اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی

نمایش ۲٬۰۰۱ تا ۲٬۰۲۰ مورد از کل ۸٬۶۶۷ مورد.

۲۰۰۱.

روش شناسی ارتباطات تعاملی و تعارضی گزاره های اخلاقی و حقوقی بر اساس سیرة عملی و نظری امام خمینی(س)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید صادق موسوی مهدی ملایی

منبع: پژوهشنامه متین سال هجدهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۷۰

کلید واژه ها: حقوق فقه اخلاق قانون تعارض ارتباط حقوق و اخلاق سیره امام خمینی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۸۷۷ تعداد دانلود : ۳۴۷

تأثیر متقابل اخلاق و حقوق بر یکدیگر از مباحث مهمی است که از دیرباز محل اختلاف علمای حقوق و اخلاق بوده است. در این میان بررسی سیرة نظری و عملی امام خمینی از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ زیرا ایشان به عنوان یک فقیه و عارف بزرگ، صاحب آرای ارزشمندی در زمینة حقوق و اخلاق هستند. با مطالعة سیر تحول مکاتب حقوقی و اخلاقی چند سؤال مهم مطرح می شود. مهم ترین مسئله روش شناسیِ تحلیلِ موضوع است. این روش بسان نقشه ای است که ما را جهت یافتن پاسخ صحیح یاری می دهد. مطابق فرضیة مقالة حاضر، نخست باید با توجه به دیدگاه و روش امام درخصوص تقسیم علوم، به فهم دقیق و مشترکی از اخلاق و حقوق و جایگاه آنها دست یافته و تحلیل مناسبی از سیرة بنیانگذار نظام حقوقی مربوطه ارائه دهیم. در وهلة دوم ضروری است با توسل به علم منطق و ارتباطات چهارگانه، صور مختلف ارتباطی را ترسیم نموده و بر اساس آن حکم حالات تعارض را بیابیم. در پایان نیز برای ملموس شدن موضوع، به مثال هایی از حقوق ایران بسنده می شود.

۲۰۰۲.

تمایز و وابستگی راهکاری منطقی در گفت وگوی فقه و اخلاق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مسلم محمدی

منبع: پژوهش های فقهی دوره دوازدهم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲

کلید واژه ها: فقه اخلاق وابستگی تمایز اخلاق کاربردی ترابط فقه و اخلاق

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۷۱۷ تعداد دانلود : ۳۹۵

درباره اینکه در بستر تعامل متشابک علوم اسلامی، چه ترابطی میان دو دانش فقه و اخلاق برقرار است، گاه نظریات متباین و ناهمگونی به چشم می خورد که مجموعه آنها را در اضلاعی متکثر در چهار دسته اتحاد و یگانگی، تعارض و ناسازگاری، تداخل فقه بر اخلاق و تمایز و وابستگی می توان تقسیم کرد و به ترازوی نقد سنجید. این پژوهش با روش تحلیلی – مقایسه ای و با نگاه عدم فروکاهی یکی به سود دیگری، پس از بررسی رویکردهای چهارگانه فوق، نظریه تمایز با رویکرد سازگاری و وابستگی را بر خواهد گزید که هدف اصلی، کارآمد کردن هر دو علم دینی، به ویژه گرایش نوپدید اخلاق یعنی اخلاق کاربردی خواهد بود. وجوه تمایز فقه و اخلاق در رئوس ثمانیه دو علم، شاکله اصلی تحقیق است که از جهات مختلف و به صورت موردپژوهانه آنها را به بحث خواهد کشاند که به ترتیب جایگاه، هویت معرفتی، موضوع، نظام محمولات، شرایط تحقق، هدف، گستره و روش مهم ترین موارد افتراقی این دو دانش اسلامی هستند که درباره آنها بحث خواهد شد. طرح رشد نامتوازن و دردمندانه علم اخلاق در خاستگاه تاریخی و فکری آن، در مقایسه با رفیق دیرینه اش یعنی فقه و بیان برخی تشابهات اولیه آنها از دیگر مباحث مرتبط و مؤثر در تحقیق پیش رو هستند.

۲۰۰۳.

بازخوانی دیدگاه پژوهشگران معاصر به تعلیم و تربیت مبتنی بر جنسیت: مدل تناسب، تعادل و تکمیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سیده فاطمه موسوی غلامرضا دهشیری

منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۷ 21-44

کلید واژه ها: جنسیت رویکرد اسلامی تعلیم و تربیت مبتنی بر جنسیّت تناسب تعادل تکمیل

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی

تعداد بازدید : ۵۳۸ تعداد دانلود : ۳۷۹

این پژوهش، با هدف بررسی مفهوم چیستی جنسیّت و تبیین تفاوت های بین دو جنس، تعلیم و تربیت جنسیّتی و رویکرد اسلام به تفاوت های جنسیّتی و آموزش و پرورش جنسیّتی با استناد به مطالعات نوین انجام شده است. روش پژوهش، روش توصیفی تحلیلی مبتنی بر منابع و متون مرتبط با موضوع پژوهش است. نتایج پژوهش نشان می دهد که غفلت از تفاوت های جنسیّتی در آموزش و پرورش دختران و پسران، بدون توجه به اهداف غاییِ پرورشی اسلامی، موجب کمرنگ شدن فردیت افراد در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و آموزشی شده، وصول به غایت های تربیتی تعریف شده در این رویکرد را ناممکن می کند. فلسفه تمرکز بر تفاوت های جنسیّتی از دیدگاه اسلامی، توجه به تعالی و رشد مطلوب در حوزه فردی، خانوادگی و اجتماعی در رسیدن به مقصد متعالی کمال وی به تناسبِ مقتضیات جنسیّتی است. تفکیک جزئی در خرده نظام های نهاد آموزش و پرورش یا در صورت تحقق طراحی دو نظام منفک آموزش و پرورش با مدل تناسب، تعادل و تکمیل نقش های دو جنس، نقش مهمی در نمایاندن راه های متفاوت و متناسب در دست یابی به مقصد یگانه دارد.

۲۰۰۴.

شاخص های پیش تحولی کودک در فرآیند گذارِ کسبِ فضیلت های اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سیده فاطمه موسوی

منبع: اخلاق وحیانی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۱۰)

کلید واژه ها: کودک تحول فضیلت های اخلاقی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۸۸۰ تعداد دانلود : ۴۸۶

فضیلت ها صفات مثبت شخصیتیِ پایداری هستند که در گذر زمان و براثر تجربه های به اشتراک گذاری شده کودک با محیط طی مراحل تحولی در فرد به وجود می آیند، با استمرار و تکرار به عادت واره ها تبدیل و در شخصیت فرد نهادینه می شوند؛ ازاین رو، بنیانی برای اجتماعی فضیلت مدار می نهند. هدف این مقاله، مرور اندیشه های نظریه پردازان تحولی همچون پیاژه، کوشانسکا، ابن مسکویه و خواجه نصیر و عرضه شواهدی پژوهشی درباره شکل گیری فضیلت های اخلاقی در کودکان است. از مجموع دیدگاه های تحولی می توان به ظهور برخی پیش نیازهای رفتار فضیلت مند، شامل حساسیست پیش اخلاقی، قصد به اشتراک گذارده شده، خودِ اخلاقی و وجدان، پیش از دوره های تحولی اذعان کرد؛ پیش نیازهایی که می تواند با غنی سازی تجربه های محیطی در دوره های تحولی، به ظهور و تثبیت فضیلت های اخلاقی در کودکان منجر شود؛ ازاین رو، رابطه گرم و حمایت آمیز پدر و مادر و فراهم کردن تجربه های اجتماعی غنی می تواند زمینه ساز قوام و ثبات رفتارهای فضیلت آمیز در کودکان شود.

۲۰۰۵.

نقش دین در اتحاد و اختلاف با رویکرد روان شناختی اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مسعود آذربایجانی

منبع: اخلاق وحیانی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۱۰)

کلید واژه ها: اسلام دین اخلاق روان شناسی اختلاف اتحاد

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۸۰۵ تعداد دانلود : ۳۳۵

دین، پدیده ای همزاد بشر، کارکردهایی در زندگی اجتماعی داشته است؛ مانند تأثیر بر اتحاد و اختلاف آدمیان که موضوع این مقاله است. هدف این مقاله، بررسی تحلیلی موضوع با رویکرد روان شناختی و اخلاقی است. روش تحقیق، مطالعه موردی اسلام و تحلیل محتوای قرآن است. یافته های تحقیق در بخش عوامل و زمینه های اتحاد عبارت اند از: میانجی های روان شناختی- اخلاقی؛ مانند الفت، رحمت، صلح، عدالت، نیکوکاری، سپاسگزاری، گوش دادن به یکدیگر، بخشش و ... . و در بخش عوامل و زمینه های اختلاف عبارت اند از: میانجی های روان شناختی- اخلاقی؛ مانند ناسازگاری، قتل، ایذا، نزاع، تجاوزگری، شیطان، جاسوسی، بدگویی و ... . نتیجه این پژوهش توصیه مؤکد قرآن به گسترش عوامل اتحاد و پیشگیری از زمینه های اختلاف است.

۲۰۰۶.

جایگاه قوه عملی در سعادت انسان در پرتو آیات قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نجف یزدانی

منبع: قبسات سال بیست و یکم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۸۱

کلید واژه ها: نفس قرآن ایمان فضایل و رذایل اخلاقی قوه عملی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۵۵۴ تعداد دانلود : ۳۵۸

یکی از ابعاد وجود انسان که کمتر به آن توجه شده، ساحت غیرشناختی نفس آدمی است. فیلسوفان اسلامی در ذیل قوه محرکه و قوه عملی انسان به طور پراکنده به توضیح این بعد از انسان پرداخته اند؛ اما دیدگاه واحدی درباره قوه عملی بیان نکرده اند. این مقاله ضمن پذیرش اهمیت شناخت و ارزشمندی قوه عاقله و نیز استناد شناخت حسن و قبح افعال به قوه نظری، تفسیر غیر شناختی از قوه عملی را قابل دفاع تر می داند. همچنین این پژوهش نشان می دهد با توجه به آیات قرآن، قوه عملی به عنوان مبدأ امور غیراداکی در انسان، جایگاه مهمی در سعادت آدمی دارد. نقش قوه عملی در حصول ایمان، ارتباط قوه عملی با فضایل و رذایل اخلاقی، نقش این قوه در تحقق عدالت و عمل صالح و تأثیر قوه عملی بر قوه نظری یا قوه شناختی از محورهایی است که در آیات قرآن به اهمیت قوه عملی اشاره دارد. با توجه به موارد ذکرشده، استکمال قوه عملی در سعادت نهایی انسان ضرورت می یابد و علاوه بر جنبه شناختی نفس باید به ابعاد غیر شناختی آن نیز توجه نمود.

۲۰۰۷.

چیستی تفسیر تربیتی، (مبتنی بر روش شناسی پژوهش در تفاسیر و علوم تربیتی)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: بهزاد ایزدی محمدعلی تجری

منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و یکم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۸۰)

کلید واژه ها: روش شناسی علوم تربیتی پژوهش تربیتی گرایش تفسیری تفسیر تربیتی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۱۴ تعداد دانلود : ۸۰۳

تفسیر تربیتی گرایشی جدید در تفسیرنگاری معاصر است که با رویکرد به جنبه های هدایتی، تربیتی و اجتماعی قرآن کریم آغاز شد، اما در خصوص چیستی، مفهوم و مصادیق آن، دو دیدگاه سنتی با نگاه عام به موضوع تربیت و دیدگاه جدید با توجه خاص به مسائل علوم تربیتی و بسترهای علمی و پژوهشی آن در منابع تفسیرشناسی طرح شده است. در تعاریف موجود از تفسیر تربیتی، گستره علم تربیت، مسائل و موضوعات قابل تحقیق در آن و روش شناسی پژوهشی آن مبهم و نامشخص است. راه شناخت منطقی و جامع از چیستی آن، استفاده از روش تحلیل مفهوم تربیت و تفسیر، نسبت بین آنها و تبیین قلمرو آن می باشد. مفهوم و مصادیق تربیت در این ترکیب به طور مطلق به کار رفته و همه پژوهش های گذشته و جدید آن را شامل می شود. در نتیجه در این روی آورد، امکان بهره مندی از گستره وسیع دو حوزه تفسیر و تربیت فراهم است، به ویژه در روش شناسی این گرایش، امکان استفاده از روش های متنوع وجود دارد. هدف این پژوهش، بازنگری در تعاریف، مفهوم، مصادیق و تبیین جایگاه، روش شناسی و قلمرو وسیع پژوهش های تفسیری تربیتی با استفاده از روش ها و یافته های تازه در این دو دانش می باشد که کمتر به آنها توجه شده است.

۲۰۰۸.

بازشناسى رابطه دین و اخلاق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدتقى مصباح یزدی

منبع: معرفت سال بیست و پنجم اردیبهشت ۱۳۹۵ شماره ۲۲۱ «ویژه فلسفه»

کلید واژه ها: دین اخلاق ارتباط دین و اخلاق استثناپذیرى احکام اخلاقى ارزش هاى اخلاقى

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۵۰۹ تعداد دانلود : ۳۴۸

این بحث به تبیین ارتباط دین و اخلاق مى پردازد. اخلاق، بخشى از دین است و از این منظر، اخلاق دینى است. منظور از «دین»، گاهى محتواى کتاب و سنت است که شامل عقاید، اخلاق و دستورالعمل هاى عملى است. در این نگاه، منظور از اخلاق دینى، گزاره هاى اخلاقى در متن دین است. منظور از «اخلاق»، نیز صفات و رفتار خوب و بد است که یکى از راه هاى بازشناخت آن، دلایل دین در کتاب و سنت است. در این نگاه، اخلاق دینى، اخلاقى است که براى آن دلایل تعبدى و دینى وجود دارد. اما در علم اخلاق رایج، اخلاق افزون بر صفات و ملکات، شامل رفتار نیز مى شود و افزون بر صفات خوب و بد، هر کار اختیارى خوب و بد ارزش اخلاقى به شمار مى آید که علاوه بر ادله تعبدى، مى توان بر آنها برهان اقامه کرد؛ زیرا هر انسان به طور فطرى خواهان کمال خویش است. ازاین رو، کمال جویى و حقیقت جویى و کوشش براى کسب علم و آگاهى، امرى فطرى و ضرورتى وجودى است؛ زیرا همه خواهان کمال و سعادت هستند. بنابراین، اکثر گزاره ها و ارزش هاى اخلاقى را با دلایل عقلى و تعبدى مى توان شناخت و از پشتوانه عقلى نیز برخوردارند.

۲۰۰۹.

شگردهای فرهنگی مخالفان انبیاء(ع) در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مرجان درستی مطلق

منبع: پژوهش های اخلاقی سال ششم بهار ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۲۳)

کلید واژه ها: قرآن شگرد فرهنگی مخالفان انبیاء

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی

تعداد بازدید : ۳۸۳ تعداد دانلود : ۲۱۳

قرآن کریم در آیات متعدد، از کوشش فراوان گروه هایی خبر می دهد که در همه ادوار تاریخ، با به کاربستن انواع حربه های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، فیزیکی و نظامی، در برابر پیامبران و پیروان ایشان می ایستادند تا مردم را به هرشکل ممکن، از پیوستن به آنها بازدارند. در بین این حربه ها، شگردهای اعتقادی و فرهنگی (نظیر جلوگیری از استماع حق، مجادله، استهزاء، افتراء، اغفال توده ها، مظلوم نمایی، تشکیک، ایجاد فساد و نابسامانی، تحریف در دین) جایگاه ممتازی داشت؛ زیرا با تخریب زیرساخت اندیشه و باور مردم، آثار جراحات آن بر پیکردین و دین مداران، دردناک تر، مهلک تر و ماندگارتر و درمان آن در صورت امکان، دشوارتر و پرهزینه تر بوده است. این شگردها در هر عصری به تناسب، در اشکالی نوین به کار گرفته می شوند و در این دوران نیز چنان که شاهدیم، این حربه ها در قالب عناوینی فریبنده و به روز شده نظیر مردم سالاری، پیشرفت، دموکراسی، حقوق بشر و غیره، در جهت اغفال مردم و گریزان کردن ایشان از دین هم چنان به کار بسته می شوند.بدین جهت، توجه به آموزه های قرآنی در این مجال، به نحوی که بتوان به روشنی آن را با شرایط روز تطبیق داد، برای مسلمانی که دغدغه حفظ دین و جامعه دینی را دارد، اهمیت بسیاری پیدا می کند؛ تلاشی که این نوشتار در صدد انجام آن بوده است

۲۰۱۰.

مناسبات فقه و اخلاق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد عالم زاده نوری

منبع: قبسات سال بیست و یکم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۸۲

کلید واژه ها: فقه اخلاق گزاره اخلاقی گزاره فقهی اعتبار شرعی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۶۷ تعداد دانلود : ۵۹۹

این مقاله، برآن است تا تمایز علم اخلاق با فقه را مورد بررسی قرار دهدکه عبارت اند از: 1. محمول گزاره های فقهی احکام پنج گانة تکلیفی است و محمول گزاره های اخلاقی، خوب/ بد، بایسته/ نابایسته و درست/ نادرست؛ 2. حکم فقهی دغدغة استحقاق ثواب و عقاب دارد، اما حکم اخلاقی دغدغة سعادت؛ 3. گزاره های فقهی دارای جعل و اعتبار شرعی از ناحیة خداست، درحالی که گزاره های اخلاقی انشای قانونی الهی و جعل و اعتبار شرعی ندارند. فقیه دغدغه مند امتثال، برائت، رفع تکلیف، منجزیت، معذریت، طاعت، عصیان و به تبع آن رهایی از عقاب است، در حالی که عالم اخلاق دغدغه مند سعادت، کمال، تعالی، رشد، ارتقای وجودی و فلاح است؛ 4. احکام فقهی، حقیقتی دوارزشی و متواطی دارد، اما احکام اخلاقی دارای مراتب طولی است؛ به همین جهت احکام فقهی عمومیت بیشتری دارد و جز به شرایط اضطرار برداشته نمی شود، اما ارزش اخلاقی، دارای صبغة فردی و اختصاصی است و به تناسب افراد و شرایط، منعطف و مدرّج است؛ 5. هر گزارة فقهی به دلالت مطابقی بر احکام تکلیفی و به دلالت التزامی بر خوب و بد اخلاقی و مصالح و مفاسد واقعی دلالت دارد، اما برای دستیابی به حکم فقهی و اعتبار شرعی، کشف مصالح و مفاسد واقعی کافی نیست؛ 6. برخی از امور غالباً در مظان دستیابی به مطلوب های شرعی قرار دارند و به صورت نوعی، مسیر رسیدن به غایات دینی را هموار می سازند؛ پس احراز خوبی و بدی آنها با توجه به مصالح و مفاسد نوعی، دشوار نیست، اما دربارة آنها ادعای وجود یک حکم شرعی قانونی که مستلزم ثواب و عقاب الهی باشد، دشوار است. در این موارد از لسان اخلاق استفاده می گردد.

۲۰۱۱.

بررسی تأثیر تعلیم داستان های قرآنی بر درک فرایافت های دینی در میان دانش آموزان مقطع ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: بهاره عزیزی نژاد

منبع: تربیت اسلامی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۲

کلید واژه ها: ابعاد داستان های قرآنی فرایافت های دینی دانش آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۰۶ تعداد دانلود : ۹۳۵

تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش داستان های قرآنی بر درک فرایافت های دینی در میان دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی انجام شده است. روش تحقیق، شبه آزمایشی با پیش و پس آزمون است. جامعه آماری مشتمل بر همه دانش آموزان دختر پایه پنجم شهر ارومیه است. حجم نمونه آماری 80 نفر است که به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و گواه تقسیم شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته است مشتمل بر ابعاد سه گانه فرایافت های دینی در حوزه اعتقادات، احکام و اخلاق که پایایی ابزار با آلفای کرونباخ در حد مطلوب و به مقدار 81/0 به دست آمد. تحلیل داده ها با نرم افزار SPSS و آمار استنباطی انجام شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که میانگین نمرات پس آزمون در دو گروه آزمایش و گواه در بعدهای اعتقادات، احکام و اخلاق فرایافت های دینی تفاوت معنا دار دارند (05/0>00/0P=) و با اطمینان 95%، تعلیم داستان های قرآنی بر درک فرایافت های دینی دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی در ابعاد اعتقادات، اخلاق و احکام تأثیر مثبت دارد. بدین ترتیب، درک فرایافت های دینی در بعدهای اعتقادات، احکام و اخلاق از طریق داستان های قرآنی، در قیاس با شیوه مستقیم و معمول بهتر انجام می شود. در پایان پیشنهادهای کاربردی در راستای نتایج حاصله ارائه شده است.

۲۰۱۲.

مدرنیسم هنری و نقش تربیتی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علیرضا ابراهیم زاده محمد جبارپور

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و چهارم دوره جدید تابستان ۱۳۹۵ شماره ۳۱

کلید واژه ها: هنر مدرن تفکر مدرن مدرنیسم هنری نفسانیت تربیت هنری در اسلام

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۶۳ تعداد دانلود : ۶۹۳

امروزه یکی از عمده ترین گرایش های هنری در ایران و جهان، گرایش به هنر مدرن یا مدرنیسم هنری است. لذا نظر به گسترده بودن حضور هنر مدرن در فضای فرهنگی امروز ایران نیاز است که نقش تربیتی هنر مدرن از منظری اسلامی مورد ارزیابی قرار گیرد. در این پژوهش برای تبیین نقش تربیتی هنر مدرن و مدرنیسم هنری، با روشی توصیفی تحلیلی، پیش از هر چیز به بررسی نسبت مدرنیسم هنری با تفکر مدرن و مدرنیته در معنای فلسفی آن پرداخته شده است. با انجام این مهم، روشن می شود که به رغم ادعای متمایلین به مدرنیسم، هنر مدرن تقابل بنیادینی با تفکر مدرن ندارد و تنها شورش و عصیانی بوده است در برابر عقلانیت جزئی نگر مدرن. بنابراین سوبژکتیویتة نفسانی و انانیت استعلاطلب، که در مدرنیته محور اساسی تفکر و عمل است، مبنای اصلی ایجاد اثر در هنر مدرن نیز گشته است. با نگرش به آثار هنر مدرن و افکار هنرمندان و ناقدین مدرنیست، چهار ویژگی : ""نفسانی بودن و استعلاطلبی""، ""بی قاعده بودن""، ""پوچ گرایی و نیستی-انگاری"" و ""عدم برقراری ارتباط با تودة مردم"" را از وجوه بارز هنر مدرن دانسته ایم. در بخش دیگر این مقاله با مراجعه به منابع اسلامی همچون نهج البلاغه اجمالاْ نشان داده ایم که هدف غایی تربیت هنری در اسلام همانا ""درک جمال الهی و رسیدن به کمال"" است. و نهایتاْ نتیجه گرفته ایم که همة چهار ویژگی یادشده با هدف غایی تربیت هنری اسلام در تضاد هستند.

۲۰۱۳.

مفهوم ذاتی در حسن و قبح عقلی از دیدگاه علامه طباطبائی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید محمدعلی دیباجی زینب یوسف زاده

منبع: فلسفه و کلام اسلامی سال چهل و نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲

کلید واژه ها: عقل عملی ادراکات اعتباری علامه طباطبایی ذاتی حسن و قبح عقلی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۰۵۴ تعداد دانلود : ۹۷۲

از دیرباز، مسئله حسن و قبح از دو منظر وجود شناختی و معرفت شناختی در فلسفه و کلام مورد بحث قرار گرفته است. جستار پیش رو درصدد پاسخ به این مسئله است که آیا نظریه ادراکات اعتباری علامه طباطبائی، راه حل جدیدی برای مسئله حسن و قبح ارائه می دهد یا نه؛ و در صورت پاسخ مثبت، این راه حل از کدام حیث (وجودشناختی یا معرفت شناختی) به مسئله پرداخته است؟ مقاله نشان می دهد که نظریه ادراکات اعتباری با بررسی معرفت شناختی معنای اعتبار در حوزه عقل عملی معنای سومی برای «عقلی» در مسئله حسن و قبح عقلی و ذاتی مطرح کرده است و در نتیجه توانسته است راه حل جدیدی در پاسخ به مسئله مذکور ارائه دهد. این معنا برای اعتباریات نه تنها به معنای نفی مقام واقع و حقایق مربوط به این معانی نیست؛ بلکه مبتنی بر پذیرش واقع و واجد حیثیتی واقعی و وجود شناختی است.

۲۰۱۴.

شخصیت قرآنی امام جواد (ع)

نویسنده: معصومه السادات حسینی میرصفی

منبع: بینات سال بیست و سوم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۹۱) ویژه نامه قرآن و امام جواد (ع)

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۷۱۵ تعداد دانلود : ۴۹۱

۲۰۱۵.

حیاء فضیلتی بنیادین یا هیجانی زودگذر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فرزانه ذوالحسنی مریم خوشدل روحانی

منبع: پژوهش های اخلاقی سال هفتم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۲۶)

کلید واژه ها: حیاء شرم اخلاق روایی روانشناسی شرم

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی

تعداد بازدید : ۵۲۵ تعداد دانلود : ۳۷۹

ضرورت ترسیم الگوی اسلامی – ایرانی شرم و فرهنگ سازی بر اساس آن برای جامعه امروز ما بر کسی پوشیده نیست. این مقاله به عنوان درآمدی بر ارائه این الگو تلاش می کند با شیوه تحلیلی – توصیفی، به بازخوانی و تحلیل فضیلت حیاء در اخلاق روایی شیعه بپردازد. نظریه غالب در روانکاوی معاصر غرب این است که شرم از جمله هیجانات خودآگاه فردی منفی است. پس از ارتکاب خطا در حضور جمع پدید می آید، عزت نفس آدمی را هدف قرار می دهد و باید تعدیل شود. بندیکت با نظریه خود مبنی بر اختلاف معنای شرم بر اساس تنوع فرهنگ ها رهیافتی متفاوت فراروی تحقیقات شرم گشود که کمتر مورد توجه قرار گرفت. محققان در این مقاله تلاش می کنند به چیستی، چرایی و چگونگی حیا و کارکردها و نتایج مترتب بر آن در اخلاق روایی شیعه بپردازند. در این نظام حیاء فضیلتی پایدار و بنیادین، خویشتنداری مبتنی بر معرفت و حافظ کرامت نفس آدمی است که البته افراط و تفریط در آن زیانبار است

۲۰۱۶.

الگویی قرآنی برای سنجش دینداری در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: غلامرضا جمشیدیها محمدباقر آخوندی

منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۳

کلید واژه ها: قرآن دینداری الگوی دینداری مراتب دینداری

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۱۹ تعداد دانلود : ۱۱۲۸

در اکثر پژوهش هایی که به سنجش و ارزیابی دینداری در ایران پرداخته اند، از الگوهایی استفاده شده که در بستری غیر از فرهنگ آرمانی اسلام تهیه شده اند و مناسبت کمتری با معیارهای دینداری فرد مسلمان دارند. بر این مبنا، پرسش این است که آیا مبتنی بر منابع دین، می توان الگویی قرآنی برای سنجش و ارزیابی دینداری فرد مسلمان ارائه کرد؟ با فرض وجود چنین امکانی، هدف این تحقیق استخراج الگوی سنجش دینداری از قرآن مجید با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و طبقه بندی نظری مفاهیم و مقولات است. نتایج نشان می دهد الگویی که با این روش به دست می آید، بر خلاف الگوهای قبل از خود، دارای هفت مرتبه قابل سنجش است که از ضعیف ترین تا قوی ترین مرتبه در پی هم قرار می گیرند. لذا ارتقا از مراتب پایین تر به بالاتر، با احراز شاخص های مرتبه بالا امکان پذیر است. اجرای پرسش نامه مربوط به سنجه مراتب دینداری نشان داد که این الگو و سنجه مربوط به آن، از روایی و اعتبار بالایی در جامعه نمونه برخوردار است.

۲۰۱۷.

نقد نسبیت گرایی نظریه تربیتی لیپمن در مقایسه با نسبیت در هرمنوتیک فلسفی گادامر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فاطمه صدر قاسم پورحسن

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و چهارم دوره جدید تابستان ۱۳۹۵ شماره ۳۱

کلید واژه ها: فلسفه برای کودکان هرمنوتیک فلسفی نسبیت گرایی نسبیت معرفتی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۴۴ تعداد دانلود : ۱۵۵۱

هدف این پژوهش این است که به بررسی آن بخش از دیدگاه های لیپمن، که به نسبی گرایی می انجامد و نسبتی با نسبیت اندیشی در هرمنوتیک فلسفی گادامر دارد، بپردازد و به این پرسش پاسخ دهد: «میان نسبیت گرایی در نظریه لیپمن با نسبیت اندیشی در هرمنوتیک فلسفی گادامر چه نسبتی هست؟» مقصود از نسبیت در اینجا، «نسبیت معرفتی» است. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی با بهره گیری از منابع اسنادی و کتابخانه ای، انجام گرفته است. کند و کاو در آثار لیپمن، ما را به این نتیجه می رساند که با وجود نفی نسبیت گرایی از سوی او، دلایلی هست که این گرایش را به عنوان نتیجه اجتناب ناپذیر برنامه فلسفه برای کودکان، اثبات می کند. هم چنین می توان ادعا کرد لیپمن در ارائه نظریه خود از دیدگاه «نسبیت در فهم» هرمنوتیک فلسفی تأثیر پذیرفته است.

۲۰۱۸.

هنر خوشنویسی و تربیت اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: آزاده یعقوب زاده لاله آهنی

منبع: تربیت اسلامی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲۳

کلید واژه ها: تربیت اخلاقی هنر مقدس خوشنویسی اسلامی آداب معنوی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۳۱ تعداد دانلود : ۱۳۶۱

این مقاله به روش توصیفی و تحلیلی در جستجوی تربیت منبعث از مبانی اعتقادی و اسلامی است که از ملزومات فرهنگ اسلامی می باشد. هنر اسلامی به دلیل غنای فرهنگی و مذهبی بهترین شیوه استفاده از قابلیت های اخلاقی و معنوی می باشد. چنانچه ترویج و ارائه آداب و تربیت اخلاقی به گونه ای که هم در تربیت هنرمند و هم در اشاعه آن در فرهنگ جامعه مؤثر باشد در تفکر و تمدن اسلامی امری ضروری بوده است. پرسش های اصلی مقاله عبارتند از: رابطه هنر و اخلاق در فرهنگ اسلامی چگونه است؟ قالب های هنری و بیانی هنر خوشنویسی برای انتقال مفاهیم تربیتی کدامند؟ هدف این نوشتار تبیین جایگاه و اهمیت اخلاق دینی و تربیت معنوی در یکی از قدسی ترین هنرهای اسلامی یعنی خوشنویسی می باشد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که عامل معنوی تقدّس هنر خوشنویسی یعنی حفظ حرمت و عزّت محتوا و محمول خط یعنی کلام الهی، هنرمندان خوشنویس را در خلق اثر هنری و کسب فیض مدام ملزم به رعایت آداب و اخلاق نموده است و از زیباترین تجلیّات این ابعاد اخلاقی خوشنویسی ضرورت تهذیب نفس بوده که در میان خوشنویسان به عنوان یکی از مهم ترین اصول اخلاقی و تربیتی از واجبات اشتغال به این هنر بوده است.

۲۰۱۹.

منش فروتنانه شیعیان واقعى(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدتقى مصباح یزدی

منبع: معرفت سال بیست و پنجم مرداد ۱۳۹۵ شماره ۲۲۴ «ویژه کلام»

کلید واژه ها: تواضع تکبر روحیه استکبارى فروتنى

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۵۲۱ تعداد دانلود : ۴۳۸

این مقال به شرح کلام امیرمؤمنان على علیه السلام پیرامون ویژگى هاى ارزشمند شیعیان واقعى و پرهیزکاران مى پردازد. تواضع و منش فروتنانه مشى شیعیان واقعى است. روحیه استکبارى و فخرفروشى زیبنده شیعیان نیست. پیامبران آمده اند تا روح استکبارى را از ما بزدایند و ما را بنده خالص خدا کنند. ازاین رو، تواضع در اسلام مطلوب و در معارف دینى جایگاه بلندى دارد. نباید از نعمت هاى خداوند مغرور و سرمست شد. تواضع و فروتنى ازجمله ارزش هاى متعالى در بینش توحیدى است که ما را به بندگى خدا مى رساند. تکبر، غرور و روحیه استکبارى دامى است که شیطان آن را گسترانده تا ما را از بندگى خدا بازدارد؛ روحیه اى که موجب شد شیطان از درگاه خداى متعال رانده شود.

۲۰۲۰.

دشواری های تبیین تحویل گرایانه ی شناخت اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید علی اصغری

منبع: متافیزیک سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۱

کلید واژه ها: شناخت توجیه استنتاج تحویل گرایی اخلاقی شکاف است باید محافظه کاری منطق امور واقع عرفی الزامهای درون عرفی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه‌ اخلاق

تعداد بازدید : ۶۷۰ تعداد دانلود : ۳۱۴

تحویل گرای اخلاقی می گوید واقعیت وجودی کیفیت های اخلاقی، همان کیفیت هایی است که با کلمات نااخلاقی قابل بیان هستند. چنین دیدگاه هستی شناسانه ای، ضلع شناخت شناسانه نیز دارد مبنی بر اینکه شناخت ما به امور واقع اخلاقی یا چیزی جز شناخت ما به امور واقع نااخلاقی نیست یا استنتاج از شناخت های نااخلاقی است. در نظر تحویل گرایان اخلاقی و به ویژه طبیعی انگاران که بخش اعظم تحویل گرایان را تشکیل می دهند، توانایی در تبیین شناخت اخلاقی بدون توسل به نظریه هایی همچون شهود اخلاقی، مزیتی مهم و بلکه دلیلی قوی برای دیدگاهشان به شمار می آید. به همین دلیل است که مقاله حاضر به بررسی تبیین های تحویل گرایانه از شناخت اخلاقی و توجیه باورهای اخلاقی پرداخته است. به این نتیجه رسیده ایم که از میان تبیین هایی که طبیعی انگاران مطرح می کنند، شناخت تحلیلی دچار همان مسائلی است که اصل نظریه تحویل گرایی تحلیلی را از اعتبار و رونق انداخته است. و استنتاج ارزش از غیرارزش یا با شکاف منطقی است باید روبه روست؛ یا اگر پیوند معنایی توصیفی ارزشی وجود داشته باشد، نهایتاً نتایج اخلاقی نامشروط نمی توان گرفت.

درخت حوزه‌های تخصصی