رسانه های دیداری و شنیداری (رادیو تلویزیون سابق)

برنامه های رادیویی با بیان خاص رادیو در قالب های مختلف و با هدف فرهنگ سازی، آموزش، اطلاع رسانی، ایجاد مشارکت اجتماعی، صمیمیت و هم ذات پنداری با مخاطبان تولید می شود. یکی از قالب های رایج در دنیای رادیو، نمایش رادیویی است. نمایش، اقتصادی ترین وسیله ی بیانی ممکن برای تبیین حالت ها، تنش ها و احساسات و همچنین موشکافی مناسبات و روابط متقابل انسان ها است. قالب نمایشی، تماشاگر یا شنونده را در درک و تفسیر متن پوشیده ای که در پشت متن مشهود قرار گرفته است آزاد می گذارد. یکی از راه های تولید نمایش نامه ی رادیویی، اقتباس از دیگر آثار هنری است. رایج ترین نوع اقتباس، اقتباس از متون مکتوب است. زبان فارسی از نظر منابع کهن از غنای بالایی برخوردار است. نمایش نامه نویسان رادیویی در حین اقتباس از آثار کهن ادبی باید تلاش کنند تا همان مفاهیم منتقل شود. دیگر وظیفه ی آن ها، شکل دهی و ساختاربخشی به متن جدید است تا برای شنونده ی امروزی جذاب و قابل پذیرش باشد. این پژوهش به روش کتابخانه ای اسنادی انجام شده و سعی کرده تا با شناسایی و معرفی عناصر حکایت های عرفانی و مقایسه ی آن ها با عناصر نمایش نامه ی رادیویی، به اشتراکات و تفاوت های میان این دو دست یابد. هدف پژوهش این است که با استفاده از این یافته ها بتواند از حکایت های عرفانی کهن، جهت تولید نمایشنامه ی رادیویی اقتباس کند.

خبر در دنیای کنونی به ابزاری برای رسیدن به بسیاری از مقاصد تبدیل شده است. از آن جایی که قطعا هر خبری محصول فرایند «دروازه بانی خبر» است، ضروری است که معیارهای مطلوب دروازه بانی خبر برای هر رسانه تدوین و استخراج شود. در این تحقیق ما به دنبال تدوین و استخراج معیارهای مطلوب دروازه بانی خبر در رسانه ی ملی بودیم و از روش مطالعه ی کتابخانه ای و مصاحبه ی عمیق با جمعی از دست اندرکاران و متخصصین حوزه ی خبر و ارتباطات استفاده کردیم. یافته های تحقیق نشان داد که باید به 16 معیار به عنوان معیارهای مطلوب دروازه بانی خبر در رسانه ی ملی توجه کرد؛ معیارهایی مانند ارزش های دینی، منافع ملی، قانون، همبستگی ملی، فرصت و تهدید موقعیت ژئوپولتیک ایران در منطقه و جهان، پوشش فراجناحی، عدالت جغرافیایی، قومی و مذهبی پوشش خبری، شرایط جدید رقابت رسانه ای، ظهور مخاطب مقایسه گر، رسالت های رسانه، امیدبخش بودن خبر و اصول حرفه ای مربوط به خبر. در نتیجه شایسته است رسانه ی ملی با توجه به معیارهای به دست آمده و حرکت به سوی مدیریت غیرمتمرکز خبر و دادن امکان خلاقیت به دروازه بانان خبر، با فراهم آوردن بسترهای نوآورانه ارائه ی خبر به تامین نیازهای خبری جامعه بپردازد.

  پژوهش حاضر به تحلیل محتوای اخبار انتخاباتی بخش خبری 60 دقیقه شبکه تلویزیونی ماهواره ای  بی بی سی فارسی با هدف شناسایی مطالب خبری این بخش اختصاص یافته است. جامعه آماری تمامی اخبار انتخاباتی این بخش است که از 3 تا 22 خرداد 1392 پخش شد بنابراین نمونه گیری صورت نگرفته است. در مجموع در مقطع زمانی مورد بررسی تعداد 299  خبر انتخاباتی همراه با 65 سرخط خبری از جنبه هایی مانند، منبع مطالب، محور اصلی مطالب، جهت گیری مطالب، نشانگاه جهت گیری، استناد مخاطبان مطلب، مکان خبر، نوع تصویر، پیش بینی، نوع پیش بینی، نوع تکنیک، منبع خبری تصویری، تعادل در خبر، نوع خبر و عناصر خبری مورد بررسی قرار گرفت. روش به کار گرفته شده در این پژوهش «تحلیل محتوا» و واحد تحلیل نیز «خبر» بوده است. مطالب مورد بررسی پس از کدگذاری از طریق نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. از آنجا که جامعه آماری با حجم نمونه یکی است از آزمون آماری استفاده نشده است و فقط به توصیف رابطه بین متغیرها پرداخته شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که بیشترین پوشش خبری انتخاباتی در خبر 60 دقیقه بی بی سی فارسی مربوط به 19 تا 23 خرداد ماه این سال بوده است. بیشتر مطالب این بخش خبری از سوی کارشناسان، شخصیت های اصول گرا واصلاح طلب و نامزدها به موضوع هایی از قبیل چگونگی قطب بندی جناح های سیاسی در انتخابات و نحوه ائتلاف آنها، حوادث سال 88 و سیاست خارجی اختصاص یافته است. نتایج نشان می دهد که خبر60 دقیقه بیشتر مطالب خود را با هدف اطلاع رسانی و کمتر از نیمی از آن را با هدف انتقادی مطرح کرده است.پیشتر جهت گیریها در خبر 60 دقیقه به صورت بیطرفی و مثبت بیان شده و پیشتر خبرها از تعادل خبری برخوردار بوده است. سوگیریها با استفاده از آرا و نظرات منابع انتخابی ابن رسانه به مطالب افزوده شده است.

فیلم مستند از ابتدای پیدایش، ادعای پیوند با جهان واقع و روایت درباره ی آن را داشته است. این روایت که محصول بازنمایی جهان واقع است، به شیوه های گوناگونی رخ می دهد. اما در شیوه ی شاعرانه، آیا بازنمایی، روایت بی واسطه واقعیت است؟ کدام ویژگی نسبت «شاعرانه بودن» را به این شیوه اطلاق می کند؟ بی گمان «تخیل» و «تجسم ذهنیت» مستندساز در روایت و بازنمایی شاعرانه ی موضوع مستند، نقش به سزایی را ایفا می کند. هر اثر هنری دارای نشانه هایی هم از «دنیای واقعی» و هم «جهان متن» است. برای پی بردن به جایگاه بیان شاعرانه و تبیین حوزه ی کارکردی آن در مستند شاعرانه، ابتدا باید تعریفی از شعر بدهیم و حدود و ثغور آن را مشخص کنیم. این پژوهش به روش تحقیق اسنادی-کتابخانه ای صورت گرفته است. دسته بندی ویژگی ها و شاخصه های زیبایی شناسانه و تکنیکی، بیان شاعرانه در فیلم های مستند، ترسیم ظرفیت های بیانی این شیوه در ساخت مستندهای تلویزیونی مطابق با فرهنگ ایرانی-اسلامی و ظرفیت های بیانی آن در قالب برنامه های آیینی، حماسی و مذهبی در گاه شمار مناسبتی برنامه های سیمای جمهوری اسلامی ایران، از اهداف این تحقیق به شمار می رود. پس از تحلیل موارد نمونه ، ویژگی های مستند شاعرانه مانند تجربه گرایی در کل ساختار فیلم، فضاسازی شاعرانه در نوع روایت، موسیقی، صداگذاری، نورپردازی، صحنه پردازی و تدوین پویا به دست آمد. از میان شیوه های متنوعی که برای ساخت فیلم مستند به کار می رود، تلویزیون می تواند بزرگ ترین جایگاه کاربرد بیان شاعرانه در مستند باشد و از ظرفیت های این شیوه بهره برداری کند. به نظر می رسد پژوهش در زمینه ی شیوه ی بیان شاعرانه در فیلم مستند می تواند موجب رسیدن به درک روشن تری از جایگاه فیلم مستند شاعرانه با توجه به تحولات تکنیکی و گونه ای امروز تلویزیون، به دست دهد و علاقه ی فیلم سازان مستند را به این زمینه ی خاص بیشتر کند.

با اختراع تلویزیون، فیلم های خبری که معمولاً قبل از نمایش فیلم اصلی در سینما ها پخش می شدند تحت عنوان بخش های خبری به تلویزیون راه یافتند و در طی سالیان، هم پای دیگر برنامه های تلویزیونی متحول شدند و در این مسیر، بهره مندی خبر از مقوله ای بنام ظرایف برنامه سازی تلویزیونی، نمود بسیار چشم گیری یافت. استفاده از تمامی ظرفیت های برنامه سازی یکی از مهم ترین راهکار ها برای ارائه ی خبری جذاب و تأثیرگذار است. در این میان به کارگیری عناصر نمایشی در تهیه و تولید خبر از کارآمد ترین روش های شبکه های خبری برای جلب مخاطب است. در این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای و اسنادی، ابتدا نقاط مشترک بین خبر و عناصر نمایشی به خصوص در حوزه ی خبرنویسی بیان شده و سپس از دیگر عناصر دخیل در این مقوله همچون روایت، تأثیر تصویر، نمابندی و... گفته شده و در پایان نحوه ی به کارگیری این عناصر در تنظیم خبر و پیشنهاد هایی برای نیل به این مهم مطرح شده است.

در مقاله ی حاضر سعی شده است شاخص های پذیرفته شده برای ساخت یک برنام ه ی مستند رادیویی با وضعیت موجود در برنامه های مستند شبکه ها ی رادیویی معاونت صدا مطابقت داده شود. نتایج پژوهش نشان می دهد مستندسازی در شبکه های رادیویی معاونت صدا از اقبال زیادی برخوردار نیست و معدود مستندهایی هم که در شبکه هایی چون رادیو گفت وگو و رادیو جوان تهیه و پخش شده است، کیفیت مناسبی ندارد و با برخی شاخص های رایج مستند رادیویی منطبق نیست. بر همین اساس، با ارائه ی الگویی کاربردی برای ساخت مستند، پیشنهاد شد شبکه های رادیویی معاونت صدا متناسب با ماموریت شبکه و مخاطب هدف خود به آموزش این قبیل برنامه ها توجه بیشتری نشان دهند و تا حد امکان با شبکه های رادیویی مطرح خارجی ارتباط نزدیکی برقرار نمایند تا از تجربیات موفق آنان در ساخت مستندهای رادیویی استفاده شود.

پژوهش حاضر به دنبال دست یابی به تعریفی جامع از پدیده ی رسانه ای سرگرم آموزی و بررسی ویژگی های آن در حوزه های مختلف کاربردی، از جمله تلویزیون می باشد. سرگرم آموزی به عنوان پدیده ای مهم و پیش رو در ادبیات رسانه ای جهان، با قدمتی بیش از چهل سال در حوزه های مختلف رسانه ای ورود داشته و به دنبال پوشش دهی دو حوزه ی کارکردی مهم رسانه، یعنی آموزش و سرگرمی است. علی رغم آشنایی تاریخی و فرهنگی ایرانیان با این پدیده ی رسانه ای و مشاهده به کارگیری این راهبرد ارتباطی در جای جای تاریخ فرهنگی این مرزوبوم، اما حتی واژه ی اجوتین منت هنوز به فارسی ترجمه نشده و تعریفی از آن در ادبیات رسانه ای داخل کشور وجود ندارد. با توجه به این فقر نظری، پژوهش گر با انجام مطالعات کتابخانه ای و اسنادی گسترده و مراجعه به منابع مختلف و معتبر بین المللی، به شناخت پیشینه، انتقال ادبیات نظری و دست یابی به تعریفی جامع و کاربردی از سرگرم آموزی به طور عام و همچنین سرگرم آموزی تلویزیونی به طور خاص اقدام نمود. به این صورت که منابع مختلف در ارتباط با سرگرم آموزی، جمع آوری و ترجمه شده و در انتهای مقاله، پژوهش گر با استخراج و تجمیع نکات مختلف از این منابع به تعریفی جامع از سرگرم آموزی و سرگرم آموزی تلویزیونی دست یافت.