معرفی و تحلیل حسینیه؛ منظومه ای آموزشی- آیینی از جوزای نطنزی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
آموزش اعتقادات مذهبی به فرزندان، یکی از نمونه های ادب آیینی است. این گونه آموزش، در ادوار تاریخی و در میان بیشتر ملل وجود دارد. حسینیه منظومه ای است از ابوتراب بن حسن حسینی، متخلّص به جوزای نطنزی شاعر شیعیِ پایان سده سیزدهم هجری قمری. جوزا، این کتاب را برای فرزند هشت ساله اش حسین سرود و به همین دلیل، نام حسینیه بر آن نهاد. این اثر در قالب مثنوی، به وزن مفتعلن مفتعلن فاعلن و نزدیک به 1300 بیت است و تنها نسخه آن به شماره 1531 در کتابخانه دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد موجود است. این اثر، نمونه ای کم نظیر از منظومه های آموزشی-آیینیِ فرقه شیخیه در دوره قاجار است که تاکنون ناشناخته بوده است و علاوه بر معرفی، نیازمند تحلیل است. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که ابوتراب حسینی، با پیروی از سنّت فرزندنامه نویسی- همچون بنیان گذاران فرقه شیخیه، احمد احسایی و محمدکریم بن ابراهیم- و استفاده از شگردهای بلاغی همچون عنوان، نگسستن از مخاطب، تفاخر به اجداد دینی، بهره از حکایت، تمثیل، تشبیه و لحن های صمیمانه، پدرانه و منتقدانه، معارف حوزه خداشناسی، نبوّت، امام شناسی و شیعه شناسی و اصول اخلاقی را به فرزندش منتقل کرده است.Introduction and Analysis of Hussainiya, an Educational-Ritual Collection by Jowzaa-e Natanzi
Teaching religious beliefs to children is an example of ritual literature. This kind of education is found in different historical periods and among most nations. Hussainiya is a collection by Abu Turab Ibn Hassan Hosseini, nicknamed Jowzaa-e- Natanzi, a Shiite poet of the end of the thirteenth century AH. He wrote the book for his eight-year-old son, Hussein, and named the collection Hussainiya after him. This work is in the form of Masnavi, has the rhythmic structure of “Moftaelon Moftaelon Faaelon”, and contains more than 1300 verses. Its only Manuscript numbered 1531 is available in the library of the Faculty of Theology of Ferdowsi University of Mashhad. This work is a unique example of the educational-ritual collections of the Sheikh sect in the Qajar era that has been unknown, and needs to be introduced and analyzed. The results of this study show that Abu Turab Husseini follows the founders of the Sheikh sect Ahmad Ehsaei and Muhammad Karim Ibn Ibrahim in the tradition of farzand-nameh-nevisi (writing for one’s child). He uses rhetorical tools such as the title of the book; keeping the attention of the readers; being proud of their religious ancestors; benefiting from anecdotes, allegories, and similes; and using a sincere, fatherly and critical tone to teach his son lessons in the field of theology, prophecy, Imamology, Shiism, and moral principles.
تبلیغات
