درخت حوزه‌های تخصصی

با توجه به گسترش استفاده از وب سایت به عنوان یک محمل جدید اطلاعاتی در کتابخانه های دانشگاهی، لزوم سازماندهی محتوای اطلاعاتی آنها بیش از پیش آشکار شده است. تحقیق حاضر به منظور مطالعه و ارزیابی شیوه های سازماندهی اطلاعات در وب سایت کتابخانه های دانشگاهی انجام شده است. در مرحله دوم این تحقیق، بر اساس نتایج مرحله اول، پرسشنامه ای برای بررسی نظرهای کتابداران متخصص (کارشناسان ارشد کتابداری و اطلاع رسانی) طراحی و ارسال گردید. نتایج کلی پژوهش بیانگر آن است که در سازماندهی اطلاعات صفحه اول وب سایتها، شیوه دسته بندی بر اساس نوع خدمات بیش از سایر انواع رایج است، در حالی که برای سازماندهی سایر صفحات از شیوه های نسبتاً متنوعی استفاده میشود. همچنین، شیوة الفبایی عنوان و موضوع، بیشترین کاربرد و شیوه دایرکتوری (موضوعی سلسله مراتبی) کمترین کاربرد را برای سازماندهی انواع منابع اطلاعاتی در وب سایت کتابخانه های دانشگاهی دارند. اکثریت کتابداران اعتقاد دارند باید هر یک از انواع منابع در یک صفحه مستقل ارائه و سازماندهی شود و در نمایش نوع آنها، از اصطلاحهای متعارف استفاده گردد.

مقدمه: جامعیت و مانعیت دو معیار مهم برای سنجش کارایی و عملکرد نظام های بازیابی اطلاعات است. هدف از این پژوهش مقایسه مانعیت و جامعیت پایگاه های فارسی زبان IranMedex، بانک اطلاعات نشریات کشور (MagIran) و پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهیScientific Information Database (SID) در بازیابی اطلاعات حوزه داروسازی بوده است. روش بررسی: این پژوهش تحلیلی است که در آن از روش مقایسه ای و مشاهده مستقیم توسط کاربر نهایی استفاده شده است. حجم نمونه مقالات بازیابی شده از وب سایت سه پایگاه IranMedex، MagIran و SID بوده است. ابزار گردآوری داده ها چک لیست بود که روایی آن توسط متخصصین کتابداری و اطلاع رسانی تأیید شد. ابتدا کلیدواژه های مربوط به مقالات دو شماره (7 و 8) جلد بیست و یکم مجلهBehavioural Pharmacology لیست و توسط متخصصین داروسازی کلیدواژه های مرتبط با این حوزه مشخص شد و محقق با استفاده از ده کلیدواژه درسطح ملی به جستجو در سه پایگاه IranMedex، MagIran و SID پرداخت. نتایج به دست آمده در نرم افزار Excel جهت تعیین توزیع فراوانی و میزان همپوشانی پایگاه ها ذخیره شد و به متخصصین حوزه داروسازی برای تشخیص مدارک مرتبط بازیابی شده ارجاع داده شد و در نهایت با قرار دادن داده ها در فرمول جامعیت نسبی و مانعیت که بارها در پژوهش های گوناگون استفاده و اعتبار آن ها سنجیده شده، میزان این دو مقوله تعیین گردید. همچنین داده ها با روش های آمار توصیفی (فراوانی) و آمار استنباطی (آزمون کای دو) با استفاده از نرم افزار11.5 SPSS در سطح معنی داری 0.05>P تجزیه و تحلیل شد یافته ها: مقالات بازیابی شده از پایگاه IranMedex 615 مقاله، پایگاه MagIran 375 مقاله و پایگاه SID 116 مقاله بوده است. پایگاه IranMedex جامعیت نسبی بالاتری در حوزه داروسازی نسبت به دو پایگاه دیگر داشته است (39 درصد) و پایگاه SID در بازیابی اطلاعات حوزه داروسازی از مانعیت بیشتری نسبت به دو پایگاه IranMedex و MagIran برخوردار بوده است (1/55 درصد) و IranMedex و MagIran نیز همپوشانی بیشتری با هم داشته اند (219 مقاله مشترک). نتیجه گیری: با توجه به نتایج این تحقیق، پژوهشگران حوزه داروسازی می توانند در انتخاب پایگاه اطلاعاتی جهت جستجوی اطلاعات مورد نیاز خود بهتر تصمیم گیری کنند. اگر جامعیت پایگاه برایشان اهمیت دارد از IranMedex استفاده کنند و اگر به پایگاهی با مانعیت بالا (دقت بازیافت) نیاز دارند از پایگاه SID استفاده نمایند.

هدف: پژوهش حاضر به بررسی کاربرد هم پیوندی به عنوان شاخصی نوین در ارزیابی مشابهت های موضوعی میان سایت های علمی، و دلایل هم پیوندی وب سایت های مراکز تحقیقاتی علوم زیست شناسی پرداخته است. روش: جامعه مورد مطالعه پژوهش را تعداد 24 وب سایت مراکز تحقیقاتی داخلی علوم زیست شناسی که از طریق وب سایت های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قابل ردیابی بوده اند، تشکیل می دهد و به منظور کشف رابطه هم پیوندی از تحلیل پیوندها که بخشی از روش وب سنجی است، استفاده گردیده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد حدود 68 درصد وب سایت ها به صورت دوزبانه فارسی- انگلیسی، 20 درصد انگلیسی، 8 درصد صرفاً فارسی و 4 درصد (یک وب سایت) چندزبانه فارسی-عربی- فرانسه و انگلیسی ظاهر شده اند. بررسی رتبه بندی وب سایت ها از نظر میزان هم پیوندی نشان می دهد که وب سایت های مرکز ملی مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی، انستیتو پاستور ایران و پژوهشکده رویان در رتبه های اول تا سوم قرار دارند. از پایین ترین رتبه ها نیز می توان به مراکزی چون بیولوژی سلولی و مولکولی بهشتی، تحقیقات سرطان شناسی شیراز، تحقیقات بیوتکنولوژی مشهد و بوعلی، اشاره نمود.

هدف: هدف این پژوهش بررسی دیدگاه کاربران درباره کاربردپذیری وب سایت کتابخانه های مرکزی دانشگا ههای وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) است. روش: پژوهش حاضر به روش پیمایشی به ارزشیابی کاربردپذیری وبسایت کتابخانههای مرکزی دانشگا ههای وابسته به عتف از دید دانشجویان پرداخت. جامعه مورد بررسی، دانشجویان 30 دانشگاه وابسته به عتف بود که دارای صفحه مستقل کتابخانه مرکزی در وبسایت دانشگاه بودند. با استفاده از روش نمونهگیری خوشهای دو مرحلهای پنج دانشگاه و از هر دانشگاه 92 دانشجو انتخاب و دیدگاه آنها درباره به کارگیری ابعاد کاربردپذیری در وبسایت کتابخانههای مرکزی دانشگاه خود بررسی شد. یافته ها: نتایح نشان داد به طور کلی بهکارگیری ابعاد کاربردپذیری در وبسایت کتابخانه های مرکزی دانشگا ههای وابسته به 68 درصد) / 3 (معادل 4 / با میانگین نمره 42 « محتوا » . بیش از 60 تا 80 ) قرار داشت ) « خوبی » عتف از دید کاربران در وضعیت 70 درصد) بیشترین نمره را کسب کردند. بین میانگین / 3 (معادل 6 / با میانگین نمره 53 « طراحی رابط کاربر » کمترین و نمره های قضاوت کاربران درباره به کارگیری ابعاد کاربردپذیری با وضعیت مطلوب ( 80 درصد) تفاوت معناداری وجود کاربران با سابقه استفاده متفاوت از رایانه و » ،« کاربران مقاطع مختلف تحصیلی » داشت. تفاوت معناداری بین قضاوت درباره بهکارگیری ابعاد کاربردپذیری در ،« کاربران با دوره استفاده متفاوت از وب سایت کتابخانه مرکزی » و « اینترنت کاربران » و « کاربران زن و مرد » وبسایت کتابخانه های مرکزی دانشگا ههای وابسته به عتف مشاهده شد. اما، بین قضاوت تفاوتی معناداری وجود نداشت. « گروههای سنی مختلف

این مقاله پس از ارائة مختصری از تاریخچة رسانة نوین، بر تعیین اهداف وب سایت، و بر بازدیدکنندگان، کاربران، نیازهای اطلاعاتی، محیط فنی و آموختن از دیگران تاکید دارد. محتوا، ساختار، نگارش صفحات وب، طرح کلی وب سایت ازجمله طول صفحه، عرض صفحه و متن الگوی صفحه، نویسنده صفحه، سازوکار بازخورد، تصاویر، کاوش، موتورهای جستجو، فراپیوندها، قاب ها، آزمون کیفیت، و قابلیت استفاده، موارد دیگری هستند که در این نوشته تشریح شده اند.

یکی از چالش های دهه اخیر برای مدیران دانشگاهی مدیریت اطلاعات در دانشگاه ها بوده است. بسترهای گوناگونی برای این امر توسعه و پیشنهاد شده اند. وب سایت های دانشگاه ها (و دانشکده ها، بخش ها و گروه ها) یکی از این راه حل ها بوده اند. اما اتکاء به صفحات وب سایت برای درج منابع دانشی و استفاده از آن بنابه دلایلی هم چون عدم روزآمدی رضایت بخش نیست. به این ترتیب، در طی سال های اخیر بسیاری از دانشگاه ها برای آگاهی از فعالیت های کارکنان و گردآوری دارایی های فکری خود، اقدام به طراحی سیستم های مدیریت اطلاعات دیجیتال کرده اند. دانشگاه فردوسی مشهد به عنوان یکی از دانشگاه های مادر و برتر کشور، با توجه به حجم انتشارات و ضرورت مدیریت آن، سیستمی را با هدف مدیریت اطلاعات پژوهشی در دانشگاه طراحی کرده است. سیستم اطلاعات علمی دانشگاه فردوسی مشهد یا ساعد، توسط معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1385 طراحی و اجرا گردید. هدف اصلی این پژوهش بررسی فنی نرم افزار مخزن سازمانی دانشگاه فردوسی مشهد است. این پژوهش کاربردی و از نوع ارزیابانه بوده و با روش مطالعه موردی انجام شد. برای بررسی سیستم نرم افزاری مورد استفاده برای مخزن سازمانی دانشگاه از سیاهه وارسی محقق ساخته استفاده شد. یافته ها نشان داد که وضعیت ""ساعد"" از لحاظ ویژگی های فنی در حد متوسط است. با این وجود، ضعف در برخی از قسمت ها مانند مدیریت محتوا و دسترس پذیری بر کارآرایی سیستم تأثیر دارند. از اینرو باید تمرکز بیشتری بر ویژگیهای کاربرمدار سیستم صورت گیرد. همچنین ویژگی های آرشیو و پشتیبانی از سیستم در وضعیت متوسط هستند که با توجه به استفاده روز افزون از سیستم، می توانند در آینده چالش برانگیز باشند.

هدف: هدف از تحقیق حاضر بررسی پنج ویژگی برگرفته از منابع استنادی در محیط وب شامل نوع قالب فایل، حوز? اینترنتی، زبان، تاریخ انتشار و فراپیوندی بودن است تا بدین ترتیب بتوان خصوصیات نشر آثار علمی در محیط وب را بررسی و شناسایی کرد. روش: تحقیق حاضر 545 منبع استنادی وبی نمونه گیری شده در چهار رشته از علوم و چهار رشته از علوم اجتماعی حاوی1650 مقال? علمی منتشر شده در 108 مجل? الکترونیکی (تمام متن داوری شده) را مورد استناد قرار داده و از طریق روش تحلیل محتوا، بررسی شده است. یافته ها: نتایج تحقیق نمایانگر آن است که حدود 61 درصد از منابع استنادی (یا استنادکننده) در محیط وب در قالب فایل های پی.دِی.اِف، 30 درصد از حوزه های اینترنتی دانشگاهی edu و ac، 15 درصد به زبان های غیرانگلیسی و 71 درصد از استنادها به صورت غیرفرامتنیاند. به عبارت دیگر، در رشته های مورد مطالعه، شبک? استنادی در محیط وب تحت تاثیر استنادهای متنی گنجانده شده در آثار پی.دِی.اِف به زبان انگلیسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده میتواند به طور کاربردی در طراحی و توسع? ابزارهای جستجو و بازیابی اطلاعات علمی به ویژه نمایه های استنادی خودکار یا خود محور.

هدف: بررسی میزان رؤیت پذیری وب سایت های انجمن های علمی حوزه علوم انسانی در ایران است. روش/ رویکرد پژوهش: فهرست 62 انجمن علمی حوزه علوم انسانی در ایران از طریق وب سایت کمیسیون انجمن های علمی ایران استخراج شد. با استفاده از روش وب سنجی، در فاصله زمانی 27 آوریل تا 17 ماه می 2012 تحلیل وب سایت های فعال از طریق پایگاه های الکسا، اولروز، و راهنمای اینترنتی یاهو انجام شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که وب سایت انجمن روان شناسی اجتماعی ایران با در اختیار داشتن 918 پیوند دریافتی، بیشترین پیوند را از دیگر سایت ها دریافت کرده است. انجمن مطالعات برنامه ریزی درسی ایران، انجمن مطالعات خانواده در ایران، و انجمن زبان و ادبیات فارسی با در اختیار داشتن کمترین پیوند دریافتی و رتبه در گوگل، ضعیف ترین وب سایت های انجمن های علوم انسانی در ایران محسوب می شوند. انجمن مدیریت اجرایی ایران با عامل تأثیرگذار تجدیدنظرشونده 15 بالاترین عامل تأثیرگذار را در اختیار داشته است. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق، و ارائه آن به مدیران وب سایت های انجمن های علمی مورد مطالعه در تحقیق حاضر، افزون بر مرئی تر ساختن وب سایت و کمک به دریافت پیوند بیشتر از سوی وب سایت های مرتبط و خارجی، راه ارتباطات علمی را نیز می گشاید.

هدف: مقاله حاضر پس از توصیف چالش های مطالعه در محیط اینترنت، چهار نوع مطالعه تفسیری، جزمی، منفعلانه و دیالکتیک در این محیط را معرفی می کند که از اندیشه های والتر کافمن برگرفته شده است. روش: این پژوهش پیمایشی، با هدف آزمون این روش های چهارگانه در محیط وب در بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شاهد تهران، از طریق پرسش نامه انجام شده است. از بین 800 دانشجویی که جامعه آماری را تشکیل می دادند، تعداد 266 نفر با روش نمونه گیری طبقه بندی تصادفی متناسب، به عنوان نمونه گزینش شدند. یافته ها: با انجام روش های آماری توصیفی و نیز تایید آن ها توسط آزمون ناپارامتری فریدمن، به طور کلی مشخص شد که این دانشجویان به ترتیب از روش های منفعلانه با 6/52، دیالکتیک با 5/33، جزمی با 3/11 و تفسیری با 6/2 درصد در مطالعه منابع وبی بهره می جویند. تحلیل های آماری بیشتری با توجه به جنسیت، دانشکده، مقطع تحصیلی انجام شد که همه نشان می دادند روش مطالعه دیالکتیک که نوع آرمانی مطالعه در محیط وب است، پس از روش منفعلانه جای دارد. با توجه به یافته های پژوهش، لزوم آموزش مهارت های پیشرفته سواد اطلاعاتی و تفکر انتقادی که زمینه ساز انجام مطالعه دیالکتیک است پیشنهاد شده است. بررسی پیشینه ها حاکی از آن است که تا کنون پژوهشی با موضوع مطالعه دیالکتیک در محیط وب انجام نشده است.

مقدمه: وب سایت های نشریات دانشگاهی نقش مهمی در برقراری ارتباط و ارایه ی خدمات به پژوهشگران دارد. هدف از این پژوهش، به دست آوردن پیوندهای دریافتی وب سایت مجلات علوم پزشکی ایران و بر اساس آن تعیین میزان رؤیت و شناسایی وب سایت های هسته بوده است. روش بررسی: این پژوهش از نوع کاربردی، با روش وب سنجی و دارای رویکرد توصیفی است که در آذرماه 1390 انجام شده است. در این بررسی ابتدا اسامی 199 مجله ی پزشکی موجود بر روی سایت معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت انتخاب شد. با کاوش این نشریات در موتور جستجوی گوگل آدرس 188 وب سایت نشریه به دست آمد و با استفاده از موتور کاوش یاهو تعداد پیوندهای دریافتی این وب سایت ها محاسبه گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده در این پژوهش از نرم افزار Excel نسخه ی 2010 استفاده شد. یافته ها: بررسی داده ها حاکی از آن است که از مجموع 188 وب سایت نشریه ی مورد بررسی، تعداد 29 نشریه دارای نمایه ی سطح یک، تعداد 68 نشریه دارای نمایه ی سطح 2، تعداد 73 نشریه دارای نمایه ی سطح 3 و تعداد 18 نشریه در سایر نمایه های داخلی نمایه می شدند. همچنین بر اساس نوع آدرس وب سایت ها تعداد 75 نشریه دارای وب سایت مستقل، تعداد 78 نشریه دارای وب سایت به صورت زیر دامنه و تعداد 35 نشریه دارای صفحاتی از وب سایت اصلی بودند. نتیجه گیری: با تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده مشخص شد که نشریات دارای نمایه ی سطح 1 بیشترین سهم را در وب سایت های هسته دارند و وب سایت نشریات دارای نمایه ی سطح 2 و سطح 3 در رده های بعدی این رتبه بندی قرار گرفتند. همچنین وب سایت های دارای آدرس مستقل بیشترین سهم را در میان وب سایت های هسته داشتند و وب سایت های دارای آدرس به صورت زیر دامنه در رده ی بعدی قرار داشت. وب سایت هایی که جزیی از صفحات یک سایت بودند، در بین وب سایت های هسته قرار نگرفتند.