درخت حوزه‌های تخصصی

نیروی انسانی خلاق، سرمایه ای حیاتی برای سازمان های رسانه ای است. اما علاوه بر نیروی انسانی خلاق، شرایط ظهور خلاقیت در سازمان ها نیز اهمیت بسیاری دارد. این پژوهش درصدد است شرایط ظهور خلاقیت نیروی انسانی در یک سازمان رسانه ای را بسنجد. برای رسیدن به این هدف، روش پیمایشی به کار گرفته شده است. به منظور سنجش جو سازمانی متناسب با بروز خلاقیت در خبرگزاری صداو سیما، از پرسشنامه استاندارد «چشم انداز موقعیتی» استفاده شده است. این پرسشنامه شامل 9 بُعد و 9 سؤال برای سنجش ابعاد جو سازمانی است. خبرگزاری صدا و سیما، به عنوان جامعه آماری پژوهش انتخاب شده است. بنا بر نتایج به دست آمده، این خبرگزاری برای بهبود جو سازمانی خود، لازم است تمایل شغلی کارکنان خود را بالا ببرد، آزادی عمل آنها را افزایش دهد و شرایط کاری محافظه کارانه را از بین ببرد.

«پژوهشهای پیمایش» (که درآن پژوهشگران از افراد سؤالاتی می‌پرسندو فرمهای مختلفی را پر می‌کنند) و «پرسشنامه‌ها»(فرمهایی که به افراد ارائه یا برایشان فرستاده می‌شود، تا آنها را پر کنند) دو روش بسیار متداول برای پی‌بردن به این امر است که مردم چگونه می‌اندیشند، افکار و عقایدشان چیست، چه کارهایی انجام داده‌اند و چه کارهایی را در نظر دارند انجام دهند و... . این نمونه‌ای از پژوهش توصیفی است؛ پژوهشی که برای پی‌بردن به مسائلی مانند اینکه مردم از چه محصولاتی استفاده می‌کنند، چگونه تصمیم دارند در انتخابات آینده شرکت کنند، و یا موضع آنها درباره مسائل خاص سیاسی یا اجتماعی چیست، انجام می‌شود. انواع دیگری از مصاحبه وجود دارد که به همین شکل صورت می‌گیرد، به عنوان نمونه می‌توان از «مصاحبه عمیق» نام برد.

«عدالت رسانه ای» از نظر محققان، فعالان و مدیران رسانه ای، دارای تعاریف مختلفی است. با توجه به کمبودهای ادبیات نظری در این زمینه و عدم توجه به جنبه های مختلف عدالت رسانه ای و رسانه های عدل گستر، هدف پژوهش حاضر، بررسی و کشف چیستی مفهوم عدالت رسانه ای است. داده های تحقیق از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با 24 تن از کارشناسان و مدیران حوزه ارتباطات، رسانه و عدالت، جمع آوری و با استفاده از روش تحلیل مضمون، تجزیه و تحلیل شده است. یافته های این پژوهش شامل 5 رویکرد در تعریف مفهوم عدالت رسانه ای است. این رویکردها عبارت اند از: «عدالت رسانه ای از منظر مصرف کنندگان و کارگزاران رسانه ها»، «تعریف عدالت رسانه ای ذیل شبکه ملی اطلاعات»، «عدالت رسانه ای به مثابه عدالت در کارکردهای رسانه»، «عدالت رسانه ای از فرستنده تا گیرنده پیام» و «عدالت رسانه ای و تعادل بخشی اجتماعی». یافته های پژوهش حاکی از آن است که مفهوم عدالت رسانه ای، با جایگاه رسانه در نهادهای مختلف اجتماعی، کارکردهای مختلف رسانه برای مخاطبان و دسترسی مخاطبان به رسانه از بُعد نرم افزاری و سخت افزاری مرتبط است.

تحقیقات در امر برنامه سازی تلویزیونی از اهمیت خاصی برخوردار است. زیرا برنامه سازان با استفاده از نتایج تحقیقات و بویژه تحقیقات مرحله ای می تواند نقایص موجود در محتوای برنامه را در فرایند ساخت و تولید آن بهتر بشناسد، و بدون صرف هزینه های اضافی آن را به شکلی معقول و هشیارانه پیش برند.

بررسیهای انجامشده طی دهه 70 در موسسه تحقیقات در زمینه فرهنگ رادیو تلویزیون ژاپن نشان داد که کودکان در گروه سنی 2 تا 3 سال به صورتی شگفت انگیز زمان زیادی را صرف تماشای تلویزیون می کنند و مستعد پذیرش اثرات برنامه ها هستند.

همراه با گسترش فناوری‌های ارتباطی و ظهور تأثیرات گستردة آنها در عرصة اجتماعی، پرداختن به روش‌شناسی علوم اجتماعی و ارتباطی یکی از دلمشغولی‌های دانشمندان این حوزه از علم بوده است، به طوری که در سراسر قرن بیستم، آنها سعی در تدوین یک روش مطلوب برای بررسی رسانه‌ها، محتوا و نقش آنها در جامعه داشته‌اند. به طور کلی، می‌توان گفت هر چه فناوری‌های ارتباطی پیشرفت کرده و توسعه یافته‌اند روش‌های تجزیه و تحلیل محتوای پیام‌های رسانه‌ای نیز تکامل بیشتری پیدا کرده‌اند. از طرفی بعد ارزشی تأثیرات آنها نیز متحول شده است، به طوری که دیگر به تأثیرات صرفاً رسانه‌ای با دیدة تردید نگریسته می‌شود و دیدگاه‌های انتقادی در مورد نقش رسانه‌ها و تأثیر اجتماعی آنها در حال گسترش است. در این مقاله ابتدا سعی می‌شود تحول روش‌شناسی تحقیقی بررسی شود و سپس تغییرهای متنوع در دیدگاه‌های ارزشی نسبت به نقش و تأثیر رسانه‌ها مطالعه گردد.

فن‌آوریهای ارتباطی برهمکنشی که به تازگی ظهور یافته‌اند، درمقایسه با شکلهای قدیمی رسانه‌های گروهی، جدید و از آنها متمایز هستند. با دیجیتالی شدن و ادغام رسانه‌های گروهی قدیمی مانند مطبوعات (متون)، رسانه‌های صوتی و تصویری، فیلم و آثار گرافیکی، شکلی کاملا جدید و به عبارتی تحول یافته از رسانه‌ها به وجود آمده است. به این ترتیب بهتر است در ترکیب جدید رسانه‌ها به جای عبارت «رسانه‌های گروهی» از عبارت «رسانه‌های چند منظوره» استفاده کنیم. فن‌آوریهای ارتباطی جدید همچون «سی‌دی‌رام»،«سی‌دی‌آی»،«اینترنت»و«شبکه گسترده جهانی» از طریق ارتباطات برهمکنشی، کاربر را قادر می‌سازد تا خیلی سریع و بدون هیچ مشکلی به اطلاعات دست پیدا کند. برای مطالعه رسانه‌های گروهی همچون کتابهای طنز، رادیو، تلویزیون و فیلم از روشهای پژوهشی و نظریه‌های «مبتنی بر تاثیرات» استفاده می‌شود؛اما با این روشها نمی‌توان استفاده‌هایی را که کاربر از فن‌آوریهای جدید می‌کند به‌طور دقیق پیش‌بینی کرد. در این مقاله برخی از مشکلاتی که به هنگام به کارگیری روشهای قدیم در رویارویی با فن‌آوریهای برهمکنشی پیش می‌آید، روشن و همچنین نظریات و روشهای مختلفی ارائه شده است که به کمک آنها می‌توان واکنش و برهمکنش مصرف کننده(کاربر) را دربرابر رسانه‌های نوین تشخیص داد. دراین مقاله برخی پیشنهادها برای انجام پژوهشهای آینده آمده است.

"رسانه‌ها به دلیل قدرت بسیار در جذب مخاطب انبوه و توانایی در شکل بخشیدن به افکار عمومی، نقش اساسی در بحران‌ها و برخوردهای نظامی، سیاسی و اجتماعی ایفا می‌کنند. نقش دوگانه رسانه‌ها در بحران‌سازی و بحران‌زدایی، دست‌کم بر صاحب‌نظران این عرصه، واقعیتی آشکار است. در دنیای امروز، رسانه‌ها بخش وسیعی از ماهیت افکار عمومی را شکل می‌دهند و بر کنش و واکنش ملت‌ها، در عرصه ملی و جهانی تأثیرات شگرفی می‌گذارند. حضور و عمل رسانه‌ها، گاه در جهت ایجاد زمینه مناسب برای بروز یک جریان نظامی، سیاسی و اجتماعی و یا پشتیبانی از آن جلوه‌گر می‌شود، مانند حضور آمریکا و متحدان او در عراق و گاه در جهت تضعیف، حذف و یا انحراف یک بحران ملی یا جهانی. در حوادث «یازده سپتامبر» و پس از آن و همچنین در زمان اشغال عراق از سوی امریکا و متحدانش، رسانه‌هایی کوشیدند مخاطبان را متقاعد کنند که هجوم نظامی و اشغال کشوری مانند عراق، کشته شدن بسیاری از نیروهای نظامی و شهروندان بی‌گناه عراقی، تخریب شهرها و... در جهت حاکمیت دموکراسی صورت می‌گیرد و هزینه‌ای است که مردم باید برای برقراری امنیت و صلح جهانی بپردازند. بالانتین «Ballantine» می‌گوید «تأثیر رسانه‌ها بر تصمیم‌گیری‌های سیاسی و واکنش‌های مخاطبان، به طور فزاینده‌ای مورد توجه بازیگران مختلف قرار می‌گیرد، بدین خاطر که توانایی رسانه‌ها در جذب مخاطبان انبوه و مشارکت در فرایند شکل‌دهی افکار عمومی، قدرت قابل ملاحظه‌ای برای مداخله در بحران‌ها و کشمکش‌ها به آنها می‌بخشد. با این حال و با وجود گسترش اهمیت ارتباطات، تنها معدودی از حکومت‌ها می‌توانند به ارتباط موفق در دوره بحران افتخار و مباهات کنند زیرا معمولاً در تجزیه و تحلیل عواملی چون اداراک شهروندان از بحران، تحلیل علمی بحران، نحوه عمل سایر گروه‌ها و طبیعت متغیر و تضادهای بین این عوامل شکست می‌خورند. رقابت رسانه‌ای و یا بهتر بگوییم جنگ رسانه‌ای که در بسیاری از مواقع در ایجاد و یا کنترل بحران‌ها تبلور می‌یابد دیری است که آغاز شده است و آنان که بتوانند در کشاکش این نبرد، علمی‌تر، عمیق‌تر و هوشمندانه‌تر عمل کنند پیروز میدان خواهند بود. قدر مسلم، پیروزی یا شکست در این عرصه، صرفاً در حد یک هماوردی صنفی محدود نمی‌ماند و قابل تسری به فرهنگی خواهد بود که پشتیبانی کننده رسانه است. به عبارت دیگر، پیروزی یک رسانه، پیروزی فرهنگ متصل به آن و شکست رسانه نیز شکست آن فرهنگ تلقی خواهد شد. چه شاید هیچ رسانه‌ای را نتوان یافت که مستظهر به جهان‌بینی و مبانی فکری خاصی نباشد. به تعبیر دیگر، هر رسانه، ایدئولوژی خاصی را یدک می‌کشد که می‌تواند معرف هویت فرهنگی و حتی شگردهای حرفه‌ای آن باشد. این شماره از فصلنامه پژوهش و سنجش با پرداختن به مقوله «رسانه و بحران» می‌کوشد با تبیین نقش و ظرفیت‌های رسانه در کنترل و هدایت بحران‌ها و با مرور برخی سوابق رسانه‌های مختلف در این خصوص، به ایجاد و گسترش ادبیاتی علمی در این حوزه کمک کند. "

عدم رضایت بینندگان برنامه های تلویزیونی از کیفیت تصویر موضوعی است که منجر به کاهش توانائی این رسانه در جذب و حفظ مخاطبان خود می شود . لذا برای جلوگیری از مخدوش شدن کیفیت تصویر در مسیر انتقال آن از استدیوی پخش به مصرف کننده ( مخاطب ) باید در ابتدا عوامل ایجاد کننده از استودیوی پخش به مصرف کننده ( مخاطب) باید در ابتدا عوامل ایجاد کننده خرابی را مورد شناسایی قرار داد و سپس برای کنترل و نظارت دائم بر آنها از فناوری مدد گرفت . در این مقاله سعی شده است موضوع های کاملا فنی در این زمینه به زبانی تا حد امکان ساده وغیر فنی مورد بررسی قرار گیرند.

پژوهش تخصصی و حرفه‌ای در «تولیدات» سازمانهای معتبر رادیو و تلویزیون، در بستر فرآیندی ویژه و متشکل از زیر مجموعه‌های بسیار حرکت می‌کند که از طراحی ایده تا تولید و پخش برنامه را در برمی‌گیرد واز نتایج آن برای بالابردن کیفیت تولید، تعیین و جهت دهی به سیاستهای رسانه‌ای، تصمیم‌گیری برای پخش، شناسایی دقیق مخاطب، اتخاذ سیاستهای فن‌آوری و نظایر آن استفاده می‌شود و به فراخور حیطه‌ها و هدفهای مختلف خود، از روشهای مختلف پژوهشی، اعم از پیمایشی، آزمایشگاهی، نیمه آزمایشگاهی، اسنادی و نظایر آن بهره می‌گیرد.

نویسنده درصدد معرفی آرای راجر فاولر است که گفتمان را به منزله محصول و رویدادی اجتماعی در روزنامه‌نگاری مطرح می‌کند. به‌نظر او، فاولر، باتکیه بر تحلیل گفتمان انتقادی، به خوبی به یکی از پنهان‌ترین جوانب مدیریت رسانه، یعنی به نقش زبان رسانه‌ای در ایجاد مفاهیم و شکل دهی به آن مفاهیم اشاره می‌کند که عمدتا با تمرکز برسرمقاله‌ها صورت می‌گیرد.

"عصر حاضر را عصر «انفجار اطلاعات و ارتباطات» نامیده‌‌اند. پیدایش ابزارها و فناوری‌های پیشرفته، بویژه رایانه‌های هوشمند، تغییرات جدی و بنیادی در شاخه‌های گوناگون دانش و کیفیت مطالعه و تحقیق در هر یک از آنها پدید آورده و به این ترتیب، امروزه دانش و دانشگاه به درون هر خانه‌ای راه یافته و روش‌های تحقیق را دچار تحولات اساسی کرده است. از مطالعه سیر تکامل کشورهای پیشرفته در می‌یابیم آن دسته از جوامعی که ابتدا زمینه و بستر لازم را برای تحقیق و پژوهش مهیا ساخته و آن را خمیرمایة طرح‌های خود قرار داده‌اند، مدارج ترقی و بالندگی را هر چه مطلو‌ب‌تر و در زمانی کوتاه‌تر پیموده‌اند. فصلنامه پژوهش و سنجش نیز طی سال‌ها فعالیت خود، همواره کوشیده است با طرح موضوعات موردنیاز رسانه ملی و درج مقالات علمی و پژوهشی، به بومی‌سازی در این حوزه کمک کند. طبق سیاست فصلنامه، سه شماره بهار، تابستان و پاییز هر سال، به موضوع ویژه‌ای اختصاص دارد و شمارة زمستان در قالب «جُنگ» ارائه می‌شود که مجموعه‌ای از مقالات مربوط به موضوعات مختلف در حوزة رسانه‌هاست. بر همین اساس در سال 85، شماره بهار و تابستان با موضوع «رسانه و موسیقی»، شماره پاییز، با موضوع «رسانه و زبان فارسی» و شماره حاضر، در قالب «جُنگ» ارائه شده است. همچنین به اطلاع همکاران، استادان، مدیران، دانشجویان و کلیه خوانندگان می‌رساند فصلنامه پژوهش و سنجش از شماره حاضر افتخار دارد از دیدگاه‌ها و اندیشه‌های استادان بزرگوار آقایان جناب آقای دکتر کاظم معتمدنژاد (عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی)، جناب آقای دکتر علی‌اکبر فرهنگی (عضو هیئت علمی دانشگاه تهران)، جناب آقای دکتر علی رضائیان (عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی)، جناب آقای دکتر مهدی محسنیان‌راد (عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی) به عنوان هیئت تحریریه فصلنامه بهره‌مند گردد. ضمن تشکر از پذیرش این همکاری امید است فصلنامه بیش از پیش برغنای علمی و پژوهشی خود بیفزاید و پاسخگوی نیازهای گوناگون مخاطبان و خوانندگان فهیم و علاقه‌مند خود باشد. "

در سال های اخیر، به واسطه تحولات فراوان در حوزه تولید و نمایش فیلم در ایران، گرایش به وجوه هنری و متفاوت در گونه های مختلف فیلم سازی، منجر به تشکیل گروه سینمایی هنر و تجربه شد. این گروه با حمایت های دولتی توانست در مدت زمانی کوتاه، خود را در میان سینماگران و مخاطبان، به عنوان پایگاهی فرهنگی برای تولید فیلم هنری، مطرح کند. مشابه چنین فرایندی را می توان در تجربه تاریخی سینمای فرانسه در دهه شصت میلادی مشاهده کرد. این پژوهش می کوشد با بهره گیری از آرای پیر بوردیو، جامعه شناس فرانسوی، به ویژه نظریه میدان وی و مفاهیم پیرامونی آن، جایگاه فرهنگی گروه سینمایی هنر و تجربه در سینمای ایران را تحلیل کند. همچنین نشان دهد که سینمای هنر و تجربه، به منزله مجرایی برای سینمای هنری و تجربی، چگونه تلاش می کند در میدان قدرت سینمای ایران، برای خود زیرمیدانی با ویژگی خودمختاری تعریف کند و در این زمینه، تا چه حد موفق بوده است.

تنوع نیروی انسانی امروزه به عنوان یکی از پدیده های مهم در عرصه مدیریت شناخته می شود. و بسیاری از سازمان ها درصدد هستند تا با مدیریت صحیح درتنوع از مزایای مثبت آن بهره گرفته و ضمن افزایش اثربخشی و کارایی سازمان، عدالت اجتماعی در سازمان را نیز گسترش دهند. با این حال به برخی از سازمان های رسانه ای از جمله سازمان صدا وسیما با کاستی ها و انتقاداتی مواجه اند. ابتدا این سوال مطرح است که چهارچوب مدیریت تنوع در این سازمان ها چگونه است؟ بر همین اساس در این مقاله، با استفاده از مرور نظری انجام شده و بررسی تحقیقات پیشین و مدل های مرتبط مدیریت تنوع، چهارچوبی برای مدیریت تنوع در سازمان صدا وسیما پیشنهاد شده است. این چهارچوب مشتمل بر فرهنگ سازمانی تیمی به عنوان پشتیبان تنوع، اصول چهارگانه مدیریت تنوع، ابعاد تنوع، استراتژی مدیریت تنوع فعال، مؤلفه های چهارگانه مدیریت تنوع و پیامدهای آن است. این چهارچوب مسیری را عینیت می بخشد که می توان بواسطه آن نسبت به برنامه ریزی برای مدیریت تنوع فعال و مؤثر در سازمان صدا وسیما اقدام کرد.

فعالیت مؤثر سازمان صدا و سیما در اینترنت، مستلزم شناسایی عناصر آینده مرتبط با فضای مجازی است. در این پژوهش، از روش «پویش محیط» بهره گرفته ایم تا در مسیر این شناخت قرار گیریم. هدف تحقیق، شناسایی عوامل کلیدی در محیط رقابت، نیروهای پیش ران در محیط خارجی، پیش مشخص ها و عناصر روندگونه و عدم قطعیت هاست. برای انجام پویش محیط، دو مدل «پِست» برای تحلیل محیط دور و مدل «پورتر»، برای تحلیل محیط رقابت، استفاده شده است. این عوامل، با نظرات خبرگان، شامل: مدیران سازمان صدا و سیما و کارشناسان حوزه های مرتبط- براساس دو معیار اهمیت و عدم قطعیت- امتیازدهی شدند. مرور منابع نظری و تجربی داخلی و خارجی، مطالعات مرتبط پیشین و برگزاری جلسات هم ا ندیشی بین پژوهشگران- با بهره گیری از الگوهای پویش محیط- منجر به شناسایی ۵۹ عامل شد. با رتبه بندی عوامل، مهم ترین روندها و عناصر نسبتاً پیش مشخص آینده مؤثر بر فعالیت سازمان صدا و سیما و عدم قطعیت های اصلی در افق ایران ۱۴۰۴ مشخص شدند. در موضوعاتی از جمله: برخورداری از نیروی انسانی کارآمد و توانمند، جایگاه کسب وکارهای مبتنی بر فاوا در اقتصاد ایران و... روندها معرفی شدند. در میان عدم قطعیت های کلیدی، از 10 مورد اول، 6 مورد در محیط دور و 4 مورد در میان عوامل محیط رقابت تعریف شده اند که نشان دهنده آینده ای پیچیده و رقابتی است و امکان کنترل کامل آن وجود ندارد. در نهایت، لازم است سازمان صدا و سیما آمادگی برای رویارویی با آینده را کسب کند، در همین راستا پیشنهادهایی در این پژوهش، مطرح شده است .