درخت حوزه‌های تخصصی

در دنیای پر رقابت امروز، دانش و بهره گیری از دانش یک مزیت رقابتی محسوب می شود که مدیریت کردن درست آن باعث اداره شدن بهتر و موثرتر دانش می شود. از میان فرآیندهای مدیریت دانش، موضوع اشتراک دانش توجه بسیاری از دانشمندان را جلب کرده است که فرآیند اشتراک دانش به عنوان یک فعالیت برای رشد سازمان و بهبود عملکرد سازمانی و افزایش فرآیند یادگیری در سازمان موثر است و می تواند باعث تبدیل سازمان به یک سازمان یادگیرنده شود. از طرفی سازمان ها احتیاج به خلق دانش دارند که یکی از مهمترین فعالیت ها برای خلق دانش، انتقال دانش در بین کارکنان است. پژوهش مذکور از نظر هدف کاربردی و اطلاعات مربوط به عوامل موثر در اشتراک دانش گردآوری شده و با استفاده از متدولوژی نظریه داده بنیاد در 9 دسته طبقه بندی شده که شامل عوامل فرهنگی، رهبری و مدیریت، اجتماعی، فردی، شغلی، انگیزشی، سازمانی، رقابتی و فناوری می باشد. در این مقاله از روش دیمتل فازی جهت شناسایی و بررسی رابطه متقابل بین معیارها استفاده شده است و برای سطح بندی مولفه ها نیز از رویکرد آی. اس. ام استفاده گردیده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که مولفه فرهنگ به عنوان نفوذگذارترین و عامل اجتماعی و فناوری به عنوان بااهمیت ترین عوامل در اشتراک دانش محسوب می شوند و قبل از هر فعالیتی در جهت فرآیند مدیریت دانش، باید روی بحث فرهنگ سرمایه گذاری کرد، همچنین به جز عامل فرهنگ، عواملی چون رهبری و مدیریت، فردی، انگیزشی و شغلی از جملهدیگر عوامل اثرگذار یا علت برای فرآیند اشتراک دانش محسوب می شوند.

مقدمه: ارتباطات علمی یکی از مفاهیم اساسی در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی است که مورد توجه دانشگاه ها بوده و نقش مهمی در توسعه علمی دارد. موضوع ارتباطات علمی دامنه گسترده ای را شامل می شود به نظر می رسد عواملی چندی می تواند بر آن مؤثر باشد که در این میان شایسته بررسی هستند. از این رو پژوهش حاضر به شناسایی عوامل اثرگذار ساختاری بر ارتباطات و تولیدات علمی اعضای هیأت علمی در دانشگاه های ایران می پردازد. روش شناسی: روش پژوهش حاضر پیمایشی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش شامل اعضای هیأت علمی دانشگاه های کشور است که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان به روش نمونه گیری طبقه ای متناسب و پس از غربال گری داده ها بر روی پرسشنامه ها تعداد ۳۷۸ نفر به عنوان حجم نمونه مشخص گردید. گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه محقق ساخته انجام شد. جهت روایی صوری پرسشنامه ابتدا آن را در اختیار ۲۵ نفر از اعضای هیأت علمی صاحب نظر قرار گرفت و بر پایه نظر آنان، همچنین بر پایه نتایج حاصل از تحلیل عاملی تعدادی از گویه ها و مؤلفه های پرسشنامه حذف یا ادغام شد سپس پرسشنامه نهایی تدوین گردید. نتایج آلفای کرونباخ بدست آمده متغیرهای وضعیت ارتباطات علمی برابر با ۸۰۴/۰ و متغیرهای عوامل ساختاری برابر با ۸۱۹/۰ بود که حاکی از پایایی مطلوبی این ابزار می باشد. سپس بر پایه ماتریس ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه به تحلیل داده ها و مدل پرداخته شد. یافته ها: بررسی آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان داد متغیر نظام های مالی و بودجه و نظام پاداش با اطمینان ۹۵ درصد با ارتباطات علمی رابطه معناداری وجود ندارند ولی متغیرهای ساختار سازمانی، راهبرد سازمانی، انجمن های علمی و نظام فناوری با اطمینان ۹۹ درصد با ارتباطات علمی به صورت مستقیم (مثبت) رابطه معناداری دارند. بررسی رگرسیون چندگانه نشان داد که ساختار سازمانی و انجمن های علمی می توانند واریانس ارتباطات علمی را به صورت معناداری تبیین کنند ولی متغیرهای نظام مالی و بودجه، نظام پاداش، راهبرد سازمانی و نظام فناوری سهمی در این پژوهش نداشتند. همچنین بر پایه یافته های پژوهش بین ارتباطات علمی به عنوان متغیر میانجی با تولیدات علمی به عنوان متغیر ملاک رابطه معناداری به دست آمد و از نظر آماری می تواند واریانس تولیدات علمی را به صورت معناداری تبیین کند. همچنین یافته ها حاکی از برازش مطلوب مدل پیشنهادی بود. بحث و نتیجه گیری: در این پژوهش تلاش شد تا عوامل ساختاری مؤثر بر ارتباطات علمی و تولیدات علمی اعضای هیأت علمی دانشگاه های کشور مورد بررسی قرار گیرد. نتایج به دست آمده از تحلیل داده ها نمایانگر آن است که برای اینکه بتوان ارتباطات علمی را در دانشگاه های کشور به طور موفقیت آمیز اجرا کرد باید به شاخص های زیادی توجه داشت. همچنین توجه به عوامل ساختاری راهبردهای مناسبی برای موفقیت و پیاده سازی ارتباطات علمی در دانشگاه را مهیا می سازد. بنابراین مشارکت کلیه افراد جامعه علمی بالاخص مدیران نظام آموزش عالی برای ارتباطات علمی توجه خاصی را می طلبد.

هدف: خانواده های کتابشناختی، مجموعه آثاری هستند که در طول زمان و در ارتباط با یک اثر اصلی خلق می شوند. وابستگی ها انواع گوناگونی در سلسله مراتب خانواده کتابشناختی دارند و واژگانی که نوع وابستگی را می نمایاند بسیار متنوع اند. این پژوهش با هدف تحلیل و شناسایی انواع وابستگی ها و نیز واژه های نمایانگر آنها در خانواده های کتابشناختی شاهنامه فردوسی، مثنوی معنوی، دیوان حافظ و گلستان سعدی به انجام رسیده است. روش : پژوهش حاضر با روش تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش را پیشینه های کتابشناختی خانواده های پر عضو حوزه ادبیات فارسی («شاهنامه فردوسی»، «دیوان حافظ»، «مثنوی معنوی» و«گلستان سعدی») تشکیل می دهد. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی نظام مند، برای خانواده شاهنامه فردوسی، ۳۵۱؛ دیوان حافظ، ۳۴۶؛ مثنوی معنوی، ۳۲۰؛ و گلستان سعدی ۳۰۵ نمونه انتخاب شد. یافته ها: در ۴۱/۶۳ درصد از پیشینه های مورد بررسی، حداقل یک وابستگی شناسایی شد که بیشترین آنها از نوع اشتقاقی بود. وابستگی هایی همچون «برگزیده» با ۹/۱۹، «بازنگری» با ۳/۱۷، «براساس نسخه خاص» با ۷/۱۴، «شرح» با ۶/۱۱و «اقتباس» با ۱/۹ درصد جزء فراوان ترین انواع وابستگی های حوزه ادبیات فارسی شناسایی شد. همچنین، ترتیب وابستگی ها در همه خانواده ها متفاوت بود. اغلب وابستگی های سطح بیان با واژه های متفاوتی در پیشینه ها حضور داشتند. توجه به واژه های پربسامد شناسایی شده در این پژوهش و به کار گیری فایل دسته بندی شده از واژگان نمایانگر انواع وابستگی ها می تواند گام مؤثری در زمینه دسته بندی و مدیریت خودکار بخش بزرگی از پیشینه های هر خانواده کتابشناختی به حساب آید و نیز سبب تقویت استاندارد توصیف و دسترسی به منابع (آر. دی. ا) و ساختارمندی واژگانی در عنوان قراردادی گردد.

مدیریت دانش یکی از محرک های اصلی نوآوری در سازمان های است که در قالب مجموعه ای از فرآیندها و فناوری ها عمل می نماید. در سازمان های مختلف روند سطح بلوغ فرآیندهای دانشی دارای پویایی خاص خود می باشد. جهت شناخت این پویایی ها نیاز به تحلیل سیستمی می باشد. لذا هدف این مقاله تحلیل سیستمی فرآیندهای مدیریت دانش و بررسی راهکارها و سیاست های پیشنهادی برای کاهش فاصله بین وضع مطلوب فرآیندهای مدیریت دانش و وضع جاری آنها در یک مطالعه موردی می باشد. در این تحقیق از پویایی های سیستم جهت تحلیل سیاست های مختلف برای کم کردن فاصله بین سطح فعلی و مطلوب فرآیندهای مدیریت دانش(شناسایی دانش، تحصیل دانش، به اشتراک گذاری دانش، نگهداری دانش) استفاده شده است. همچنین برای اینکه مدل به واقعیت و دنیای واقعی نزدیک باشد پرسشنامه ای به منظور به دست آوردن سطح فعلی فرآیندهای مدیریت دانش تهیه گردید. این تحقیق با مطالعه موردی روی بخش مهندسی صنایع دانشگاه اردکان انجام شده است. نتایج نشان داد که هرچه سرمایه گذاری روی تحصیل دانش بیشتر شود و تعداد کلاس های آموزشی بیشتری تشکیل شود، سطح تحصیل دانش افزایش خواهد یافت و در نتیجه آن سطح کل مدیریت دانش بهبود می یابد. همچنین به مدیران توصیه می شود تا آنجا که ممکن است تاخیر و مدت زمان اقداماتی که جهت بالا بردن سطح فعلی فرآیندهای مدیریت دانش انجام می دهند را کاهش دهند.

هدف: با استفاده از تحلیل مآخذ استنادی با تأکید بر سال انتشار این مآخذ، می توان اهمیت آثار پیشین را برشمرد و خاستگاه های تاریخی یک حوزه پژوهشی را آشکار نمود. در این پژوهش، با روش طیف سنجی سال انتشار مآخذ، مهم ترین آثار تاریخی در حوزه خدمات مرجع مشخص شده است. روش: با استفاده از روش های رایج در حوزه علم سنجی و برای بررسی منابع تاریخی حوزه خدمات مرجع، داده های اولیه این پژوهش از پایگاه استنادی اسکاپوس استخراج گشته اند. استفاده از یک راهبرد جستجوی جامع، منجر به بازیابی تعداد 5007 رکورد گردید. سپس داده های اصلاح شده با استفاده از نرم افزارهای RPYS.EXE و RPYSi/o که مختص طیف سنجی سال انتشار مآخذ است، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: توزیع تعداد مآخذ موجود در رکوردهای حوزه خدمات مرجع بر اساس سال انتشار آنها نشان می دهد که این حوزه در قرن نوزدهم شاهد جهش مهم در سال 1876 مربوط به اثر ساموئل گرین تحت عنوان « روابط فردی بین کتابداران و خوانندگان» بوده است. این حوزه در قرن بیستم شاهد سه جهش بوده است که به ترتیب در سال های 1964 برای اثر «سنجش و ارزیابی خدمات مرجع» تألیف روتشتاین ، 1982 برای کتاب «مقدمه ای بر کار مرجع» اثر ویلیام کتس، و 1986 اثر «اضطراب کتابخانه ای» تألیف ملون روی داده است. اصالت/ارزش : ارزش مقاله حاضر در نشان دادن آثار مهم حوزه خدمات مرجع است که از قرن نوزده به این سو بیشترین استنادات را به خود جلب کرده اند.

هدف:ارائه مدل مفهومی برای بازیابی اطلاعات جغرافیایی. روش/ رویکرد پژوهش: از طریق مطالعه منابع مرتبط با حوزه بازیابی اطلاعات جغرافیایی، الگوی رایج شناسایی و سپس طراحی مدل مفهومی معماری نظام بازیابی اطلاعات مکانی انجام شد. یافته ها: تاکنون سه رویکرد اصلی برای بازیابی اطلاعات جغرافیایی شامل مدل های الگو-محور، مبتنی بر هستی شناسی، و ماشین آموز پیشنهاد شده است. استفاده از یک پایگاه جاینامه ای یا یک پایگاه دانش اطلاعات جغرافیایی یکی از ملزوماتی است که بسیاری از روش های بازیابی اطلاعات جغرافیایی نیازمند آن هستند. رابط کاربری و رتبه بندی نیز از مسائل مهمی است که در طراحی نظام بازیابی اطلاعات جغرافیایی باید مورد توجه قرار گیرند. نتیجه گیری: نوع شناسی روش های بازیابی اطلاعات جغرافیایی می تواند به مطالعه نظام مند این حوزه کمک کند. همچنین، مدل مفهومی ارائه شده می تواند برای طراحی موتورجستجوی بازیابی اطلاعات جغرافیایی استفاده شود.

مقدمه: هدف بررسی وضعیت منابع کتابخانه های عمومی استان بوشهر و مشخص شدن میزان آمادگی کتابداران کتابخانه های عمومی استان بوشهر در پاسخ گویی به نیاز اطلاعات سلامت مراجعه کنندگان به عنوان یکی از نیازهای اطلاعاتی مهم آنها است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف و نوع کاربردی، و از نظر شیوه گردآوری داده ها به روش پیمایشی- توصیفی انجام شده است. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه و سیاهه وارسی استفاده شد. در این پژوهش 77 کتابدار مشارکت داشتند و 57 کتابخانه عمومی استان بوشهر بررسی شد. از آزمون کای اسکوار برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. یافته ها: بررسی وضعیت منابع و خدمات کتابخانه های استان بوشهر نشان داد که تعداد منابع اطلاعاتی در ارتباط با موضوع سلامت از نظر کمی ضعیف (5/2 درصد) است و خدمات اطلاعات سلامت نیز ارائه نمی گردد. همچنین بررسی میزان آمادگی لازم در کتابداران جهت ارائه منابع سلامت پایین ارزیابی شد که در بین آنان، بیشترین میزان آمادگی مربوط به فارغ التحصیلان کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی بوده است. بحث و نتیجه گیری: نتایج این پژوهش به مدیران و برنامه ریزان کتابخانه های عمومی کمک می کند که به طور ویژه ای به مجموعه سازی در رده 610 کتابخانه ها اهتمام ورزند و کتابخانه های عمومی را مکانی مناسب برای پاسخ گویی به نیاز اطلاعات سلامت جامعه معرفی می کند. همچنین دسترس پذیری اطلاعات سلامت در کتابخانه های عمومی می تواند منجر به جذب کاربران سلامت به کتابخانه های عمومی و بهبود جایگاه کتابخانه های عمومی در جامعه اطلاعاتی شود.