درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۱٬۷۸۱ تا ۱۱٬۸۰۰ مورد از کل ۱۳٬۱۵۸ مورد.
۱۱۷۸۱.

بررسی مسئله الگوی حجت برای ساخت سبک زندگی اسلامی

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال سوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۷) 9 - 38

کلید واژه ها: سبک زندگی الگوی حجت اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰ تعداد دانلود : ۱۷۹
مسئله سبک زندگی ابهامات متعددی دارد؛ از جمله اینکه بهترین روش شکلگیری سبک زندگی چیست و انسان برای رسیدن به اهداف آفرینش خود نیازمند چه نوع سبک زندگی است. آیا شکلگیری تدریجی و تجربی سبک زندگی براساس افکار و تمایلات بشری بهترین روش است یا شکلگیری زندگی براساس باورهای الهی و الگوگیری از حجتهای خدا؟ تفکر اسلامی روش دوم را تجویز میکند. پژوهش حاضر نشان میدهد اگر نمونههای عملی از سبک زندگی معصومان پیشروی انسان قرار داشته باشد، انسان میتواند به آنها اعتماد کند و اضطراب صحیحنبودن سبک زندگی و عدم تطبیق آن بر عقاید و اندیشههای الهی را نداشته باشد. همچنین در پی نشاندادن وجود الگوهای حجت در سبک زندگی، معرفی آنها و دلایل حجیت سبک زندگی آنان است. این پژوهش توصیفی - تحلیلی نوآورانه، با استفاده از منابع کتابخانهای دادههای مورد نیاز را جمعآوری کرده است.
۱۱۷۸۲.

واکاوی مقایسه ای تناسب بیانی داستان حضرت آدم (ع) در سوره های اعراف و حجر بر اساس بافت نظم قرآنی

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال پنجم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۹) 195 - 210

کلید واژه ها: قرآن داستان حضرت آدم سبک بیانی سیاق اعراف و حجر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰ تعداد دانلود : ۱۰۸
تناسب معنوی و گزینش واژگان در تعبیر قرآنی به عنوان یکی از مؤلفه های اعجاز این کتاب آسمانی، همواره مورد توجه اندیشمندان علوم قرآنی قرار گرفته، و از پیوستگی آیات قرآن، با اصطلاحات مختلفی همچون تناسب بیانی، نظم، اتّساق و تناسق یاد کرده اند. قرآن، گاهی درباره یک موضوع واحد تعابیر زبانی متفاوتی داشته است، و این مقوله را می توان در داستان حضرت آدم (ع) یافت که در هفت سوره قرآن در سبک و سیاقی متنوع و متغیّر تکرار شده است که گاهی همراه با اطناب و گاهی همراه با ایجاز بوده است. خلقت انسان، سجود ملائکه در برابر او، و امتناع ابلیس از سجود، و وسوسه و گمراهی آدم و حوّاء به دست او حوادث این داستان را تشکیل می دهد. جستار حاضر با رویکرد توصیفی و تحلیلی به واکاوی مقایسه ای بیانی و سبک شناختی این داستان در دو سوره اعراف و حجر بر اساس بافت زبان قرآن پرداخته است تا ضمن کشف نقاط تشابه و تفاوت در بیان و سبک داستان حضرت آدم در این دو سوره، علّت تفاوت های بیانی موجود در جملات و واژگان را بر اساس سیاق مقامی و زبانی تحلیل نماید. از مهم ترین یافته های پژوهش می توان به این نکته اشاره نمود که در قرآن تکراز تامّ _به جز در موارد اندک_ وجود ندارد، و داستان حضرت آدم در سوره های اعراف و حجر علیرغم شباهت موضوعی، تفاوت های بیانی ظریفی در گزینش واژگان، ساخت های دستوری، و سبک بیان موضوع دارند که در پرتو سیاق قرآن قابل تفسیر است.
۱۱۷۸۳.

ارزیابی جایگاه حقوقی زن در کنوانسیون های بین المللی بر اساس تفسیر تسنیم

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی قرآن پژوهی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۸ 51 - 68

کلید واژه ها: اسناد بین المللی حقوق زن معاهده رفع تبعیض علیه زنان سند 2030 تفسیر تسنیم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰ تعداد دانلود : ۱۱۱
 بدون تردید تفاوت های تکوینی حکیمانه ای میان زن و مرد وجود دارد؛ ولی در دهه های اخیر موضوع  تشابه زن و مرد مورد اهتمام استنادی مراکز و معاهداتی همچون "کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان " و "سند2030 "قرار گرفته که مبنای اصلی آنها، ایجاد نوعی تشابه کامل جنسیتی میان زن و مرد است و  الزاماتی را فراروی دولتها و ملتها قرار داده اند. اسلام با درنظر گرفتن منزلت والای زن، همه حقوق های زن را  محترم شمرده است. اما درعین حال بین حقوق زن و مرد، نوعی تعادل-که متناسب با شأن و فطرت هریک از آن دو است- وجود دارد. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و به شیوه کتابخانه ای و میدانی، درصدد ارزیابی مواد حاکم براین معاهدات و اسناد بین المللی، بر اساس آیات قرآن، با استناد به تفسیر تسنیم است. تفسیرتسنیم با استناد به آیات قرآن، حقوقی همچون: حق تکوینی، تشریعی، ارزشی و... را برای زن به عنوان حقوق مسلم به رسمیت شناخته است. درحالی که این معاهدات بین المللی بیشتر بر یک بُعد از وجود زن، آن هم بُعد ظاهری و جنسیتی او تأکید دارد و قوانین آن با نیازهای طبیعی زن، دچار تعارض و تضاد است که ظلمی مضاعف به زنان وحتی مردان را در ÷ی دارد.
۱۱۷۸۴.

رهیافت هایی قرآنی درباره حقوق کودک

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۹)

کلید واژه ها: کودک حقوق کودک قرآن دوران کودکی طفل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۱۳۴
حقوق کودکان از مسائلی است که در دین مبین اسلام و فقه امامیه بدان توجّه خاصی شده و قرآن به عنوان نخستین منبع تشریع، از این موضوع غفلت نکرده است. این مقاله تلاشی است برای استخراج رهیافت هایی در خصوص حقوق کودک از قرآن کریم. در قرآن لفظ «طفل» صریحاً به کار برده شده است و روند خلقت انسان را مورد تأمل و توجه قرار داده است. به نظر می رسد، از دیدگاه قرآن کریم آغاز کودکی زمان انعقاد نطفه می باشد و از همین زمان است که آثار حقوقی، مربوط به کودک، آغاز می شود. در این مقاله در ابتدا سعی شده است که مفهوم کودک از منظر قرآن بازشناسی شود و سپس بررسی شود که از نظر قرآن کودک دارای چه حقوقی است. در این مقاله حقوق کودک در دو مرحله پیش و پس از تولد مورد بررسی قرار گرفته است. حقوق کودک پیش از تولّد غالباً مربوط به مواردی است که در آینده و سرنوشت کودک تأثیرگذار است. حقوق کودک پس از تولد نیز شامل مواردی همچون: تأمین امنیت و سلامت کودک، نام گذاری کودک، تغذیه کودک با شیر مادر، تربیت دینی کودک و ... می شود که در مقاله بدان ها پرداخته خواهد شد.
۱۱۷۸۵.

«حکمت متعالیه» در اندیشه صدرالمتألهین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۴ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۹۴)

کلید واژه ها: حکمت حکمت متعالیه عقل وحی عرفان صدرالمتألهین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۱۹۱
شاید در طول تاریخ کمتر مکتب فلسفی یی مانند حکمت متعالیه، کانون قضاوتهای مختلف و گاه متقابل بوده باشد. گستره و نفوذ حکمت متعالیه، در کنار قوت و شمولش، باعث شده اندیشمندانی با گرایشهای فلسفی، عرفانی، کلامی و حتی قرآنی، به آن رو کنند و از پنجره دید خود، آن را توصیف کرده، خواسته یا ناخواسته، بنفع خود مصادره و تفسیر کنند. همین اختلافها موجب شده حقیقت و ماهیت آن دچار ابهام شود. معنا و حقیقت خود «حکمت» نزد صدرالمتألهین که متصف به صفت «متعالی» شده است، یکی از این موارد ابهام است. تلاش در راستای رفع این ابهام، ما را بر آن داشت که با مراجعه به سخنان و کلمات خودِ صدرالمتألهین، حکمتش را توصیف کنیم. در این راستا، پس از تعیین ماهیت حکمت و فلسفه، و بررسی تطبیقی تعریف حکمت مشهور با حکمت متعالیه و یافتن نقاط افتراق و اشتراک، مشخص شد این حکمت نوع خاصی از حکمت است که با منشئی نبوی و دینی، موهبتی است الهی که تنها نصیب بندگان خاص او میشود؛ حکمتی که عرفان و برهان را در سایه قرآن به ساحل امن هماهنگی و تعاضد میرساند. نیل به این مقصود، با این دو میسر شده است.
۱۱۷۸۶.

حوزه های معنایی لیل در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۷ 147 - 170

کلید واژه ها: معناشناسی حوزه های معنایی لیل هم نشین جانشین زوج معنایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱ تعداد دانلود : ۱۰۶
معناشناسی از رویکردهای نوین در قرآن شناسی قرن اخیر است. این دانش در رشد و ارتقاء هرچه بیش تر قرآن شناسی امروز بسیار کارآمد بوده و مورد اقبال قرآن پژوهان قرار گرفته است. یکی از شاخه های معناشناسی، معناشناسی ساختاری است و در این میان از مباحث آن تعیین حوزه های معنایی یک واژه است. در نوشتار پیش رو، به تبیین حوزه معنایی لیل در قرآن کریم پرداخته شده است. روش انجام پژوهش، تحلیل متنی بر پایه الگوی هم نشینی و جانشینی کلمات با واژه لیل است. این بررسی نشان می دهد، واژگانی که در فرآیند هم نشینی و جانشینی با این واژه در ارتباط اند را می توان به زوج معنایی و زیرمجموعه های روابط معنایی شب و روز(فراگیر شدن، تقلیب لیل و نهار، تکویر لیل و نهار و...)؛ پدیده های همراه شب(ماه، ستارگان و تاریکی)؛ بخش های لیل (شفق، مغرب، و...)، کارکردهای لیل(عبادی، اجتماعی، تقویمی، طبیعی) و گونه های معنایی- مفهومی لیل(مکملی، اشتدادی، توزیعی و تقابلی) در قرآن مورد بررسی قرار داد.
۱۱۷۸۷.

Comparative Study of Interpreters’ Ideas about “Qāla Rabbi ʾArinī ʾUnẓur Ilayk Qāla Lan Tarānī” (Q.7:143) Relying on the Relationship of Verses(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Quran and Religious Enlightenment, Volume ۲, Issue ۲ - Serial Number ۴, February ۲۰۲۲ 23 - 39

کلید واژه ها: Verse 143 of Surat al-Aʿrāf the vision of God Prophet Moses (pbuh) the relationship between the verses of Surah

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۱۳۰
There is a difference of opinion among Quranic interpreters In interpreting verse “Qāla Rabbi ʾArinī ʾUnẓur Ilayk Qāla Lan Tarānī”(Q.7:143)[1] regarding the belief of Prophet Moses (pbuh) concerning the possibility or impossibility of seeing God at the time of saying this and they are divided into two categories. The first group believes that this verse shows that Prophet Moses (pbuh) in his words, considered it possible to see God, which is divided into five sets, each of them with their own reason. The second group of commentators, believe that Prophet Moses (pbuh) considered it impossible to see God and is divided into four sets according to their reasons. This study, by examining the opinions and reasons of the commentators and relying on the relationship between the verses and the words of this verse, will show that the request to see God from Prophet Moses (pbuh) knowing its impossibility, and only out of enthusiasm of hearing the word of God, was just for more love.
۱۱۷۸۸.

The Quiddity of Tashābuh in the Qur'an from the Perspective of Shari’at Sanglaji; Review and Critique(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Quran and Religious Enlightenment, Volume ۲, Issue ۲ - Serial Number ۴, February ۲۰۲۲ 181 - 191

کلید واژه ها: Shariat Sanglaji Muḥkam and Mutashābih Tawīl Preferred Meaning Conclusion

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۱۱۰
From past to present, there have been many differences among Islamic thinkers about the quiddity of Mutashābih and its Ta’wīl in the Qur'an. Each of these thinkers has spoken on this subject according to their profession and method. In the meantime, the view of "Shari’at Sanglaji" is remarkable. Sanglaji, who is known for his modern thinking and inclination towards the Qur'an-sufficiency, believes that Qur'anic similarities mean the end of the matter and include only occult concepts. The general public is unable to comprehend similarities due to its preoccupation with tangibility. Leading research with a descriptive-analytical method tries to discuss some aspects of Sanglaji’s theory while accurately reporting his point of view. The result of the research shows that Sanglaji’s view does not have the necessary accuracy and credibility, because Mutashābih i.e. the similarity does not only include occult concepts but also material concepts. The result of this research is used in the field of Qur’anic research and interpretation.
۱۱۷۸۹.

علل و منشأ تفاوت سبک زندگی انسان ها از دیدگاه قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۶ 125 - 144

کلید واژه ها: دنیا گرایی دین تفاوت سبک زندگی انسان قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰ تعداد دانلود : ۹۴
خداوند متعال در قرآن کریم، علاوه بر ارائه سبک زندگی اسلامی به عنوان یگانه سبک برتر و مورد تأیید و توصیه خود به انسان؛ علل و منشأ گرایش برخی انسان ها به سایر سبک های زندگی را بیان نموده است تا انسان، آگاه به علل و عواملی شود که او و جوامعِ انسانی را به سبک خاصی از زندگی، سوق داده یا از انتخاب و پیمودن سبک برتر، واداشته است. دین اسلام؛ سبک و شیوه ای از زندگی است که منشأ خداوندی دارد و علل پیدایش یا شیوع سبک هایی از زندگی که بدون استمداد از وحی و تسلیم شدن مطلق به توصیه های خداوند متعال، ترسیم یا پویش می شوند؛ انقطاع از خداوند و گرایش به غیر او می باشد. جهل و نادانی؛ تقلید و ایستایی؛ سفاهت و بی عقلی؛ کبر و نخوت؛ تکذیب و رویگردانی؛ بهانه گیری و توقّع؛ هوا پرستی و دنیا گرایی؛ غفلت و فراموشی؛ اغواء و فریب شیطان؛ حسادت و زیاده خواهی؛ از جمله علل و عوامل محروم ماندن از دین الهی و گرایش به سایر سبک های زندگی است.       
۱۱۷۹۰.

صلح و سعادت در فلسفه سیاسی صدرالمتألهین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۰ پاییز ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۷۷)

کلید واژه ها: سعادت صلح حکومت خلافت دین قانون اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱ تعداد دانلود : ۱۳۵
این مقاله دارای دو هدف یا مسئله اصلی است: نخست، رابطه دوسویه صلح و سعادت؛ دوم، تعامل و تصاعد متقابل و متعاکس آندو بدون هیچ نقطه ایستا و پایانی. چنانکه پیداست رویکرد مقاله توصیفی نیست بلکه در بخش اصلی خود، تحلیلی یا توصیفی تحلیلی است. نوآوری مقاله در تبیین و کشف رابطه» دوسویه صلح و سعادت و کشف رابطه متصاعد دوسویه آن از متون ملاصدراست. این رابطه بر مبناهای مختلفی در اندیشه صدرالمتألهین مورد تحلیل قرار میگیرد. بر مبنای انسان شناسی ملاصدرا، از زوایای گوناگون بدست می آید که صلح شرط سعادت دنیوی و اخروی است و سعادت نیز عامل تحکیم صلح است. وجودشناسی و جهانشناسی صدرایی نیز مبنای تحلیلهای نگارنده در باب رابطه دوسویه صلح و سعادت است؛ بر این مبنا تحلیل میکنیم که چگونه جامعه صدرایی در عین برخورداری از تکثرها میتواند عمیقاً وحدتگرا باشد. تحلیل رابطه صلح و سعادت بر مبنای اندیشه های دینی صدرایی نشان میدهد که چگونه صلح در دنیای مدرن به مخاطره افتاده است. ساختار حکومت و کارکردهای آن نیز بتفصیل دیگری پرده از رابطه دوسویه صلح و سعادت برمیدارد، چنانکه اندیشه های اخلاقی ملاصدرا نیز رابطه دقیق صلح و امنیت و سعادت اخلاقی را برملا میسازد.
۱۱۷۹۱.

تحلیل نشانه شناسی مفهوم«آیه» در قرآن با کاربست مدل ارتباطی یاکوبسن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال ۱۴ بهار ۱۴۰۲شماره ۵۲ 29 - 60

کلید واژه ها: قرآن نشانه شناسی آیه مدل ارتباطی یاکوبسن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۱۵۸
نشانه شناسی دانشی است که به بررسی نظام های نشانه ای نظیر زبان ها می پردازد. قرآن کریم نیز به عنوان مجموعه ای از نشانه های زبانی از این منظر مورد بررسی قرار می گیرد. این دانش همانند ابزاری توانمند از طریق ارائه تحلیل های ساختاری به فهم دلالت های متن یاری می رساند. مدل های ارتباطی یکی از ارکان های مهم در تحلیل های زبان شناسی به شمار می رود. در این میان مدل ارتباطی یاکوبسن یکی از مدل های مطرح در حوزه مطالعات نشانه شناسی به شمار می رود. در این مدل ارتباطی، به بررسی نقش های زبانی بر اساس عناصر اصلی تشکیل دهنده ارتباط پرداخته می شود. در این پژوهش با رویکرد توصیفی تحلیلی به تحلیل نشانه شناختی واژه «آیه» در قرآن در مصادیق نشانه های آفاقی، انفسی، معجزه و عبارت زبانی در قالب مدل ارتباطی یاکوبسن پرداخته می شود و دلالت های آن استخراج می گردد. بررسی کارکردهای زبانی واژه «آیه» در مصادیق گوناگون با استفاده از مدل ارتباطی یاکوبسن در نشانه شناسی ویژگی های مشترکی نظیر جنبه غیبی داشتن، تأمل و کارکرد ارجاعی مشترک را برای رمزگان اثبات می نماید و دو سطحی بودن (دنیوی و اخروی) نشانه ها را به نمایش می گذارد.
۱۱۷۹۲.

کارکردهای وجودشناسانه بعد جسمانی انسان از منظر ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۶ بهار ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۷) 51 - 64

کلید واژه ها: انسان شناسی کارکردهای وجودی بعد جسمانی انسان نفس و بدن اعمال بدنی ملاصدر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸ تعداد دانلود : ۱۳۳
در انسان شناسی صدرایی بُعد جسمانی انسان از زوایای مختلفی دارای اهمیت است اما در این نوشتار به یکی از ابعاد مهم آن، یعنی «کارکردهای وجودی» پرداخته شده است. ملاصدرا در آثارش بخشی مجزا را به کارکردهای بعد جسمانی انسان اختصاص نداده و حتی به آن تصریح نیز نکرده ولی میتوان از آراء او این کارکردها را استخراج نمود. پس از فحص و جستجو در آثار صدرالمتألهین این نتیجه بدست می آید که بعد جسمانی انسان نزد او کارکردهای مهمی از منظر وجودشناختی دارد، ازجمله: تحصیل ایمان، ارتقا و تحول انسان، اختیار، انجام افعال متضاد، تحقق افعال نفسانی و عقلانی، عمارت و آبادانی دنیا، تحقق نظام احسن، هویت بخشی به نفس، تشکیل هویت انسان کامل و برخی از نقشهای متناقض نما همچون مبدأ شرور و مبدأ رهایی از شرور و موارد دیگر. این مقاله که بر اساس روش کتابخانه یی و تحلیل محتوا نگارش یافته، علاوه بر اثبات اهمیت و ضرورت بعد جسمانی انسان در جهان خلقت، نشان میدهد که نقش و کارکرد بعد جسمانی انسان از منظر وجودی، دارای ابعادی گسترده است و ساحتهایی مهم از عالم هستی را در بر میگیرد.
۱۱۷۹۳.

روش شناسی ابن قتیبه در پاسخ به شبهات قرآنی

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۷) 9 - 27

کلید واژه ها: ابن قتیبه شبهات قرآنی روشهای تفسیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸ تعداد دانلود : ۱۴۶
شناخت روش علمی دانشمندان در هر علمی سبب می گردد که از یافته های علمی او به صورت روشمند استفاده بهینه شود. در علوم قرآنی دانشمندانی از دیرباز، آراء و نظریات قابل استفاده ای داشته اند که ابن قتیبه مولف "کتاب تاویل مشکل القرآن" یکی از آنها است . در این نوشتار اهم مبانی و روش های تفسیری ابن قتیبه، با روش تحلیلی- توصیفی مورد بررسی قرار گرفته است . ابن قتیبه با مبانی ادبی، کلامی و بلاغی و با روش تفسیری اجتهادی و روش تفسیری ادبی شبهات شبهه افکنان و طعن طاعنان به ساحت مقدس قرآن را پاسخ گفته است و شبهات مهم را از قبیل تکرار برخی از آیات و قصص قرآنی، اختلاف قرائات ، نامفهومی حروف مقطعه، تحریف انگاری در قرآن و... که منتقدین با طرح این شبهات، آسمانی بودن قرآن را زیر سوال برده اند و امروزه نیز با تغییر شکل، باز نویسی می شوند، مطرح نموده و پاسخ داده است.
۱۱۷۹۴.

بررسی روش تفسیری و اعتبار تفسیر نور

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال ۱۰ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۹ 245 - 272

کلید واژه ها: تفسیر نور محسن قرائتی قواعد تفسیر اعتبار تفسیر روش تفسیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸ تعداد دانلود : ۱۰۱
تفسیر نور آموزه های قرآن را در صحنه های عملی زندگی، ارائه داده و با کاربردی کردن توصیه های قرآن بین مردم و قرآن پیوند برقرار کرده است. از آنجا که اقبال عمومی گسترده ای به این تفسیر شده است و در برداشت های آن ملاحظاتی وجود دارد، لازم است اعتبار آن بررسی شود. این تحقیق با روش توصیفی - تحلیلی به بررسی اعتبار محتوای تفسیر نور بر اساس قواعدی می پردازد که مفسران برای دستیابی به مراد خداوند به کار گرفته اند. بررسی 25 جزء قرآن در تفسیر نور بیان گر آن است که مؤلف در هیچ مورد به بررسی قرائات متعدد نپرداخته و در بررسی مفاهیم لغات قرآن روش اجتهادی نداشته و صرفاً در برخی آیات معنای کلمات را بیان کرده و از این مقدار برخی معناها را به منبعی ارجاع نداده است. در تفسیر آیات به قواعد عربی توجه شده که علاوه بر آن در موارد متعددی از سیاق و در موارد بسیار کمی از مسلّمات عقلی و علمی و بیشتر از آیات همسو و روایات استفاده شده است که منبع اصلی این تفسیر، آیات و روایات بوده است. مؤلف با تجمیع مفاهیم مشابه ذیل عنوان مناسب، تقسیم بندی کردن مفاهیم، کالبدشکافی و ارائه مفاهیم در قالب اشکال منطقی، تقطیع مناسب آیات و دقت در وجوه تشابه به تفسیر آیات پرداخته است. روش این تفسیر، آمیزه ای از روش نقلی و اندکی اجتهادی و در موارد فراوانی ذوقی در قالب پیام ها و نکات قرآنی است. گرایش این تفسیر بیشتر تربیتی و اجتماعی است.
۱۱۷۹۵.

قوّامیت مردان و تأثیر آن بر فعالیت اجتماعی زنان از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال سیزدهم بهار ۱۴۰۱شماره ۴۸ 159 - 186

کلید واژه ها: قوامیت مردان فعالیت اجتماعی زنان قرآن کریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸ تعداد دانلود : ۱۶۷
فعالیت اجتماعی زنان از جمله مسائلی است که امروزه با پیشرفت بشر و گسترش روابط انسانی، اهمیت بسیاری یافته است. زیرا زنان به عنوان نیمی از جامعه می توانند نقش های مؤثری در اجتماع داشته باشند. از سوی دیگر خانواده از منظر قرآن کریم، دارای جایگاه ویژه ای است به گونه ای که برای رعایت مصالح خانوادگی و اجتماعی، دستورات خاصی را جهت تنظیم روابط همسران وضع کرده است. قوامیت مردان بر زنان که در آیه شریفه « الرجال قوامون علی النساء» بیان شده به عنوان یکی از این دستورات است که به نظر برخی صاحبنظران با فعالیت اجتماعی زنان در تعارض است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی وبا هدف تحلیل و بررسی مفهوم قوامیت و تأثیر آن بر فعالیت اجتماعی زنان، این موضوع را مورد بررسی قرارداده و با توجه به معنای لغوی و تفسیر صحیح از آن، قوامیت را نه به معنای رئیس بودن بر زن بلکه به عنوان ابزاری در اختیار مردان می داند که بتوانند به وسیله آن، امور خانواده را اداره کنند بنابراین قوامیت نمی تواند مانعی برای فعالیت اجتماعی زنان محسوب شود. زیرا قوامیت براساس قرائن موجود در آیه آیات دیگر اختصاص به خانواده دارد و تا زنان می توانند در هر نوع فعالیت سیاسی، اقتصادی و علم آموزی مشارکت داشته باشند تا زمانی که فعالیت اجتماعی آنان به نقش خانوادگی آنها آسیب نزند.
۱۱۷۹۶.

روش شناسی تأویل در اندیشه فیض کاشانی با تأکید بر نقش وجودشناسی در آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۳ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۸۹)

کلید واژه ها: تأویل وجودشناسی باطن حوصله انسان شناسی فیض کاشانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸ تعداد دانلود : ۲۶۳
تأویل نزد فیض کاشانی، رهیافتی برای رسیدن به باطن و عمق معناست. او انکار تأویل را نشانی از قشریگری و جمود بر ظواهر میداند. نگاشته های وی بخصوص دو کتاب عین الیقین و اصول المعارف و همچنین رساله میزان القیامه از جایگاه والای وجودشناسی در نیل به اسرار و رموز معارف دین خبر میدهد. تأویل پژوهی فیض مبتنی بر اندیشه های فلسفی عرفانی اوست. او وجودشناسی را همچون پنجره یی میداند که از دریچه آن باید وسعت معارف وحیانی را نظاره نمود. نگارنده معتقد است رساله الانصاف رساله یی است که روش شناسی فیض در نیل به تأویل را نشان میدهد؛ بعلاوه حکایت مؤلف است در چگونگی وصولش به حقیقت. التزام به حکمت نظری و عملی، شرح صدر، فراخی حوصله و حق طلب بودن از شرایطی است که در نظر این حکیم عارف، رسیدن به تأویل را برای آدمی امکانپذیر میکند.
۱۱۷۹۷.

تحلیل علم سنجی تولیدات علمی در حوزه قرآن کریم

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۱)

کلید واژه ها: قرآن کریم علم سنجی تولیدات علمی استناد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸ تعداد دانلود : ۱۱۹
هدف: هدف این پژوهش مطالعه علم سنجی تولیدات علمی در حوزه قرآن کریم است. روش شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی و با روش علم سنجی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل 356 تولید علمی نمایه شده در پایگاه استنادی کلریویت آنالیتیک از سال 1985-2018 است. ابزار گردآوری اطلاعات چک لیست و ابزار تجزیه و تحلیل اطلاعات نرم افزارهای وُس ویوور، هیس سایت و اکسل است. یافته ها: یافته ها نشان داد که روند انتشار مدارک علی رغم نوسانات زیاد در سال های مختلف صعودی بوده و بیشترین موضوع های آن ها در زمینه سیستم های اطلاعاتی و مذهب در حوزه قرآن کریم است. همچنین کشورهای عربستان، پاکستان، آمریکا، مالزی و ایران؛ دانشگاه های طیبه، مالایا، پادشاه عربستان، کبانگسان مالزی و دانشگاه آزاد اسلامی ایران؛ مجله های کنفرانس بین المللی دانشگاه طیبه و حقوق تطبیقی آمریکا؛ و الگیناهی، هارویتز و خان بیشترین انتشار و استناد را در میان کشورها، سازمان ها، مجله ها و نویسندگان داشته اند و کلیدواژه های قرآن و اسلام بیشترین هم رخدادی را به خود اختصاص داده اند. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که میزان استنادهای محلی و همکاری های علمی در زمینه تولیدات علمی حوزه قرآن کریم بسیار کم است و شبکه هم خدادی کلیدواژه ها نیز پراکندگی بیشتری دارد. بنابراین سیاستگذاران علمی این حوزه باید زیرساخت ها و امکانات لازم برای انجام پژوهش های قرآنی و افزایش همکاری های علمی در سطح محلی و جهانی فراهم کنند.
۱۱۷۹۸.

معناشناسی مرگ جاهلیت در حدیث معرفت امام با تأکید بر آیات قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۳ 183 - 198

کلید واژه ها: حدیث معرفت مرگ جاهلی امام تکفیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۵۲
در هندسه معرفتی شیعیان، شناخت امام، از اهمیتی ویژه برخوردار است. چون معنا و مفهوم امام نزد شیعه، همان انسان کاملی است که واسطه فیض الهی است، و با برقراری ارتباط با امام راستین است که می توان شناخت صحیحی از خدا و دیگر مبانی اعتقادی کسب نمود. از این جهت است که در حدیث معرفت امام، پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «اگر کسی بمیرد و امام زمان خویش را نشناسد، به مرگ جاهلیت مرده است». حدیث معرفت امام، از جمله احادیث متواتر و معتبر بین شیعه و اهل سنت است. این حدیث از جهات مختلف مورد توجه نویسندگان قرار گرفته است. اما یک سؤال قابل توجه است که منظور از مرگ جاهلی چیست؟ به نظر نگارنده بی تردید، حدیث معرفت و روایات مشابه، اهمیت و ضرورت امامت و ولایت را بیان می کند و نمی توان کسانی را که صرفاً غیر عارف به امام زمانشان هستند، تکفیر نمود.
۱۱۷۹۹.

سبک شناسی سوره شعرا (آوایی، واژگانی، بلاغی و دستوری)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۸) 165 - 188

کلید واژه ها: سوره شعرا سبک شناسی آوایی بلاغی رب العالمین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۱۵۵
اعجاز بلاغت هر سوره آیینه ای از اعجاز قرآن است. پرداختن به سبک شناسی سوره ها دریچه ای از این اعجاز را به روی ما می گشاید. سوره شعرا جز سوره های طواسین است.این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی با معیارهای سبک شناسی در صدد بررسی زیبایی های ادبی سوره شعرا در سه سطح آوایی، واژگانی، بلاغی و دستوری پرداخته و به دنبال گشودن دریچه ای از اعجاز آیات قرآن است. این سوره در سطح آوایی دارای موسیقی و توازن آوایی و از عناصری چون سجع، طباق و تصدیر و واج آرایی بهره برده است؛ استفاده از حروف به جا در آیات باعث نظم آهنگین بودن سوره شده است. در سطح واژگانی باتوجه به کلمات تکذیب، رب العالمین، تقوا که بسیار در این سوره به کار رفته است هدف سوره تسلی خاطر پیامبر نسبت به تکذیب پروردگار و آیات قرآن بر اثر نشناختن و بی تقوایی است و محوریت اصلی سوره تکذیب رب العالمین است. عناصر بلاغی چون تکرار، التفات، توازن نحوی، استعاره، مجاز عقلی و تشبیه در موسیقیایی و زیباشناختی سوره شعرا اثر گذار بوده است. همه این ها نشان دهنده ساختار منسجم و موسیقیایی این سوره است که از وجوه اعجاز بیانی است.
۱۱۸۰۰.

بررسی ایرادهای زکریا بطرس بر اعجاز بیانی قرآن

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال سوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۵) 257 - 281

کلید واژه ها: قرآن اعجاز بیانی زکریا بطرس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸ تعداد دانلود : ۸۶
ااعجاز لفظی یا ادبی از مهم ترین جنبه های اعجاز قرآن محسوب می گردد که علاوه بر قرآن پژوهان، توجه غیر مسلمانان و مستشرقان را نیز به خود جلب نموده است. آقای زکریا بطرس، کشیش مصری تباری که به رویکرد انتقادی تند، نسبت به اسلام و قرآن شناخته می شود، در مقاله ای، با ذکر چند آیه که مدعی انطباق نداشتن آنها با قواعد مدون ادبیات عرب است، اعجاز بیانی قرآن را انکار نموده است. انکار اعجاز بیانی قرآن مبتنی بر شبهۀ ناسازگاری آیات قرآن با قواعد مدون ادبیات عرب و شبهۀ مرجعیت قواعد مدون، برای ارزیابی آیات قرآن می باشد که در جستار حاضر، هر دو شبهه به روش تحلیلی-انتقادی بررسی شده اند. رهاورد پژوهش حاضر این است که هیچ گونه ناهماهنگی بین قواعد مدون نحو عربی و آیات قرآن وجود ندارد و شبهۀ ناسازگاری بین آندو، زائیده عدم اطلاع دقیق بر قواعد نحو است. همچنین قواعد ادبیات عرب بعد از تدوین قرآن کریم و با مراجعه به آیات این کتاب آسمانی، برای جلوگیری از اشتباه در قرائت و فهم آن تدوین شده اند؛ از این رو، اعتبار قواعد مدون در گرو هماهنگی با آیات قرآن است. بنابراین شبهۀ مرجعیت قواعد مدون برای ارزیابی قرآن کریم بر خلاف واقعیت های بدیهی تاریخی می باشد و شناخت و توجه جایگاه حقیقی قرآن کریم و قواعد مدون ادبیات عرب، بطلان شبهه را آشکار می نماید.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان