اخلاق اسلامی

فضیلت از مهم ترین مفاهیم اخلاقی و معدود واژه هایی است که محمول گزاره های اخلاقی قرار می گیرند. ارسطو فضایل را با توجه به هدف آنها به دو دسته اخلاقی و عقلانی تقسیم کرد و فضایل عقلانی را ویژگی های پایدار نفس که با هدف شناخت حقیقت (درستی) به کار گرفته شوند، دانست. در رویکرد معرفت شناسی فضیلت محور که در چند دهه اخیر رواج یافته، بر ارزش معرفتی فضایل عقلانی و نقش آنها در صدق باورها تأکید شده است. البته در گونه های مختلف این رویکرد، تلقی یکسانی از این فضایل وجود ندارد. سوسا آنها را از سنخ قوا و استعدادهای معرفتی می داند؛ اما زگزبسکی آنها را از سنخ ویژگی های رفتاری و خصائص شخصیتی و همچنین جزء فضایل اخلاقی و زیرشاخه ای از آنها می داند و هرچند نگاه ارسطویی به فضایل عقلانی را برمی گزیند، تفکیک بین فضایل عقلانی و اخلاقی را برنمی تابد. در این نوشتار برآنیم تا ضمن بررسی رویکردهای گوناگون به فضایل عقلانی با تأکید بر دیدگاه رابطه آنها را با فضایل اخلاقی بررسی کنیم.

۶۴۴.

بررسی رابطه تئوریکِ اخلاق اسلامی و رفتار فرانقش سازمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد امینی فتاح شریف زاده

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال هفتم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۲۵

کلید واژه ها: رفتار شهروندی سازمانی اخلاق اسلامی سازمان رفتار فرانقش

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۰۷ تعداد دانلود : ۶۲۶

در محیط های رقابتی امروزی، توسعه رفتارهای فرانقش در میان کارکنان از عوامل کلیدی برای ارتقای عملکرد سازمانی به شمار می رود. از سوی دیگر، مسئولیت اجتماعی سازمان ها، توجه به اخلاق را ضروری ساخته است. شباهت ها و اشتراکات رفتاری و مصداقی این دو مقوله، بررسی رابطه تئوریک اخلاق اسلامی و رفتارهای فرانقش را به مسئله اصلی این پژوهش تبدیل کرده و این پژوهش درصدد است تا ضمن رجوع به بُن مایه های دینی، به مقایسه دو مقوله «اخلاق» و «رفتار فرانقش» بپردازد. پژوهش حاضر از نظر هدف، روش و ماهیتِ داده ها به ترتیب، کاربردی، اسنادی و کیفی است. نتایج پژوهش بیانگر برتری اخلاق بر رفتار فرانقش از ابعاد مختلف است؛ ازجمله: مطلق و جهان گیر بودن، استمرار داشتن، داشتن مبانی حقیقی و متعالی، پشتیبانی دین و مذهب، منشأ و ریشه های عالی، اختیاری بودن، هدف متعالی و محدود نشدن به برخی از رفتارهای معین. برپایه این نتایج مدیران می توانند با ترویج اخلاق اسلامی در میان کارکنان، رفتارهای فرانقش را با ماهیتی متعالی و به گونه پایدارتر توسعه دهند.

۶۴۵.

اهداف تربیت عرفانی در نگاه مولانا با تأکید بر انسانشناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رضاعلی نوروزی محمدرضا نصر اصفهانی فاطمه داوری دولت آبادی

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و دوم دوره جدید تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۳

کلید واژه ها: مولانا و انسان شناسی تربیت عرفانی از نظر مولانا اهداف تربیتی و نگاه عارفان به آن

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۱۲ تعداد دانلود : ۸۰۶

تربیت عرفانی یکی از ساحتهای تربیتی معنوی است که در آموزه های عارفان اهل طریقت و سیر و سلوک ریشه دارد. هدف از نگارش این مقاله، استنتاج اهداف تربیت عرفانی مولانا شاعر و عارف بزرگ قرن هفتم هجری از آرای انسانشناسانة اوست که در آثارش نمودار است. این پژوهش با روش توصیفی استنتاجی نگارش یافته است. بر اساس یافته های این پژوهش، هدف نهایی مولانا در تربیت آدمی، فنا و بقای بالله دانسته شده و سایر اهداف که در حکم اهداف واسطه ای در تربیت عرفانی است، در راستای تحقق آن وضع گشته است که اهدافی مانند رسیدن به تغییر خویشتن، دریافت بارقه های حق، رسیدن به معرفت شهودی، عشق، موت اختیاری و... در زمرة این اهداف قرار می گیرد که هر یک از آنها در رسیدن انسان به هدف اصلی او در تربیت عرفانی از نگاه مولانا یعنی همان فنا و بقای بالله نقش مهمی بر عهده دارد.

۶۴۶.

اخلاق رسانه در حوزه خبر و اطلاع رسانی با تأکید بر آموزه های دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: میثم قاسمی

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال هفتم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۴

کلید واژه ها: رسانه خبر اخلاق رسانه در حوزه خبر و اطلاع رسانی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق حرفه ای اخلاق رسانه ای

تعداد بازدید : ۱۹۷۹ تعداد دانلود : ۱۰۲۵

رسانة خبری، مرجعی اجتماعی برای تأمین نیازهای اطلاعاتی جامعه بشری و دارای نقشی بی بدیل است که کلیه نهادهای اجتماعی زندگی، مثل نهادهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی یک جامعه مستقیم و غیرمستقیم از آن متأثر خواهند بود. ازاین رو تحلیل خبر و اطلاع رسانی رسانه ای، از منظر اخلاقی حائز اهمیت بسیاری است و بی توجهی به رویکردهای اخلاقی در این حوزه به انحراف جامعه هدف در بیشتر نهادهای اجتماعی آن می انجامد. ما در این مقاله، اصول و کدهای اخلاقی را با محوریت مراحل کنشگری حرفه ای رسانه خبری، سامان دهی می کنیم و برخی از اصول و کدهای اخلاق رسانه خبری را برمی شمریم.

۶۴۷.

نسبت حسن و قبح عقلی و شرعی در ذبح اسماعیل(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی برخورداری

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال هفتم بهار ۱۳۹۳ شماره ۲۳

کلید واژه ها: دین اخلاق نظریه امر الهی تعارض اخلاقی حسن و قبح شرعی و عقلی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۸۰۹ تعداد دانلود : ۸۳۱

در این پژوهش به کمک صورت بندی تعارض بین عقل و دین، محل تعارض تنقیح می شود. سپس با تبیین رویکردهای حسن و قبح عقلی و شرعی (نظریه امر الهی)، نسبت آنها در فرمان ذبح اسماعیل بررسی می شود. بنابر نظریه امر الهی، معرفت اخلاقی وابستگی حداکثری به دین دارد. وقتی این مبنا را بر ماجرای قربانی کردن اسماعیل(ع) تطبیق دهیم، دچار تزاحمات اخلاقی می شویم که ناشی از تحکم و قرائت حداکثری از نظریه امر الهی است. پس به ناچار یا باید اخلاق را تعطیل کنیم یا از نظریه امر الهی، قرائت معتدل تری ارائه دهیم تا با اخلاق سازگار شود. هر کدام از این روش ها توفیق اندکی در حل تعارض بین دین و اخلاق پیدا می کنند؛ اما روش پایانی از همه موفق تر به نظر می رسد.

۶۴۸.

اهمیت و جایگاه عشق بین همسران در سبک زندگی اسلامی- قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین هوشنگی محمدهادی امین ناجی محمدصادق جمشیدی راد محبوبه موسایی پور

منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۴)

کلید واژه ها: خانواده عشق قرآن کریم همسران زندگی زناشویی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق خانواده

تعداد بازدید : ۲۷۱۳ تعداد دانلود : ۱۲۰۸

در دهکده جهانی معاصر، سبک ها و شیوه های متعددی برای زندگی همسران مطابق با ادیان، علوم، سلایق، آداب، رسوم و فرهنگ های مختلف در جوامع وجود دارد؛ مسلماً دین مبین اسلام به عنوان یک دین پیشرو و به عنوان کامل ترین آنها، الگو و سبک خاص و ویژه ای برای همسران در همه حوزه ها از جمله حوزه عاطفی دارد که باید مورد توجه و تبیین دقیق قرار گیرد تا جوانان، خانواده ها و در یک کلام اجتماع اسلامی با آن، به عنوان بهترین الگوی عشق ورزی آشنا شده، به ارزش های اصیل دین خود نزدیک و آن را در زندگی خود عینیت بخشند. بر این اساس و به منظور تقویت و حفظ کیان خانواده و نجات زندگی زناشویی انسان ها به عنوان یکی از مهم ترین معضلات و مسائل اجتماعی، در مقاله حاضر به تبیین اهمیت و جایگاه عشق به عنوان یک فضیلت اخلاقی- قرآنی در حوزه عاطفی سبک زندگی همسران با روش توصیفی تحلیلی پرداخته و به این نتیجه رسیده ایم که در میان الگوهای متعدد عشق ورزی، آنچه آموزه های قرآن و دیگر متون اسلامی- اخلاقی بر آن تاکید دارند، عشق و محبت بر اساس ویژگی های شخصیتی، معنوی و روحانی همسر است که نه تنها داشته های ظاهری و جسمانی را نفی نمی کند، بلکه آن ها را تحت تأثیر قرار داده، دلنشین تر و جذاب تر کرده و می تواند در مسیر کمال، انسان را به سوی عشق الهی رهنمون سازد.

۶۴۹.

تعلیم و تربیت مبتنی بر فطرت (تربیت فطرت گرا) با تاکید بر دیدگاه آیت الله شاه آبادی: مدل سازی فطرت با هرم سه وجهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مجتبی همتی فر ابوالفضل غفاری

منبع: فلسفه و کلام سال چهل و ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۹۳

کلید واژه ها: فطرت آیت الله محمدعلی شاه آبادی الگوی ساختار روانی تربیت فطرت گرا

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۶۱۱ تعداد دانلود : ۱۴۰۶

«فطرت» به عنوان یکی از بنیادی ترین مباحث انسان شناسی اسلامی و نظام تربیتی اسلامی، همواره مورد توجه اندیشمندان، فیلسوفان و مربیان مسلمان قرار داشته است. با این همه، با توجه به تفاوت منظر و موضعی که هر اندیشمند اتخاذ نموده، تفاسیر متنوع و تا حدی متفاوت از فطرت ارائه شده است؛ لذا تعریف، قلمرو و انواعی که برای فطرت در نظر گرفته می شود، تأثیر مستقیمی در الگوی ارائه شده در مورد ساختار روانی انسان از منظر اسلام خواهد داشت. آیت الله شاه آبادی از جمله برجسته ترین اندیشمندان معاصری است که بحث فطرت را مورد کنکاش قرار داده و بر اساس آن تلاش نموده است تا برای بسیاری از مباحث عمده اسلام، بنیانی نوین برپا نماید و از همین رو «فیلسوف فطرت» لقب گرفته است. این مقاله با پذیرفتن این مفروضه که «فطرت» به عنوان تقریر دینی از سرشت مشترک انسان، می تواند در تعریف، قلمرو، اهداف و ارکان و مبانی، اصول و روش های تعلیم و تربیت اسلامی نقش عمده ای ایفا نماید، بر آن است تا با بهره گیری از آرا و تقریر این فیلسوف، مجتهد و عارف معاصر، تصویری از الگوی ساختار روانی انسان بر اساس فطرت ارائه نماید. آیت الله شاه آبادی علاوه بر ویژگی هایی همچون غیر اکتسابی بودن و همگانی بودن فطرت در میان همه انسان ها، به ویژگی هایی چون بالقوه بودن، معصومیت از خطا و ثابت بودن فطرت اشاره می نماید. وی با ذکر جلوه های مختلف فطرت (از جمله فطرت های عالمه، کاشفه، حریت و حب راحت)، «فطرت عاشقه» را هسته اصلی ساختار روانی انسان معرفی می نماید. بر این اساس می توان فطریات انسان را در قالب هرمی سه وجهی (با ابعاد علم، عشق و قدرت) توصیف نمود که که قاعده آن با مرکزیت «خود»، از عشق بهره برده است. همه فطریات (وجوه هرم و یال های آن) ریشه در فطرت عاشقه دارند و «عشق» کلیدواژه انسان خواهد بود.

۶۵۰.

سلامت معنوى از منظر قرآن و صحیفه سجادیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فاطمه سادات بیطرفان فریبرز صدیقى ارفعى

منبع: معرفت سال بیست و سوم دی ۱۳۹۳ شماره ۲۰۵

کلید واژه ها: قرآن سلامت آیات و روایات صحیفه سجادیه سلامت معنوى مؤلفه هاى سلامت معنوى

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۳۶ تعداد دانلود : ۸۴۹

از سال ها پیش، اندیشمندان، به ویژه اندیشمندان مسلمان، به طرح موضوع معنویت در امر مهم سلامت پرداخته اند. امروزه نیز دانشمندان دریافته اند که سلامتى بدون معنویت داراى کمبودى اساسى است. هدف اصلى این پژوهش، شناسایى مؤلفه هاى سلامت معنوى در آموزه هاى دین مبین اسلام است که با روش توصیفى تحلیلى و با مراجعه به دو منبع ارزشمند قرآن کریم و صحیفه سجادیه به استخراج این مؤلفه ها پرداخته مى شود. یافته هاى تحقیق نشان مى دهند که دین مبین اسلام در ارتقاى سلامتى پیروان خود نقش اساسى داشته و رابطه محکمى بین ایمان و سلامت روانى وجود دارد. خاستگاه سلامت معنوى در فرهنگ اسلامى، حقیقت قلب یا همان روح و نفس است که در کنار جسم قرار دارد و در عین حال، داراى شخصیتى مستقل است. مؤلفه هاى سلامت معنوى در قرآن و صحیفه سجادیه نیز عبارتند از مؤلفه هاى معرفتى، هیجانى، عملى و بازدهى.

۶۵۱.

تدوین بسته آموزش اسلامی فرزند مبتنی بر رویکرد علامه طباطبایی(ره) و استاد مطهری(ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نسرین جعفری کادیجانی ولی الله فرزاد حسن احدی محمدباقر کجباف

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و دوم دوره جدید پاییز ۱۳۹۳ شماره ۲۴

کلید واژه ها: تربیت در فلسفه اسلامی انسان کامل و تربیت اخلاقی فرزندپروری در اسلام

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۲۸ تعداد دانلود : ۶۴۳

این پژوهش با هدف تدوین بسته آموزشی تربیت اسلامی فرزندان در دوره اول کودکی (هفت سال اول) با رویکرد علامه طباطباطبایی(ره) و استاد شهید مطهری و اعتباریابی آن به صورت کیفی و با استفاده از روش تحلیل محتوا انجام شد. جامعه آماری شامل تمام آثار این دو استاد است که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند گروه نمونه انتخاب و مبانی و عوامل تربیت با استفاده از روشهای آمار توصیفی استخراج و با استفاده از روشهای تحلیل کیفیی کدبندی، و نمودار طبقه بندی محتوایی تربیت اسلامی تهیه شد؛ سپس به تحلیل محتوای یافته های روانشناسی رشد پرداخته، و ضمن تبیین فرزندپروری، عوامل مؤثر در زمینه پرورش فرزند سالم و کارامد استخراج، و در نهایت بسته آموزشی متناسب با تأکید بر دوره های سنی اسلامی به دوره اول کودکی (هفت سال اول)، و دو دوره آموزشی (عمومی و کودکی اول) تدوین شد. به منظور اعتباریابی بسته آموزشی محقق ساخته با روش نمونه گیری همگن 15 نفر از استادان حوزه روانشناسی و علوم اسلامی به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند و با روش کاپافلیسه، میزان توافق ارزیابان در سطح معنا داری 05/0 P< در دوره های عمومی62/0 و کودکی دوره اول 64/0 محاسبه شد که نشاندهنده توافق مطلوب است.

۶۵۲.

اصول اخلاق حرفه ای در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محسن فرمهینی فراهانی فاطمه اشرفی

منبع: پژوهشنامه علوی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۹

کلید واژه ها: اخلاق نهج البلاغه اخلاق حرفه ای اصول اخلاق حرفه ای

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۸۳۵۶ تعداد دانلود : ۲۳۳۳

یکی از شاخه های دانش اخلاق که به تازگی در ایران جایگاهی پیدا کرده، حوزه اخلاق حرفه ای است که لازم است ازلحاظ معرفتی بیشتر به آن توجه شود. یکی از منابع غنی در اخلاق حرفه ای، آموزه های دین مبین اسلام است. اما شناخت و ترویج اخلاق حرفه ای برمبنای اسلام، بدون تحلیل آموزه های اخلاقی نهج البلاغه امکان پذیر نیست. باتوجه به این مهم، در پژوهش حاضر برآنیم تا با استفاده از روش تحلیل اسنادی، اصول اخلاق حرفه ای را در کتاب ارزشمند نهج البلاغه بررسی کنیم. نتایج نشان می دهد که امام علی (ع) همواره به بحث اخلاقیات و اصول اخلاقی توجه داشته اند و در موارد فراوانی، کارگزاران و یاران خود، به طور اخص و تمامی انسان ها را در طول زمان به رعایت آنها فرمان داده اند. اصول اخلاقی مطرح در نهج البلاغه، مشتمل بر: اصل احترام، اصل آزادی، اصل انصاف، اصل وفای به عهد، اصل امانت، اصل صداقت، اصل مسئولیت پذیری، اصل نقادی و انتقادپذیری، اصل مدارا و سعه صدر، اصل قانون مداری، اصل اعتدال و اصل رازداری است.

۶۵۳.

مدل ارتقای سطح اخلاق ورزشی با رویکرد اخلاق اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی تاج بخش

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال هفتم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۲۵

کلید واژه ها: اخلاق کاربردی ورزش حرفه ای اخلاق ورزشی غفلت زدایی رفتار پهلوانی بصیرت افزایی مرامنامه اخلاقی نظارت و ارزشیابی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۹۶ تعداد دانلود : ۷۰۹

تعارضات اخلاقی در حوزه ورزش و رشد فضایل اخلاقی در محیط های ورزشی مورد کم توجهی قرارگرفته و خود یک مسئله است. با توجه به جایگاهی که مسائل دینی در ترویج اخلاقیات و حتی تأثیرات قابل توجه در موقعیت و کامیابی ورزشی دارد نهادینه سازی شاخص های اخلاقی برگرفته از آموزه های دینی تحت عنوان «مدل ارتقا سطح اخلاق ورزشی با رویکرد اخلاق اسلامی» به عنوان راهبردهای کلان ارتقا سطح اخلاق ورزشی حائز اهمیت است. این طریق می توان گام های عملی برای ارائه تصویری معنادار از ورزش مورد تأکید اسلام و همچنین دستیابی به باشگاه، تیم و ورزشکاران و سازمانی اخلاقی دست یافت.

۶۵۴.

عوامل بازدارنده فساد اداری از نگاه امیر المؤمنین علی علیه السلام(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: علی رضاییان حامد اسدالله زاده

منبع: اسلام و پژوهش های مدیریتی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۹)

کلید واژه ها: حکومت مدیریت نهج البلاغه کارگزار فساد اداری ارزش های اسلامی سیره علوی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۶۸۶ تعداد دانلود : ۸۷۹

نظام اداری هر جامعه، بازوی اجرایی نظام سیاسی محسوب می شود؛ پرداختن به عواملی که موجب بازدارندگی از فساد، در سطوح مختلف نظام اداری می گردد ، می تواند کمک به سزایی به نظام سیاسی داشته باشد. این مقاله، با رویکرد دینی بخصوص سیره رفتاری و گفتاری امیرالمؤمنین علی علیه السلام، و به روش توصیفی و استنباطی و با رعایت اصل احتیاط در پژوهش های دینی، درصدد یافتن عوامل باز دارندگی از فساد در نظام اداری می باشد. با توجه به تعاریف متفاوتی که از فساد اداری صورت گرفته است، به طورکلی فساد را می توان در دو سطح خرد و کلان مورد بررسی قرار داد. با مراجعه به سیره و اقوال علی علیه السلام می توان گفت: ایشان برای اصلاح ساختار اداری حکومت و جلوگیری از فساد، حداقل پنج سطح از عوامل را مورد اهتمام قرار داده اند که عبارتند از: عوامل روانی و رفتاری، عوامل سازمانی، عوامل فرهنگی و اجتماعی، عوامل سیاسی و عوامل اقتصادی.

۶۵۵.

علل و آثار سکوت سازمانی از دیدگاه اسلام(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: محسن منطقی حسین حمزه خانی

منبع: اسلام و پژوهش های مدیریتی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۹)

کلید واژه ها: سکوت خواستن توانستن دانستن سکوت سازمانی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق حرفه ای

تعداد بازدید : ۱۵۷۰ تعداد دانلود : ۶۳۱

مسئله اصلی این پژوهش، یافتن نظر اسلام در مورد ابعاد، علل و آثار سکوت سازمانی می باشد که با روش داده بنیاد انجام گرفته است. «سکوت سازمانی»، از مسائلی است که در موضوعات گوناگون و در سه سطح فردی، گروهی و سازمانی تأثیر گذار می باشد. بررسی سکوت از منظر اسلام، با توجه به مباحث متعدد مطرح در این مورد، می تواند نگاهی جدید به این موضوع باشد. ازاین رو، این تحقیق به تحلیل سکوت سازمانی از منظر اسلام و ارائه مدلی از علل آثار سازمانی آن می پردازد. در همة رفتارهای انسانی، رفتار عاقلانه و دوری از رفتار جاهلانه در اسلام مورد اهمیت و تأکید می باشد. سکوت و اظهار نظر به عنوان یک رفتار انسانی از این امر مستثنی نیست. سکوت و اظهار نظر در این تحقیق، در دو دسته کلی عاقلانه و جاهلانه مورد بررسی قرار می گیرد. عوامل مؤثر به دست آمده در مدل سکوت سازمانی از منظر اسلام، در این تحقیق عبارتند از: دانستن، خواستن و توانستن. سکوت و اظهار نظر عاقلانه و جاهلانه در هر سه سطح فردی، گروهی و سازمانی تأثیرگذار می باشد.

۶۵۶.

وظیفه گرایی اخلاقی کانت در بوته نقد و بررسی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: سید محمد حاجتی شورکی عباس عارفی

منبع: معرفت اخلاقی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۵)

کلید واژه ها: عقل عملی اخلاق کانت امر مطلق وظیفه گرایی اخلاق هنجاری

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۵۸۳ تعداد دانلود : ۲۱۹۳

یکی از مباحث مطرح در فلسفة اخلاق، معیار ارزش گذاری افعال اخلاقی است. کانت، فیسلوف آلمانی، معتقد است تنها فعلی واجد ارزش اخلاقی است که مطابق با تکلیف باشد و فاعل هیچ گونه انگیزه دیگری غیر از عمل به وظیفه نداشته باشد. برای فهم اینکه چه عملی مطابق با وظیفه است، باید به امر مطلق مراجعه کرد. مراد از امر مطلق، که تمام وظایف اخلاقی ما را مشخص می کند، عبارت است از: بنابر آن قاعده ای عمل کنید که بتوانید همزمان اراده کنید که آن قاعده، قانونی جهان شمول گردد. وی امر مطلق را حکم بدیهی عقل عملی می داند. ازآنجاکه این امر مطلق است، احکام به دست آمده از آن نیز مطلق خواهد بود. این پژوهش، با رویکرد نظری و تحلیلی و با هدف معرفی و نقد مکتب اخلاقی کانت تدوین یافته است.

۶۵۷.

معیارهای اخلاق اسلامی در خبرنگاری(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: محمد حاجی اسماعیلی سید حسن اسلامی

منبع: معرفت اخلاقی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۶)

کلید واژه ها: اخلاق حرفه ای حریم خصوصی اخلاق رسانه اخلاق خبرنگاری معیار های اخلاقی رسانه

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۸۰ تعداد دانلود : ۸۲۲

امروزه اخبار به نیازی ضروری برای همه تبدیل شده است. اطلاعات و اخباری که رسانه ها به مردم ارائه می کنند در اندیشه و احساسات و نیز در سبک و شیوة زندگی آنها مؤثر است. خبرنگاران که بدنة اصلی رسانه ها را تشکیل می دهند از میان هزاران رویداد کوچک و بزرگی که هر شبانه روز در سراسر دنیا روی می دهد دست به انتخاب می زنند. آنچه تحت عنوان خبر از رسانه پخش می شود، در اصل حاصل انتخاب ها و تصمیم گیری های آنهاست و ازآنجاکه هر گزینشی نیاز به معیار دارد، نگارنده کوشیده معیارهای اخلاقی را از میان متون دینی اسلامی استخراج کند و به این پرسش اساسی پاسخ دهد که از نظر اسلام، چه کسی و با چه ویژگی های اخلاقی می تواند عهده دار مسئولیت خبرنگاری در جامعة اسلامی باشد و بعد از تصدی این مسئولیت، چه معیارهای اخلاقی را باید رعایت کند. این مطلب ضمن بیان هفت اصل از اصول اخلاق حرفه ای خبرنگاری و پاسخ به برخی مسائل اخلاقی مورد نیاز آنان ارائه شده است.

۶۵۸.

بررسی ابعاد اخلاقی امنیت بین الملل از منظر آیت الله جوادی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نجف لک زایی

منبع: اخلاق وحیانی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۷)

کلید واژه ها: اسلام صلح امنیت امنیت بین الملل امنیت متعالیه امنیت متدانیه

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۶۸ تعداد دانلود : ۶۷۲

پرسش اصلی مقاله این است که ابزارهای اخلاقی اسلام برای تأمین امنیت بین الملل چیست؟ به عبارت دیگر، چگونه می توانیم از وقوع جنگ پیشگیری کنیم و صلح و امنیت را برای مردم جهان به ارمغان آوریم؟ اهمیت گفت وگو درباره این پرسش در وضعیت کنونی، نیاز به توضیح ندارد؛ زیرا بشر امروز از انحطاط امنیتی در جهان رنج می برد. نویسنده سعی کرده با روش استنباطی، پاسخ پرسش مذکور را با بهره گیری از آثار آیت الله جوادی آملی بررسی کند. مدعای مقاله این است که ابزارهای اسلام برای تأمین امنیت بین الملل، از چند جهت، قابل طرح است: اول، به لحاظ سطوح تحلیل که سه سطح: جهان اسلام، ادیان توحیدی و جهانی در آن وجود دارد؛ دوم، از نظر میزان فراگیری که به دو گروه مشترک میان هر سه سطح و اختصاصی هر سطح، قابل تقسیم است. مقاله به هر دو بحث پرداخته است. مبنای مفهومی و نظری مباحث، نظریه توحش طبیعی و تمدن فطری انسان است. بر این اساس، ویژگی های دین اسلام باعث می شود تا مدعی شویم که تنها مبنا و منبع برای تأمین امنیت بین الملل، آموزه های اسلامی، به ویژه آموزه های اخلاقی آن است.

۶۵۹.

بازشناسی مفهوم دینی عقل، مبنایی برای تعلیم و تربیت در اسلام

نویسنده: هادی وحدانی فر

منبع: پژوهش های تعلیم و تربیت اسلامی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۹

کلید واژه ها: شر خیر عقل جهل تربیت تعلیم

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۴۰ تعداد دانلود : ۶۴۳

مقالة حاضر به بازشناسی ماهیت و مفهوم دینی عقل و نقش آن به عنوان مبنایی برای تعلیم و تربیت در اسلام، پرداخته است؛ در این پژوهش با واکاوی عقل از منظر لغویان، روایات و قرآن کریم به وجوه معنایی آن، از جمله: «موجود مجرد»، «قوه ی درک»، «اندیشه»، «تمییز»، «انزجار از قبایح» و «کسب کنندة علم»، دست یافته است؛ وجه اشتراک همة آن معانی، «موجود» است؛ که در عالم ملکوتی، «مخلوقِ روحانی» نام دارد، در عالم مُلکی، «قوه». ماهیت این موجود، در دو معنای «درک» و «بازدارندگی» ظهور می نماید. همچنین، عقل در مقابل «جهل» و «احمقی»، واقع می شود. عقل بر خلاف جهل، تمایل به خیرات «نظری» و «عملی» دارد و نسبت به تعلیم و تربیت «قبیح»، اثر بازدارندگی از خود نشان می دهد. روایات از «خیر و شر»، به عنوان «وزیران» عقل و جهل یاد می کند؛ از این رو نقش تعلیم و تربیت عقل، از سوی معلّم و متعلّم، در حوزة نظری و عملی به سوی «عاقل شدن» است؛ قرآن نیز عاقل و جاهل را مدح و ذم نموده و مصادیقی از خیر و شر را در تعلیم و تربیت دینی، امر و نهی کرده است. از این رو عاقل در حوزة تعلیم و تربیت، کسی است که در میدان حُسن «فاعلی» و «فعلی»، پا نهاده باشد؛ همچنین در پرتو آن، عقل با مجموعه ای از جذب «خوبی ها» و دفع «بدی ها»، همراه گردیده است؛ تا عقل به سبب تربیت دینی، از قوه به فعل مبدّل گردد؛ بنابراین، در این باره می توان، اهمّ مبانی تعلیم و تربیت عقل را، در پنج ضلعِ «علم نیک»، «ایمان نیک»، «نیّت نیک» ، «گفتار نیک» و «عمل نیک» خلاصه نمود؛ اولین مصداق بارز تعلیم و تربیت دینی در دو حوزة عقل نظری و عملی، خداشناسی و خداپرستی است.

۶۶۰.

شناسایی دلالت های شبکه مفهومی زیبایی در قرآن کریم برای حیطه هدف گذاری برنامه ریزی درسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سیده الهام آقایی انسیه زاهدی جمیله علم الهدی

منبع: تربیت اسلامی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۸

کلید واژه ها: زیبایی قرآن کریم برنامه درسی تربیت شبکه مفهومی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۰۴ تعداد دانلود : ۷۴۱

این مقاله می کوشد شبکه مفهومی زیبایی در قرآن کریم را شناسایی کرده، مؤلفه های کلیدی زیبایی و زیبانمایی را از آن استنباط و دلالت های آن برای حیطه هدف گذاری برنامه ریزی درسی را استخراج کند. در این پژوهش برای تأمین اهداف فوق از روش توصیفی- تحلیلی محتوای متن استفاده و سپس یافته های تحقیق توسط صاحب نظران به کمک اجرای پرسشنامه اعتباریابی شده است. بر مبنای این پژوهش دلالت های استخراج شده از شبکه مفهومی زیبایی در قرآن کریم برای حیطه هدف گذاری برنامه درسی در دو دسته قابل تقسیم هستند که مهمترین آن ها عبارتند از: 1. درک، باور و توجه به زیبایی های حق، کلام حق، جهان آفرینش (اعم از آفاق و انفس) به منزله تجلیات حق؛ زیبایی های اعتقادی و عملکردی برای نورانی کردن درون و برون؛ تزیین زشتی ها توسط شیطان؛ زشتی های اعتقادی و عملکردی به عنوان عامل ظلمانی شدن درون و برون؛ 2. پرورش مهارت های رضایتمندی از خالق زیبایی ها؛ لذت بردن از زیبایی های حق، کلام او، جهان آفرینش (اعم از آفاق و انفس) به منزله تجلیات او؛ لذت بردن از زیبایی های اعتقادی و عملکردی؛ تنفر از زیبایی های کاذب اعتقادی و عملکردی ظلمت آفرین؛ تعامل عاطفی و معنوی با زیبایی ها؛ توانمندی های مشاهده غیر عینی و غیر مادی (درک باطنی)؛ پرورش مهارت های تولید مصنوعات زیبا؛ پرورش فضایل اخلاقی و تهذیب نفس و پرهیز از رذایل اخلاقی.

درخت حوزه‌های تخصصی