن" توضیح داده خواهد شد؛وسرانجام‘پیامدهای این دیدگاه در تعلیم و تربیت ‘ تحت عنوان "پست مدرنیسم و تعلیم و تربیت " مورد بحث قرار خواهد گرفت.
