درخت حوزه‌های تخصصی

این مطالعه به دنبال پاسخگویی به این پرسش اساسی است که چگونه مخاطبان جوان شبکه های خاص ماهواره ای فارسی زبان به خوانش پیام های ارتباطی این شبکه ها می پردازند و چه نوع قرائت و خوانشی از این پیام ها دارند. برای پاسخ به این سؤال این مطالعه از رویکرد تحلیل دریافت و مدل رمزگذاری و رمزگشایی استوارت هال استفاده کرده است. این رویکرد بر این اصل استوار است که مخاطبان هنگامی که در برابر پیام های رسانه های جمعی قرار می گیرند بر اساس زمینه های اجتماعی و فرهنگی خود به صورتی فعالانه متون رسانه ای را قرائت و دریافت می کنند. بر اساس این دیدگاه متون رسانه ای از قابلیت چند معنایی بهره مند هستند و افراد بر اساس زمینه های شناختی، اجتماعی و هویتی که دارند معنای خاصی از این متون دریافت می کنند. این مطالعه با اتخاذ روش تحلیل گفتمان و از طریق تکنیک مصاحبه عمقی، در پایان نشان می دهد که شرایط فرهنگی و هویتی مخاطبان مورد مطالعه در نحوه پذیرش و دریافت پیام ها بسیار مؤثر است. نتایج این تحقیق با توجه به شرایط خاص تلویزیون های ماهواره ای در ایران و همچنین با توجه به فرهنگ و هویت پیوندی مهاجران ایرانی که عمدتاً تولیدکنندگان برنامه های شبکه های ماهواره ای فارسی زبان هستند، حاوی دلالت های نظری ویژه است.

تاریخ نویسی امری است سهل و ممتنع. شاید بتوان روایت هایی را پشت سر هم قرار داد و آن را به عنوان تاریخ به مخاطب قبولاند اما کسانی هم هستند که تاریخ نگاری برای آنها ""علم"" است و کار خود را بر اساس مستندات و به طور روشمند انجام می دهند. در ابتدای این نوشتار نیز باید بر این نکته تأکید کرد که کتاب ""تاریخ اجتماعی سینمای ایران"" (A Social History of Iranian Cinema ) کتابی قابل تأمل و پژوهشی جدی در حوزه سینما در ایران است که دارای زبانی تئوریک و آکادمیک می باشد.

هدف اساسی این مقاله فهم و تبیین چگونگی بازنمایی «سیره سیاسی امام خمینی(ره)» در مستند تلویزیونی «شاخص» است. سؤال اصلی مقاله این است که در مستند تلویزیونی شاخص برای بازنمایی سیره سیاسی حضرت امام(ره) از چه نشانه هایی استفاده شده است؟ برای نیل به این مقصود، ابتدا مفهوم و نظریه بازنمایی به عنوان چارچوب نظری پژوهش مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه به مفهوم شناسی سیره در صدر اسلام پرداخته شده است. سپس مفاهیم نظری مربوطه همچون «سیره» و «سیره سیاسی» و «نشانه» تعریف شده است. در روش شناسی تحقیق، از الگوی روایی رمزگان پنجگانه رولان بارت استفاده می شود. مقوله های مورد نیاز برای بررسی صحنه های انتخابی و پاسخ به سؤالات تحقیق از این الگو در استخراج شده و مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که در مستند تلویزیونی شاخص سیره سیاسی امام خمینی (ره) در بعد داخلی شامل «تکیه کردن به رأی مردم، تأمین اتحاد و یکپارچگی ملت، مردمی بودن و غیراشرافی بودن حکمرانان، دلبسته بودن مسئولان به مصالح ملت، کار و تلاش همگانی برای پیشرفت کشور، لزوم اتکا به قانون و قانون گرایی» و در بعد سیاست خارجی شامل «ایستادگی در مقابل سیاست های مداخله گر و سلطه طلب، برادری با ملت های مسلمان، حفظ استقلال، ارتباط با همه کشورها بجز آنهایی که دشمنی می کنند، مبارزه با صهیونیسم و مبارزه برای آزادی فلسطین، کمک به مظلومین عالم و ایستادگی در برابر ظالمان» معرفی و تبیین شده است.

حق آگاهی از جمله حقوق شهروندی است که دارای ابعاد گسترده ای می باشد. از سویی حق دسترسی به اطلاعات (حق جستجو) را می توان یکی از عناصر ضروری آزادی بیان دانست و از سوی دیگر مردم سالاری بدون تضمین حق آگاهی نمی تواند متضمن آینده ای روشن باشد. حق آگاهی دارای دو مفهوم مضیق و موسع می باشد . آزادی در جستجوی اطلاعات در مفهوم مضیق آن مد نظر قرار می گیرد در حالیکه در مفهوم موسع، حق دسترسی به اطلاعات ملاک نظر می باشد. امروزه به دلایل مختلف از جمله مبارزه با فساد ، گسترش مشارکت شهروندان ، بهبود کیفیت خدمات عمومی و ارتقای سطح زندگی افراد با آگاهی از اطلاعات کاربردی، حق دسترسی به اطلاعات –دولتی- اهمیت بسیار یافته است به طوریکه کشورهای توسعه یافته عمدتاً از دهه 1980 میلادی به سمت آزادی اطلاعات حرکت نموده اند و کشورهای در حال توسعه نیز عموماً از دهه اول قرن بیست و یکم به تصویب قانون آزادی اطلاعات روی آورده اند . در کشور ما نیز چند سالی است که موضوع آزادی اطلاعات مورد توجه قرار گرفته است که نتیجه آن تصویب قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات در سال 1388 می باشد . با توجه به موضوعات مورد اشاره در این قانون با محوریت حق دسترسی به اطلاعات که از مفاهیم حق آگاهی می باشد و اینکه مطبوعات از فعالان عرصه اطلاع رسانی می باشند نمی توان تأثیر تصویب این قانون بر نظام مطبوعاتی کشور را نادیده انگاشت .در این تحقیق در پی بررسی این قانون و تأثیرات آن بر جنبه های مختلف نظام مطبوعاتی کشور خواهیم بود و با این قصد ابتدا به تعریف برخی از مفاهیم به کاربرده شده در این قانون می پردازیم و سپس تأثیر آن بر نظام مطبوعاتی کشور را بررسی می کنیم.

هر چند امروزه تکثر رسانه ها باعث پیدایش مخاطب متکثر و البته تخصصی شده است و به این ترتیب نمی توان از طریق یک رسانه تمام مخاطبان مورد نظر را در مورد موضوعی به اجماع رساند؛ اما با یک برنامه ریزی درست و همه جانبه می توان از تمام امکانات رسانه ای بهره برد و در انتقال درست و به موقع اطلاعات در زمینه های جمعیتی به مخاطبان تا حدود زیادی به اهداف تعیین شده در برنامه های راهبردی جمعیتی رسید. در حالی که انباشته شدن تسلیحات در خاورمیانه، انفجار جمعیت و جنبش اسلامی سه تهدید اصلی علیه کشورهای شمال و توسعه یافته مطرح می شود و کاهش جمعیت کشورهای اسلامی پروژه ای از قبل طراحی شده است که از طریق رسانه های جمعی این کشورها ترویج می شود در صورتی که کشورهای در حال توسعه مانند ایران، نرخ نزولی رشد جمعیت خود را کنترل ننمایند، طی چندین سال آینده با مشکل بزرگ پیری جمعیت و کاهش خطرناک جمعیت روبرو خواهند شد که هزینه زیادی را برای اقتصاد و امنیت کشور به دنبال خواهد داشت. از این رو این مقاله به بررسی نقش رسانه ها در مهار سیاست کاهش جمعیت ایران از سوی غرب می پردازد.

خبر در دنیای کنونی به ابزاری برای رسیدن به بسیاری از مقاصد تبدیل شده است. از آن جایی که قطعا هر خبری محصول فرایند «دروازه بانی خبر» است، ضروری است که معیارهای مطلوب دروازه بانی خبر برای هر رسانه تدوین و استخراج شود. در این تحقیق ما به دنبال تدوین و استخراج معیارهای مطلوب دروازه بانی خبر در رسانه ی ملی بودیم و از روش مطالعه ی کتابخانه ای و مصاحبه ی عمیق با جمعی از دست اندرکاران و متخصصین حوزه ی خبر و ارتباطات استفاده کردیم. یافته های تحقیق نشان داد که باید به 16 معیار به عنوان معیارهای مطلوب دروازه بانی خبر در رسانه ی ملی توجه کرد؛ معیارهایی مانند ارزش های دینی، منافع ملی، قانون، همبستگی ملی، فرصت و تهدید موقعیت ژئوپولتیک ایران در منطقه و جهان، پوشش فراجناحی، عدالت جغرافیایی، قومی و مذهبی پوشش خبری، شرایط جدید رقابت رسانه ای، ظهور مخاطب مقایسه گر، رسالت های رسانه، امیدبخش بودن خبر و اصول حرفه ای مربوط به خبر. در نتیجه شایسته است رسانه ی ملی با توجه به معیارهای به دست آمده و حرکت به سوی مدیریت غیرمتمرکز خبر و دادن امکان خلاقیت به دروازه بانان خبر، با فراهم آوردن بسترهای نوآورانه ارائه ی خبر به تامین نیازهای خبری جامعه بپردازد.

در مقاله ی حاضر سعی شده است شاخص های پذیرفته شده برای ساخت یک برنام ه ی مستند رادیویی با وضعیت موجود در برنامه های مستند شبکه ها ی رادیویی معاونت صدا مطابقت داده شود. نتایج پژوهش نشان می دهد مستندسازی در شبکه های رادیویی معاونت صدا از اقبال زیادی برخوردار نیست و معدود مستندهایی هم که در شبکه هایی چون رادیو گفت وگو و رادیو جوان تهیه و پخش شده است، کیفیت مناسبی ندارد و با برخی شاخص های رایج مستند رادیویی منطبق نیست. بر همین اساس، با ارائه ی الگویی کاربردی برای ساخت مستند، پیشنهاد شد شبکه های رادیویی معاونت صدا متناسب با ماموریت شبکه و مخاطب هدف خود به آموزش این قبیل برنامه ها توجه بیشتری نشان دهند و تا حد امکان با شبکه های رادیویی مطرح خارجی ارتباط نزدیکی برقرار نمایند تا از تجربیات موفق آنان در ساخت مستندهای رادیویی استفاده شود.

بر مبنای نظریه توسعه ساختاری سازمان صدا وسیما، افزایش رقابت در فضای رسانه ای، پیشرفت فناوری های رسانه ای و تحولات اجتماعی فرهنگی ازجمله عوامل محیطی هستند که در مدیران و متولیان صداوسیما احساس نیاز به تغییر و توسعه ساختار را به وجود آورده اند. همچنین برخی عوامل درون سازمانی مانند تغییر مؤلفه های راهبردی سازمان و لزوم پاسخگویی به انتظارات ذی نفعان نیز منجر به تغییر و توسعه ساختار شده است. بر اساس نظریه توسعه ساختاری سازمان صداوسیما، احساس نیاز به تغییر در ساختار، منجر به توسعه منطقی یا غیرمنطقی ساختار می شود. حاکمیت داشتن یا نداشتن دیدگاه کارشناسی در توسعه ساختار، درجه اختیار واحدها، میزان اختیارات ریاست سازمان و نگرش مدیران عالی به توسعه ساختار از عوامل زمینه ای تأثیرگذار بر توسعه ساختار هستند. ضعف نگاه سیستمی در توسعه ساختار، فقدان طرح جامع توسعه رسانه ای و ماهیت دولتی سازمان صدا و سیما از جمله عواملی هستند که مانع از اجرای توسعه منطقی ساختار می شوند. تکثر شرکت های وابسته، تورم ساختاری و فقدان توازن و تناسب ساختار سازمان صدا و سیما از جمله پیامدهای نامطلوب توسعه ساختاری طی سال های مورد مطالعه بوده است.

به طور کلی شکل گیری رسانه های محلی در ایران، از دیرباز حساسیت برانگیز بوده است. این امر بیشتر از دو عامل تنوع قومی کشور و ساختار نظام سیاسی حاکم در قبل و بعد از انقلاب ناشی می شود. استان آذربایجان غربی از جمله مراکزی است که به سبب همجواری با دو قومیت کرد و ترک و نیز شرایط سیاسی خاص حاکم بر آن، حوزه قابل مطالعه ای محسوب می شود. تولید و انتشار اخبار برای مخاطبان اقوام، بسیار حساس و مهم است و با توجه به سوابق تاریخی این موضوع ، کمترین غفلت در این خصوص می تواند بحران زا باشد. هدف اصلی این پژوهش شناخت دقیق چگونگی انتشار اخبار قومیت های ترک و کرد در سیمای استان آذربایجان غربی است. به این منظور، بخش های خبری به زبان ترکی و فارسی در بازه زمانی سه ماهه بهار 91 با روش تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که با در نظر گرفتن نسبت جمعیتی اقوام ترک و کرد استان آذربایجان غربی، تفاوت معنا داری در پوشش خبری اقوام کرد و ترک از نظر متغیرهای زمان اختصاص داده شده، رویدادمداری و فرایندمداری، رویکرد و محتوای مطالب و محل گزارش رویداد وجود دارد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که عدالت توزیعی (زمان)، رویه ای (رویداد و فرایند مداری ) و اطلاعاتی (ارزش های خبری) در مورد دو قومیت کمتر رعایت شده است.

در دنیای امروز رسانه ها به سریع ترین منابع اطلاعاتی تبدیل شده اند و مخاطبان برای اطلاع از رخدادهای جهان به آنها وابسته اند. از میان انواع رسانه، تلویزیون کارکردهای مختلفی دارد و شبکه های خبری تلویزیونی با مخاطبان بسیار، یکی از مؤلفه های مهم قدرت در عرصه بین المللی و ملی محسوب می شوند. عملکرد تلویزیون به عنوان یک نظام نشانه ای، حاصل تعامل بین نظام-های نشانه ای متفاوت است. در پژوهش حاضر تلاش شده است سطوح معنی ساز در خبر تلویزیونی بررسی شوند. از این رو، ضمن بررسی خبرهای چهار شبکه تلویزیونی (فرانس24، شبکه بین المللی خبر، شبکه یک و شبکه دو) طی یک دوره سه ماهه، سعی شده است با استفاده از روش نشانه شناسی و رویکرد نشانه شناسی لایه ای، رمزگان های دخیل در تولید متن خبر تلویزیونی به عنوان یک نظام نشانه ای که از تعامل نظام های نشانه ای متعدد حاصل شده است، مطالعه شوند. برای این منظور، سه سطح معنی ساز کلام، تصویر و نوشتار به عنوان رمزگان های دخیل در معنی سازی در اخبار این شبکه ها و نحوه کاربرد نشانه های زبانی و غیرزبانی در آنها، بررسی و الگوی نشانه شناسی لایه ای برای متن خبر تلویزیونی ارائه شده است.رمزگان، خبر تلویزیونی، لایه های متنی خبر، نشانه شناسی لایه ای

امروزه، جراحی های زیبایی، به عنوان یکی از جراحی های پرطرفدار در دنیا شناخته می شود. افرادی که به این جراحی ها اقدام می کنند، لزوماً مشکل جسمی ندارند؛ بلکه اغلب به خاطر ملاک های زیبایی قابل قبول در اجتماع که همانا پذیرش اجتماعی می باشد، دست به این اقدام می زنند. بر این اساس، این تحقیق با هدف سنجش میزان گرایش زنان به زیبایی با عمل جراحی در نظر دارد به بررسی تاثیر عواملی چون پذیرش اجتماعی و رسانه ها بر این گونه جراحی ها بپردازد. روش تحقیق، پیمایشی بوده و 385نفر به شیوه نمونه گیری طبقه ای تصادفی متناسب انتخاب گشته اند. روش آماری مورد استفاده، شامل رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر بوده و برای محاسبه ضرایب مسیر از برآوردهای روش ایموس[1] استفاده گردیده است. نتایج تحقیق نشان داد تاثیر متغیر پذیرش اجتماعی بر میزان گرایش زنان به زیبایی با عمل جراحی بیش تر از متغیر رسانه ها بوده است. هم چنین، متغیرهای یاد شده توانسته اند، 31 درصد تغییرات متغیر وابسته را تبیین نمایند.

با پیچیده شدن و گسترش جوامع، اهمیت ارتباطات در بعد سیاسی افزایش یافته است. شبکه های اجتماعی مجازی تغییر های اساسی در ماهیت و اشکال رفتار سیاسی در جوامع مختلف ایجاد کرده اند و نقش مهمی در اعتماد و مشارکت سیاسی افراد دارند. دراین راستا، هدف این نوشتار، بررسی تأثیر ات استفاده از شبکة اجتماعی فیس بوک بر اعتماد و مشارکت سیاسی جوانان شهر تبریز است. تحقیق حاضر، به صورت پیمایشی و با استفاده از پرسش نامة محقق ساخته با حجم نمونة 600 نفر در بین جوانان 18 تا 30 سال کلان شهر تبریز در سال 1392 انجام شده است. روش نمونه گیری، نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که بین مدت زمان عضویت، میزان استفاده و نوع استفاده از فیس بوک با اعتماد و مشارکت سیاسی رابطة معنا داری وجود دارد. استفاده از فیس بوک برای کسب اخبار و اطلاعات به تقویت اعتماد سیاسی و مشارکت سیاسی متعارف در بین شهروندان منجر می شود؛ اما استفاده از آن برای سرگرمی و تفریح، دوست یابی، تشکیل گروه و شرکت در بحث های گروهی، مشارکت سیاسی غیرمتعارف را تقویت می کند.

روابط دختران و پسران جوان، یکی از مسائل و دغدغه های نهادها و مسئولان فرهنگی کشور و از درونمایه های اصلی آن دسته از سریال های صداوسیماست که با محوریت مسائل جوانان تولید و پخش شده اند. صدا و سیما در دهه اخیر توجه بیشتری به این مسئله نشان داده و بویژه در سریال هایش سعی در ارائه الگویی مبتنی بر مذهب و سنت از این روابط داشته است. در مقاله حاضر، نحوه بازنمایی روابط دختران و پسران جوان در پربیننده ترین سریال های پخش شده از صداوسیما با محوریت جوانان، در فاصله سال های 1393 1383، با استفاده از روش «تحلیل روایت» بررسی شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که روابط دختران و پسران جوان (پیش از ازدواج) در سریال های مورد بررسی در یکی از الگوهای زیر صورت بندی شده است: روابط عاشقانه دو طرفه، روابط عاشقانه یک طرفه، روابط عاقلانه دو طرفه (عقلانیت ارزشی) همراه با روابط عاطفی حداقلی و روابط اجتماعی (خواهر برادری). از میان این الگوها، فقط الگوی رابطه عاقلانه دو طرفه با قصد ازدواج و با اطلاع، هدایت و نظارت افراد بزرگسال (بویژه والدین)، خوب نمایی شده و سایر الگوها کم و بیش دچار بدنمایی یا غیاب بازنمایی بوده اند.