فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۳۸۱ تا ۱٬۴۰۰ مورد از کل ۱۷٬۸۸۲ مورد.
۱۳۸۱.

رساله فی العشق: ارزیابی تصحیح ها و پژوهش های آن بر اساس نسخه های جدید(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ابن سینا تصحیح انتقادی رساله فی العشق نسخه شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۱ تعداد دانلود : ۴۲۸
در این نوشتار تصحیح ها و پژوهش هایی درباره رسالهفی العشق با رویکردی انتقادی ارزیابی شده است. اهمیت این رساله به سبب تبیین عشق از منظر فلسفی و بر مبنای فکر ارسطویی است. پیش از این اثر، رساله هایی درباره عشق به شیوه فلسفی از افلاطون و فلوطین و إخوان الصفاء نیز نشر یافته که از لحاظ محتوایی با تعاریف و تقسیم بندی های ابن سینا از عشق متفاوت است. پس از ارزیابی تصحیح ها، نسخه هایی که مبنای هر تصحیح بود، بررسی شد. نقصان های هر پژوهشی که درباره این رساله بود، بدین صورت ارزیابی شد: الف) عبارات نخستینِ پنج تصحیح و ضبط مقبول مصححان که در فهم ما از رساله تأثیری به سزا دارد: واژه های الحیّه، المغذیه، المدبَّره و المنبعث، به جای واژه های الحسیه، المعدنیه، المدبِّره و المنیله؛ ب) بررسی شمار گوناگون نسخه های موجود در کتابخانه های ایران(بر اساس گزارش فنخا 45؛ و دنا ویراست دوم 54 نسخه) و کتابخانه های خارج از ایران(37 نسخه) در تصحیح علمی اهمیت دارد، درحالی که مصححان در روزگار خود به نسخه هایی که صرفاً در ناحیه جغرافیایی آنها نزدیک بدانها بوده است(تنها 11 نسخه خارج از کتابخانه های ایران) استناد کرده اند؛ ج) انتخاب نسخه اصل و طبقه بندی نسخه های هم خانواده در تصحیح علمی رساله مهم است. منظور از شیوه ارزیابی با رویکردی انتقادی، بررسی جنبه های صوری و محتوایی تصحیح های چاپی است که در تحلیل فلسفی رساله نقشی تعیین کننده دارد.
۱۳۸۲.

امکانات درونی فلسفه ی ملاصدرا در مواجهه با پوچی فضای مجازی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فضای مجازی ملاصدرا زیست نوع های انسانی نیهلیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۹ تعداد دانلود : ۲۹۷
شبکه های مجازی و فناوری های ارتباطی عصر حاضر، بر سبک زندگی انسان تأثیری فزاینده داشته است. یکی از عوامل شکل گیری بی معنایی و نیهلیسم، توسعه ی دانش و تکنولوژی و تصویر دنیایی مکانیکی و به دور از معنویات است که می تواند به نفی غایت مندی هستی منجر شود و جهانی را شکل دهد که آرمان و آموزه های معنوی ندارد و به بی معنایی زندگی و پوچی ختم می شود؛ فضای مجازی می تواند زمینه ی این بی معنایی را فراهم کند. به رغم مزایای بی شمار این زیست بوم نوظهور، حس اضطراب و تنهایی و در پی آن، بی معنایی و پوچی، همچنان گریبان گیر انسان امروزی است. سؤال اساسی نوشتار حاضر این است که آیا با تکیه بر آرای فیلسوفی نظیر ملاصدرا که درباب زندگی اصیل و معنادار سخنان فراوانی گفته است، می توان با پدیده ی فضای مجازی مواجهه ای معنادار و منطقی داشت؟ یافته های پژوهش حاضر حاکی از آن است که: علی رغم امکانات و مزایای ویژه ی فضای مجازی، این فضا می تواند سبب شکل گیری الگوهای رفتاری نامتعارفی در انسان شود. استنباط نگارنده از درون مایه های حکمت متعالیه آن است که برترین شیوه ی برخورد با چنین آسیب هایی، رویکرد عقل گرایانه به این فضای برساخته ی دست بشر و بیان کارکرد عقل درخصوص انبوه اطلاعات و داده هاست. ملاصدرا نقطه ی عطف سیر صعودی انسان در مسیر تکامل و بهترین ابزار شناخت امر اصیل از غیراصیل را حیات معقول می داند. در ساحت عقلانی همه چیز از رهگذر مواجهه با معقولات است که اصالت می یابد و این سبب می شود که انسان در مواجهه ی با سیل عظیم داده های فضای مجازی، از افتادن در ورطه ی عالم خیال منفصل برحذر باشد و مسیر زندگی را به سمت عقلانیت و معناداری متمایل کند.  
۱۳۸۳.

تمایز احاطی در اندیشه ی صائن الدین ابن ترکه و اسپینوزا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: تمایز احاطی خداوند طبیعت اسپینوزا ابن ترکه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۱ تعداد دانلود : ۲۲۱
ارتباط میان خداوند و مخلوقات، هم در عرفان اسلامی و هم در سنت دینی و الهیاتیِ غربی، همواره مورد توجه اندیشمندان بوده است. اساساً عرفا برای تبیین امکان برقراری ارتباط با خداوند و در عین حال، حفظ تعالی او نسبت به مخلوقات، به این بحث توجه جدی داشته اند. صائن الدین ابن ترکه، از عرفای بنام قرن هشتم و نهم هجری و از شارحان برجسته ی عرفانِ ابن عربی، با مطرح کردن بحث کیفیت ارتباط خداوند با مخلوقات، در قالب بحث تمایز احاطی، تحلیل های عرفانی عمیقی ارائه می کند که شبیه آنها را می توان در آراء اسپینوزا نیز ملاحظه نمود. هر دو، به خداشناسی و تبیین صفات و ویژگی های خداوند در ارتباط با مخلوقات، توجه جدی داشته اند. همچنین هم ابن ترکه و هم اسپینوزا، با مطرح کرده اقسام تمایز و تقابل در فلسفه و عرفان، تلاش کرده اند تا نشان دهند که تمایز میان خداوند و مخلوقات، از سنخ تقابل کامل و جدایی مطلق میان دو شیئ نیست، بلکه خداوند با وجود تمایز ذاتی و الوهیت متعالی اش، چنین نیست که هیچ نحوه ارتباطی با موجودات نداشته باشد و ابن ترکه این ارتباط وجودی را در قالب بحث تمایز احاطی مطرح می کند اما اسپینوزا با نسبت دادن برخی صفات مادی و غیر مادی به خداوند، هم تعالی خداوند را حفظ می کند و هم از علت حلولی بودنِ او برای مخلوقات سخن می گوید.
۱۳۸۴.

نقد حکمت متعالیۀ صدرایی از منظر عرفان نقد نظریۀ اصالت وجودهای خاص(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: اصالت وجود فلسفه و عرفان نقد فلسفه وجودات امکانی حقیقت وجود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۵ تعداد دانلود : ۳۷۴
باورود نظریه «اصالت وجود در تحقق» از عرفان به فلسفه توسط صدرالمتألهین در قرن یازدهم تحول بزرگی در فلسفه شکل گرفت. او  مصداق این نظریه را  دو مورد قرار داد: اول حقیقت لابشرطی «وجود» که در عرفان هم سابقه داشت؛ دوم وجودات خاص امکانی  که در عرفان سابقه نداشت. پس بر اساس تعمیم او وجودات خاص امکانی نیز اصیل و موجود بالذات شدند و این مستلزم پذیرش وجوب ذاتی آنها بود که مقبول و معقول نبود. صدرالمتألهین خود به این اشکال متفطن بود و برای حل اشکال دو  پاسخ ارائه کرد: یکی بر اساس فرق بین معنای «بالذات» در دو تعبیر «واجب الوجود بالذات» و «موجود بالذات» و دیگر بر اساس فرق بین «ضرورت ذاتی» و «ضرورت ازلی»؛ ولی هیچ یک از دو پاسخ، رافع اشکال نبودند و این، اضطرابی را در آرای خود صدرالمتألهین به وجود آورده است؛ لذا او در برخی آثارش از تعمیم خود عقب نشینی کرده است.
۱۳۸۵.

نقد معرفت شناسی رئالیسم انتقادی با تکیه بر مبانی نوصدرائیان(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: نوصدرائیان رئالیسم انتقادی بسکار معرفت شناسی واقعیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۸ تعداد دانلود : ۲۹۲
یکی از آسیب های اندیشه دینی در جامعه اسلامی، طرح علوم انسانی مبتنی بر مبانی فلسفی غربی است. راه مقابله با این آسیب نیز طرح مسائل بنیادین اندیشه اسلامی و مقایسه تطبیقی آن با اندیشه های معاصر و تاثیرگذار در جوامع غربی در موضوعات نوینی است که در عرصه معرفت شناسی مورد توجه قرار گرفته است. بدین منظور پژوهش حاضر ضمن معرفی مبانی معرفت شناسی حکمت صدرایی و رئالیسم انتقادی، تلاش می کند تا به ارزیابی رئالیسم انتقادی در تبیین واقعیت بر مبنای یافته های به دست آمده از حکمت صدرایی بپردازد و به دنبال پاسخ گویی به این پرسش است که آیا رئالیسم انتقادی می تواند با تکیه بر مبانی معرفت شناسی خویش تبیین درستی از واقعیت داشته باشد؟ از این رو، این پژوهش با گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی در نهایت به این نتیجه می رسد که رئالیسم انتقادی پس از تمایز قائیل شدن بین متعلق لازم معرفت (آنچه که وجود دارد) و متعلق متعدی معرفت (آنچه می توانیم بدانیم)، با تقلیل ساحت علم به متعلق متعدی آن، و همچنین با تقلیل محتوای درونی معرفت به ابعاد اجتماعی آن دچار تنگ ناهای شناختی بوده و همچنان از تبیین واقعیت بازمانده است. ؛ در حالی که ملاصدرا در حکمت متعالیه خویش، بر خلاف رئالیسم انتقادی، تعینات معرفت را تماماً به ابعاد اجتماعی آن باز نمی گرداند، بلکه از تعینات و ابعاد وجودی علم نیز بحث می کند. و حقایق عالم را امور عقلی می داند که آنچه در خارج به ادراک حسی در می آید، مرتبه نازله از آن حقایق درک شده توسط عقل است.
۱۳۸۶.

بازنگاهی تحلیلی به فرجام بنی اسرائیل در آخرالزمان با بررسی تطبیقی آیات 4 تا 7 سوره اسراء(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: سوره اسراء بنی اسرائیل فساد آخرالزمان فلسطین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷۶ تعداد دانلود : ۲۴۶
قرآن کریم از میان همه اقوام، به بازخوانی سرگذشت بنیاسرائیل توجه بیشتری داده است و در آیات چهارم تا هفتم سوره اسراء، فرجام و سرنوشت محتوم آنان را گوشزد میکند و به دلیل فساد و سرکشی بزرگشان به آنان وعده انتقام در دو بازه زمانی داده است. این پژوهش میکوشد با محوریت آیات نخست سوره اسراء، با رویکرد تفسیر تطبیقی و روش کتابخانهای به تبیین محورهای مهم این آیات بپردازد که عبارتند از: مراد از قضای الهی؛ مفهوم «الکتاب»؛ جنس فساد بنیاسرائیل؛ عرصه تباهی بنیاسرائیل؛ چیستی انتقام الهی از دو فساد بزرگ؛ چگونگی بازگشت قدرت بنیاسرائیل و در نهایت معرفی انتقامگیرندگان از این قوم ستمگر. فرآیند این واکاوی نشان میدهد هرچند درباره افساد مرتین بنیاسرائیل، نظریه غالب و شایع در بین مفسران آنکه این دو مرحله از فساد در تاریخ بنیاسرائیل رخ داده و گزارههای آیات گزارهای اخباری از گذشته است و مفسران در اصل این قضیه که این فسادها رخ داده و در هر دو نوبت بنیاسرائیل انتقام گرفته شدهاند اشتراک دارند، اما با بررسی مقایسهای آنها به دست میآید اشکالات عمده و متعددی بر این نظریه قابل طرح است از این رو نظریه یاد شده به شدت مورد تردید است در این حال نظریه دیگری را ارائه کرده که میتواند با گزارههای سیاقی و محتوایی آیه همخوانی داشته و به عنوان یک نظریه رقیب مطرح گردد دستاورد ارائه این نظریه آن است که با توجه به اشکالات نظریه نخست امکان اینکه این افساد مربوط به آینده باشد تقویت شده و احتمال اتفاق آن در آخرالزمان و عصر ظهور یا نزدیک بدان با توجه مویداتی تقویت میگردد.
۱۳۸۷.

تبیین معرفت انفسی مطلوب قرآن کریم از منظر حکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: معرفت انفسی حصولی معرفت انفسی حضوری الزام بر نفس اشهاد بر نفس فراموشی نفس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۵ تعداد دانلود : ۲۰۰
قرآن کریم علاوه بر مطرحکردن معرفت آفاقی برای معرفت خداوند تعالی، بر معرفت انفسی خداوند نیز دعوت ویژه کرده است. برخلاف معرفت آفاقی که گونهها و مصادیقش در آیات متعدد بیان شده است، آیاتی که به معرفت انفسی توجه داشتهاند، بیشتر به اصل این مسئله پرداخته و کمتر بحث مصداقی یا گونهشناسی کردهاند. در حکمت متعالیه نیز معرفت انفسی خداوند و وصول به معرفت الله ازطریق معرفت نفس از مسائل اساسی در الهیات بالمعنی الاخص و علم النفس است؛ ازاینرو، تحلیل معرفت انفسی که مطلوب قرآن کریم است، و تبیین گونههای مدنظر آن در قرآن کریم، بهمنظور ارائه به سالکان مشتاق این راه و نیز تبیین انطباق حکمت متعالیه با قرآن کریم در این مسئله ضروری به نظر میرسد. در این مقاله، برای رسیدن به این هدف، با روش تحلیلیتوصیفی پس از توضیح دو گونه کلی معرفت انفسی حضوری و حصولی، چهار دسته کلی آیات کتاب الهی در زمینه معرفت انفسی خداوند بررسی شدهاند و نسبت هر کدام از آنها با آن دو گونه کلی سنجیده شده است. نتایج نشان دادند آیاتی از قرآن که معرفت حضوری و شهود باطنی را بهمنظور معرفت رب طرح کردهاند، قابل حمل بر معرفت حصولی و برهانی نفس نیز هستند.
۱۳۸۸.

نقد و بررسی اصالت عقل و ادله آن از دیدگاه روشنفکران معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اصالت عقل عقل گرایی حداکثری نقد اصالت عقل روشنفکران عقل گرایی انتقادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۶ تعداد دانلود : ۲۷۳
یکی از مناقشات روشنفکران در رابطه عقل و دین، پایبندی آنان به اصالت عقل یا عقل خودﹾ بنیاد منقطع از وحی است. آنها با استفاده از معیارهای اصالت عقل به بازتفسیر دین و در واقع، نفی حقیقت دین و آموزه های آن پرداخته اند. در مقاله حاضر با واکاوی و بررسی آثار روشنفکران معاصر چهار دلیل بر مدعای آن ها بدست آمده است که عبارت اند از: نفی عقل منبعی، ابزارانگاری محض عقل، وجود ویژگی های برتر در اصالت عقل و دین سنتی ناآزموده. تلاش شده است ادله مذکور به شیوه تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گیرند. نادیده انگاشتن کارکردهای مختلف عقل، نفی شریعت و نگاه کارکردی به دین، ارائه تصور نادرست از انسان و توانایی های عقلانی او و همچنین نقض غرض الهی از ارسال رسل از جمله نقدهایی است که بر آنها وارد است. با وجود این نقدها، این رویکرد در مواجه با دین و آموزه های وحیانی کارایی خود را از دست می دهد.
۱۳۸۹.

تحلیل نظریه حکایت در علم حصولی از دیدگاه استاد فیاضی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: علم حصولی حکایت حکایت بالفعل ذاتی بودن فیاضی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۲ تعداد دانلود : ۳۹۷
بحث معرفت شناسانه درباره ویژگی حکایت، از مباحث بنیادین در معرفت شناسی معاصر است. معرفت شناسان مسلمان نیز در مورد ذاتی بودن و بالفعل بودن حکایت مفاهیم، دیدگاه های متفاوتی دارند. رأی مشهور معرفت شناسان مسلمان بر آن است که حکایت، ذاتیِ باب برهان، و وصف بالفعل صورت های ذهنی است. برخی دیگر بر این باورند که حکایت بالفعل تنها در مرتبه تصدیق، صادق است و حکایت تصورات و قضایا، شأنی و بالقوه است. در مقابل این دیدگاه ها، استاد فیاضی حکایت را ذاتی باب ایساغوجی و بالفعل صورت های ذهنی می داند. در این مقاله تلاش شده است با تبیین تحلیلی دیدگاه استاد فیاضی و وارسی انتقاد ها بر این دیدگاه، ابعاد جدیدی از مسئله حکایت روشن گردد. تبیین دقیق مفاهیم دخیل در فرایند حکایت در آرای این حکیم نشان می دهد نقدهای وارد بر دیدگاه ایشان، از جمله نادیده گرفتن نقش فاعل شناسا در فرایند حکایت یا عدم دلالت ادله بر مدّعا، وارد نیستند.
۱۳۹۰.

بررسی ابعاد وجودی انسان از دیدگاه شهید مطهری و ژان پل سارتر(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: خدا انسان آزادی دلهره مسئولیت شهید مطهری سارتر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸۰ تعداد دانلود : ۵۱۶
شناخت انسان و ویژگی های او همواره دغدغه اندیشمندان بوده و هست؛ شهید مطهری، متفکر برجسته اسلامی در دوره معاصر، و ژان پل سارتر، متفکر اگزیستانسیالیست معاصر، علاقه بسیاری به بررسی مسائل مربوط به وجود انسانی داشتند. با توجه به اهمیت مباحث انسان شناسی و تاثیر آن در دیگر مباحث اساسی مانند خداشناسی و جامعه شناسی، این پرسش مطرح می گردد که این دو متفکر چه دیدگاهی درباره «انسان» دارند؟ و با توجّه به این که یکی از آنان موحّد و دیگری ملحد است، چه وجوه اشتراک و وجوه اختلافی میان دیدگاه آنان می توان یافت؟ در این تحقیق با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به مقایسه دیدگاه آن دو پرداخته شده است. بر اساس یافته های تحقیق به نظر می رسد برخی وجوه اشتراک میان دیدگاه این دو متفکر وجود دارد، مانند: ارزشمندی آزادی، اهمیّت حالت انسانی دلهره، اهمیّت مسئولیت انسان، نقش فرد در ساختن شخصیّت خود. اما اختلافات مبنایی بسیاری نیز میان دیدگاه آن دو وجود دارد، برای نمونه در نظر سارتر آزادی، تنها ارزش انسانی است، و آزادی تنها کمال انسانی است. هم چنین از نظر او آزادی با وجود خداوند و وجود ارزش های دیگر تضاد دارد. اما به نظر استاد مطهری، آزادی فقط یک کمال مقدمی است و نه تنها با وجود خداوند در تضادّ ندارد، بلکه به جز وابستگی به خداوند هر گونه وابستگی با آزادی انسان تضادّ دارد. وابستگی به خداوند با آزادی انسان سازگار است.
۱۳۹۱.

هماهنگ پنداری برهان صدیقین با درون مایه آیه 53 سوره فصلت، در بوته نقد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: آیه 53 فصلت ابن سینا برهان صدیقین هستی شناسی توحیدربوبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۳ تعداد دانلود : ۲۱۲
درباره درون مایه دست واژه «أَ وَ لَمْ یَکْفِ بِرَبِّکَ أَنَّهُ عَلی کُلِ شَیٍ شَهِیدٌ» در آیه 53 سوره فصلت، در میان اندیشه وران اسلامی دیدگاه های گوناگونی مطرح است. بسیاری از مفسران، دست واژه یادشده را به اثبات حقانیت قرآن و رسالت پیامبر اکرم ص، بسته دانسته اند؛ از نگاه گروهی از دانشمندان، به شناخت حضوری خداوند و اثبات یگانگی در ربوبیت بسته است و برخی از فیلسوفان آن را به برهان صدیقین ناظر دانسته اند. جُستار پیشرو به روش توصیفی – تحلیلی و باهدف بررسی دیدگاه سوم سامان یافته است. یافته این پژوهش این است که آیه یادشده در جایگاه اثبات هستی خداوند نیست وهیچ گونه رهنمود درون متنی و برون متنی بر این اعا وجود ندارد. در واقع آیه در جایگاه پابرجا نمودن حقانیت قرآن و درستی خودگویی پیامبر اکرم (ص) است؛ ازاین رو، خودگویی هماهنگی برهان صدیقین با آیه یادشده، نادرست است.
۱۳۹۲.

هرمنوتیک «بازگشت عاشقانه» در رسال ه الابراج سهروردی با رویکرد پدیدارشناسانه اشراقی هانری کربن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: هرمنوتیک رساله الابراج سهروردی کربن پدیدارشناسی بازگشت تأویل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۱ تعداد دانلود : ۴۵۰
رساﻟ ه الابراج یا کلمات ذوقیه تنها رساله رمزی سهروردی به زبان عربی است و کمتر بررسی شده است. با تأویل پدیدارشناسانه هانری کربن درمی یابیم که این رساله در حقیقت حکایت بازگشت عاشقانه نفس به موطن اصلی خویش است، که در پدیدار رمزهای واقعی و زنده در سیر حکایت نفس بر او ظاهر می شود، به گونه ای که از طریق این ظهور می تواند او را نجات دهد و به اصل خویش بازگرداند. از نظر کربن، «بازگشت به اصل» همان اصلی است که انسان معاصر در پی دوقطبی شدن حس و عقل جهان شناخت پسا-دکارتی، آن را فراموش کرده، که در حقیقت به خاطر از میان رفتن ساحت خیال مجرد یا نفس در جهان شناسی معاصر است. آنچه خیال آدمی را فعال و مجرد می کند عشق به بازگشت به وطن حقیقی است که گنوس یا معرفت نجات بخش آن را متذکر می شود و آدمی را به اصل مثالی و فرشته گون خویش ارجاع می دهد. تأویل از نظر کربن، بازگشت به اصل و رب النوع پدیدارهاست که در پدیدارهای رمزی متجلی می شود. او می کوشد تا وجه معاصرانه «عالم مثال» را در قالب نظریه «تخیل خلاق» و پدیدارشناسی خاص خویش عرضه می کند. این جستار حکایت عشق به بازگشت را در آینه رمزها، که تجلی گاه اصل مثالی پدیدارهاست، نشان می دهد.
۱۳۹۳.

منطق و مشرق سربرآوردن حکمت عملی از بطن منطق اشراقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: حکمت اشراقی به سخن آوردن متن منطق اشراقی عقل عملی عقل نظری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۶ تعداد دانلود : ۲۸۳
این پژوهش، کوششی است در راستای به زبان آوردن بخشی از متون فلسفه اسلامی که ممکن است برای جهان فلسفه و زیست امروزی، سخنی نو داشته باشند. در بخش نخست، به اهمیت بازخوانی و کوشش برای به سخن آوردن متون خاموش فلسفه اسلامی پرداخته می شود. به سخن آوردن متون، مفاهمه با سنت فلسفی اسلامی و گستردن آن سنت را ممکن می کند.. برای نشان دادن این امکان، سیر تطور یکی از مسائل مهم در تاریخ اندیشه مرور می شود. مسأله نسبت میان نظر و عمل که به جدایی عقل نظری از عملی بازمی گردد، از قرن هجدهم میلادی با رویکردهای متفاوتی دیده شد. بسیاری از فیلسوفان نامبردار از قرن نوزدهم تا در دوره معاصر، از کلیشه جدایی عقل نظری و عملی عدول کردند و بحث از ساحت نظر و عمل را درهم تنیدند. این رویکرد یگانه نگر و شکستن کلیشه جدایی نظر از عمل در نظام حکمت اشراقی نیز قابل بازیابی است. این نظام فلسفی، چنان نظر و عمل را در هم تنیده و در هماهنگی عمیقی با یکدیگر پرورانده است که می توان نشان داد از بطن انتزاعی ترین بخش فلسفه، یعنی منطق، فلسفه ای برای اخلاق و عمل متولد می شود.
۱۳۹۴.

تبیین حکیم تنکابنی از رأی ابن سینا در باب حرکت در مقولات مقدّمه تحلیلی، تصحیح و تحقیق رساله فی بیان الحرکه فی المقوله(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ابن سینا الشفاءِ حکیم تنکابنی حرکت حرکت در مقولات رساله فی بیان الحرکه فی المقوله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۹ تعداد دانلود : ۳۱۶
"حرکت در مقولات" یکی از مسائل مهم در حرکت شناسی ابن سینا است. حکیم محمّد بن عبدالفتّاح تنکابنی (1713م/1124ق -1631م/1040ق) مشهور به فاضل سراب از اندیشمندان قرن یازدهم هجری است که اثری با عنوان رساله فی بیان الحرکه فی المقوله دارد. وی در این اثر به تحلیل و ارزیابی مبحثی از فصل دوم از مقاله دوم فنّ «سماع طبیعیِ» کتاب الشفاء ابن سینا با عنوان فی نسبه الحرکه إلی المقولات می پردازد که در آن سرشت حرکت بررسی شده است. تبیین حکیم تنکابنی از آن جهت ارزشمند است که ارزیابی وی ناظر به نگرشی است که سرشت حرکت را مبتنی بر "تشکیک" شناسانده است. شیوه بررسی حکیم تنکابنی بر پایه ساختار «قال - أقول» در این رساله، خواننده را به التفات بیشتر به ردّ و ابرامها در بحث ترغیب می کند. حکیم تنکابنی قلمرو بحث خود را از بررسی سرشت حرکت فراتر برده و به مباحثی چون پیوند میان حرکت و زمان و حرکت توسطیه و قطعیه نیز پرداخته است. وی ضمن اشاره به اندیشه های ابو نصر فارابی و جلال الدین دوانی، پیوندی را میان مباحث فلسفی با سنّت تفسیری تجرید الاعتقاد برقرار کرده است. تصحیح و تحلیل این رساله برای نخستین بار، زمینه بحث در طبیعت شناسی ابن سینا را بیشتر فراهم می کند.
۱۳۹۵.

برهان قوه و فعل از منظر فلسفه مشاء(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قوه ماده نخستین برهان قوه و فعل فلسفه مشاء سازگاری درونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۱ تعداد دانلود : ۴۶۱
در طول تاریخ مکتوب فلسفه، دیدگاه های گوناگونی پیرامون حرکت پدید آمده است. در این میان تنها نظریه «قوه» ارسطو بود که بیش از همه مقبول فیلسوفان پس از وی به ویژه فیلسوفان مسلمان واقع شد. او هیولا را جوهری سراسر قوه می دانست که با انضمام به صورت جسمیه، جسم را تشکیل می دهد و پذیرای تحولات آن می شود. فیلسوفان اسلامی به ویژه ابن سینا ضمن پذیرش این مطلب، براهین متعددی بر آن اقامه کردند و از آن هنگام، این براهین مورد بازبینی فیلسوفان بوده و گاه  به ویژه در دوره معاصر نزد برخی اندیشه ورزان چنان با دیده انکار نگریسته شده که به امری کاملاً ذهنی فروکاهیده است. با توجه به نقش مهم این اندیشه در تبیین دگرگونی های جهان هستی و اینکه یکی از مهم ترین این براهین، برهان «قوه و فعل» است، این پژوهش هم می کوشد نشان دهد بیشتر نقدهای وارد بر این برهان، مبنایی است و این برهان از انسجام بالایی در فلسفه مشاء برخوردار است و هم تلاش می کند ظرفیت آن را برای پذیرش ویراستی صدرایی بسنجد. اهمیت این موضوع در تقویت جایگاه نظام مادر فلسفه اسلامی یعنی فلسفه مشاء در یکی از مهم ترین آموزه های فلسفی، یعنی «قوه و فعل» است که خود زمینه ساز تبیین دقیق تر آموزه سترگ حرکت جوهری و تعیین قلمرو آن است.
۱۳۹۶.

سیاست ها و راهکارهای فرهنگی تبلیغ و ترویج مهدویت، در رسانه های دیجیتال و الکترونیک(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: مهدویت فرهنگ انتظار سیاست گذاری فرهنگی رسانه های دیجیتال رسانه های الکترونیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۴ تعداد دانلود : ۲۳۴
این مقاله با هدف ارائه توصیه های سیاستی و راهکارهای اجرایی تبلیغ و ترویج مهدویت در رسانه های دیجیتال و الکترونیک در جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. روش تحقیق توصیفی _ تحلیلی و گردآوری اطلاعات کتابخانه ای بوده و مبتنی بر روش منتخب سیاست گذاری فرهنگی است که با شناسایی مسائل شروع می شود و سپس با تعیین دستور کار و تجزیه و تحلیل و گزینه سازی، به بررسی و ارائه پیشنهادها و انتخاب گزینه سیاستی و طراحی سیاست می پردازد. در این مقاله برای ارتقای جایگاه تبلیغ مهدویت در کشور، توصیه های سیاستی و راهکارهای اجرایی در محورهای مختلف در رسانه های دیجیتال باید مورد توجه جدی سیاست گذاران فرهنگی کشور قرار گیرد؛ مثل: تهیه نقشه راه بیست ساله ترویج مهدویت؛ تدوین و اجرایی کردن نظام جامع آموزش های مجازی مهدویت؛ تاسیس مرکز مجازی ترویج جهانی اندیشه مهدویت؛ تشکیل دانشگاه مجازی جهانی مهدویت و موعودگرایی؛ شبکه سازی اجتماعی و اشتراک گذاری محتواهای فاخر مهدوی؛ راه اندازی شبکه هوشمند مبلغان مهدوی در فضای مجازی؛ تدوین نظام جامع نظارت و هدایت فضای مجازی؛ تشکیل قرارگاه رصد و دیده بانی مداوم فضای مجازی؛ ایجاد پایگاه های اطلاع رسانی چند زبانه مهدوی؛ تدوین دانشنامه مجازی مهدویت و انتظار؛ نشر نمادها و طرح های هنری در فضای مجازی.
۱۳۹۷.

شناخت بدنمند: تبیین جایگاه و تأثیر بدن در فرایند کسب شناخت از منظر صدرالمتألهین

کلید واژه ها: صدرالمتألهین نفس بدن شناخت بدنمند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۴ تعداد دانلود : ۲۹۴
در گستره هایی همچون پدیدارشناسی و علوم شناختی، تأثیر بدن در شناخت و اوضاع و احوالات آن در فرایند کسب شناخت اثبات شده و ازلحاظ فلسفی و تجربی بررسی شده است. در فلسفه ی اسلامی دیدگاه خاص صدرالمتألهین درخصوص نسبت میان نفس و بدن می تواند در مسأله ی تأثیر بدن جسمانی بر فرایند کسب آگاهی و شناخت، نتایج و لوازم چشمگیری داشته باشد. این پژوهش سعی دارد تا با تحلیل جایگاه بدن مادی در فرایند کسب شناخت نزد صدرالمتألهین، لوازم فلسفی بدنمندبودن (بدن وابسته بودن) شناخت را در نظام فکری این اندیشمند به دست آورد. رهاورد این نوشتار که با رویکردی هستی شناختی به تحلیل جایگاه بدن و نسبت آن با نفس پرداخته، اثبات تأثیر مستقیم بدن های مختلف و وضعیت و احوال آن ها در چگونگی کسب شناخت (به رغم باور به تجرد علم و شناخت در حکمت متعالیه) است؛ به نحوی که تفاوت بدن ها و ویژگی های آن ها، سبب تفاوت در شناخت می شود. در پرتوی این نتیجه، پیامدهای فلسفی بدنمندبودن شناخت نیز واکاویده شده است.
۱۳۹۸.

واکاوی شبهه دور و مصادره به مطلوب بر ادله اصالت وجود(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هستی شناسی اصالت وجود اعتباریت ماهیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۲ تعداد دانلود : ۲۹۱
فلسفه اسلامی با مبانی هستی شناخت، اساسی ترین پایه های الهیات عقلانی را پایه ریزی کرده است. تشکیک و تردید در این اصول، لطمه جبران ناپذیری بر الهیات به معنای اخص وارد می سازد و آن را وارد مسیر دیگر با نتایج دگرگون می سازد. در بین همه اصول محوری هستی شناخت، اصالت وجود نقش برجسته، نمایان و بی بدیل دارد. حکمت متعالیه با شناخت نقش مؤثر این اصل، به تثبیت آن پرداخته است. مخالفان با آن، بر اثر برخی نتایج ناسازگار با پیش فرض هایشان، همانند وحدت وجود، به خدشه و القاء شبهه در ادله آن روی آورده اند. عمده ترین شبهه، اتهام دور و مصادره به مطلوب از سوی طیفی به ظاهر نامتجانس اعم از فلسفه ستیزان و برخی تفکیک گرایان با روش جدل گرایانه است. در این فرصت به چهار دلیل، عطف توجه خواهد شد که در مظان این شبهه قرار گرفته است. این ادله عبارت اند از: برهان خیریت وجود، برهان مبتنی بر تفاوت آثار وجود خارجی با وجود ذهنی، برهان مبتنی بر امتناع تشکیک در ماهیت، و برهان حرکت اشتدادی. با طرح مفاد و مطلوب این ادله، محتوای شبهه نیز نسبت به آن ها محک زده خواهد شد. واکاوی نشان از این دارد که شبهه زایی ناشی از عدم توجه کافی به مبادی این ادله است.
۱۳۹۹.

تحلیل انتقادی دیدگاه قائلین به جواز لعن خلفا در مکتب اهل بیت علیهم السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: لعن روایات لعن لعن علنی اهل بیت علیهم السلام خلفا وحدت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۶ تعداد دانلود : ۱۰۵
از مباحث مهمی که در روایات شیعه آمده، لعن مخالفان اهل بیت: است. در عین حال برخی با دستاویز قراردادن چنین روایاتی قائل به جواز لعن مقدسات اهل سنت به ویژه خلفا با ذکر نام شده اند. این پژوهش با به کارگیری روش توصیفی، تحلیلی و استنتاجی در صدد بررسی وجود یا عدم وجود چنین روایاتی در منابع شیعه بوده و به این نتیجه دست یافته که در مکتب شیعه حتی یک روایت هم در لعن تصریحی خلفا و با ذکر نام آن ها، نیامده است. ضمن اینکه چنین دیدگاهی با آیات دعوت کننده به وحدت، سیره اهل بیت: در تعامل با خلفا همراه با انتقاد به دور از سبّ و توهین، اصل تقیه و رازداری، نحوه مراوده ائمه: و پیروانشان با بزرگان اهل سنت و... تعارض دارد. علاوه بر این، آغازگر چنین لعنی معاویه و عامل انتساب شیعه به این اتهام، بنی امیه بوده است. حتی در صورت وجود چنین روایاتی در شیعه، باید گفت که این روایات جعلیات فرقه ای انحرافی بوده که همواره از سوی ائمه: نهی شده اند و گفتار آن ها فاقد اعتبار است.  
۱۴۰۰.

پاسخ به شبهات ناصر القفاری درباره آموزه «تقیه» در شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تقیه نفاق غلو شیعه اهل سنت قفاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۰ تعداد دانلود : ۱۵۴
یکی از آموزه های مهم مکتب تشیع که در طول تاریخ، سبب حفظ کیان مذهب شده و شیعیان را از گزند خطرات و تهدیدها حفظ کرده، «تقیه» است. تقیه، حکمی شرعی است و تمام مسلمانان، حتی صحابه و تابعین به آن فتوا داده و عمل کرده اند، ولی شیعیان به خاطر در اقلیت بودن و مورد ظلم و تهدید قرار گرفتن، بیشتر به این حکم الهی عمل کرده اند، به نحوی که تقیه شعار آنان قرار گرفته است. برخی از دشمنان شیعه، با استناد به این شعار شیعه، این حکم الهی را مساوی با عمل منافقانه قرار داده و به این واسطه، جنایاتی را علیه شیعیان انجام می دهند. ناصر بن عبدالله القفاری از استادان و روشنفکران برجسته وهابی دانشگاه های عربستان است که بیشتر نوشته هایش را به نقد مذهب شیعه اختصاص داده است. دو کتاب «تقریب بین السنه و الرافضه» و «اصول مذهب الشیعه الاثنی عشریه عرض و نقد» از مهم ترین کتاب های اوست. قفاری در کتاب «اصول مذهب الشیعه الاثنی عشریه عرض و نقد» با استناد به منابع شیعی، آموزه های شیعه، از جمله تقیه را نقد کرده است. او آیات مورد استناد شیعه در جواز تقیه را مختص به کفار می داند و با استناد به تعریف شیخ مفید از تقیه و روایات شیعه تقیه را رد می کند. این مقاله در تلاش است تا با روش کتابخانه ای و مبنا قراردادن قرآن و منابع حدیثی شیعه و اهل سنت و بنای عقلا به نقدهای قفاری پاسخ دهد.  

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان