ابوالقاسم عاصی

این مقاله به بایسته ها و شاخص های انصاف حکمرانان و کارگزاران سیاسی از منظر قرآن و روایات اسلامی تمرکز دارد. در این راستا سعی شده است که مفهوم انصاف و شاخص های آن از آیات قرآن کریم و روایات و احادیث اسلامی استخراج شود، یافته های این مقاله نشان می دهد که در قرآن کریم و روایات اسلامی، انصاف علاوه بر آن که ارزشی مؤکد در جامعه اسلامی و نیز در ارتباط با غیرمسلمانان و دشمنان محسوب می شود، بلکه در زمینه های سیاسی و اقتصادی و اجتماعی نیز حکمرانان و کارگزاران جامعه اسلامی می بایست در شیوه عملکرد و کارگزاری شان چه در سطوح فردی و چه در سطوح مسئولیت های سیاسی به شاخصه های آن متعهد باشند. هم چنین در این مقاله علاوه بر شاخصه های انصاف به ضرورت و عوامل تحقق آن از منظر قرآن کریم و روایات پرداخته شده است. روش تحقیق در این مقاله به شیوه توصیفی تحلیلی است و روش گردآوری داده ها و شواهد نیز به شیوه کتابخانه ای و اسنادی می باشد که از طریق آن به استخراج شواهد از آیات قرآن و احادیث و روایات اسلامی پرداخته شده است.

معناشناسی از رویکردهای نوین در قرآن شناسی قرن اخیر است. این دانش در رشد و ارتقاء هرچه بیش تر قرآن شناسی امروز بسیار کارآمد بوده و مورد اقبال قرآن پژوهان قرار گرفته است. یکی از شاخه های معناشناسی، معناشناسی ساختاری است و در این میان از مباحث آن تعیین حوزه های معنایی یک واژه است. در نوشتار پیش رو، به تبیین حوزه معنایی لیل در قرآن کریم پرداخته شده است. روش انجام پژوهش، تحلیل متنی بر پایه الگوی هم نشینی و جانشینی کلمات با واژه لیل است. این بررسی نشان می دهد، واژگانی که در فرآیند هم نشینی و جانشینی با این واژه در ارتباط اند را می توان به زوج معنایی و زیرمجموعه های روابط معنایی شب و روز(فراگیر شدن، تقلیب لیل و نهار، تکویر لیل و نهار و...)؛ پدیده های همراه شب(ماه، ستارگان و تاریکی)؛ بخش های لیل (شفق، مغرب، و...)، کارکردهای لیل(عبادی، اجتماعی، تقویمی، طبیعی) و گونه های معنایی- مفهومی لیل(مکملی، اشتدادی، توزیعی و تقابلی) در قرآن مورد بررسی قرار داد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی امربه معروف و نهی ازمنکر بر همدلی و سازگاری اجتماعی دانش آموزان متوسطه دوم شهرستان میناب با روش نیمه آزمایشی انجام شده است. جامعه آماری شامل تمام دانش آموزان پسر متوسطه دوم شهرستان میناب است که برای انتخاب نمونه، با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، ابتدا از 100 نفر از آنان پیش آزمون به عمل آمد و پس از تصحیح پرسشنامه های پیش آزمون، 40 نفر (20 نفر گروه آزمایش و 20 نفر به عنوان گروه گواه یا کنترل) انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات، از پرسشنامه 21 سؤالی همدلی مارک دیویس (1983) و پرسشنامه روانی کالیفرنیا کلارک و همکاران (1953) 40 سؤالی که مرتبط با سازگاری اجتماعی اند، استفاده شد. در این پژوهش، پایایی پرسشنامه همدلی و سازگاری اجتماعی با روش آلفای کرونباخ، به ترتیب برابر با 81/0 و 88/0 به دست آمد. در تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون باکس و تحلیل کوواریانس استفاده شد.نتایج نشان داد که آموزش امربه معروف و نهی ازمنکر بر همدلی و سازگار اجتماعی دانش آموزان اثری معنادار دارد.