فرهنگی

نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۰ مورد.

۱.

اندیﺸﮥ ظل اللهی سلطان در نگرش تاریخ نگاراﻧﮥ مورخان عصر افشاری نمونه پژوهی: عالم آرای نادری و جهانگشای نادری

نویسنده: عباس سرافرازی اکرم ناصری زهرا علیزاده بیرجندی

منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال دهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۳۷)

کلید واژه ها: تاریخ نگاری استرآبادی اندیﺸﮥ ظل اللهی مروی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی افشار فرهنگی

تعداد بازدید : ۱۲۲۵ تعداد دانلود : ۱۰۷۰

در تاریخ سیاسی ایران، اندیﺸﮥ ظل اللهی سلطان قدمت و دیرینگی بسیاری دارد. اندیشه ای که در دوران باستان با نام فره ایزدی مطرح بود. متون تاریخی یکی از جایگاه های بروز این اندیشه است و مورخان در نقل روایت های تاریخی، به کرات به اندیﺸﮥ ظل اللهی و تعابیر وابسته به آن استناد کرده اند. نموﻧﮥ این گونه روایت ها در متون تاریخیِ ایران عصر افشاریه یافت می شود. مروی و استرآبادی از مورخان شاخص عصر افشاری بودند که در آثارشان نمودهای اندیﺸﮥ ظل اللهی مشاهده می شود. مقاﻟﮥ حاضر بر آن است با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی، نمودهای اندیﺸﮥ ظل اللهی سلطان را در نگرش تاریخ نگاراﻧﮥ مورخان عصر افشاری بررسی و تحلیل کند. دستاوردهای این پژوهش نشان دهندﮤ کاربرد تلویحی و غیرمستقیم و گاه مستقیم عبارت های مربوط به شأن ظل اللهیِ نادر برای مشروعیت بخشی او و ﻏﻠﺒﮥ این اندیشه بر باور و نگرش مورخان این عصر است.

۲.

عبدالله سویدی و روایتی سلَفی از کنگره تقریب نادرشاه افشار در نجف

نویسنده: رسول جعفریان احمدرضا خضری محمدحسین رفیعی

منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال نهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۳۲

کلید واژه ها: عراق تشیع نادرشاه افشار سلفیه تقریب بین مذاهب عبدالله سویدی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۹۱ تعداد دانلود : ۴۹۹

کنگره نجف که با هدف تقریب بین مذاهب اسلامی و به رسمیت شناخته شدن مذهب شیعه جعفری در سال 1156ق./1743م. برگزار شد، یکی از آخرین تلاش های نادرشاه افشار برای ایجاد تغییر در نظم سیاسی-مذهبی معارض میان ایران شیعی و عثمانی سنی بود. اگرچه تاکنون اشارات و مطالعات متعددی در باب گزارش این نشست و اثرات آن صورت گرفته است، اما این نوشتار با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی در مطالعات تاریخی که مبتنی بر بررسی موشکافانه اسناد و مدارک کتابخانه ای است، تلاش می کند روایت سنّی سلفی این نشست را که برآمده از مشاهدات شیخ عبدالله سُوَیدی، نماینده والی بغداد در نجف بود مورد تحقیق قرار دهد. در این زمینه بسط و تفسیر مقدماتی همچون شناخت سیاست های مذهبی نادرشاه افشار، شرایط سیاسی، اجتماعی عراق در نیمه قرن هجدهم میلادی و زمینه های شکل گیری اندیشه سلفی در میان علما و متفکران مسلمان مورد توجه قرار خواهد گرفت. همچنین غایت این پژوهش بررسی خاستگاه های اجتماعی و فکری جریان سلفی در عراق و ارائه تاریخی مختصر از روند شکل گیری کنگره نجف است که با مقایسه تطبیقی دو روایت شیعی و سنی از این نشست، تصویری تازه از مناسبات فکری و فرهنگی رایج در طیف سنی و سلفی علمای عراق ارائه خواهد شد.

۳.

بررسی تحلیلی گفتمان شیعی در چند نگاره حضرت علی(ع) از دوره های ایلخانی تا صفوی

نویسنده: علیرضا مهدی زاده

منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال هفتم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۲۴

کلید واژه ها: نگارگری ایران نگارگری شیعی شمایل نگاری حضرت علی (ع) شمایل حضرت علی (ع) گفتمان شیعی روایت شیعی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۶۶۴ تعداد دانلود : ۳۴۱

حضرت علی(ع) یکی از پر بسامدترین مضامین تصویرسازی در نگارگری ایران بوده است، با این همه شمایل حضرت در نسخه نگاره های دوره های مختلف، یکسان به تصویر در نیامده است. با توجه به اینکه حضرت علی(ع) با ویژگی ها و صفات پسندیده متعددی شناخته می شود و روایت های گوناگونی پیرامون زندگی و شخصیت آن بزرگوار، در اسلام به خصوص شیعه (اثنی عشری) مطرح شده، هدف اصلی این مقاله، بررسی شمایل نگاری حضرت علی(ع) در نگارگری ایران بر اساس روایت است. بدین منظور، پاره ای از نگاره های شاخص دربرگیرنده شمایل حضرت از دوره های ایلخانی تا صفوی، از جنبه شکلی، محتوایی و روش بیانی، توصیف و تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که شمایل حضرت علی(ع) در نگارگری دوره های ایلخانی، تیموری و ترکمن، بر اساس روایت های تاریخی، قهرمانی و پهلوانی اسطوره ای، به تصویر درآمده است، درحالی که در دوره صفوی، متأثر از غلبه شیعه فقاهتی اثنی عشری، شاهد بازنمایی شمایل حضرت بر اساس روایت های شیعی هستیم.

۴.

پژوهشی پیرامون نقش گُل و مرغ و کاربرد آن در هنرهای سنتی ایران (دوران زندیه و قاجاریه)

نویسنده: هانا جهان بخش هانیه شیخی نارانی

منبع: تاریخ نو پاییز ۱۳۹۵ شماره ۱۶

کلید واژه ها: نقاشی مرغ زندیه گل

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۸۶ تعداد دانلود : ۱۱۶۴۰

نقاشی گل و مرغ، اصطلاحی برای توصیف نوعی از نقاشی قدیم ایرانی است که دارای موضوع گل، برگ، پرندگانی مانند بلبل و گاه پروانه بود. گل ها و پرنده ها از قرن 9 ه . ق در نقاشی ایرانی وجود دارند اما گل ها و پرنده های مستقل از قرن 11 ه . ق به بعد، به صورت «تک نقاشی» بر صفحات مرقعات می نشینند. در دوره زندیه نوعی هنر به عنوان «مکتب زند» یا «مکتب گُل» در شیراز پدید آمد؛ زیرا بیشترین توجه به نقاشی های گل و مرغ می شد و میراث این هنر توسط زندیه به عنوان تحولی که از دوران صفویه آغازشده بود به هنر قاجار انتقال یافت. هدف از این پژوهش آشنایی با مفهوم گُل و مرغ و پیشینه آن، همچنین بررسی نقوش گل و مرغ در هنرهای سنتی است. در طی این پژوهش مشخص شد که گل و مرغ در زمینه های گوناگونی همچون کاشی نگاری، آثار لاکی مثل آیینه کاری، قلمدان نگاری، جعبه جواهرات و منسوجات کاربرد دارد. روش گردآوری اطلاعات از طریق مطالعه اسناد و مدارک موجود در کتابخانه ها است. بررسی آثار گل و مرغ به روش کتابخانه ای، مشاهده ای و میدانی صورت گرفته است و از منابع متعدد و معتبر در دسترس پژوهشگر بهره گرفته شده و پژوهش از نوع توصیفی و تحلیلی است.

۵.

نقش اسرای هندی در تحولات فرهنگی و هنری دوره نادرشاه افشار

نویسنده: مهدی صلاح

منبع: مطالعات شبه قاره سال هفتم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۳

کلید واژه ها: نادرشاه افشار اسرای هندی تحولات فرهنگی و هنری معماری و صنایع دستی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی افشار فرهنگی

تعداد بازدید : ۸۲۱ تعداد دانلود : ۵۵۴

دولت های ایران و هند از قدیم الایام به مبادلات فرهنگی توجه داشته اند، تاکنون بیشتر پژوهش های انجام شده به تاثیر ایرانیان بر فرهنگ و تمدن و معماری هند تاکید داشته است و به تاثیرگذاری هندیان بر فرهنگ و تمدن ایرانی کمتر پرداخته شده است. با توجه به اینکه نادرشاه افشار پس از حمله به هند و تصرف شهر دهلی علاوه بر غنایم بسیاری که بدست آورد گروهی نیز در حدود 40 هزار اسیر با خود به همراه آورد که در میان آنان عده ای از هنرمندان، حجاران، نجاران و صاحبان حرف و مشاغل وجود داشتند. بر همین اساس، این پژوهش درصدد است به این سئوال پاسخ گوید که نقش اسرای هندی در رونق فرهنگی دوره نادری چگونه بوده است؟ در مبحث تأثیر هندیان بر فرهنگ و تمدن ایرانی به این نتیجه می رسیم که در دوره نادری اسرای هندی نقش ویژه ای ایفا کرده و باعث تغییرات مهمی در عرصه معماری و به ثمر رسیدن پروژه های بزرگ و صنایع دستی مانند جواهر سازی و برخی شاخه های هنری مانند رقص و آواز و خنیاگری و همچنین برخی رشته های علمی مانند رونق علم پزشکی شده اند. این پژوهش، کاری تحلیلی- توصیفی بر اساس شیوه پژوهش تاریخی مبتنی بر اسناد، منابع کتابخانه ای و مشاهدات عینی و میدانی خصوصا در رابطه با تحولاتی که در دوره نادری در کلات نادری واقع در ناحیه شمال خراسان صورت پذیرفته می باشد.

۶.

مدارس نظامی نوین ایران (از دوره صفویه تا تأسیس دارالفنون)

نویسنده: الهام ملک زاده مسعود دادبخش

منبع: پیام بهارستان سال پنجم بهار ۱۳۹۲ شماره ۱۹

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۷۹ تعداد دانلود : ۱۴۵۶

۷.

چهار قصیده و یک ترجیع بند از افچنگى (شاعر شیعى قرن نهم هجرى) (بخش دوم)

نویسنده: سید عباس رستاخیز

منبع: پیام بهارستان سال چهارم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۱۶

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۸۸۸ تعداد دانلود : ۶۱۲

۸.

تعامل ایرانیان و انگلیسیان در هند پس از فروپاشی صفویان

نویسنده: مسعود مرادی

منبع: تاریخ ایران تابستان ۱۳۸۸ شماره ۳ (پیاپی ۶۱/۵)

کلید واژه ها: ایران هند انگلیس میرزا ابوطالب خان مهدی علیخان

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۲۵ تعداد دانلود : ۹۱۴

اوضاع سیاسی ایران پس از فروپاشی صفویان با هرج و مرج، بی ثباتی و ناامنی مواجه شد. در چنین شرایطی، قدرت های استعماری اروپایی مانند انگلستان و فرانسه نفوذ خود را در مناطق مختلف خاورمیانه و هندوستان گسترش داده و با تسلط بر برخی از کشورها، دگرگونی هایی را پدید آوردند. حکومت های محلی در هند درگیر رقابت بودند و انگلیسی ها توانستند حکومتی مقتدر را در آنجا ایجاد کنند. در چنین شرایطی برخی از ایرانیان صاحب نام به هند مهاجرت کردند. با توجه به این مسئله، این مقاله در صدد یافتن پاسخ برای این پرسش است: چه شرایطی در ایران به کوچ افرادی از خاندان های معتبر به هند انجامید و آنها را در خدمت مطامع استعماری انگلستان قرار داد؟ برخی از عواملی که می توانند در تحلیل این پرسش مورد بررسی قرار گیرند، عبارتند از: آشوب ها، نابسامانی های داخلی، ناامنی، بروز خشکسالی، تشدید فقر، بر هم خوردن نظام سیاسی، بروز اختلالات اقتصادی، اهمیت یافتن بنادری چون بصره و بوشهر به خاطر حضور انگلیسی ها، ایجاد امنیت، رفاه و پیشرفت در سرزمین های همجوار مثل هند و عثمانی. بیان اوضاعی که به مهاجرت و خدمت بسیاری از ایرانیان به استعمار انگلستان در هند منجر شد از اهداف اصلی این مقاله است. اندک کسانی بودند که جذب دستاوردهای جدید تمدنی غرب در هند نشدند ولی بسیاری از ایرانیان چون احفاد میر نعمت الله جزایری، مهدی علیخان خراسانی و میرزا ابوطالب خان به خدمت انگلیسیان درآمدند.

۹.

قراردادهای صلح ایران و عثمانی و کاهش تنش های مذهبی بین دو کشور در عصر صفوی و افشاری

نویسنده: ابوالفضل عابدینی

منبع: تاریخ ایران بهار ۱۳۸۸ شماره ۲ (پیاپی ۶۰/۵)

کلید واژه ها: صفویه افشاریه عثمانی اتحاد اسلام اختلافات مذهبی قراردادهای صلح

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۵۰ تعداد دانلود : ۱۰۲۴

مناسبات مذهبی ایران و عثمانی در ادوار مختلف، متفاوت بوده است. هدف اصلی این تحقیق که بر اساس روش تاریخی صورت گرفته است، شناخت علل بروز اختلافات بین دو کشور و تاثیر قراردادهای فی ما بین در تنش زدایی بین آنان می باشد. حاصل تحقیق حاکی از این است که با وجود اختلافات روزافزون دهه های نخست تأسیس حکومت صفوی، در زمان شاه تهماسب در اثر موافقتنامه آماسیه اختلافات مذهبی کاهش یافت و روابط به روابط نسبتاً دوستانه ای تبدیل شد. بعد از انعقاد معاهده زهاب بین شاه صفی و سلطان مراد چهارم، نیز، عثمانی ها از مخالفت با ایران دست کشیدند و تأثیرگذاری عامل «مذهب» به عنوان یکی از عوامل اختلاف بین دو کشور، تا اندازه ای تخفیف پیدا کرد. در دوره افشاریه، نادرشاه پس از سال ها جنگ با عثمانی سرانجام به این نتیجه رسید که باید بین مسلمانان صلح برقرار گردد. لذا، «انجمن دینی نجف» را تشکیل داد. علمای بزرگ شیعه و سنی در آن مجلس بزرگ مشورتی، اجتماع کردند و تا اندازه ای بر سر مسائل اختلاف برانگیز به تفاهم رسیدند.

۱۰.