فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۴۴۱ تا ۲٬۴۶۰ مورد از کل ۵۱٬۳۹۰ مورد.
حوزه های تخصصی:
The present paper analyzes the conceptualization of contemporary forms of identity construction within the interrelation of diaspora, ethnicity, belonging, transnationality, translocationality, and interculturality. It casts critical light on the complex subjectivity by introducing the concept of translocational positionality addressed by intersectionality theory. Intersectionality is presented as an analytical tool which sets a far more integrated analysis of diaspora, the shifting devaluation of racialized, sexualized, classed, and gendered lives and factors which shape social locationality. Thereby, Floya Anthias' concept of translocational positionality is used to address the complex and intersectional frame of social locationalities of in-transit Arab women and to unravel issues pertain to identity in terms of the status of in-transit Arab women and their unstable positionality on America. Identifying and scrutinizing the complex process of self-inscription in Randa Jarrar and Laila Halaby's narratives: A Map of Home (2008) and West of Jordan (2003), the study revealed that when the sense of non-belonging to place conceived as home occurs, liberating vision for change, fluid positionality and transformation perceptibly emerge. The research concludes locations are particularly fluid and henceforth positionality, home and belonging are necessarily defined in relation to time, context and space and so susceptible to shifts, transformations and contradictions.
بررسی و تحلیل تشابهات حکمت مزدیسنا و نگرش خودبنیاد فریدریش نیچه(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
جستارنامه ادبیات تطبیقی سال ششم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱۹
30 - 58
حوزه های تخصصی:
آیین مزدیسنا یکی از کهن ترین ادیان جهان است که حتی با وجود مهجور ماندن زبان و خط اوستایی و پهلوی، از دیرباز مورد توجه مکاتب و معارف بشری قرار گرفته است. فریدریش نیچه فیلسوف آلمانی نیز حتی با گذشت قرون متمادی و تحولات اجتماعی گسترده در زندگی نوع انسان، از فلسفه و حکمت آیین زرتشتی بی نصیب نمانده و به نظر می رسد بسیاری از سخنان وی متاثر از این آیین است. پژوهش حاضر میزان تشابهات میان این دو نحله آیینی و فلسفی را به روش توصیفی - تطبیقی بررسی می کند. دستاورد این تحقیق، امکان ارتباط و تاثیر آیین مزدیسنا بر آرای نیچه را تقویت می کند، به نحوی که در بازنمایی سوژه خودبنیاد نیچه، اراده در یک بینش ناشناس درونی، معطوف به قدرت است، تفسیری که در مزدیسنا از آن با نام امشاسپندان فروشی نام برده می شود و همچنان که آن ها صور معنوی عالم خلقت هستند، در جهان نیچه ای نیز اشیاء و اجسام، نمودی از حقیقت ذات خود هستند. محوریت اصلی اندیشه نیچه نوآفرینی و ساخت جهانی عاری از پیش فرض های دیرین و خرافه هاست، همان طور که نوآفرینی عالی ترین خواست پیامبر مزدیسنا در ایران اوستایی بوده است. از رهیافت های نیچه، برآمدن اندیشه نوین و فرو شدن اندیشه های ناسازگار است، همچنان که در بینش زرتشتیان، فروهرهای نوین مردم زنده، قوی تر از فروهرهای درگذشتگان هستند. در دو رویکرد، ابرانسان یا سوشیانت، نامیرا و آخرین آفریده است که جهان را عاری از شر دروغ و انسان را فنا ناپذیر خواهد کرد.
بررسی مکتب رمانتیسم اجتماعی در شعر شاملو(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
جستارنامه ادبیات تطبیقی سال ششم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱۹
108 - 129
حوزه های تخصصی:
شاملو سردمدار شعرسپید، نویسنده و مترجم ایرانی ست. شعر شاملو از ابعاد گوناگون به ویژه مکتب های ادبی قابل تحلیل و بررسی ا ست. هرچند در زمینه ی مولفه های مکتب رمانتیسم در شعر شاملو بررسی های زیادی انجام شده اما مکتب رمانتیسم اجتماعی در شعر شاملو تحلیل و بررسی نشده است.در این جستار به شیوه ی توصیفی، تحلیلی و ارزیابی کمی به بررسی مهم ترین مشخصه های مکتب رمانتیسم اجتماعی، همچون: اومانیسم، ذهنیت غنایی و پرداختن به مسائل اجتماعی، ناسیونالیسم، طبیعت نمادین در مفهوم سیاسی و اجتماعی پرداخته شده است. بسامد ذهنیت غنایی و پرداختن به مسائل اجتماعی و طبیعت نمادین در شعر شاملو نمود زیادی دارد. اومانیسم نیز در شاملو قابل توجه است. ناسیونالیسم در شعر او جایگاه چندانی ندارد، زیرا که شاملو خود را به سرزمین مادری محدود نکرده بود او به همه دنیا تعلق داشت. به طورکلی از میان اشعار رمانتیسم شاملو، ۱۷۴ شعر(86/40 درصد) رمانتیسم اجتماعی و در این میان، ۵۹ مورد(۹۰/۳۳ درصد) نگرش اومانیستی و۱۱ مورد (۳۲/۶ درصد) نیز نگرش ناسیونالیستی مشاهده شد.
بازنمایی ساختار سیاسی در تحولات آیین های سوگواری دوره صفویه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در دوره صفویه به ویژه با توجه به رسمیت یافتن مذهب شیعه، آیین هایی با محتوای شیعی در کانون توجه حاکمیت قرار گرفت. یکی از این آیین ها، آیین های سوگواری و دسته گردانی برای شهادت امام حسین (ع) است که در ماه محرم برگزار می شد و در دوره صفویه گستردگی و توسعه خاصی یافت. در این دوره برخی تحولات و ویژگی ها در آیین های سوگواری ظاهر شد که به نظر می رسد ملهم از ساختار سیاسی دوره صفوی است. این پژوهش در پاسخ به این پرسش شکل می گیرد که مؤلفه های ساختار سیاسی عصر صفویه چگونه در آیین های سوگواری صفوی بازنمایی می شوند؟ روش این تحقیق تاریخی است و نتیجه به دست آمده مبین این امر است که آیین های دسته گردانی محرم با توجه به ریشه های عمیق اعتقادی و ملی و ارادتی که شیعیان در این آیین ها به امام سوم خود ابراز می داشتند، دستاویز مناسبی برای بهره برداری حکومت صفوی در تقویت بنیادهای حاکمیت بوده است.
معرفی و تحلیل حسینیه؛ منظومه ای آموزشی- آیینی از جوزای نطنزی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
آموزش اعتقادات مذهبی به فرزندان، یکی از نمونه های ادب آیینی است. این گونه آموزش، در ادوار تاریخی و در میان بیشتر ملل وجود دارد. حسینیه منظومه ای است از ابوتراب بن حسن حسینی، متخلّص به جوزای نطنزی شاعر شیعیِ پایان سده سیزدهم هجری قمری. جوزا، این کتاب را برای فرزند هشت ساله اش حسین سرود و به همین دلیل، نام حسینیه بر آن نهاد. این اثر در قالب مثنوی، به وزن مفتعلن مفتعلن فاعلن و نزدیک به 1300 بیت است و تنها نسخه آن به شماره 1531 در کتابخانه دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد موجود است. این اثر، نمونه ای کم نظیر از منظومه های آموزشی-آیینیِ فرقه شیخیه در دوره قاجار است که تاکنون ناشناخته بوده است و علاوه بر معرفی، نیازمند تحلیل است. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که ابوتراب حسینی، با پیروی از سنّت فرزندنامه نویسی- همچون بنیان گذاران فرقه شیخیه، احمد احسایی و محمدکریم بن ابراهیم- و استفاده از شگردهای بلاغی همچون عنوان، نگسستن از مخاطب، تفاخر به اجداد دینی، بهره از حکایت، تمثیل، تشبیه و لحن های صمیمانه، پدرانه و منتقدانه، معارف حوزه خداشناسی، نبوّت، امام شناسی و شیعه شناسی و اصول اخلاقی را به فرزندش منتقل کرده است.
زبان حال سرایی در مقتل های عاشورا: روایت حضرت قاسم بن الحسن (ع) در مقتل های تاریخی- داستانیِ روضه الشهداء، طوفان البکاء و مُحرِق القلوب(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
زبان حال سرایی یکی از شگردهای ادبی در مقتل نویسی است. این شگرد بیشتر در مقتل های تاریخی- داستانیِ بعد از سده نهم دیده می شود. برخی از زبان حال ها به سبب تأثیرگذاری بلاغی، به تدریج به عنوان واقعیت تاریخی پذیرفته شده اند و تحلیل و بررسی آن ها، دو هدف را برآورده می کند؛ نخست اینکه سیر تاریخی و تکوینی زبان حال سرایی در روایت پردازی های عاشورا به زبان فارسی شناخته می شود و دیگر اینکه سرچشمه برخی تحریفات در گزارش های تاریخی این واقعه معلوم می گردد. مقتل پژوهان، مقتل و مقتل نگاری را به دو نوع کلی تقسیم می کنند: مقتل های معتبر و قابل استناد که بیشتر شامل منابع کهن و نوشته های قرن دوم تا هفتم است و منابعی که به داستان پردازی روی آوردند و شامل مقتل های قرن هشتم تا چهاردهم هستند. در این نوشته، زبان حال سرایی در سه مقتلِ تاریخی-داستانیِ روضه الشهداء، مُحرِقُ القلوب و طوفانُ البُکاء بررسی شده است که از نظر گزارش تاریخی با نقد جدی مواجه هستند، اما از لحاظ نگارش ادبی و سبک هنری آن، قابل توجه می نمایند. محدوده پژوهش، روایت نبرد و شهادت حضرت قاسم بن حسن (ع) است که قصه پردازی های غیر مستندِ بسیاری در آن راه یافته است. نتیجه تحقیق نشان می دهد بیشتر زبان حال سرایی ها مربوط به گفتگوی شخصیت ها، به ویژه خاندان امام حسین (ع) است که بیشتر در خرده روایت های غیر معتبر آمده است و محتوای عاطفی دارد.
آسیب های فرامتنی غزل آیینی معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
غزل فارسی که روزی، تنها معطوف به مغازله به معنی خاص آن بود، بعد از گستردگی موضوعی و مضمونی که پیدا کرد به بازیابی افق های تازه ای نائل شد؛ اما به همین نسبت، آسیب هایی جدی نیز در پیکره صوری و انسجام معنایی آن ایجاد کرد. هدف این مقاله، مطالعه غزل آیینی امروز ایران از نظرگاه آسیب های مبتنی بر متن و فرامتن آن است. مسئله بنیادی مقاله، بررسی چالش هایی است که غزل آیینی امروز را به ضعف و سستی کشانده، با نگرشی به خاستگاه این آسیب ها در فرامتنی که این قالب شعری را تحت تأثیر قرار داده است. روش پژوهش حاضر به گونه استدلالی و از نوع استقرایی است. بدنه اصلی مقاله را که جامعه آماری آن، غزل های چاپ شده در مجموعه شعرهای معاصران است، بررسی منتقدانه غزل آیینی امروز از منظر آسیب های مترتب بر آن تشکیل می دهد و در پایان این نتیجه حاصل می شود که در شعر امروز به طور عام و غزل آیینی به طور خاص، هرچند رویکردهای مضمونی و به ویژه ایدئولوژیک، گسترده تر شده است، آسیب هایی بسیار جدی بر آن سایه انداخته که مانع از اقناع عمومی مخاطب خاص و عام شده است. نکته مهم تر اینکه تأثیر آسیب های فرامتنی مثل جشنواره های بی رویه عمیق و وسیع است که متن بسیاری از غزل های آیینی امروز را نیز دچار اختلال کرده است و باید ریشه بسیاری از ضعف های متن را در فرامتن آن جست.
صورت بندی کهن الگوی یتیم درآثار ادبی رئالیستی دههء40 و50 شمسی ایران (مطالعه موردی: سنگ صبور، عزاداران بیل، همسایه ها، آبشوران و جای خالی سلوچ)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
سبک ادبی رئالیسم با زبانی ساده، بدون هیچ قضاوتی، افراد را با تضادها، باورها و واقعیت های جامعه آشنا می کند. از این رو محتوای این آثار می تواند اطلاعات کاربردی و مفیدی در جهت رشد روان افراد و جوامع ارائه دهد. نظریهء کهن الگویی کارل گوستاو یونگ، روانشناس سوییسی، نیز ما را با ناخودآگاه جمعی آشنا می کند. محتویات ناخودآگاه جمعی، کهن الگوهای ثابت و تکرار شونده ای هستند که بر اثر کنش های بیرونی فعال می شوند و از سطح ناخودآگاه به سطح خودآگاه روان می آیند. به اعتقاد یونگ، ادبیات یکی از منابعی است که کهن الگوها می توانند بوسیلهء آن ماهیت خود را نمایان سازند. بر اساس این نظریه، کارول اس. پیرسون، پژوهشگرآمریکایی، به معرفی دوازده کهن الگو می پردازد. یتیم، یکی از این کهن الگوها است. این کهن الگو بر اثر مواجهء افراد با ظلم، تبعیض و سرخوردگی در بخش ناخودآگاه جمعی روان فعال می شود و در نهایت واقعگرایی را برای آنها به ارمغان می آورد. در این پژوهش، پنج اثر رئالیستی دههء 40 و50 شمسی ایران (سنگ صبور، عزاداران بیل، همسایه ها، آبشوران و جای خالی سلوچ) به شیوهء توصیفی_تحلیلی از منظر کهن الگوی یتیم بررسی شده است. بر اساس نتیجهء به دست-آمده، ادبیات رئالیستی که بیانگر ظلم و بی عدالتی در جوامع است، بستر مناسبی برای نمایش کهن الگوی یتیم است؛ کهن الگویی که با طردشدن و ظلم فعال می شود و بر واقعگرایی تأکید دارد.
بازنمایی ترومای ناشی از جنگ و پیامدهای آن در رمان دیوار(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
با آغاز جنگ هشت ساله میان ایران و عراق، جنگ و پیامدهای آن با نمودهای مختلفی در رسانه های ایران و جهان و همچنین آثار بسیاری از نویسندگان بازتاب یافت؛ اما برخی از این آثار، به خصوص آن دسته که از سال های جنگ فاصله گرفته اند، همانند یک رسانه قوی عمل کرده و تعابیر متفاوت و مؤثرتری از این واقعیت اجتماعی ارائه داده اند؛ چرا که اگر زبان و روایت را یکی از قوی ترین ابزار ارتباطی قلمدادکنیم، ادبیات جنگ می تواند یکی از مهم ترین ابزار برای بازنمایی تأثیر فجایع سرکوب شده جنگ در اذهان جمعی باشد. رمان دیوار نوشته علیرضا غلامی را شاید بتوان در این دسته از آثار جای داد. دیوار یک داستان جنگ تمام عیار است؛ روایتی حاکی از نگاهی رئالیستی، غیرمتعارف و متفاوت به مسأله جنگ ایران و عراق که با آن چه در زمینه جنگ در جامعه جاری است، متفاوت و در تقابل است. در این جستار، دیوار با روش تحلیل کیفی- کمی و با توجه به آرای ترومای فردی فروید و ترومای جمعی جفری الکساندر بررسی شده است. مؤلفه های خشونت، ویرانی، فریاد، مرگ و دیسیپلین به ترتیب بیشترین نقش را در بروز تروما در شخصیت های دیوار داشته اند. تروما بنیان روابط این انسان ها را دگرگون کرده و هویتی برای آن ها باقی نگذاشته است؛ تا آن جا که هویت از دست رفته مردم در راوی ای بی نام و شهری بی نام انعکاس یافته است. پیامدهای عینی تروما در این داستان، در قالب شوک، اضطراب، سردی و بی عاطفگی، کرختی و انزوا، اختلال در رفتار کودکان، پرخاش، مرور خاطرات تلخ و نابودی ارتباطات انسانی نمود یافته است.
بازشناختِ فرایند استعاره سازی در لایه «بلاغی» سبک غزل اجتماعی معاصر و کارکردهای ایدئولوژیکی آن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف مقاله حاضر، بررسی فرایند استعاره سازی در لایه بلاغی سبک غزل اجتماعی معاصر و بررسی کارکردهای ایدیولوژیکی این فرایند است تا بتوان از این رهگذر، به الگوی مسلط ساخت استعاره در این گونه ادبی دست یافت؛ همچنین این مقاله در پی آن است، با خوانش و تحلیل نمونه ها در حیطه جامعه آماری مورد نظر، کاربرد این شگرد بلاغی را ازمنظر نقش و کارکردهای آن بر مبنای نگاه ایدئولوژیکی شاعران، تحلیل و تبیین کند. بررسی ها نشان می دهد که غالب استعاره های به کار رفته در این سروده ها، از نوع استعاره های مصرّحه مجرّده است. بنای خلق استعاره ها در وهله نخست بر تجسّم گرایی است و بیش از همه بر پایه جاندارانگاری و با تمرکز بر گیاه انگاری و جانورانگاری ساخته شده اند و شاعران بر مبنای مشابهتی که میان مبانی فکری و باورهای ذهنی خود با پدیده مورد نظر یافته اند، اقدام به ساخت استعاره کرده اند. از منظر نقش وکارکرد نیز بزرگ نمایی، تمجید و ستایش یا کوچک نمایی و اکراه و تحقیرِ مصادیق این استعاره ها، از مهم ترین مبانی فکری و ایدئولوژیکی شاعران این گونه ادبی است.
نقدی در بوته زر؛ تحلیل انتقادی کتاب بررسی اشعار عربی سعدی بر مبنای نقد کاربردی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
پژوهش در شعر عربیِ سعدی به هیچ روی چه از لحاظ کیفیّت و چه از لحاظ کمیّت هم تراز اشعار فارسی این شاعر پرآوازه ایرانی نیست، این سخن در تصحیح و شرح متنِ این اشعار آشکارتر است. کتاب بررسی اشعار عربی سعدی بر مبنای نقد کاربردی برای نخستین بار در سال 1395 در انتشارات دانشگاه شهید مدنی آذربایجان به چاپ رسید. امیر مقدّم متّقی مؤلّف کتاب کوشیده است، در پژوهشِ خویش، اشعار عربی سعدی را براساس نظریه پژوهشی ای با نام نقد کاربردی بسنجد. او این نقد را، از انواع نقد عملی برمبنای تأثیر بر خواننده معرفی می کند. کتاب او در سال 1397 به چاپ دوم رسید. نویسنده مطالب کتاب را در سه فصل، گردآورده است. ابتدا چارچوب نظری بحث، سپس زندگی و آثار سعدی و در پایان بررسی اشعار عربی سعدی را بر مبنای نقد کاربردی تدوین کرده است. در این مقاله کوشش بر این است که کتاب یاد شده در چهار محورِ ساختار پژوهشی، سعدی شناسی، مستندسازی اطلاعات و مراجع درون متنی، خطاها و نارسایی های محتوایی توصیف، تحلیل و نقد شود. شیوه پژوهشی نارسا و بی سامان، نظریه پژوهشی نادرست و بی توجّهی نویسنده به اصل ارجاع در پژوهش، نویسنده را از تدوین کتابی علمی و دانشگاهی که شعر عربی سعدی را به مخاطب بازشناسد، دور کرده است.
شرحِ سخن بیشتر است از سخن (نگاهی به دقّت علمی و نکته سنجی های استادانه محمّدرضا شفیعی کدکنی در «تعلیقاتِ» تذکره الأولیاء)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۲ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۰ (پیاپی ۱۱۰)
185-214
حوزه های تخصصی:
محمدرضا شفیعی کدکنی، محقّق و ادیب سخت کوش معاصر که در حوزه های متنوّع قلم فرسایی کرده و استادی خویش را به اثبات رسانده است. تصحیح آثار عرفانی، از جمله «تذکره الاولیا»یِ عطار یکی از حوزه های مورد علاقه اوست که در سه بخش: مقدّمه، متن و تعلیقات به چاپ رسیده است. از ویژگی های این تصحیح می توان به دقّت علمی استاد، اطّلاعات فراوان عرفانی و شرح حال عارفان کمتر شناخته شده، اجتهاد و سخت کوشی در تحقیق، امانت داری و صداقت، نقد بر کاتبان در ضبط نادرست کلمات و تصرّف در متن، اطّلاعات مفید سبک شناسی و واژه شناسی، ترجمه های منظوم و هنرمندانه و اِشراف کتاب شناسی اشاره کرد. این ویژگی ها، در مجموع می تواند در پاسخ به این سؤال اساسی مطرح شود که: محاسن و ویژگی های تعلیقات شفیعی کدکنی در تذکره چیست و به چه دلایلی، ارزش تعلیقات این کتاب، کمتر از متن نیست؟ نگارنده در پاسخ به این سؤال، ذیل ده عنوان، به تفصیل، محاسن تعلیقات استاد را برشمرده و معتقد است که تصحیح اگر با تعلیقاتی بجا و ضروری همراه باشد، راهگشای خواننده در خوانش و فهم بهتر متن خواهد شد. متن هنگامی به سخن در می آید و غبار گمنامی از چهره می زداید که با مقدّمه و به ویژه تعلیقاتی محقّقانه- که حاصل تأمّل در تمام مولکول های معنی دار متن است- آراسته شود.
نقد و بررسی فرهنگنامه تصوف و عرفان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۲ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۰ (پیاپی ۱۱۰)
215-229
حوزه های تخصصی:
مقاله، نقدی است بر کتاب" فرهنگنامه تصوف و عرفان" اثر دکتر محمد استعلامی که در دو مجلد فراهم آمده است. پس از بیان وجوه حُسن کتاب، مواردی از ضعف های صوری و محتوایی کتاب برشمرده شده است. برخی از مهم ترین این ضعف ها، عبارتند از: عدم ذکر نام بسیاری از آثار متقدمین و متاخرین در پیشینه پژوهشی این اثر . ضرورت داشت تعریفی نسبتا جامع از مفهوم اصطلاحی واژگان، ارائه شود؛ برای نمونه، دراین فرهنگنامه ، کلمه "آب" یا "خواب" اصطلاح عرفانی محسوب شده اند، اگرچه مولّف خود در مدخل"آب" در هشت سطر تنها همین نکته را می گوید که: آب هم به تنهایی معنای صوفیانه وعارفانه ندارد. مولف در انتخاب مداخل، دچار ترجیحِ بلا مرجّح میان اصطلاحات یا مفاهیم است. همچنین بسیاری از تعابیر عرفانی، عمدتا با تکیه بر دیدگاه مولانا و حافظ شیرازی توضیح داده شده اند . در تنظیم مدخل ها همچنین، تناسب و تعادلِ مطالب چندان رعایت نشده و امکان ارجاع به منابع موجود و پیشینی، بیشتر بوده است. روش نقد دراین مقاله، بر سه محور : اسلوب و تنظیم کتاب ؛ محتوا و مفاد توضیحی و نوع منابع وفراگیری آنها ، استوار است و در همه موارد سعی بر مستند سازی بوده است.
ایضاح سیاست های رفاه عمومی و تأمین اجتماعی در مواجهه با چالش های جهانی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۲ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۰ (پیاپی ۱۱۰)
283-301
حوزه های تخصصی:
نظام رفاه و تامین اجتماعی در روزگار ما، با توجه به تحولات و شرایط جهانی، با بحران ها و چالش های متنوع و متعددی روبرو شده است. به همین سبب، شناخت از بحران ها و آسیب های نظام تامین اجتماعی و اتخاذ سیاست های مقابله ای با آن بحران ها از جمله موضوعات مهم و اساسی در مطالعات رفاه اجتماعی قلمداد می شود. برخورداری از سطح مطلوبی از رفاه اجتماعی برای شهروندان، از خصوصیات جامعه ی پیشرفته و مولود تحولات گسترده در نظام توسعه کشورها به حساب می آید چرا که این مسئله در وضعیت بهره مندی از خدمات رفاهی و امنیت درآمدی آحاد جامعه نقش پررنگی ایفا می کند. یکی از مهم ترین منابع علمی در خصوص شناخت وضعیت سیستم های تامین اجتماعی، گزارش هایی است که توسط اتحادیه بین المللی تامین اجتماعی تهیه، تدوین و منتشر می شود. این نهاد اخیرا در کتابی تحت عنوان " ده چالش جهانی تامین اجتماعی" چالش های نظام رفاه و تامین اجتماعی را در سطح کلان مورد کاوش و بررسی قرار داده و سیاست هایی را در جهت مقابه با آن چالش پیشنهاد کرده است. در این نوشتار کوشش شده همسو با این گزارش، مفاهیم، سیاست ها، شاخص ها و معیارهای ذکر شده در این کتابِ مهم مورد مداقه قرار گرفته و با نظرداشت آن ها، چالش های پیش روی نظام تامین اجتماعی کشور ارائه و تبیین گردد.
شناختِ فوکو؛ پراکتیسی که باید رهایش کرد ملاحظاتی انتقادی درباره کتاب «فوکو در ایران»(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۲ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۰ (پیاپی ۱۱۰)
329-357
حوزه های تخصصی:
نگاه فوکو به انقلاب اسلامی چه در زمان حیاتش و چه پس از آنْ بحث ها و واکنش های متفاوتی را در پی داشت و آثار متنوعی در این باره به رشته تحریر درآمد. یکی از جنجالی ترینِ این آثار، کتاب «فوکو و انقلاب ایران: جنسیت و اغواگری های اسلام گرایی» نوشته «ژانت آفاری» و «کوین اندرسون» است که می توان آن را ازیکسو واکنشی سیاسی به اسلام گرایی و ازسوی دیگر، نقدی معرفت شناختی به آن چه نویسندگان «نسبی گرایی فرهنگی» می نامند، به شمار آورد. بهروز قمری تبریزی در کتاب «فوکو در ایران» کوشیده است ضمن ارائه پاسخی مناسب به آفاری و اندرسون، نشان دهد که حقیقتِ آرای فوکو درباره انقلاب ایران چیست. به بیان دیگر، «فوکو چگونه انقلاب ایران را معنا کرد؟» در مقاله حاضر به این موضوع پرداخته شده است که از منظری خاص هر دوِ این آثار درون یک پراکتیس گفتمانی شکل گرفته اند و بنابراین، جملات متفاوتی از یک گزاره اند و باید به یک اندازه از دستِ هر دوِ آن ها رها شویم.
بررسی آیین های جادویی قوم لک با تکیه بر نظریه جادوی همدلانه فریزر(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
جیمز فریزر نظریه ای به نام جادوی همدلانه را برای دسته بندی انواع جادو مطرح کرده است که بسیاری از آیین های جادویی را در برمی گیرد. به نظر او آیین های جادویی که همدلانه هستند، یعنی از تداعی معانی و تخیل بهره می گیرند، به دو دسته مشابه و مسری تقسیم می شوند. در گونه جادوی مشابه باور بر آن است که مشابه، مشابه را جذب و تولید می کند. همچنین جادوی مسری بر این اصل تکیه دارد که با جزئی از یک چیز می توان آن را تحت تأثیر قرار داد. در میان قوم لک آیین هایی وجود دارد که بر اساس جادوی همدلانه قرار دارد. در این پژوهش با استفاده از مصاحبه شفاهی و به روش توصیفی- تحلیلی، بسیاری از این آیین ها مورد بررسی قرار گرفت تا زمینه ها و اساس آن آیین ها بررسی و مشخص شود. نتایج به دست آمده در این پژوهش عبارت اند از: جادو در میان قوم لک پسندیده نیست، مگر آنکه مشکل کسی را به درستی حل کند. آیین های مبتنی بر جادوهای مشابه در میان این قوم شامل دنورو، هواس، سبزه کاشتن، فال گرفتن ها، الفه و بخشی از آیین های درمان بخشی است. آیین های مبتنی بر جادوهای مسری شامل وسایل شخصی، بند ناف، دندان بچه، مو و ناخن، درمان های جادویی، اول قاره و تا حدودی الفه است. اینگونه از آیین های جادویی بر پایه تماس انسان است. بیشتر این اعمال جادویی ویژه لک ها نبوده، بلکه در دیگر اقوام ایرانی نیز وجود دارد.
نگاهی به مهم ترین مؤلفه های محتوایی اشعار آیینی پس از انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
انقلاب اسلامی بر تمام عرصه های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و به ویژه ادبی ایران، تأثیر بسیار عمیقی گذاشته است. ادبیات فارسی در دوره انقلاب اسلامی بیش از هر زمان دیگر، تحت تأثیر آموزه های اسلامی و به ویژه الگوهای مذهبی تشیع قرار گرفت. متأسفانه بُعد حماسی واقعه سترگ عاشورا، که از مهم ترین و اساسی ترین ابعاد آن به شمار می رود، در تاریخ شعر عاشورایی به ندرت انعکاس یافته است. رویکرد حماسی که حلقه مفقوده در طول تاریخ شعر آیینی و عاشورایی ادبیات فارسی به شمار می رفت، بعد از انقلاب اسلامی به یکباره احیا شد و پیام های عاشورا نیز در شعر عاشورایی انقلاب، در کانون توجه شاعران قرار گرفت و به رویکردی اساسی و پرکاربرد تبدیل شد و اکثر شاعران انقلاب، مضامین حماسی را به طور گسترده در اشعارشان به کار بردند. رویکرد حماسی در شعر عاشورایی و آیینی انقلاب، ویژگی ها و مختصات منحصربه فردی همچون پیروزی خون بر شمشیر، سازش ناپذیری در برابر ظالمان، استمرار عاشورا، نگاه حماسی به مرگ و ترجیح مرگ باعزت بر زندگی با ذلت و استقبال از مرگ سرخ و جز آن دارد. این مقاله به شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی دیوان شاعران معروف انقلاب اسلامی پرداخته است.
بررسی یک واژه از تفسیر ابوالفتوح رازی ذیل آیات 27 تا 31 سوره ی مبارکه مائده: تَبَه، تیه، بُتِّه، تیر(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
تفسیر قرآن شیخ ابوالفتوح رازی یکی از کهن ترین تفاسیر فارسی شیعی کلام الله مجید است. آشنایی عمیق مؤلف کتاب با زبان های عربی و فارسی توأم با دقت وی در گزینش برابرنهادهای فارسی باعث شده است که این کتاب علاوه بر ارزش های کلامی و روایی، از جایگاه ادبی ویژه ای نیز برخوردار باشد. این اثر از زمان تألیف، بارها نسخه برداری، تصحیح و چاپ شده است. در مقاله حاضر معنای یک واژه از این تفسیر، ذیل آیات 27 تا 31 سوره مبارکه مائده بررسی و درباره آن بحث شده است. برای بررسی دقیق واژه مورد نظر، ابتدا چهار نسخه خطی و چهار نسخه چاپی تفسیر شیخ ابوالفتوح رازی مورد مقابله قرار گرفتند. نتیجه حاصل از بررسی ها نشان دهنده آن بود که لغت صحیح مورد استفاد ه شیخ، واژه فارسی تیه است. روش تحقیق در این پژوهش تطبیقی- تحلیلی بوده و گردآوری داده ها به شیوه جستجوی کتابخانه ای انجام گرفته است.
آیین های تَالوگردانی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
چکیده هدف این مقاله، بررسی و تحلیل آیین «تالوگردانی» در فرهنگ مردم خراسان جنوبی است. اگر در خراسان جنوبی سالی بگذرد، باران نبارد و خشکسالی ادامه یابد، تعدادی از کودکان و نوجوانان جمع می شوند و آیین «تالو گردانی» را انجام می دهند تا غایت اضطرار و عجز مردم را به درگاه خداوند به نمایش بگذارند. آنچه از بررسی آیین های «تَالوگردانی» به دست می آید این است که توده مردم در هنگامه های خشک سالی، خشکیدن نهرها و چشمه ها، عطش گوسفندان، نیاز دامداران، کشاورزان و کودکان به آب را دستمایه توسل به خداوند قرار می دهند و چوب عَلَم گونه ای به نام «تَالو» را به دست می گیرند تا با تشکیل جماعتی از نیازمندان، مراسم «تالوگردانی» را هم صدا با فریاد استغاثه و درماندگی مردم در میان کوچه ها و محلات برگزار کنند، باشد که دریای رحمت خداوند به تلاطم آید و چهره غبارآلود «تالو»، طبیعت خشکیده و موجودات تشنه را سیراب کند. نگارنده روایت های مختلف «تالوگردانی» را از طریق پژوهش های میدانی فراهم کرده است و آن ها را با استفاده از شیوه توصیف و تحلیل محتوا در این نوشتار ارائه می کند.
تحلیل و صورت بندی رمانتیسم اجتماعی در شعر گل رخسار صفی آوا(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
شعرپژوهی سال چهاردهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۵۴)
25 - 50
حوزه های تخصصی:
تحلیل و صورت بندی رمانتیسم اجتماعی در شعر گل رخسار صفی اوا ابراهیم خدایار * عاطفه هومان * * چکیده گل رخسار صفی اوا (تولد 1947م) یکی از برجسته ترین نمایندگان رمانتیسم اجتماعی معاصر تاجیک است. وی با پرداختن به دردهای مردم و یادآوری شکوه و عظمت کشورش، روحیه ی اعتراض را در هم وطنانش تقویت می کند. پرسش های اصلی پژوهش این است که چه عواملی در عطف توجه گل رخسار به رمانتیسم اجتماعی نقش داشته و مؤلفه های بازنمایی شده ی رمانتیسم اجتماعی در دیوان او کدام اند؟ کدام یک از این مؤلفه ها در اشعار شاعر نمود بارزتری دارد و در روند شکل گیری فردیتش نقش بیشتری ایفا کرده است؟ تحلیل اشعار شاعر براساس میراث بنیادهای نظری مکتب رمانتیسم و جریان رمانتیسم اجتماعی نشان داد که عوامل سیاسی، اقتصادی و فرهنگی حاکم بر تاجیکستان در دوران شوراها، در عطف توجه شاعر به رمانتیسم اجتماعی نقش داشته است. مؤلفه های بازنمایی شده ی رمانتیسم اجتماعی در شعر او مضامین ناسیونالیستی و وطنی، اعتراض به مسائل سیاسی و اجتماعی و فرهنگی، خودآگاهی، ارزش های اخلاقی، توجه به مسائل و مشکلات زنان، پرداختن به عقاید دینی، امید و آرمان گرایی و در پایان دعوت به مبارزه، آزادی خواهی و بیداری است. وضعیت اجتماعی- سیاسی و شکایت و انتقاد از آن، ضمن توجه به مفاهیم ناسیونالیستی در اشعار او نمود بارزتری دارد. شاعر در تمام اشعارش با پناه بردن به خاطرات قومی ملی حس نوستالژیک عمیقی در مخاطب خود نسبت به وطن با تمام ابعاد آن ایجاد می کند و با تمرکز بر این موضوع بر لزوم خودآگاهی و خودشناسی ملی به فردیت می رسد، به گونه ای که می توان او را «شاعر دردهای ملی» نامید. * دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس hesam_kh1@modares.ac.ir (نویسنده ی مسئول) ** دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس atefehhooman22@modares.ac.ir تاریخ دریافت مقاله : 9/3/1401 تاریخ پذیرش مقاله: 14/6 /1401