درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: در مقاله حاضر با استفاده از پایگاه Web of Science به بررسی دانشگاه های ایران در بازه زمانی 2002-2006 بر اساس تعداد انتشارات علمی نمایه شده در این پایگاه پرداخته شده است. روش: در این پژوهش از روش تجزیه و تحلیل استنادی استفاده شده است. در واقع با استفاده از داده های موجود در پایگاه IsI براساس سال، نام مؤسسات، نوع مدرک منتشره ، زبان و میزان همکاری با سایر کشورها به تحلیل این داده ها پرداخته شده است. یافته ها: نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که در طی سال های مورد بررسی، دانشگاه تهران بالاترین انتشارات را در بین دانشگاه های کشور دارا بوده است. مجله PHOSPHORUS"" ""SULFUR AND SILICON AND THE RELATED ELEMENTS بیشترین تعداد مدارک تولید شده دانشگاه های ایران را منتشر نموده است. بیشترین حجم مدارک ایرانی نمایه شده در پایگاه Web of Science، مربوط به موضوع شیمی بوده است. مقالات با 23/88درصد بالاترین نوع مدارک منتشره در مجلات آی.اس.آی را تشکیل داده و زبان عمده مدارک منتشر کرده انگلیسی با 91/99درصد بوده است. بیشترین میزان مشارکت دانشگاه های ایران در زمینه انتشار مدارک علمی با کشورهای آمریکا و سپس کانادا بوده است.

اطلاع شناسی، حوزه ی مطالعاتی ای است که به بحث از ماهیت اطلاعات می پردازد. آراء اطلاع شناختی مدرن را می توان بر اساس نقش عنصر عینیت و ذهنیت تحت سه پارادایم ریاضی- طبیعی، معنایی و شناختی دسته بندی کرد. در پارادایم ریاضی- طبیعی، اطلاعات فارغ از ابعاد معنایی و صرفاً در ساحت ماده و طبیعت مورد بحث قرار می گیرد. در پارادایم معنایی، اطلاعات مستقل از ابعاد روان شناختی و صرفاً در ساحت گزاره ها مورد توجه است. در پارادایم شناختی، اطلاعات در ساحت ذهنیت و نقشی که در جرح و تعدیل ساختارهای ذهنی انسان دارد، مورد بحث قرار می گیرد. این پارادایم های سه گانه، همگی در سوبژکتیویته ی دکارتی ریشه دارند.

زنان به عنوان نیمی از افراد جامعه (42/48% از کل جمعیت ایران) می توانند از عوامل مؤثر در پیشبرد توسعه به شمار آیند. آنان علاوه بر نقش عمده خود در رشد خانواده و جامعه، امروزه در عرصه های علمی و پژوهشی نیز نقشی کاملاً مشهود دارند. برای بیان موقعیت و شرایط واقعی زنان در جامعه باید پیرامون مسائل آنان بررسی و تحقیقاتی صورت گیرد. یکی از مواردی که می توان بر روی آن تامل کرد، مجموعه آثار نوشته شده توسط زنان است. بدین منظور پژوهش حاضر که از نوع پیمایشی بوده با هدف بررسی سهم زنان در تولید مقالات مندرج در 7 عنوان مجله فارسی کتابداری و اطلاع رسانی در طی سال های 1347 تا 1378 صورت گرفته است. یافته ها نشان داد مجموع مقالات تولید شده توسط زنان، 495 عنوان (83/34%) از کل مقالات مورد بررسی است. از مجموع 958 مقاله تالیفی، 32/31% و از مجموع 463 مقاله ترجمه شده، 12/42% را زنان پدید آورده اند. بالاترین میزان مشارکت زنان در تهیه مقالات در سال 1376 با 56 عنوان بوده است. در مجموع، 224 زن در تولید مقالات مورد بررسی مشارکت داشته اند که 108 نفر از آنان (21/48%) در تالیف، 64 نفر (57/28) در ترجمه و 52 نفر (22/23%) هم در تالیف و هم ترجمه مقالات مشارکت داشته اند. پرکارترین نویسندگان زن مقالات در طی دوره مورد بررسی، نیز مشخص گردیدند. در مجموع می توان نتیجه گرفت که مشارکت زنان در تولید مقالات حوزه کتابداری و اطلاع رسانی از سال 1347 تا 1378 نیز همانند سایر حوزه ها دارای سیر صعودی بوده است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی زیرساخت خدمات کتابخانه ای آموزش از راه دور در کتابخانه های دانشگاه پیام نور و در پیوند با ساختار آموزشی، به روش مشاهده اسنادی(مربوط به دوره پنج ساله 1384-1380)و نیز روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری شامل10 مرکز بزرگ که بصورت انتخابی و 10 مرکز کوچک که به صورت تصادفی مشخص شده بود، میباشد. این مراکز در 10 منطقه، بر اساس تقسیم بندی دانشگاه پیام نور در سطح کشور، قرار داشت. اعضای هیئت علمی در مراکز بیست گانه مورد بررسی در سال1385، 220 نفر بودند که 176 نفر (80%) به پرسشنامه پاسخ دادند. جامعه آماری مسئولان کتابخانه (کتابداران) در مراکز مورد بررسی 20 نفر بودند که همگی (100%) به پرسشنامه پاسخ دادند. جامعه آماری دانشجویان نیز در 20 مرکز مورد پژوهش شامل 962/100 دانشجو بود. حجم نمونه دانشجویان بر اساس فرمولهای آماری، حداقل 1064 نفر تعیین شد تا با شیوه نمونه گیری تصادفی ساده انجام پذیرد. در کل1400 پرسشنامه میان دانشجویان مراکز بیست گانه (با تخصیص متناسب در هر مرکز) توزیع گردید که 1112 نفر به آن پاسخ دادند. یافته های پژوهش نشان داد: 1.     بین هر یک از عوامل زیرساختی (امکانات، مدیریت، کارکنان، مستندسازی، امور مالی، منابع و خدمات) کتابخانه های «مراکز» دانشگاه پیام نور مستقر در شهرهای بزرگ و کتابخانه های «مراکز» مستقر در شهرهای کوچک از دیدگاه کتابداران، تفاوتی معنادار وجود ندارد. 2.     در بیشتر موارد بین میزان رشد کمّی ساختار آموزشی دانشگاه پیام نور ( دانشجو، عضو هیئت علمی، رشته تحصیلی، کارمند، بودجه و هزینه های آموزشی) و میزان رشد کمّی امکانات کتابخانه ها (کتابدار، منابع چاپی و دیجیتالی، منابع دیداری – شنیداری، مساحت و سایر امکانات)، رابطه ای معنادار وجود ندارد. 3.     بین میزان استفاده دانشجویان دانشگاه پیام نور از کتابخانه و شیوه های رسمی آموزشی(تک کتاب و بدون منبع، خودخوان و بدون منبع، عملی و بدون منبع) تفاوت معنادار وجود دارد. 4.     بین نگرش اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور درباره تناسب امکانات، منابع و خدمات موجود در کتابخانه های این دانشگاه، تفاوتی معنادار وجود ندارد. 5.     بین میزان دسترس پذیری منابع اطلاعاتی دیجیتالی و منابع اطلاعاتی چاپی کتابخانه های دانشگاه پیام نور از دیدگاه اعضای هیئت علمی، تفاوتی معنادار وجود دارد.6.     بین میزان دسترس پذیری منابع اطلاعاتی دیجیتالی و منابع اطلاعاتی چاپی کتابخانه های دانشگاه پیام نور از دیدگاه دانشجویان، تفاوتی معنادار وجود دارد. 7.       بین نگرش اعضای هیئت علمی، کتابداران و دانشجویان درباره جایگزینی منابع دیجیتالی بجای منابع چاپی، تفاوتی معنادار وجود دارد

همکاری در حوزه های مختلف علمی، سابقه ای طولانی دارد. با این حال، این پدیده در ایران کمتر بررسی شده است. این پژوهش با استفاده از روش پیمایشی و با هدف بررسی وضعیت همکاری علمی در میان اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، به بررسی این پدیده و «تألیف مشترک» که بازتاب فعالیتها و رویکردهای جامعة علمی امروز به شمار می آید، پرداخته است. نتایج به دست آمده عبارتند از: ·       میان نسبت همکاری علمی در اعضای هیئت علمی 4 حوزة موضوعی دانشگاه فردوسی، تفاوتی معنادار وجود دارد. ·     در بین حوزه های مورد بررسی، سه حوزه موضوعی مهم در این دانشگاه (کشاورزی، علوم پایه و مهندسی) فراوانی قابل توجهی در تولیدات علمی مشترک اعضای هیئت علمی خود دارند، اما در حوزه وسیع علوم انسانی فراوانی تولیدات مشترک، پایین ترین میزان را در کل دانشگاه به خود اختصاص داده است. بیشترین نسبت همکاری علمی در کل دانشگاه در حوزه کشاورزی، سپس در حوزة علوم پایه و پس از آن در حوزة مهندسی است. کمترین نسبت همکاری علمی نیز به حوزه علوم انسانی تعلق دارد.

تأثیر فناوری اطلاعات بر کتابخانه ها، به پدیداری شکل جدیدی از آنها با نام «کتابخانه های دیجیتالی» منجر شده است که از ارکان اصلی آموزش الکترونیکی به شمار میروند. در حقیقت، نقش کتابخانه ها در سایة آموزش الکترونیکی و مبتنی بر وب، در حال تغییر است و ارائة منابع دیجیتالی، در این محیط از وظایف اصلی آنهاست. یکی از انواع این منابع، پایان نامه های کارشناسی ارشد/ رساله های دکتری هستند. اهمیت این مدارک و محدودیتهای شکل چاپی آنها در سالهای اخیر، به پیدایش شکل الکترونیکی آنها با عنوان پایان نامه ها/ رساله های الکترونیکی منجر شده است. با وجود این، توسعة فناوری اطلاعات در سطح تحصیلات تکمیلی، بدون وجود سیستمی مناسب برای مدیریت اطلاعات این مدارک ـ که امکان تولید، سازماندهی، ذخیره، بازیابی، و اشاعة اطلاعات آنها و اطلاعات مرتبط با آنها را به صورت الکترونیکی فراهم کند ـ با دشواری مواجه خواهد بود. از این رو، در این مقاله با تبیین نقش و تعریف این پایان نامه ها و رساله ها، گونة الکترونیکی آنها معرفی میشود؛ به وضعیت آنها در کشور، اشاره و در پایان، مدل مفهومی سیستم مدیریت اطلاعات آنها در ایران، ارائه میگردد

با وجود مزایای انکار نشدنی سیستم های رایانه ای هوشمند و کاربردهای حیرت برانگیز آنها در پیشبرد آموزش، صنعت و فرهنگ کشورهای مختلف، مسائل اخلاقی بسیاری در مورد آنها مطرح شده است. در این مقاله پس از تعریف هوش مصنوعی و سیستمهای هوشمند، ابتدا به بررسی مسائل اخلاقی مشترک بین سیستمهای هوشمند و سیستم های رایانه ای و شبکه جهانی می پرازیم، سپس مهمترین مسائل اخلاقی مرتبط با دو نوع سیستم هوشمند مورد بررسی قرار می گیرند. مهمترین مسائل اخلاقی مشترک میان سیستمهای هوشمند و غیرهوشمند رایانه ای به تاثیر رایانه ها در محیط های کاری، امنیت این سیستمها، تکثیر غیر مجاز و مشکلات ناشی از بی نامی برمی گردد. سیستمهای داده کاوی و خبره دو نوع ازسیستمهای معروف و پرکاربرد هوشمند هستند که مسائل اخلاقی هر یک به طور خاص و جداگانه مورد بررسی قرار گرفته است.