مطالعات میان رشته ای ارتباطات و رسانه

فعالیت مؤثر سازمان صدا و سیما در اینترنت، مستلزم شناسایی عناصر آینده مرتبط با فضای مجازی است. در این پژوهش، از روش «پویش محیط» بهره گرفته ایم تا در مسیر این شناخت قرار گیریم. هدف تحقیق، شناسایی عوامل کلیدی در محیط رقابت، نیروهای پیش ران در محیط خارجی، پیش مشخص ها و عناصر روندگونه و عدم قطعیت هاست. برای انجام پویش محیط، دو مدل «پِست» برای تحلیل محیط دور و مدل «پورتر»، برای تحلیل محیط رقابت، استفاده شده است. این عوامل، با نظرات خبرگان، شامل: مدیران سازمان صدا و سیما و کارشناسان حوزه های مرتبط- براساس دو معیار اهمیت و عدم قطعیت- امتیازدهی شدند. مرور منابع نظری و تجربی داخلی و خارجی، مطالعات مرتبط پیشین و برگزاری جلسات هم ا ندیشی بین پژوهشگران- با بهره گیری از الگوهای پویش محیط- منجر به شناسایی ۵۹ عامل شد. با رتبه بندی عوامل، مهم ترین روندها و عناصر نسبتاً پیش مشخص آینده مؤثر بر فعالیت سازمان صدا و سیما و عدم قطعیت های اصلی در افق ایران ۱۴۰۴ مشخص شدند. در موضوعاتی از جمله: برخورداری از نیروی انسانی کارآمد و توانمند، جایگاه کسب وکارهای مبتنی بر فاوا در اقتصاد ایران و... روندها معرفی شدند. در میان عدم قطعیت های کلیدی، از 10 مورد اول، 6 مورد در محیط دور و 4 مورد در میان عوامل محیط رقابت تعریف شده اند که نشان دهنده آینده ای پیچیده و رقابتی است و امکان کنترل کامل آن وجود ندارد. در نهایت، لازم است سازمان صدا و سیما آمادگی برای رویارویی با آینده را کسب کند، در همین راستا پیشنهادهایی در این پژوهش، مطرح شده است .

احساس امنیت، یکی از مولفه های کیفیت زندگی است که نبود آن، به بروز آسیب های اجتماعی منجر می شود. از آنجا که رسانه ها، به ویژه تلویزیون، نقشی مهم در ایجاد احساس امنیت دارند، این پژوهش، درصدد واکاوی تأثیر برنامه های سیمای ایلام بر احساس امنیت اجتماعی مخاطبان جوان است. این پژوهش، به روش کیفی، انجام گرفته و جامعه آماری آن را کارشناسان حوزه های رسانه و مسائل اجتماعی شهر ایلام تشکیل می دهند. از این میان، 30 نفر به روش نمونه گیری هدفمندِ اطلاعات محور، انتخاب شدند. پس از جمع آوری داده ها، با استفاده از روش تحلیل مضمون و بهره گیری از نرم افزار MAXQDA ، مدل مفهومی تحقیق توسط نرم افزار Smart PLS استخراج شد. یافته های تحقیق نشان می دهد در مضامین استخراج شده، مضمون فراگیر، «افزایش احساس امنیت اجتماعی جوانان» است. در نتیجه گیری، راهکارهای مناسب به منظور افزایش نقش برنامه ها در احساس امنیت اجتماعی جوانان در مقاله بیان شده است، که در این میان نقش برنامه های  نمایشی، طنز و سرگرمی و آموزشی  بیشتر است .

این پژوهش، درصدد شناسایی عوامل مؤثر در بروز پدیده وارونگی افکار عمومی است. روش تحقیق، کیفی و از نوع پدیدارشناسی بوده و در این راستا، با 21 تن از کارشناسان و صاحبنظران علوم ارتباطات، رسانه ، جامعه شناسی و روان شناسی، مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته انجام شده است. روش نمونه گیری نیز، هدفمند وابسته به معیار است. یافته های تحقیق نشان می دهد، وارونگی افکار عمومی- به عنوان پدیده ای چندبُعدی و موضوعی میان رشته ای- مسئله ای فرایندی و از جنس واکنش هاست که عواملی نظیر: ضعف عملکرد نظام اطلاع رسانی و رویکرد سنتی و انفعالیِ رسانه های رسمی، وجود شکاف در اجتماع و بی اعتنایی به نیازهای واقعی مردم، عدم توجه به ظرفیت های اقناعی و... از مهمترین عوامل مؤثر در بروز آن هستند. همچنین لازم است مسائلی مانند: جلب اعتماد عمومی و مراقبت دائمی از آن، اولویت بخشی به مخاطب در فرایند ارتباطی، توجه ویژه به مقوله اقناع در فرایند مدیریت پیام و... برای جلوگیری از بروز پدیده وارونگی افکار عمومی در دستور کار قرار گیرد.

این پژوهش، مطالعه ای میان رشته ای درمورد تأثیرات «انسان شناسی فلسفی» بر «نظریه پردازی ارتباطات و سیاست گذاری رسانه ای» است و درصدد بررسی این مسئله است که پارادایم- شیفت در اندیشه انسان شناسی، چگونه دانش ارتباطات را دستخوش دگرگونی کرده است. برای رسیدن به این هدف، با استفاده از روش تحقیق کتابخانه ای و فوکوس گروپ، نمودهای گفتمانِ دو رویکرد کلانِ انسان شناسیِ فلسفی (ذات گرایی و نامینالیسم)، در نظریات ارتباطی و سیاست گذاری رسانه ای را استخراج کردیم. یافته های این تحقیق، ما را به شناختی جدید از دانش رسانه ای می رساند که می توان آن را تحت تأثیر نوع انسان شناسی، به دو بخشِ «نظریه های ارتباطی ذات گرا» و «نظریه های ارتباطی نامینالیستی» تقسیم کرد. همچنین، نشانگر این واقعیت است که تکنولوژی و دانش رسانه ای در درون بافتار فکری انسان شناسی قرار دارد و از سوی آن احاطه شده است. به علاوه، نتایج به دست آمده، ما را به این شناخت می رساند که چگونه گفتمان های مسلط انسان شناسی، پیش فرض هایی تولید کرده اند که در نظریه پردازی و سیاست گذاری رسانه ای، تأثیراتی عمیق گذاشته است، حال آن که منشأ این پیش فرض ها تاکنون برای ما نامرئی بوده است.

استفاده از ژانر مستند، راهبردی اساسی در جذب مخاطب و تبیین گفتمان انقلاب اسلامی است. هدف این پژوهش، شناسایی مزیت های رقابتی شبکه افق در حوزه فیلم مستند است. این تحقیقِ کیفی با روش مصاحبه عمیق انجام شده است. روش نمونه گیری، هدفمند و جامعه آماری تحقیق را سه گروهِ: اساتید دانشگاهیِ حوزه مستند و رسانه، مستندسازان و مدیران شبکه افق تشکیل می دهند. حجم نمونه، براساس قاعده اشباع در تحقیق، 12 نفر بوده است. دسته بندی مفاهیم به دست آمده درخصوص مزیت های رقابتی این شبکه، در سه گروه اصلیِ: اعتبار رسانه ای، تمایز ساختاری و ارتباطات سازمانی، از جمله یافته های این پژوهش است. ارتباط دوسویه تأثیرگذار با مؤسسات برون سازمانی، سهولت جذب منابع مادی و محتوایی، وجود ساختار، کنداکتور و کارگروه ویژه مستند  از جمله مزیت های رقابتی این شبکه است.

روایتگری صوتی، بیان روایت با استفاده از نشانه های غیر زبانی اصوات بوده و عنصری است که به نمایش رادیویی، جان می بخشد. هدف این پژوهش، درک چیستی روایتگری صوتی و چگونگی کاربرد آن در نمایش رادیویی است. روایتگری صوتی، به دلیل نزدیکی بیشتر به فرمِ بیانگر، از جهتی، موجب ارتقای سطح هنری آثار نمایشی و از جهت دیگر، موجب جهانی تر شدن آن می شود. در پژوهش حاضر، به روش نشانه شناسی و با بهره گیری از الگوی سفر قهرمان کریستوفر وگلر، پنج قطعه نمایشی «زندگی... و دیگر هیچ»، «فردای زمین»، «افسانه ایرج»، «آکوا آلتا» و «مرثیه»، تحلیل شده اند. این پژوهش، با دسته بندی رمزگان های موسیقی، افکت، سکوت، تدوین و حالاتِ ادای کلمات در نمایش های مذکور، به بررسی دلالت هر دال صوتی و رابطه همنشینی دال ها پرداخته است. یافته های تحقیق، حاکی از آن است که سامان دادن یک روایت کامل (بر مبنای الگوی روایی وگلر) بدون استفاده از کلام و تنها با روایتگری صوتی، امکان پذیر است. تدوین صدا در نمایش رادیویی می تواند کارکردهای روایی متعددی از جمله: فلش فوروارد، تغییر وضعیت و گذر زمان، داشته باشد. همچنین، موسیقی می تواند کارکردهایی روایی، نظیر: کنترل ریتم روایت، فضاسازی و شخصیت پردازی داشته باشد. از سکوت، می توان برای ایجاد تعلیق، کنترل ریتم ماجرا و پیش آماده سازی در یک نمایش رادیویی بهره برد. حالت هایی که هنگام ادای کلام بروز می کنند نیز، می توانند برای نمایش تحول شخصیت، پیشبرد ماجرا و تغییر زمان به کار روند. همچنین افکت، کارکردهایی روایی، مانند نمایش کنش ها در نمایش رادیویی دارد.