فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۶۱ تا ۲۸۰ مورد از کل ۷۱۱ مورد.
۲۶۱.

بنیان گذاران و مبلّغان سبّ و لعن با نام و نشان در اسلام

نویسنده:

کلید واژه ها: بنی عباس کیسانیه بنی امیه تکفیر لعن بنیان گذاران سب

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات مکاتب، رویکردها و روش ها
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات شخصیت ها
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام
تعداد بازدید : ۱۵۵۷ تعداد دانلود : ۸۵۴
امروزه در بخش هایی از جامعه مسلمانان سخنانی در قالب سبّ و شتم و یا لعنِ با نام و نشان و حتی تکفیر دیگران شنیده می شود. به نظر می رسد در گذشته های دور نیز این رفتار پیشینه داشته است و در سده های پیشین نیز داعیه داران حکومت و تفکرات مذهبی چنین رفتارهایی داشته اند. از نخستین حرکت های هدفمند در راستای تخریب رقیب، شیوه بنی امیه در ترویج سبّ و لعن آل ابی طالب× بوده است. گروه های دیگر نیز هریک با توجه به گرایش های خود واکنش هایی در برابر حرکت بنی أمیه نشان دادند. کیسانیه یکی از همین گروه هاست که با پیکان حملات زبانی، دو خلیفه اول و دوم را نشانه رفت. بررسی های انجام شده در این پژوهش نشان می دهد دو گروه بنی امیه به عنوان نظام حاکم و کیسانیه به عنوان یک جریان، به گسترش سبّ و شتم و لعنِ با نام و نشان دامن زده اند. بنی عباس نیز که میراث خوار کیسانیه بوده اند تا پیش از به قدرت رسیدن، در ترویج آن کوشیده اند.
۲۶۶.

جستاری در پیوند ادبیات و تاریخ (تلمیحات قرآنی و تاریخی در قصیده بائیه صالح الکوّاز)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عاشورا تلمیح قصیده بائیه صالح الکواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲۱ تعداد دانلود : ۷۰۸
از جلوه های پیوند ادبیات و تاریخ، بیان وقایع تاریخی در شعر شاعران آئینی و متعهّد است. یکی از وقایع مهم تاریخ اسلام، عاشوراست و یکی از شاعران آئینی، شیخ صالح الکوّاز از شعرای قرن 13 هجری عراق است. وی در قصیده 54 بیتی بائیه خود، با استفاده از آرایه معنوی تلمیح که از شاخه های علم بدیع در ادبیات است، به نحوی زیبا و شگفت و حماسی، با اشاره به آیات قرآنی، ضمن ارائه تصویری زیبا و باشکوه از واقعه کربلا، به مقایسه شهیدان کربلا با انبیای بنی اسرائیل پرداخته است. مقاله حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی، درصدد معرفی شاعر و ویژگی های قصیده اوست که چرا در بین ادبا جایگاهی ممتاز یافته است.
۲۶۷.

ناکارآمدی ارزش زدایی از روایت تاریخی

کلید واژه ها: ناکارآمدی روایت تاریخی کنش تاریخی ارزش زدایی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه منابع و کلیات
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات کلیات و فلسفه‌ تاریخ
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ نگاری
تعداد بازدید : ۱۵۱۹ تعداد دانلود : ۶۵۲
دیدگاهی که می پندارد هرگونه روایت تاریخی باید فاقد بار ارزشی باشد، چه دیدگاهی است و چرا باید این دیدگاه را ناکارآمد پنداشت؟این دو پرسش اصلی و سؤالات فرعی دیگری که به فراخور بحث مطرح می شوند و تلاش برای پاسخگویی به آن ها، بنیاد مقاله ی حاضر را شکل می دهد. در واقع اساس این پژوهش بر این امر استوار است که هر کنش تاریخی، به ناگزیر دارای بار ارزشی است و چون روایت کردن تاریخ علاوه بر اینکه مقوله ای معرفتی است، یک کنش تاریخی نیز است، لاجرم نمی تواند ارزش گریز باشد.مدافعان ارزش زدایی از روایت تاریخی، با توسل به مفاهیمی چون واقع گرایی و عینیت، رویکرد خود را موجه می شمارند؛ اما رویکرد آنان حتی اگر بر اساس یک دغدغه ی صادقانه اتخاذ شده باشد، می تواند زمینه ساز ساده اندیشی نسبت به منطق کنش تاریخی و یا سوء استفاده از منطق روایت تاریخی نزد برخی مورخان شود.در این نوشتار می کوشیم با اتخاذ دو رویکرد تاریخی و منطقی، به نقد و ارزیابی مقوله ی «ارزش زدایی از روایت تاریخی» بپردازیم.
۲۶۸.

ﺗﺄثیر جریان فکری عبدالله بن مسعود و شاگردانش بر حوادث قرن اول قمری در کوفه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کوفه قاعدین خلفا س‍ق‍ی‍ف‍ه ب‍ن‍ی س‍اع‍ده عبداالله بن مسعود

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات مکاتب، رویکردها و روش ها
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ ادیان
تعداد بازدید : ۱۵۱۹ تعداد دانلود : ۷۸۷
پس از ارتحال پیامبر اکرم(ص) و به وجود آمدن کشمکش میان مسلمانان، گروهی با گردانندگان سقیفه هم پیمان شدند و گروهی نیز در مقابل آنان قرار گرفتند و خلافت و امامت را حق الهی حضرت علی(ع) دانستند. دراین بین گروهی از صحابه پیامبر(ص)، همچون عبدالله بن مسعود، بی طرفی و سکوت اختیار کردند و کم کم با سیاست های خلفا همداستان شدند و این گونه زمینه های لازم برای رشد و تولد گروه قاعدین فراهم شد. عبدالله بن مسعود در سال 21ق و به دستور خلیفه دوم و سِمت معلم قرآن رهسپار کوفه شد. حال سعی این مقاله برآن است تا با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع اصلی کتابخانه ای، بازتاب جریان فکری عبدالله بن مسعود و شاگردانش را بر حوادث قرن اول قمری در کوفه واکاوی کند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که خط فکری عبدالله بن مسعود و شاگردانش در کوفه، ایجاد گروهی به نام قاعدین را باعث شد. این گروه در اختلاف ها و کشمکش های سیاسی و نظامی دوران حکومت امیرالمومنین(ع)، با دستاویز بی طرفی و دوری از فتنه، در ورطه «بی تفاوتی» افتادند. آنان از صحنه های سیاسی و اجتماعی غایب شدند و در جنگ های سه گا نه ای که برای امام علی(ع) پیش آمد، به بهانه های گوناگون خود را کنار کشیدند و در تضعیف حکومت آن حضرت نقش بسزایی داشتند.
۲۷۰.

واکاوی رابطة کلام و تاریخ فکر در مطالعات شیعه شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پدیدارشناسی رویکرد تاریخی تعارض کلام خاورشناسان تاریخ اندیشه تاریخ فکر

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات مفهوم شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات کلیات و فلسفه‌ تاریخ
تعداد بازدید : ۱۵۱۰ تعداد دانلود : ۹۸۳
سنّت شرق شناسی به تحلیل تاریخی عقاید شیعه پرداخته است و پیروان چندی از این سنّت نیز در میان باورمندان به تشیع ظهور کرده اند؛ اما این مطالعات در مواردی روشمند نبوده و در برخی موارد، نتایج تأمل برانگیزی را به خصوص در حوزة شیعه شناسی به همراه داشته اند. این در حالی است که به دلیل نیاز به اتّخاذ رویکرد تاریخی در مطالعة عقاید اسلامی از چنین گرایشی در مطالعات اسلامی نمی توان صرف نظر کرد. به نظر می رسد برای بالاترین بهره وری از این نوع مطالعات، باید تلاش کرد تا رویکرد تاریخ فکر غربی را براساس نیازها و دغدغه های بومی، در حوزة شیعه شناسی به کار بست. با توجّه به این که مهم ترین دغدغه و چالش پیش روی مطالعات تاریخ فکر به خصوص در محافل سنتیتر تعارض آن با عقاید کلامی اولیة شیعه است، به نظر می رسد نخستین گام در مسیر سامان دادن و بومی سازی این حیطة مطالعاتی، تلاش برای بررسی و سنجش نسبت تاریخ فکر با کلام از زاویه های مختلف باشد؛ مقالة پیش رو نخستین تلاش در جهت این مهمّ است. در این مقاله پس از بیان مباحث مقدماتی، نخست کنکاشی در جهت تبیین دقیق تر مرزهای کلام و تاریخ فکر صورت می گیرد. در مرحلة بعد تأثیر پیش فرض های کلامی بر تاریخ فکر بررسی می شود. در مرحلة سوم دربارة تعارض کلام با تاریخ سخن به میان می آید و تلاش می شود ماهیت این تعارض و بازگشت آن به تاریخ و سپس وظیفة مورّخ در مواجهة با آن بازنمایی شود.
۲۷۱.

حیات سیاسی و اجتماعی ام المقتدر

کلید واژه ها: دوره دوم عباسی زن در عهد عباسی مقتدر بالله ام المقتدر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰۶ تعداد دانلود : ۶۴۳
به منظور بررسی نقش سیاسی و اجتماعی زنان در عصر دوم عباسی (334 ـ 232 ق)، به ویژه عصر خلیفه مقتدربالله (320 ـ 295 ق) و نیز نقش زنان در سقوط خلافت وی، مطالعه زندگی ام المقتدر اهمیت به سزایی خواهد داشت. ازاین رو مقاله برآن است تا ضمن بازنمایی زندگی ام المقتدر، تا حدودی اوضاع سیاسی دوران خلیفه مقتدربالله مورد بررسی قرار دهد. در این تحقیق، پاسخ به برخی سؤالات اهمیت بیشتری خواهد داشت؛ از جمله: چگونه ام المقتدر توانست به مقام مادر خلیفگی دست یابد؟ چگونه وی در مسائل سیاسی خلافت مقتدربالله ایفای نقش می کرد؟ چه عاملی سبب دخالت وی در امر قضاوت می شد؟ ثروت وی چگونه تأمین و در چه راهی صرف می شد؟ روش تحقیق در این مقاله، روش تاریخی با رویکردی اجتماعی، مبتنی بر بهره گیری از اطلاعات منابع، مقایسه آنها با یکدیگر و تحلیل متون می باشد. یافته های این پژوهش گویای آن است که نحوه دخالت ام المقتدر، به صورت های مختلف بوده به ویژه آنکه مقاصد شخصی و سیاسی در آن نقش تعیین کننده داشته است.
۲۷۲.

بررسی تاریخی چگونگی ورود و تأثیر تعالیم معنوی اهل بیت(ع) در تصوف و عرفان اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تصوف اهل بیت (ع) تشیع صوفیه احادیث عرفانی کتب عرفانی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات رابطه تاریخ با علوم دیگر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
تعداد بازدید : ۱۵۰۶ تعداد دانلود : ۷۸۶
معنویت توسعه یافته توسط امامان اهل بیت(ع) در کالبد جامعه و حضور جمعی از تربیت یافتگان معنوی این مکتب در میان مردم، از عوامل مهم توجه به امور معنوی و باطنی در جامعه اسلامی محسوب می شود. تتبع دقیق در آثار اهل تصوف، یک رشته معارف خاص تشیع را که در غیر کلام ائمه اهل بیت(ع) نشانی از آنها نیست، نشان خواهد داد و محقق به وضوح روح تشیع را در مطالب عرفانی این کتاب ها می یابد؛ هرچند در مواردی روحی است که طی زمان و به حسب برخی آفات بیرونی در یک پیکر آفت دیده جای گرفته است. تحقیق پیش رو به نشان دادن چگونگی ورود شمه ای از احادیث و تعالیم معنوی اهل بیت(ع) به تصوف پرداخته است. براساس این پژوهش، شواهد مناسبی برای اثبات خاستگاه شیعی عرفان اسلامی می توان به دست داد. این شواهد، از نوع نگاه صوفیه به اهل بیت(ع) و روزنه های نفوذ معارف آن حضرات به تصوف، یعنی بزرگان صوفیه و میراث مکتوب آنان مانند اللمع، الرسالة القشیریه و قوت القلوب قابل اصطیاد است.
۲۷۳.

تأملی در مفهوم رفض و کفر رافضی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تشیع رفض رافضی کفر رافضی انکار خلفا سب صحابه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات رابطه تاریخ با علوم دیگر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ تشیع کلیات
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه فعالیت های مذهبی (فعالیت های ادیان، فرق و مذاهب)
تعداد بازدید : ۱۴۹۷ تعداد دانلود : ۹۳۴
بازشناسی دقیق مفهوم رفض، ویژگی ها و ارائه تعریف دقیق و منصفانه از آن، بسیار حائز اهمیت است. به ویژه با عنایت به اینکه فقیهان اهل سنّت، آثار و احکام خطیری چون کفر را بر رافضی ترتیب داده اند. این مقاله با ورود به میدان بحث فقهی، آرای گوناگون در باب مفهوم رفض و مهمترین ادلّه فقیهان اهل سنّت در تکفیر رافضی را مورد تحلیل قرار داده و به این نتیجه رسیده که رفض، صرفاً یک نام گذاری تاریخی بر گروهی از مسلمانان است که در مسأله جانشینی پیامبر موضعی معارض در برابر آنچه واقع شد، گرفتند. کفر رافضی نیز فاقد پایه و اساس بوده و ریشه در دشمنی های مذهبی دارد.
۲۷۶.

درآمدى بر مفهوم، فرایند و ویژگى‏هاى تاریخ‏نگارى شفاهى

نویسنده:

کلید واژه ها: تاریخ شفاهى تاریخ‏نگارى شفاهى مصاحبه کننده مصاحبه شونده و خاطرات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸۲
تاریخ‏نگارى شفاهى یکى از گونه‏هاى تاریخ‏نگارى است که در دهه‏هاى اخیر، رونق یافته و مانند بسیارى از مقوله‏هاى دیگر، تعریفى مورد وفاق ندارد. توجه به ثبت شفاهى حوادث تاریخى را در دیار غرب به یونان باستان نسبت داده‏اند، اما پیوند تاریخ‏نگارى با سنت نقل شفاهى حدیث در دوره اسلامى، میراثى شایسته ژرف‏کاوى براى پیشینه این‏گونه تاریخ‏نگارى پدید آورده است. تاریخ‏نگارى شفاهى به مفهوم امروزى آن، در سال‏هاى نزدیک به جنگ دوم جهانى با انگیزه‏اى غیر تاریخى در محیط‏هاى نظامى غرب آغاز شد، ولى به سرعت، رونقى در خور یافت و به دیگر کشورها از جمله سرزمین ما نیز راه یافت. در این مقاله پس از مرورى بر تعریف و پیشینه تاریخ‏نگارى شفاهى و فرایند آن، نقش و جایگاه مصاحبه کننده و مصاحبه شونده در تاریخ‏نگارى شفاهى و نیز تعامل تاریخ‏نگارى مکتوب و تاریخ‏نگارى شفاهى اجمالاً بررسى شده، سپس ویژگى‏هاى تاریخ‏نگارى شفاهى در دوازده بند شمرده شده است. بخش پایانى مقاله در درنگى کوتاه به یکى از پیوندهاى تاریخ‏نگارى شفاهى با ارزش‏ها و هنجارهاى دینى و فرهنگى توجه کرده است.
۲۷۷.

اسلام و نظریة پایان تاریخ(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: تکامل گرایی نظریة پایان تاریخ ضد تکامل گرایی حاکمیت جهانی دموکراسی لیبرال و حاکمیت جهانی اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷۷ تعداد دانلود : ۱۳۳۲
فرجام تاریخ چه خواهد بود؛ آیا بشر به سوی کمال گام برمی دارد، یا اینکه انحطاط را تجربه می کند؟ در این زمینه، دو دیدگاه کلان در فلسفة سیاسی و اجتماعی غرب وجود دارد: یکی، دیدگاه تکامل گرایان، که فرآیند تاریخ را رو به پیشرفت و بهبودی می دانند، همانند هگل، فیلسوف قرن هجدهم و نوزدهم میلادی که نظریة دولت کمال اخلاقی را مطرح می کند. دیگری، دیدگاه ضدتکامل گرایان، که تاریخ بشر را رو به قهقرا می دانند، همانند، ادموند برک، فیلسوف محافظه کار قرن هجدهم میلادی که نظریة بازگشت به سنت را پیشنهاد می کند. فوکویاما در نظریة پایان تاریخ، ادعا می کند که با فروپاشی نظام کمونیسم، آموزه لیبرال دموکراسی عالم گیر خواهد شد. نظریه های تکامل گرایی، فلسفة سیاسی و اجتماعی غرب، یعنی نظریة پایان تاریخ فوکویاما را بررسی و نقد می کند. در این مقاله با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، نظریة پایان تاریخ فوکویاما از منظر یکی از برجسته ترین دیدگاه های تکامل گرایی اسلامی، یعنی آموزة شیعی مهدویت، به چالش کشیده شده و در پایان، چارچوبی بدیل، یعنی نظریه حاکمیت جهانی اسلام، مطرح شده است.
۲۸۰.

زمینه ها و موانع برگزاری حج از سوی ایران و عثمانی در دوره صفویه(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: صفویه مکه عثمانی حج حرمین شریفین

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی صفوی فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی صفوی روابط خارجی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره کلیات رابطه تاریخ با علوم دیگر
تعداد بازدید : ۱۴۷۲ تعداد دانلود : ۹۳۲
دین و ارکان آن، منشأ بسیاری از تحولات مهم در جامعه اسلامی است. یکی از عبادات مهم در اسلام، فریضه حج با هدف توحید، اتحاد و وحدت مسلمانان است که دارای پیامدهای وسیع اجتماعی است. در دوره صفویه، سرزمین مکه در سیطره عثمانیان سنی مذهب بود و ایرانیان شیعی هر سال برای انجام حج باید از قلمرو عثمانی عبور می کردند. در این دوران، اختلاف دولت عثمانی با دولت صفوی، حج را به عرصه اختلاف میان شیعه و سنی تبدیل کرده بود. مسائل سیاسی، مذهبی، فرهنگی، امنیتی و اقتصادی که میان دولت عثمانی و صفوی وجود داشت، انجام حج به وسیله ایرانیان شیعی را با دشواری هایی رو به رو می کرد و گاهی حج از سوی دولت ها محدود و یا ممنوع می شد. هدف مقاله حاضر، بررسی چگونگی انجام فریضه حج در پرتو روابط ایران و عثمانی است. در این مقاله به این پرسش پاسخ داده می شود که آیا اختلاف میان این دو دولت اسلامی بر موضوع حج تأثیرگذار بوده است یا فریضه حج ورای کشمکش های سیاسی و مذهبی انجام می گردیده است؟

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان