درخت حوزه‌های تخصصی

بام سبز بامی است که با محیط کشت روینده پوشانده میشود. ایجاد سبزینگی در فضای پشت بام بر آب و هوای شهر و منطقه و هوای داخل ساختمان تأثیر مثبت داشته و با ممانعت از تابش اشعههای خورشیدی در خنکسازی فضا نقش دارد. این خنکسازی با کاهش نوسانات گرمایی بر روی سطح خارجی بام و از طریق افزایش ظرفیت گرمایی بام صورت میگیرد که فضای زیر بام را در تابستان خنک نگه داشته و میزان گرمایش را در طی زمستان افزایش میدهد. یکی از راهکارهایی که برای کاهش مصرف انرژی در شهرهای کلان پیشنهاد میشود، احداث باغ بام است. باغ بام یا بام سبز چنانچه صحیح طراحی و اجرا و در آن ملاحظات اقلیمی در نظر گرفته شود علاوه بر مزایای مختلف میتواند تا حد زیادی به کاهش مصرف انرژی کمک کند. در این تحقیق مزایای بام سبز مورد ارزیابی قرار گرفته و برای اثبات این فرضیه که ""بام سبز و چگونگی طراحی آن نقش مؤثری در کاهش انتقال حرارت دارد"" از نرمافزاری تحلیلی به نام انسیس استفاده شده است. سه نمونه بام معمولی، بام سبز معمولی، بام سبز با جزییات اجرایی خاص (لایه فایبرگلاس) آنالیز شده و انتقال حرارت آنها مورد مقایسه تطبیقی قرار گرفت و معلوم شد که بام سبز نسبت به بام معمولی 50 درصد انتقال حرارت کمتری دارد و بام سبز با لایه فایبرگلاس نسبت به بام سبز اجرایی 40 درصد بهینهسازی شده است. سایهاندازی و خنکسازی تبخیری گیاهان و همچنین لایههای سقف به عنوان عایق تأثیر مؤثری در کاهش انتقال حرارت دارند. رویکرد این پژوهش علمی- کاربردی بوده است. روش تحقیق در بخشهای مربوط به مزایای بام سبز، توصیفی و نوع تحقیق، کیفی و در بخشهای مربوط به تحلیل نرمافزاری نوع تحقیق کمی و روش، تحلیلی بوده است.

شکل گیری فرم در معماری، حاصل عوامل مختلف عملکردی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، اقلیمی و محیطی و همچنین شرایط ساخت و ایستایی است. ایستایی در این میان، نقش اساسی در شکل گیری فرم و پایداری در مقابل عوامل محیطی دارد، زیرا نقش ایستایی متضمن پایداری کل ساختار فرم معماری است؛ بنابراین، جایگاه سازه و اهمیت آن در طراحی و نقشی که در شکل دادن به فرم دارد، موضوعی است که به سبب اهمیت آن باید مورد مطالعه قرار گیرد.از سوی دیگر، آگاهی از چگونگی پیدایش و به وجود آمدن دانش سازه، رابطه این دانش با معماری را در طول تاریخ روشن می سازد. اگرچه فرم به منزله تجلی معماری در نظر گرفته می شود، شکل گیری فرم به سازه وابسته و پیوسته است؛ بنابراین، سازه و مفاهیم و شیوه عمل آن، نقش اصلی را در پدید آوردن فرم ایفا می کنند. ابتدایی ترین تعریف سازه، آگاهی از نظام پخشایش بارها، همچنین توجه به شیوه عمل نیروها و روش های انتقال آن ها به زمین است؛ بنابراین می توان پرسید که آیا نیروها بر شکل گیری فرم تأثیر دارند؟ در این مقاله، از میان وجوه گوناگون فرم، وجه سازه ای آن مورد تأمل قرار می گیرد. در این بین، نیرو به عنوان سیستم عامل و تأثیرگذار بر هر دو وجه معماری و سازه ای فرم مطرح است. به همین دلیل این مقاله، ضمن توجه به جایگاه و نقش سازه در معماری، به بررسی رابطه سازه و نیروها با فرم می پردازد. روش تحقیق مقاله، توصیفی و تحلیلی است و مقاله می کوشد با استفاده از منابع موجود و به روش استدلالی، نگاهی نو به ارتباط سازه و معماری به منظور افزایش درک سازه ای مهندس معمار فراهم آورد. بدین منظور ضمن جست وجوی ریشه های دانش سازه در تاریخ ساختمان و در پیوند با معماری، سعی می شود تا مفاهیم کنونی این دانش در قالبی مشترک با معماری تعریف شود؛ بنابراین ضمن تحلیل فرم های طبیعی، جریانات نیرویی در مصالح و فرم های مصنوع بررسی می شود که حاصل آن رسیدن به فرایند منطقی و ایدئال طراحی فرم در بستر معماری با توجه به مفاهیمِ پیچیده سازه ای است.

رویکردهای مختلف نوسازی در فرانسه، در دوره های تاریخی نشان دهنده موارد استفاده و چگونگی برخورد با مقوله هایی چون ""بازسازی""، ""بهسازی"" و ""مرمت"" است. بررسی این تجربه ها نشان می دهد تعاریف متفاوت از مفاهیم، چگونه می تواند با رویکردهای متفاوت اتخاذشده توسط مدیران در رابطه ای دوجانبه باشد. این ارتباط، در راستای سیاست های دولت های مختلف سبب ایجاد تعاریف گوناگونی در این حوزه نیز شده است. چنانچه در هر دوره یک لغت یا تعریف خاص مصطلح شده و تفکر آن دوره به آن نام شناخته می شود. در فرانسه این دوره ها را می توان به دو بخش سیاست های بهسازی_تخریب و سیاست های حفاظتی و مرمتی تقسیم کرد. در بخش نخست، سیاست های تخریبی از دوران امپراتوری دوم با مبارزه با مسکن ناسالم آغاز شد. این سیاست از یک قرن بعد با تفکرات مدرنیستی و با اسکان ساکنان بافت های تخریب شده در مجتمع های بزرگ ادامه یافت و از سال 2003 به بعد با تخریب همان مجتمع های مسکونی دوره قبل پایان یافت. پایان این دوره همزمان با دو رویکرد و سیاست عمومی دیگر در برخورد با معضلات مسکن بود. سیاستی برخاسته از تفکرات کمونیستی که قانون ""همبستگی و باززنده سازی شهری"" را مطرح می کرد و قانون دوم که با عنوان ""تعهد ملی برای مسکن"" توسط وزیری میانه رو مطرح شد. به موازات این سیاست ها، رویکردهایی نیز در زمینه ""مرمت"" در ابعاد مختلفش توسط دولت دنبال می شد. رویکرد مدرنیستی، که به حفاظت محدود برخی آثار معماری می پرداختند، رویکرد بعدی که به حفاظت از پهنه های شهری پرداخت و رویکرد سوم که با کمک های مالی دولت یا سیاست هایی تسهیلی سعی در نگاه داشتن ساکنان در بافت های مسئله دار داشت. در مجموع می توان رویکردهای مختلف فرانسه در بهسازی، نوسازی یا مرمت بافت های شهری هم با ""تخریب"" و هم با ""مشارکت ساکنان"" درگیر دانست. بدین ترتیب اصطلاحات رایج هر دوره از طرفی نماینده تفکر آن دوره و از طرف دیگر هدایت کننده رویکردها و سیاست های مورد نظر سیاستمداران شهری بوده است.

فرهنگ بلخی-مروی، پیشینه و منشأ شکل گیری آن، ارتباطات درون و برون منطقه ای و تفسیر برخی از شباهت ها در تولیدات و دست ساخته های این فرهنگ با مناطق هم جوارش، یکی از مهم ترین مباحث و مسائل باستان شناسی مرتبط با این فرهنگ است. وجود برخی از شباهت ها میان این فرهنگ و شهر سوخته، در تولیداتی همچون ظروف مرمری، مهرهای مشبک فلزی و برخی از شیوه های تدفین (تدفین های یادمانی)، بحث هایی را در رابطه با تفسیر این مدارک به وجود آورده، که عموماً این تفسیرها با مهاجرت گروه های انسانی از شمال به جنوب و یا بالعکس مرتبط شده است. مسئله ی اصلی این نوشتار، بررسی دلایل و شواهدی است که می تواند در شکل گیری یک تفسیر منطقی و قابل قبول در زمینه ی علت وجود برخی از شباهت ها میان فرهنگ بلخی-مروی و شهر سوخته در دوره ی IV این استقرار کمک نماید. در این نوشتار سعی می شود تا حد امکان به بررسی شواهد و مدارک شهر سوخته به عنوان یکی از مهم ترین استقرارگاه های جنوب شرق ایران و منطقه سیستان پرداخته شود. با بررسی و تفسیر چرایی این شباهت ها، علاوه بر رد فرضیه ی مهاجرت مردم فرهنگ بلخی-مروی به سمت شهر سوخته، می-توان دلایلی برای اثبات یک روند مهاجرتی در نیمه هزاره سوم ق.م از شهر سوخته به سمت دشت های شمالی ارائه نمود.

نیاز به تامین مسکن برای جمعیت رو به افزایش جهان ، گسترش فقر و نابرابری ، آلودگی های زیست محیطی ناشی از برداشت بی رویه منابع طبیعی برای تولید مصالح ساختمانی و محدود بودن این منابع شرایطی را به وجود آورده که گروهی از معماران ناچار شده اند به منابع جدید و جایگزینی با حداقل آلودگی های زیست محیطی ، قابل بازیافت و ارزان روی آورند . دسترسی به منابع سرشار آب اقیانوس ها و آب دریاهای آزاد که حاوی مقادیر قابل توجهی از کانی های مختلف است . ایده استفاده از این منابع را برای تولید مصالح ساختمانی در مناطق ساحلی و حاشیه ای آن ها تقویت کرده است ...

تعاریف شهر اسلامی در دو سوی متضاد، وجود این مفهوم را به چالش کشیده است. به صورت کلی مجموعة دیدگاه ها در این رابطه به دو گروه موافق و مخالف وجود شهر اسلامی تقسیم می شود. در دهه های نخستین قرن 20 م. چنین مفهومی برای نخستین بار شکل گرفت. این گرایش از سوی مستشرقین آغاز شد و در ابتدایی ترین شکل خود با نمونه های غربی و کلاسیک مورد مقایسه قرار گرفت که بستر مخالفت با مفهوم شهر اسلامی را فراهم کرد. در تعاریف اولیه، وجود شهر اسلامی به دلیل عدم انطباق با این نمونه ها توسط برخی انکار شد. موافقان این مفهوم، با بررسی نمونه های خاورمیانه و شمال آفریقا، به معرفی ساختار و عناصر مشترکی بین شهرهای اسلامی هدایت شدند. ساختار ترسیم شده، کالبدی برای شهر اسلامی تصویر کرد که به دلیل بررسی شهر فارغ از عوامل تأثیرگذار بر شکل گیری آن، قابل تعمیم به مجموع شهرهای قلمرو اسلامی نیست. چطور می توان عناصر و ویژگی های مشترکی برای شهرهای این قلمرو متصور شد درحالی که بحث حاضر به یافتن نقاط مشترک بین تمدن های مختلف پرداخته است. نقاط مشترک در محدوده اسلامی می تواند برخاسته از باورهای مشترک باشد، همان چیزی که باعث یکپارچگی این پهنه شده است. در نهایت نگاه محتواگرایانه به شهر اسلامی که مجموع اقدامات شهری را زاییدة فرهنگ و باورهای اسلامی می داند مفهوم جدیدی در این موضوع ایجاد کرده است. در این مقاله، دیدگاه های مرتبط با مفهوم شهر اسلامی پس از مقایسه به سه گروه صورت گرا، ساختارگرا و محتواگرا تقسیم شده است. نظرات صورت گرا نگاهی پوسته ای و ظاهری به شهر داشته است. نظرات ساختارگرا شهر را با عناصر و کالبد آن معرفی می کند. نظرات محتواگرا شهر را همانند قالبی برای محتوا و مفاهیم اسلامی تبیین کرده است. در تعریف شهر اسلامی با رویکرد محتواگرا، مفاهیم و باورها جامه عمل پوشیده اند. این مفاهیم، محتوای کالبدی هستند که از پیشینة تاریخی، فرهنگی و اقلیمی بستر خود نشأت گرفته است.

نمادها و آیین های جمعی نظم و قواعد خاصی را بر پیکره بندی شهرهای سنتی اعمال می کنند. بازشناسی این تأثیر به عنوان یک متغیر مستقل در کنار مناسبات معیشتی و عوامل محیطی هدف این مقاله است. بافت تاریخی شهرسمنان به لحاظ امکان بازشناسی پیکره کلی آن (قبل از دوران معاصر) به عنوان نمون? موردی تحقیق انتخاب شده، مجموعه مطالعات انجام شده، تعامل تاریخی پیکره بندی شهر را با مجموعه آیین های سوگواری امام سوم شیعیان نشان می دهد. تطبیق فضا و صحنه های خاص برگزاری آیین با پیکره شهر تا حدی است که بدون توجه به آن نمی توان تحلیل کاملی از شکل و سازمان فضایی شهر به دست داد. تحلیل بیش از30 مورد از تکایا به عنوان نقاط کانونی برگزاری آئین ویژگی های شکلی، مفهومی و کارکردی غیرقابل انکاری را آشکار می کند، مجموعه مراسم و حرکات آئینی سبب شده تا: موقعیت استقرار تکایا نسبت به بافت همجوار و فواصل آنها از هم از نظم نسبتا مشخصی برخوردار باشد. شهر در برگزاری این آیین از حالت معمول خود خارج شده و به صحنه نمایش عظیم و گسترده ای تبدیل می شود نمایشی که توسط ساکنین شهر به اجرا درمی آید و در آن بازیگر و بیننده نمایش موجودیت واحدی را تشکیل می دهند. گذشته از اینکه نقاط اصلی و کانونی شهر در این مراسم نقش بااهمیتی دارند. کالبد شهر ناگزیر از تطبیق با نوع مراسم است.

مجموعه بناهای حضرت رضا(ع) در مشهدمقدس- که برای مسلمانان ‘ بویژه شیعیان ایران از اهمیت فراوانی برخوردار است – یکی از مهمترین مجموعه بناهای مذهبی است. این مجموعه باشکوه‘تقریبأ25 بنای مهم راشامل می شود و هر یک از آنها از نظر ویژگیهای معماری وهنری ارزش والایی دارد. احداث این مجموعه در طول زمان شکل گرفته و کاملتر شده است. مقبرة حضرت رضا(ع) مربع شکل واندازه ضلع آن ده متر است . این مرقد با گنبد دوپوش بسیار زیبا که روکشی از طلا دارد ‘ مظهر و سمبل مجموعه بناهای حرم است . طبق کتیبه ای که روی صندوق قدیمی مقبره وجود دارد‘ صندوق در سال 1022 هجری یعنی زمان شاه عباس صفوی ساخته شده و کتیبة روی آن را هنرمند معروف علیرضا عباسی نوشته است ‘البته صندوق فعلی قبر از سنگ مرمر است بدنة گنبد با کتیبه های متعددی تزیین شده است . این کتیبه ها در زیر و ساقه گنبد در زمان شاه عباس و شاه سلمیان صفوی ‘ به خط هنرمندان معروف آن دوره‘علیرضا عباسی و محمدرضا امامی‘در فاصله سالهای 1010تا1086 هجری به شیوة ثلث با رنگ سفید برزمینه ای آبی نوشته شده است . ازاره های حرم نیز با کاشیهای زرین فام ‘ در طرحهای بسیار جالب تزیین شده که بر بعضی از کاشیها تاریخ 612 و 720 هجری دیده میشود. مجموعه حرم حضرت رضا(ع) ‘ در طول یک هزار سال‘ توسط هنرمندان معروف ‘ امیران و شاهان تکمیل شده است ‘ برای مثال درسالهای 1262 و 1271 .هق در زمان محمدشاه قاجار صحنی جدید با کاشیکاریهای زیبا به مجموعه اضافه شد. مجموعه معماری حرم حضرت رضا(ع) که شامل بناهایی متعدد و زیبا چون حرم‘مسجدهای گوهرشاد‘دودر‘بالاسروپریزاد‘صحن قدیم و جدید‘دارالسلام‘دارالضیافه‘دارالسرور‘سقاخانه‘موزه‘کتابخانه‘توحیدخانه‘حمام‘گنبدمعروف به حاتم خانی‘گنبدمعروف به الله وردیخان‘آرامگاه شیخ بهائی‘صحن جمهوری اسلامی و دیگر بناهای وابسته است ‘در زمره شاهکارهای هنری جهان شمرده می شوند. بسیاری از شاهکارهای هنری دوره اسلامی‘در موزة شاهکارهای آستان قدس نگهداری می شوند که متأسفانه هنوز مورد بررسی کامل قرار نگرفته اند. درباره این مجموعه بسیار زیبا ‘هنوز از نظر معماری و هنرهای وابسته و همچنین تزیینات آن‘ تحقیقات کامل صورت نگرفته است . سزاوار است دانشجویان درباره این مجموعه هنری و اشیای موزه ای به تحقیقی بپردازند.

زلزله دی ماه 1382 که شهر بم و روستاهای اطراف آن را لرزادند مرگبارترین زمین لرزه تاریخ معاصر ایارن در نیم قرن اخیر و جهان در 25 سال گذشته به شمار می آید. این فاجعه که بخش وسیعی از منطقه دشت بم را ویران کرد، از بسیاری جهات موردی استثنایی و در خور بررسی و مطالعه همه جانبه است و برای نخستین بار، حجم بسیار وسیعی از کمک های داخلی و بین المللی را به منطقه سرازیر کرد. اکنون که بیش از دو ماه از رخداد سانحه می گذرد، برنامه بازسازی شهر در دست تهیه است....

نوسازی شهرها و انطباق پذیری آنها با شرایط و تحولات زندگی مدرن از اقدامات اصلی برنامه ریزی شهری و منطقه ای در همه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه جهان به شمار می رود. در دورانی که شاهد مجموعه ای از تحولات در زمینه های اجتماعی جمعیتی (دموگرافیک)، تکنولوژیکی و جغرافیای اقتصادی شهرها هستیم، توجه به بافت های داخلی و استفاده از قابلیت های آنها برای ارتقای شرایط اجتماعی و اقتصادی شهرها یک ضرورت انکار ناپذیر است. نوسازی با الگوهای بازآفرینی خلاق که مبتنی بر ارتباط میان اقتصاد و فرهنگ و تولید مکان های خلاق و نوآور است، بیش از آنکه به دنبال رفع محرومیت های اجتماعی باشد در پی رقابت پذیر و نشان مند کردن مکان برای بهره گیری از فرصت های اقتصاد جهانیِ خلاق و مبتنی بر دانش است. در این زمینه مراکز شهرها خصوصاً مراکز تاریخی از ظرفیت های بی نظیری برای ساخت و باززنده سازی فضاهای خلاق مورد نیاز جهت جذب و نگهداری گروه های نوآور و همچنین ایجاد زمینه تعامل و برهم کنشی افراد و نهادها برخوردار هستند. در این مقاله ضمن بررسی مدل قطب های نوآوری به عنوان مجموعه ای از سیاست های شهری در زمینه بازآفرینی خلاق و ویژگی بافت های مرکزی تاریخی در شهرهای ایران به امکان احیای شبکه شهرهای تاریخی در سطح سرزمین و در راستای توسعه اقتصادی خلاق و دانش بنیان پرداخته شده است.

شهروند منبع حیاتی هر شهر به شمار می آید. در عصر ما استعدادها، خواست ها، انگیزه ها، رویاها و خلاقیت شهروندان به تدریج جای مزیت های سنتی شهرها مانند موقعیت مکانی، منابع طبیعی و نزدیکی به بازارها را می گیرد. خلاقیت کسانی که در یک شهر زندگی می کنند یا امور آن را در دست دارند، متضمن موفقیت آن شهر در دنیای آینده است. با بزرگ و پیچیده تر شدن شهرها و پدیدار شدن چالش های مدیریت شهری، شهرها به تدریج به آزمایشگاه های تولید انواع راه حل فناورانه، مفهومی و اجتماعی برای مسایل ناشی از رشد تبدیل می شوند. دانشگاه به عنوان مکانی برای ظهور و بروز ایده های نوین و گشایش دریچه های علم و هنر، پرورش دهندة طبقه خلاق جامعه محسوب می شود و از این رو می تواند در روند ارتقای خلاقیت جامعه تأثیرات عمیقی داشته باشد. در بسیاری از کشورهای توسعه یافته به دلیل نفوذپذیری نسبتاً مناسب لبه های دانشگاه، رابطه مؤثری میان دانشگاه و مردم شهر برقرار است و عرصه دانشگاه به عنوان فضای شهری توانسته محل رویارویی دانشجویان علوم مختلف و مردم شهر باشد، تأثیر ضمنی اما عمیقی بر غنی سازی زمان گذران اوقات روزمره مردم بگذارد و نقش پرورش دهنده روح خلاقیت را در مردم ایفا کند. این مقاله به دنبال آن است ضمن بررسی مفاهیم مرتبط با رویکرد شهر خلاق، با بررسی چند تجربه موفق جهانی در زمینه استفاده از فضاهای باز و عرصه محیط های دانشگاهی در پرورش خلاقیت، لزوم توجه جدی به این موضوع را در راستای افزایش بهره گیری از فضاهای دارای پتانسیل ارتقای خلاقیت و توسعه شهرهای کشور مورد تأکید و بررسی قرار دهد.

دولت ترکمنستان در پی استقلال این کشور از شوروی سابق در راستای ارایه هویت جدید از این کشور بر پایه قومیت و فرهنگ ترکمن در منظر جهانی، اقدام به ساخت و الحاق بخشی جدید به عشق آباد کرده است. تدوین چشم انداز جدید برای عشق آباد مقدمه ساخت ""شهر سفید"" است. شهر سفید، نماد ایده آل های دولت در خصوص عشق آباد جدید است و در این میان سیمای شهر، به وسیله ای برای ابراز وجود دولت تبدیل می شود. محصول نهایی، شهریست که علی رغم تلاش دولت برای نمایش تمایز شهر جدید و شهر ایدئولوژیک شوروی از یک سو و تفاوت با فرهنگ معماری بستر تاریخی، شهریست دستوری که به مانند سلف خود یکنواخت است و سیمای شهری در آن به حد نما سازی تنزل یافته است.