فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳۴۱ تا ۳۶۰ مورد از کل ۶٬۷۰۴ مورد.
۳۴۱.

تحول سنت ثار در تاریخ اجتماعی عصر جاهلیت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دورکیم مجازات عربستان جاهلیت ثار ادب جاهلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۱۰ تعداد دانلود : ۲۰۷۲
سنت ثار در نظام ارزشی قبیله در عصر جاهلی اگرچه از ارکان فرهنگی این جامعه بود اما کارکردهای نا مطلوب اجتماعی آن به مرور زمان ، وجدان بیدار جمعی از خردمندان یا شاعران آن عصر را جریحه دار کرد.شناخت چیستی و کارکرد این سنت در نظام قبیله مساله ایست که کمتر به آن پرداخته شده است. در همین راستا تلاش گردیده تا از نظریه اجتماعی دورکیم به عنوان یک کلید مفهومی جهت درک تداوم و تحول سنت ثار بهره گرفته شود.می توان گفت که واکنش خردمندان به تداوم این سنت ،به طور بلند مدت زمینه های روانی یک تحول تدریجی و بالقوه برای تغییر نگرش به آن در فرایند تکامل جامعه قبیله ای فراهم کرد.اقبال و توجه به حکمیت یعنی القای مجازات ترمیمی دیه به جای ثار(مجازات تنبیهی) یکی ازپیش زمینه های این تحول بود.
۳۴۲.

مصداق شناسی قانون گریزی خلیفه سوم و تاثیر آن در انحطاط جامعه از منظر نهج البلاغه(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: نهج البلاغه قانون گریزی انحطاط عثمان امام علی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و عرب تاریخ خلفای نخستین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام تاریخ فرهنگی و اجتماعی اسلام
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات موارد دیگر متون حدیث نهج البلاغه پژوهی
تعداد بازدید : ۱۴۰۵ تعداد دانلود : ۱۱۲۵
قانون گریزی، از مهم ترین عواملی است که جامعه را به سوی انحطاط، سوق می هد. لذا امام علی علیه السلام در نهج البلاغه مصادیق آن را مورد اشاره و بررسی قرار داده اند. واکاوی قانون گریزی های دوران عثمان،از این جهت که تصویری از زمینه ها و عوامل انحراف جامعه و انحطاط آن را نشان می دهد، اهمیت دارد. عثمان از اجرای بعضی از قوانین خودداری نمود،یا قانون را به صورتی که مطابق منفعت و خواست خود می دید تفسیر کرد. او، در انتخاب کارگزاران و تقسیم بیت المال و توجه به اعتراضات مردم، قوانین پذیرفته شده اسلامی که منبعث از احکام قرآن وسنت پیامبرﷺ بود را کنار نهاد.اقدامات او، باعث بروز نشانه های انحطاط و ایجاد نارضایتی عمومی شد. پژوهش حاضر با هدف تبیین نقش قانون گریزی در انحطاط جامعه از منظر نهج البلاغه تدوین شده و موضوع، به روش توصیفی-تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است.نتایج پژوهش، وجود رابطه معنا دار بین قانون گریزی های عثمان و انحطاط جامعه را نشان می دهد.
۳۴۳.

بررسی تحلیلی گفتمان شیعی در چند نگاره حضرت علی(ع) از دوره های ایلخانی تا صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نگارگری ایران نگارگری شیعی شمایل نگاری حضرت علی (ع) شمایل حضرت علی (ع) گفتمان شیعی روایت شیعی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی صفوی فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی افشار فرهنگی
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار فرهنگی
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ تشیع
تعداد بازدید : ۱۱۷۶ تعداد دانلود : ۶۶۲
حضرت علی(ع) یکی از پر بسامدترین مضامین تصویرسازی در نگارگری ایران بوده است، با این همه شمایل حضرت در نسخه نگاره های دوره های مختلف، یکسان به تصویر در نیامده است. با توجه به اینکه حضرت علی(ع) با ویژگی ها و صفات پسندیده متعددی شناخته می شود و روایت های گوناگونی پیرامون زندگی و شخصیت آن بزرگوار، در اسلام به خصوص شیعه (اثنی عشری) مطرح شده، هدف اصلی این مقاله، بررسی شمایل نگاری حضرت علی(ع) در نگارگری ایران بر اساس روایت است. بدین منظور، پاره ای از نگاره های شاخص دربرگیرنده شمایل حضرت از دوره های ایلخانی تا صفوی، از جنبه شکلی، محتوایی و روش بیانی، توصیف و تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که شمایل حضرت علی(ع) در نگارگری دوره های ایلخانی، تیموری و ترکمن، بر اساس روایت های تاریخی، قهرمانی و پهلوانی اسطوره ای، به تصویر درآمده است، درحالی که در دوره صفوی، متأثر از غلبه شیعه فقاهتی اثنی عشری، شاهد بازنمایی شمایل حضرت بر اساس روایت های شیعی هستیم.
۳۴۴.

مدح و رثای اهل بیت پیامبر(ص) در شعر شاعران کرد

نویسنده:

کلید واژه ها: پیامبر اسلام (ص) اهل بیت پیامبر (ص) شاعران کرد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۹۳ تعداد دانلود : ۷۲۵
در تاریخ ادبیات ما، مدح اهل بیت پیامبر(ص) همواره زینت بخش دیوان شاعران و فرزانگان بوده است؛ تا آنجا که کمتر دیوان شعری را می توان یافت که قطعه شعری در مدح پیامبر گرامی اسلام(ص) و اهل بیت مکرم ایشان در آن ثبت نشده باشد. شاعران کرد نیز همچون دیگر شاعران مسلمان در این زمینه، گوی فصاحت را به میدان انداخته و آثار زیبایی خلق کرده اند که دفتر اشعارشان را زینت بخشیده است. این مقاله، تلاشی است برای بررسی بخشی از اشعار شاعران نامدار کرد که در مدح و رثای اهل بیت پیامبر(ص) به زبان فارسی یا به لهجه های مختلف کردی سروده اند.
۳۴۵.

تاریخ نگاری شیعیان امامی مذهب در آغاز دوره ی غیبت کبری (نمونه موردی: تثبیت نظریه وجود و غیبت امام زمان(عج))(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: غیبت کبری تاریخ نگاری شیعیان امامی الغیبه نعمانی کمال الدین صدوق ارشاد مفید الغیبه طوسی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ تشیع
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ نگاری
تعداد بازدید : ۹۹۶ تعداد دانلود : ۵۹۵
علما، اندیشمندان و بزرگان امامی مذهبی از ابتدای امر غیبت تاکنون، با روش های مختلف به رفع شبهات و تثبیت نظریه ی وجود و غیبت امام عصر(عج) پرداخته اند. در این میان چهار اثر الغیبه نعمانی، کمال الدین صدوق، ارشاد مفید و الغیبه طوسی که در اولین سده ی پس از آغاز غیبت کبری، به رشته ی تحریر درآمده اند، در تثبیت این نظریه نقش بسزایی داشته اند. در پژوهش حاضر چگونگی کوشش برای تبدیل نظریه ی وجود و غیبت امام زمان(عج)، به تصوری اجتماعی با تکیه بر منابع یاد شده و با استفاده از رویکرد نظریه ی تحلیل گفتمان و اصطلاحات تخصصی نظریه ی گفتمان لاکلا و موفه مورد بررسی قرار گرفته است. براساس بررسی انجام شده، مؤلفان این آثار با جایگزین نمودن دال خالی غیبت به جای دال مرکزی گفتمان تشیع امامی (ائمه) و مفصل بندی وقته هایی حول محور این دال، پس از گذشت بیش از یک قرن به تدریج توانستند از نظریه ی وجود و غیبت دوازدهمین امامِ شیعیانِ امامی تصوری اجتماعی ایجاد کنند. در نتیجه به سهم خود در رفع بحران ایجاد شده در گفتمان تشیع امامی و باور امروز شیعیان امامی به غیبت دوازدهمین امام شان و شناخت آنان با شاخصه ی «منتظر» بودن، تأثیرگذار باشند.
۳۴۶.

تحلیل سیره معصومان در مواجهه با اهانت کنندگان نادان و مغرض(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: سیره معصومان (ع) مقابله با توهین اهانت به اولیاء الهی تمییز نادان و مغرض

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر روایات و عترت
تعداد بازدید : ۱۲۴۹ تعداد دانلود : ۵۰۳
مسأله اهانت به اولیاء الهی و تکرار چندین باره این امر یکی از مسائل مبتلا به کنونی جوامع اسلامی است. متن حاضر تلاش می کند تا با بررسی احادیث و روایات تاریخی، روش معصومان(ع) در مقابله با اهانت ها را بیان کند. از جمله مواردی که در احادیث و روایات تاریخی فراوان مشاهده می شود، آن است که اولیاء دین بین اهانت کنندگان نادان از یک سو و اهانت کنندگان مغرض از سوی دیگر تمییز قائل می شده اند و با این دو دسته به یک شیوه رفتار نمی کرده اند. بررسی احادیث معصومان(ع) و روایات تاریخی نشان می دهد که هماره در برخورد با نادان، گذشت و حلم و برخورد کریمانه را برمی گزیدند و خود را قولا و فعلا به این افراد جاهل اما بی غرض معرفی می کرده اند و در مورد افراد مغرض اگر شرایط مهیا بود، حکم الهی را در مورد آنها اجرا می نمودند؛ اما اگر شرایط فراهم نبود با سکوت و صبر از کنار آن می گذشتند و اجرای حکم الهی و برخورد با اهانت کننده را در صورت لزوم به شرایط آتی موکول می کردند
۳۴۷.

جایگاه تشیع در اندلس در مقایسه با مذاهب دیگر (تحلیلی بر علل گسترش نیافتن تشیع در اندلس)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: تشیع اندلس امویان اندلس مذهب مالکی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ تشیع
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ ادیان
تعداد بازدید : ۱۰۱۱ تعداد دانلود : ۵۷۵
مسلمانان از سال ۹۲ تا ۸۹۸ ق/۷۱۱ تا ۱۴۹۲ م، در اندلس حضور داشتند و این منطقه بخشی از دنیای اسلام محسوب می شد. با بررسی جایگاه تشیع در اندلس، این مسئله برای ما آشکار می شود که در دوره حاکمیت مسلمانان در این سرزمین، تشیع نفوذ و گستردگی نداشت و اندلس وضعیت متفاوتی با مناطق شرقی خلافت داشت. عواملی چند موجب شد که در این منطقه از جهان اسلام، تشیع نتواند از کثرت جمعیت برخوردار شود. این عوامل را می توان این گونه برشمرد: فعال نبودن اصحاب و راویان روایات ائمه(ع) در آنجا؛ حضور نداشتن گسترده قبایل و خاندان های شیعی؛ حاکمیت امویان که مخالف هرگونه اندیشه و تفکر با بن مایه های شیعی بودند؛ حاکمیت مذهب اوزاعی و بعد از آن مالکی که مخالف تفکر و اندیشه های شیعی بودند. این مقاله در پی بررسی این عوامل است.
۳۴۸.

تقابل ارزش های دینی در گفتمان حسینی و یزیدی

کلید واژه ها: ولایت تحلیل گفتمان دال گفتمان حسینی گفتمان یزیدی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام امام شناسی امامان معصوم
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ کربلا
  3. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری کاربرد شناسی و تحلیل گفتمان
تعداد بازدید : ۱۲۲۳ تعداد دانلود : ۷۵۹
سه خرده گفتمان در عرصه اجتماعی جامعه مرتبط با صدر اسلام شکل گرفت: گفتمان «ولایت»، «خلافت» و «سلطنت» که هر سه لباس اسلام را به تن داشته و در تلاش بودند تا با نزدیک کردن ارزش های اسلامی (دال های شناور اسلامی) به دال مرکزی گفتمان خویش، ذهنیت جمعی اجتماع را به دست آورند. طبعاً هر یک از این سه گفتمان برای وصول به این مهم، ناچار به تعریف ارزش های اسلامی منطبق با دال مرکزی گفتمان خویش بودند. همچنان که جابه جایی معروف و منکر در جامعه، ناشی از تعریفی است از این دو که معروف را منکر جلوه داده و منکر را معروف. از آن جا که گفتمان پیامبر اسلام، «ولایت» بوده است: «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُه »(مائده، 55)؛ نوشتار پیش رو به دنبال پاسخ به این سوال اصلی است که: «گفتمان ولایت چه تعریفی از ارزش های اسلامی ارائه داده است؛ که بوسیله عده ای پذیرفته نشد و منجر به تولید دو گفتمان خلافت و سلطنت گردید؟». برای پاسخ به این سوال، تخاصم گفتمان ولایی حسین بن علی(ع) و گفتمان سلطنتی یزید به عنوان مطالعه موردی، تحت بررسی قرار خواهد گرفت.
۳۴۹.

مصحف حضرت علی(ع)در منابع علم ائمه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفسیر تأویل شأن نزول ترتیب نزول مصحف امام علی (ع) منابع علم امام

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن جمع القرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
تعداد بازدید : ۱۶۷۰ تعداد دانلود : ۶۷۳
مصحف امام علی(ع) که نسخه دست نوشته آن حضرت از قرآن کریم به املاء پیامبر اکرم(ص) می باشد جزء میراث و منابع گران بهای علوم امامان شیعه است. وجود این مصحف بر طبق روایات هر دو مذهب شیعه و اهل سنت مورد تأیید قرار گرفته و غیرقابل انکار می باشد. دیدگاه مشهور عالمان شیعه این است که محتوای مصحف علی(ع) در ترتیب سوره ها و احتمالاً در تعداد اندکی از آیات و وجود تفسیر و تأویل آن ها با مصحف موجود تفاوت دارد. اما برخی از معاصران معتقدند که میان این مصحف با قرآن موجود در چینش آیات و سُوَر تفاوتی نیست بلکه صرفاً در مصحف علی(ع) تفسیر، تأویل و شأن نزول آیات ذکر شده است. در این نوشتار ضمن معرفی محتوای این مصحف، دیدگاه های مختلف شیعه و سنی مورد بررسی قرار گرفته و شبهات وهابیت در رد وجود مصحف پاسخ داده شده است. نیز به نقد و بررسی دیدگاه های متفاوت دانشمندان شیعه در نحوه چینش آیات و سُوَر مصحف امام(ع) پرداخته و ضمن نقد برخی از نظریات که تفاوت دو مصحف را فقط به چینش سوره ها فروکاهیده اند، دیدگاه معاصران مقبول تر ارزیابی گردیده است.
۳۵۰.

بازشناسیِ انتقادی چند گزارش شیخ صدوق دربارة واقعة عاشورا(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: قیام عاشورا شیخ صدوق الامالی امام حسین علیه السلام مقتل الحسین علیه السلام

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ کربلا
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ نقد و بررسی کتاب
تعداد بازدید : ۱۲۵۶ تعداد دانلود : ۱۱۶۲
در میان گزارش های مورخان و محدثان اخبار عاشورا، گزارش های شیخ صدوق از این واقعه از آن رو شایان مطالعه و بررسی است که عمدة گزارش برجای مانده از مقتل وی، مبتنی بر اخبار امامان معصوم علیه السلام، به ویژه امام صادق علیه السلام ، است. پژوهش حاضر پس از ارائة شرح کوتاهی از زندگی و شخصیت علمیِ شیخ صدوق، به نقد و واکاویِ سندی و محتوایی خبری طولانی از امام صادق علیه السلام در بارة واقعة عاشورا از ابتدا تا فرجام آن، می پردازد. شیخ صدوق این روایت را در مجلس سی ام کتاب «الامالی» خود از محمدبن عمر بغدادی و او از کتاب ابوسعید حسن بن عثمان بن زیاد تُسْتَری نقل کرده است. نتیجة بررسیِ سند این روایت حاکی از آن است که حسن بن عثمان بن زیاد تستری که این خبر از کتاب او نقل گردیده - نزد اندیشمندان شیعه توثیق نشده و در منابع رجالیِ اهل سنت، به جعل حدیث و نسبت دادن احادیث دیگران به خود، متهم است. بررسیِ محتواییِ این خبر، اشکالات و کاستی هایی را می نمایاند که انتساب این روایت را به امام صادق علیه السلام ، دشوار می سازد. افزون بر این، برخی از اخبار دیگر دربارة این واقعه نیز که در مجالس دیگر کتاب مزبور آمده، نقد و بررسی شده است.
۳۵۱.

بررسی تاریخچه تشیع صوفی مآبانه در فارس

نویسنده:

کلید واژه ها: تصوف عرفان اسلامی تشیع عارفان فارس

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ تشیع
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
تعداد بازدید : ۹۳۰ تعداد دانلود : ۹۲۷
هم زمان با حمله ی اعراب به ایران مردم فارس نیز همگام با سایرین دین اسلام را پذیرفتند. از آن جا که این منطقه دارای موقعیّت ویژه ای از لحاظ جغرافیایی، سیاسی و فرهنگی در کشور بوده است طبیعی است که هرگونه تحول سیاسی و دینی را سریع بپذیرد. بر این اساس این پژوهش درصدد بررسی رشد تشیع و تصوف در فارس و دلایلی که موجبات تجمّع عارفان بزرگ در این منطقه به عنوان مرکزی برای تصوّف و تشیّع شد، می باشد. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی می باشد که از منابع تاریخی دست اول بهره برده شده است.
۳۵۲.

گونه شناسی استشهادهای قرآنی خطبة فدکیّه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آیات قرآن استشهاد تلویحی و تصریحی خطبة فدکیّه حضرت فاطمه(س)

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر قرآن و تفسیر در روایات
تعداد بازدید : ۱۰۷۴ تعداد دانلود : ۵۵۱
پیشینة استشهاد به آیات قرآن کریمسابقه ای دیرینه دارد و از همان آغاز نزول قرآن، خود پیامبر (ص)، حضرت فاطمه (س)و ائمّة اطهار (ع)در سخنان خود به آیات قرآن کریماسشتهاد می کردند و در واقع، بعد از نزول قرآن کریمنیز شاعران و نویسندگان در آفرینش آثار ادبی خود، شیوه های بیانی قرآنرا الگوی کار خود قرار دادند و از الفاظ و اندیشه های قرآنی در آثار خود بهره جستند. از آنجا که بعد از پیغمبر اکرم (ص)، دیگر ائمّة اطهار (ع)مفسّر و مبیّن قرآن کریمهستند و از شاخصه های کلام ایشان، استشهاد به آیات قرآنو به کار بردن تعبیرهای قرآنی است. لذا ضرورت پژوهش برای گونه شناسی اقتباس های ائمّه از اهمیّت بیشتری برخوردار است. در این میان، خطبة فدکیّه یکی از رساترین خطبه های حضرت فاطمه (س)در باب غصب «فدک» بوده که سرشار از آیات و اشارات  قرآنی است.آنچه در این پژوهش مورد بررسی قرار می گیرد، پاسخ تفصیلی به این پرسش است که گونه های استشهاد و اقتباس های قرآنی حضرت زهرا (س)در خطبه فدکیّه به چه صورت بوده است.
۳۵۳.

جایگاه سیاسی امارت در همگرایی جامعه و حکومت ایرانی در دوره اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: آل بویه سامانیان هویت ایرانی غزنویان تاریخ ایران امارت

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات کلیات و فلسفه‌ تاریخ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین
تعداد بازدید : ۱۱۳۴ تعداد دانلود : ۶۰۴
امارت به عنوان ساختاری سیاسی در ایران دوره اسلامی، که از وجوه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیز برخوردار بود، با بهره گیری از بسترهای نوظهور پس از اسلام و با به کارگیری سنت های سیاسی ایرانی، انسجامی را که لازمه یک سازمان سیاسی وحدت بخش بود در جامعه ایرانی تحقق بخشید. این نوشتار با در نظر داشتن سهم امارت های سامانی، غزنوی و آل بویه در استمرار هویت ایرانی و بهره گیری کارآمد از سنت های سیاسی پیشین ایران، بر آن است با رویکرد توصیفی تحلیلی معمول در پژوهش های تاریخی به این پرسش مهم پاسخ دهد که این امارت ها چه اثری در تحقق نظام سلطنت با رویکرد ایرانی اسلامی داشته اند؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که همگرایی سیاسی و اجتماعی ایران دوران اسلامی و کوشش ایرانیان برای استمرار بخشیدن به هویت خویش، برآمده از عملکرد آگاهانه نظام های امارتی مذکور بود و امیران این عصر، میان پرده تاریخ ایران تا زمان تکوین نظام سلطنتی با رویکرد ایرانی اسلامی را به خوبی پوشش داده اند.
۳۵۴.

مقایسه برپایی مراسم عاشورا در ایران و هند (با تکیه بر شهر بنگلور)

کلید واژه ها: عاشورا عزاداری محرم بنگلور آیین های سوگواری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام تاریخ فرهنگی و اجتماعی اسلام
تعداد بازدید : ۱۲۷۰ تعداد دانلود : ۸۴۸
در تاریخ شیعه مراسم ماه محرم، بزرگ ترین و گسترده ترین مراسم سنتی مذهبی و یکی از برجسته ترین نمونه های میراث فرهنگی معنوی در ایران و کشورهای منطقه است و با توجه به اهمیت این شاخه از میراث فرهنگی، پرداختن به آن بسیار ضروری می باشد. هدف از این پژوهش مقایسه برپایی مراسم عاشورا در ایران و هند با تکیه بر شهر بنگلور هندوستان می باشد. مقاله حاضر می کوشد به این سؤال پاسخ دهد که مقایسه مراسم عاشورا در ایران و هند با تأکید بر شهر بنگلور چگونه است؟ نتایج ای ن پژوهش نش ان می دهد ویژگی های خاصّ جغرافیایی و مکانی این دو منطقه منجر به پایداری در رفتارها و آیین های عاشورایی همراه با حفظ تمامیّت سرزمین و حراست از ارزش های مذهبی گردیده و این آمیختگی نیز سبب رشد ارزش های اسلامی و انسانی و همچنین گسترش آن در پهنه های عقیدتی مناطق مجاور شده است. این مقاله با استفاده از روش تحلیلی توصیفی به بررسی آیین های سوگواری در ایران و هند، با تأکید بر شهر بنگلور می پردازد.
۳۵۵.

بررسی تغییرات الگوی فرهنگی پاکی و ناپاکی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: ایران تغییر تطهیر اسلامی شدن الگوی فرهنگ

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و ایران
تعداد بازدید : ۱۰۱۷ تعداد دانلود : ۶۵۳۱
از رخدادهای بزرگ تاریخ ایران، ظهور و گسترش اسلام، در سده های نخستین هجری بود. دستاورد تعامل ایران و اسلام، تحول در بخشی از ابعاد و شاخصه های فرهنگ بود، چگونگی اسلامی شدن شیوة زندگی مردم، به ویژه فرهنگ پاکی و ناپاکی، مسئلة پژوهش حاضر می باشد . مقالة پیش رو به دنبال فهم تحول نظام تطهیر، با استفاده از روش تفسیری و معناکاوانه، ابتدا الگوهای فرهنگی پاکی و ناپاکی حیوانات، طبیعت و اشیا، در ایران دورة پیشااسلامی را بررسی نموده، سپس به بازنمایی نوع تعامل مردم ایران می پردازد. در مفهوم سازی جدید از پاکی و ناپاکی، اسلام، با مفید معرفی کردن کلیه حیوانات اقدا م به تغییر در برخی الگوها ی فرهنگی زرتشتی نموده، سگ و خوک را نا پاک دانسته و در عوض حشرات و خزندگان را اهریمنی ندانسته، و در برخی حیوانات حلال گوشت دیگر مانند اسب و گاو و ...تداوم الگوهای پیشین را شاهد هستیم. در بار ه طبیعت در مواردی با تغییر الگودر مفهوم قداست آتش روبرو بوده ، در مورد زمین شاهد تداوم همراه با تثبیت هستیم، و در مورد آب رویکرد فرهنگی، تداوم همراه با اصلاح می باشد. در مورد اشیا نیز نظاره گر محدود سازی در مفهوم پلیدی البسه، لوازم منزل و فرآورده های چوبی در تماس با مردار و ... می باشیم.
۳۵۶.

مقایسه تحلیلی سیره رسول خدا(ص) با دوره خلافت در مدیریت مجاهدان مسلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: مدیریت جهاد پیامبر (ص) خلفا مجاهدان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره‌ حضرت محمد(ص)
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام و عرب تاریخ خلفای نخستین
تعداد بازدید : ۱۲۰۹ تعداد دانلود : ۹۲۹
سیره رسول خدا(ص) در مدیریت مجاهدان مسلمان و مقایسه آن با دوره خلفا، یکی از مهم ترین مباحثی است که سزاوار بررسی های عمیق و چند سویه است. بررسی و تبیین دقیق این موضوع می تواند بسیاری از ابهام های تحولات بعدی تاریخ صدر اسلام، به ویژه علل بروز فتنه های دوران خلافت امام علی(ع) را روشن کند. این مقاله به شیوه مقایسه ای و تحلیلی و با استناد به منابع اصلی و با هدف تبیین سیره رسول(ص) در جنگ ها و مدیریت مجاهدان اسلامی و مقاسیه آن با رفتار خلفا، در صدد پاسخ به این سؤال است که تفاوت روش رسول خدا(ص) با خلفا در مدیریت مجاهدان مسلمان چگونه بود و نتایج این دو شیوه، چه تاثیری در آینده جامعه اسلامی گذاشت؟ در سیره رسول خدا(ص)، شاهد مدیریت بر اساس نص صریح احکام الهی و عدالت هستیم؛ اما در دوره پس از آن حضرت، در مواقعی، این رویه به برخوردی ناعادلانه و واگذاری امتیازات بر اساس وابستگی و منافع سیاسی تبدیل شد. در نتیجه، فاصله طبقاتی و تضاد منافع در جامعه اسلامی آشکار شده که این زمینه ساز بروز فتنه هایی همچون جمل، صفین و نهروان بعد از سال 35 هجری شد.
۳۵۷.

جایگاه اهل بیت(ع) در آثار سنایی غزنوی

کلید واژه ها: شیعه امام علی (ع) خراسان اهل بیت (ع) کربلا امام حسین (ع) سنایی غزنوی امام رضا (ع) غزنه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۲ تعداد دانلود : ۶۰۹
در قرآن کریم و در آیات متعدد نظیر آیه ی تطهیر، آیه ی ولایت و آیه ی تبلیغ به مسأله اهل بیت(ع) عنایت ویژه ای شده و از سوی دیگر، در سنت قطعی نظیر احادیث ثقلین، «یوم الدار»، منزلت و غدیر نیز بر اهمیت توجه و شناخت اهل بیت(ع) تأکید فراوان شده است. بر اساس مجموع این رویکردها است که علمای همه مذاهب اسلامی و به خصوص عرفای نازک اندیش و دقیق النظری مانند مولانا جلال الدین محمد بلخی، عطار نیشابوری، خواجه عبدالله انصاری، عبدالرحمن جامی و به خصوص حکیم سنایی غزنوی در این زمینه به نحو نیکویی سخن گفته و نکته های ژرف، مهم و آموزنده ای درباره ساحت های وجودی اهل بیت(ع) بیان داشته اند. از این رو، در این نوشتار سعی شده است که جایگاه زیباترین جلوه ها و نورانی ترین تجلی های حقیقت اهل بیت(ع) در سروده های حکیم سنایی غزنوی بیان شود و در کنار این هدف نیک، نیم نگاهی به زندگی نامه و شهر تاریخی غزنین(زادگاه حکیم سنایی) انداخته شود.
۳۵۸.

کاربست همگرایی شیعیان امامی با سلجوقیان(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: همگرایی سلجوقیان شیعیان امامی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی سلجوقی اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ تشیع
تعداد بازدید : ۷۷۶ تعداد دانلود : ۸۶۵
با سقوط دولت آل بویه (حک 334-447ق) و با به قدرت رسیدن سلجوقیان (حک429-590ق)، خلیفة بغداد، طغرل سلجوقی (م455ق) خطبه خواند. با آغاز حکومت طغرل، و رویش سیاسی او و کینه های پنهان از دوران حاکمیت آل بویه نزد اهل سنت، رقابت و تعصب مذهبی برخی از شخصیت های آن عصر، زمینة درگیری میان هریک از مذاهب اسلامی، به ویژه شیعیان و اهل سنت را فراهم ساخت. شدت منازعات مذهبی به حدی بود که از آن دوران به «عصر مذهبی و جدلی» تعبیر شده است. اما در عین حال، بر مبنای «الناس علی دین ملوکهم» برخی تعامل ها و همگرایی ها میان شیعیان امامی و حاکمیت اهل سنت وجود داشت. اختلاف های داخلی سلجوقیان و نیاز آنها به نیروهای متخصص برای حفظ قدرت و همچنین تحت فشار بودن شیعیان امامی، موجب شد تا عالمان شیعی امامی در پرتو سیاست تساهل و تسامح حکومت، نقش اساسی را در حفظ و گسترش مذهب تشیع ایفا کنند و فشار مخالفان را بر شیعیان امامی کاهش دهند. این مقاله، نوع، اهداف و انگیزة همگرایی شیعیان امامی با حاکمیت سلجوقی را بررسی کرده و کاربست همگرایی میان آنان را تبیین نموده است.
۳۵۹.

روش شناسی مناظره های امام جواد (ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: مناظره تاریخ تشیع سیره اهل بیت (ع) امام جواد (ع) آداب گفت و گو

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات مکاتب، رویکردها و روش ها
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
تعداد بازدید : ۱۷۳۸ تعداد دانلود : ۷۹۹
مناظره به عنوان یکی از شکل های گفت وگو و تبیین باورها، جایگاه مهمی در زندگی اجتماعی اهل بیت: دارد. امام جواد (ع) نیز در مناظره های خود با گروه ها و گرایش های مختلف، با توجه به وضعیت و شرایط مخاطبان، از شیوه های متفاوتی بهره برده است که شناخت آن ها می تواند بر آگاهی های ما درباره آن حضرت و مسائل فرهنگی و اندیشه ای زمان ایشان بیافزاید. این مقاله با اشاره به دو بعد رفتاری و استدلالی در مناظرات امام جواد(ع) بر این باور است که آن امام بزرگوار، ضمن رعایت جایگاه طرف مقابل و احترام به عقاید او و تحمل آن، از استدلال های عقلی و دلایل نقلی و گاه روش ترکیبی، برای اثبات دیدگاه خود بهره می برد. از سویی دیگر، استناد به آیات قرآن و سیره و سخن پیامبر(ص) جایگاه ویژه ای در گفت وگوها و مباحثه های آن حضرت داشت. ایشان گاهی هم برای نقد عقاید و ادعاهای طرف مناظره از گزاره های مورد پذیرش مخاطب خود استفاده می کرد.
۳۶۰.

عملکرد فرماندهان نظامی امیرالمؤمنین علی(ع) در سرنوشت پیکار صفین؛ مقایسه موردی: مالک اَشتر و اَشعث بن قیس(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: امام علی (ع) مالک اشتر تاریخ صدر اسلام اشعث بن قیس نبرد صفین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۸۳ تعداد دانلود : ۹۵۱
مالک اشتر نخعی (م39ق) یکی از شخصیت های اثرگذار در حوادث عصر خلافت اسلامی و به ویژه در وقایع دوران خلافت امیرالمؤمنین علی(ع) است که مورخان به دلاوری، شجاعت، سخنوری و عظمت او تصریح کرده اند. مالک پس از گرویدن به اسلام، از همان آغاز از جمله مریدان و یاران حضرت علی(ع) بود که در حوادث منجر به خلافت آن حضرت، به صورت مؤثر نقش داشت و در جنگ های زمان ایشان، به ویژه در جنگ صفین، با برانگیختن کوفیان برای نبرد، آراستن سپاه و فرماندهی جنگ، همراه کردن قبیله خود، وارد کردن ضربه های سنگین بر سپاه شام، ایراد خطابه و رجزخوانی در دفاع از حضرت علی(ع) نقشی محوری ایفا کرد. اشعث بن قیس (م40 یا 41ق) نیز که از پایگاهی قبیله ای برخوردار بود در این کارزار، بنا به ضرورت، در ترکیب سپاه علی(ع) حضور یافت ولی نقشی بازدارنده ایفا کرد. این پژوهش با بررسی عملکرد این دو فرمانده نظامی در پیکار صفین نشان می دهد که مواضع اعتقادی و رفتار سیاسی فرماندهان نظامی امام علی(ع) در سرنوشت پیکار صفین مؤثر بوده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان