درخت حوزه‌های تخصصی

مقاله حاضر تعریف، وجه تسمیه و علل ریزش کاذب، ریزش کاذب در نمایه سازی کویک، کواک و پس همارا، شیوه های جلوگیری از ریزش کاذب، بویژه استفاده از ربط و نقش، و ارتباط ریزش کاذب با جامعیت و مانعیت را بیان می دارد. در پایان نیز ریزش کاذب در بانک های اطلاعاتی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

امروزه حجم اطلاعات بسیار زیاد است, اما آنچه برای سازمان‌ها اهمیت دارد اطلاعات بیشتر نیست, بلکه اطلاعات دقیق و واقعی است. در این مقاله نویسنده سعی کرده به شیوه‌ای عینی و بر اساس هدف سازمان, روش نوینی را در راستای تعیین و تشخیص نیازهای واقعی اطلاعات طراحی کند. در پایان این روش, نگاشت میحط خارجی سازمان به دست میآید و از آن برای هدایت سازمان در آینده پر تلاطم استفاده می‌شود.

در موقعیت کنونی با توجه به تحول فن آوردی جدید و سرعت گرفتن خط مشی (فضای) باز و اصلاحات و نیز ساختار اقتصادی قوی در چین، ضرورت رفع نیازهای موجود در توسعه مطالعات زلزله، و پیشگیری و کاهش خطرات زلزله اجتناب ناپذیر است، و همه اینها امروزه در گرو کار اطلاع رسانی علمی و فن آوردی زلزله با یک مفهوم نوین است. برای تبدیل خدمات سنتی اطلاع رسانی علمی و فن آوردی به خدمات پیشرفته ای که با پیشرفت جامعة اطلاعاتی همخوان باشد، قوانین، محتوا و فرمت این خدمات نیز باید تغییر کند و دستخوش اصلاح اساسی گردد، به نحوی که پاسخگوی نیازهای توسعه ای لرزه شناختی، مصونیت از زلزله و کاهش خطرات آن باشد.

استفاده کارا از نیروی انسانی, تجهیزات و دیگر منابع سازمانی امری ضروری است. بدین منظور شبیه سازی (Simulation) میتواند بعنوان یکی از تکنیکهای مؤثر و پرقدرت مدیران امروز مورد استفاده قرار گیرد. در این مقاله, روش جدیدی برای ارزیابی و بهبود فرایند تولید پایگاههای اطلاعات در مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران پیشنهاد شده است. بدین منظور از نرم افزار SERVICE MODEL به منظور تبدیل فرایند تولید پایگاههای اطلاعات به برنامه کامپیوتری و تجزیه و تحلیل این فرایند از طریق برنامه ایجاد شده استفاده شده است. اهداف این شبیه سازی, از روش دلفی (Delphi) حاصل گردیده است. در نهایت , با استفاده از این روش, درصد استفاده از نیروی انسانی و تجهیزات, بخشهای کارا و غیرکارای سازمان, میزان خروجی سازمان, مقایسه نیروهای هم تراز در بخشهای مختلف, مقایسه بهره وری تجهیزات مختلف, بهترین ترکیب منابع سازمان بمنظور افزایش بهره وری , تعداد تجهیزات مورد نیاز و ارزیابی سرمایه گذاریها مشخص شده است. در پایان این مقاله, به موارد استفاده دیگر این روش اشاره گردیده است.

امروزه به دلیل کمبود منابع مالی و حجم روزافزون مدارک و اطلاعاتی که در جهان منتشر می‌شود، نه تنها هیچ کتابخانه تخصصی و دانشگاهی را نمی‌توان یافت که در زمینه نیازهای مراجعان خود مدارک لازم را در اختیار داشته باشد بلکه چنین امکانی نیز برای هیچ یک از آنها متصور نیست. به این ترتیب همکاری بین کتابخانه‌ها برای استفاده بهینه از منابع مالی، مواد کتابخانه ای و.... موجود در کل کشور الزامی می‌نماید که این مهم با مکانیزمهای اشتراک منابع امکان‌پذیر است. تنها راهکار جامع موجود در این زمینه « امانت بین ‌کتابخانه‌ها است» که حتی با فرض اجرای صحیح و فراگیر، بخشی از مساله را حل می‌کند. بخش دیگری از مساله با فراهم کردن تمهیدات لازم برای استفاده مستقیم و بدون واسطه از خدمات کتابخانه‌ها برای افرادی که به مواد کتابخانه‌ای موجود در آنها نیاز دارند حل می‌شود. این راهکار مکمل «امانت بین کتابخانه‌ها» است که با اجرای آن می‌توان بهره‌وری خدمات کتابخانه‌های تخصصی و دانشگاهی را افزایش داد.

موسسه اطلاع رسانی مهندسی اخیراً اصطلاحنامه ای برای نمایه سازی مواد پایگاههای اطلاعاتی خود تدوین کرده است. مدخلهای موجود در واژگان قبلی که بیشتر پیش همارا بودند، به توصیفگرهایی پس همارا تبدیل شدند. و در نتیجه تعداد زیادی از روابط ساختاری اصطلاحنامه به دست آمد. برای گسترش واژگان، مسائل زیر باید مورد توجه قرار می‌گرفت: میزان مناسب پس همارایی تعیین شود؛ تدوین اصطلاحنامه ای در دستور کار قرار گیرد که بتواند نظام نمایه سازی قدیمی را که امکان تبدیل نمایه واژه‌های آن وجود ندارد، قابل استفاده کند؛ نیاز به کارکنان داخلی موسسه در طول مدت روند تدوین و تبدیل اصطلاحنامه مدنظر باشد.

این مقاله روش طراحی سیستمهای کامپیوتری کتابداری را از بدو شروع این فعالیت مورد مطالعه قرار داده و رهیافتهای گوناگون را ارائه می نماید. مقاله با اشاره ای به مطالعه امکان پذیری و ذکر نکاتی درباره‌ بررسی نیازهای اطلاعاتی و هدفهای واقعی سیستم، و کسب اطلاعات کافی از سیستم موجود ادامه یافته، و آنگاه به مرحله طراحی و اجراء و روشهای ممکن از قبیل تبدیل کامل سیستم، روش مرحله‌ای، اجرای موازی، و برنامه آزمایشی پرداخته است. و بالاخره با مروری کوتاه بر جنبه های پرسنلی و استفاده کنندگان، موضوع بازنگری و ارزیابی سیستم جدید کتابخانه مورد توجه قرار گرفته است.

مسئله انتقال و جذب تکنولوژی در جهان سوم ، مقوله پیچیده ای است که هم از نظر علمی و هم از جنبه ابعاد فرهنگی ، سیاسی ، اقتصادی ، سالهاست ، نه فقط کشورهای در حال توسعه ؛ بلکه بسیاری از مجامع پژوهشی غرب و سازمانهای بین المللی را به خود مشغول داشته است . در دهه 1980 ، فرآیند تولید یا خلق تکنولوژی و انتقال تکنولوژی به جهان سوم ، با بعد دیگری مواجه شده است که دامنه آن باسرعت بسیار زیادی رو به گسترش است . این بعد ، در واقع ، خود نوعی تکنولوژی فراگیر است که تکنولوژی اطلاعاتی نامیده می شود . ویژگی منحصر به فردی که این بعد با تکنولوژی دارد ، همانا شمولیت آن نیاز همه تکنولوژیهای نوین به آن است . در این مقاله ، ضمن بررسی روند تحولات تکنولوژی سیستمهای اطلاعاتی در کشورهای رو به رشد ، مشکلات و موانعی که بر سر راه انتقال و جذب این تکنولوژی وجود دارد ، مورد بحث قرار می گیرد . تحلیلی از موقعیتها ، کامیابیها و یا شکستهایی که برخی از کشورهای آسیایی در راه جذب تکنولوژی اطلاعاتی و حمایت از برنامه های صنعتی و توسعه ای خود از اینطریق داشته اند ، بخش اساسی مقاله را تشکیل می دهد .

در این مقاله، دلایل رشد خدمات چکیده نویسی و نمایه‌سازی، پردازش و حروفچینی الکترونیکی این نوع خدمات، مورد بررسی قرار گرفته و با ارائه آمار انتشارات رو به رشد علوم و تکنولوژی، نتیجه گیری شده است که ذخیره‌سازی و جستجوی الکترونیکی اطلاعات، در مقایسه با معادلهای چاپی هم از نظر سرعت بازیابی در سطح بالایی قرار دارد، و هم از نظر اقتصادی در مقایسه با چاپ انتشارات معمول، مقرون به صرفه است. روشهایی که برای جستجوی حافظه‌های الکترونیکی (پایگاههای اطلاعاتی)، از ابتدای پیدایش این صنعت به صورت غیرمستقیم و سپس به شکل مستقیم و با استفاده از استراتژی‌های جستجوی گوناگون معمول بوده، به تفضیل مطالعه شده و به میزان اطلاعات کتاب شناختی و رفرانس رکوردهای ذخیره سازی شده در پایگاههای اطلاعاتی اشاره گردیده است. حاصل این مقاله، نمایانگر این واقعیت آشکار است که، جهت ارائه خدمات اطلاعاتی مورد نیاز دانشمندان و محققان توسط کتابخانه‌ها در مراکز اطلاع رسانی کشورهای جهان سوم، امروزه وجود سرویسهای جستجوی مستقیم، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. بنابراین لازم است کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع رسانی این کشورها با توجه به پارامترهایی که برای برقراری ارتباط مستقیم ON-LINE ارائه گردیده ، هر چه زودتر در این زمینه پیشقدم شوند.

ایجاد شبکه کارآ، در حوزه مدیریت و ارتباطات اطلاعاتی در ایران، بعد ازسالها جنگ تحمیلی با کشور همسایه - عراق- ادامه یافت. نویسنده در این مقاله، سعی بر آن دارد تا گذشته، حال و آینده تکنولوژی اطلاعات در ایران را از جنبه‌های آموزشی، سیاستهای ملی، خودکاری کتابخانه‌ها و ایجاد ارتباطات مورد بررسی قرار دهد.

رشد سریع و غیر قابل مهار حجم اطلاعات تولید شده در جهان ، امروزه اغلب مردم و کارشناسان امور اطلاع رسانی را با مسئله ای مهم و حیاتی روبه رو ساخته است . اطلاعات به صورت سرطانی رشد می یابد . در این بین ، کارشناسان و متخصصان مراکز اطلاعاتی با روشهای دستی و بدون استفاده از وسیله ای قوی و سریع نمی توانند به مقابله با این پدیده که به اصطلاح انفجار اطلاعات نامیده شده بروند . همزمان و به موازات انفجار اطلاعات ، شاهد پیشرفت سریع علم الکترونیک و تکنولوژی کامپیوتر و استفاده از آن در فعالیتهای اقتصادی ، اجتماعی ، نظامی و فرهنگی هستیم . با رشد فزاینده اطلاعات ، جایگاه ثبت ، عمل آوری و پیاده سازی اطلاعات در تحقیق و توسعه بسیار مشهود است . دراین مقاله ، سعی شده در مورد بانکهای اطلاعاتی و شبکه های کامپیوتری – که دو جزء لاینفک در پدیده اطلاع رسانی اند – بحث و به ویژگیها و خصوصیات فنی هر یک پرداخته شود .

این مقاله ، درباره یکی از تکنولوژیهای جدید اطلاعات سی – دی – رام (CD – ROM ) و نقش أن درامر اطلاع رسانی بحث می کند . بررسی تاریخچه اطلاع رسانی بعد از جنگ جهانی دوم ، از شروع نمایه سازی تا به وجود آمدن بانکهای اطلاعاتی ، از قبیل دایلوگ ( Dialog ) اوربیت (Orbit ) و کوستل (Questel ) بحث مقدماتی مقاله است . مقایسه تطبیقی بانکهای اطلاعاتی ، با سی دی – رام و بیان ویژگی های دیسکهای نوری موضوع اصلی مقاله است . به نظر نویسنده ، استفاده از دیسکهای نوری ، روند رو به گسترش فعالیتهای اطلاع رسانی را دچار تحول بزرگی خواهد کرد .

دانشجویان دانشکده معماری در طول دوران تحصیلی خود به دو نحو در معرض فرآوره های اطلاعاتی و شهرسازی قرار می گیرند : 1) مصرف فرآورده های معماری (کارهای دیگران ) . نقشه های بناهای تاریخی سراسر کشور که در طول سالهای متمادی و در شرایط دشوار توسط کارشناسان سازمان میراث فرهنگی کشور ، دفتر تاریخی ، سازمان ملی حفاظت آثاربلستانی تهیه گردیده است ، از مهمترین و ارزشمندترین اسناد معماری و شهرسازی این سرزمین محسوب می شوند . 2) تولید فرآورده های معماری ( کارهای خودشان ) طبیعت آموزش در دانشکده های معماری ، ضرورتا اقتضا می کند که دانشجوی معماری ، در معرض استفاده از اطلاعات تولید شده مذکور در قسمت اول ، قرار گیرد ، تا موقعیت تاریخی / جغرافیایی خود را به عنوان معمار / شهرساز در تاریخ سارندگی کشور بشناسد . این کار تحت عناوین و دروس گوناگون آشنایی با معماری مجتمعهای زیستی ، اصول و مبنای معماری و شهرسازی و …..تحقق می پذیرد . این فرآیند با تجزیه و تحلیل و مصرف فرآورده ها ی اطلاعاتی آموزش / پژوهش همراه است . هم اکنون این روند تولید و مصرف در دانشکده های معماری ، علی رغم امتیازات فراوان ، دارای نواقصی نیز هست که عمده ترین آنها را می توان به شرح زیر مطرح کرد : الف ) اتلاف وقت دانشجو جهت دستیابی به کارهای انجام شده ؛ ب ) عدم اطلاع از کارهای انجام شده در کشور ؛ ج ) سرقت اطلاعات ؛ د ) هویت زدایی اطلاعات ؛ ه ) احتکار اطلاعات ؛ و ) دوباره کاری و چند باره کاری در تولید اطلاعات ؛ ز ) خلاء نظام تصحیح و تکمیل . پیشنهاد می گردد : به منظور رفع نارساییهای موجود ، یک کاسه کردن اطلاعات ، سیاستگذاری و دستیابی به شبکه اطلاع رسانی در خور این حرکت آموزشی / پژوهشی ، کمیته ای متشکل از : مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران ، وزارت مسکن و شهرسازی ، سازمان میراث فرهنگی کشور ، دانشکده های معماری و شهرسازی و …. تشکیل و این کمیته در راستای دستیابی به مشی واحد و هماهنگ ، برنامه ریزی لازم به عمل آورد . امید است این همکاری بتواند ، منشا اثرات مفیدی در تولید و مصرف اطلاعات معماری و شهرسازی شده و حرکت سازندگی کشور را به سهم خود و به نحو شایسته ای تقویت نماید .

میزان تسلط و توانایی اطلاعاتی یک ملت و شیوه های به کارگیری آن ، عامل تعیین کننده ای در پیشرفت یا عدم موفقیت آن ملت محسوب می شود . حجم و نظامهای اطلاعات علمی و تکنولوژی هر کشوری ، تعیین کننده سمت و سوی برنامه های آن کشور است و این برنامه ها به نوبه خود ، تعیین کننده سطح دانش و تکنولوژی آن کشور است . در این مقاله سعی شده است به نیازهای برنامه ای در نظام اطلاع رسانی کشور ، به شرح زیر پرداخته شود : 1. توسعه همه جانبه سیاستهای ملی اطلاعات ؛ 2. تاسیس انجمن یا کانونی برای توسعه سیاست ملی اطلاعات و شرح و بیان برنامه ها؛ 3. شناسایی و تغذیه هریک از منابع اطلاعاتی کشور ؛ 4. ایجاد شبکه منطقه ای بین مراکز اطلاعاتی و کتابخانه ای . نگارنده بر آن است تا به رسالت اساسی کتابخانه های دانشگاهی ، در ایفای نقش هماهنگ کننده در راستای شبکه اطلاع رسانی منطقه ای بپردازد . واحدهای تامین کننده متخصص و کارشناس علوم کتابداری و اطلاع رسانی ، درزیر مجموعه های سازمانی کتابخانه های هماهنگ کننده پیشنهاد شده است . از طرف دیگر ، به منظور کارآیی بیشتر نظام کتابخانه ها و شبکه اطلاعاتی ، فعالیتهای معنوی و سازماندهی شده ای تحت عناوین ذیل مطرح و مورد تاکید قرار گرفته است : - تعاونی تهیه مجلات و نشریات ادواری ؛ - تعاونی تهیه کتب علمی و آموزشی ؛ - تعاونی رده بندی موضوعی و فهرستنویسی ؛ - تعاونی صحافی ؛ - سرویسهای اطلاعاتی مربوط به سیستمهای ارتباطی گوناگون ؛ - تعاونی تهیه و تولید تجهیزات و لوازم کتابخانه ای . درخاتمه این مقاله ، به ذکر توصیه هایی مبنی بر ایجاد سازمان اطلاع رسانی کشور و همچنین تشکیل شورای عالی اطلاع رسانی ، با مشارکت و عضویت روسای کتابخانه های مرکزی دانشگاهها ، اساتید و صاحبنظران پرداخته شده است

پروانه نوآوری (اختراع), از نظر قابلیت اطمینان, فایده و زمان مناسب(روزآمدی) منبع منحصر به فردی برای توسعه اقتصادی و تکنولوژیکی است و می تواند مبنای انتخاب یک استراتژی در پیشرفت علمی و تکنولوژیکی یک موسسه یا کشور قرار گیرد. این مقاله سه روش تصمیم یافته چنین استراتژی را ارائه می‌دهد و نقش پروانه نوآوری را در هر یک از آنها مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد: اول توسعه از طریق استفاده از امکانات تکنولوژیکی خارج که در آن پروانه نوآوری, نمونه‌ای از مبادله غیر تجاری تکنولوژی به شمار می‌رود. در این روش, از دستاوردهای علمی و فنی موجودی استفاده می‌شود که در سرزمین مربوطه از نظر قانونی حمایت نمی‌شود. دوم توسعه بر اساس پژوهشهای داخلی؛ در این روش, تحلیل پروانه نوآوری از یک طرف امکان کاربرد راه‌حلهای تکنولوژیکی موجود را هنگام تولید محصول داخلی فراهم می‌آورد و از طرف دیگر, شکل‌گیری یا رشد اندیشه‌های فنی را برمی‌انگیزد. سوم توسعه از طریق امتیار, که چنانچه از زمینه مناسبی برخوردار باشد, پروانه نوآوری می‌تواند مبنای انتخاب موضوع تکنولوژی و طرف معامله و همچنین شیوه مذاکره و تعیین مواد قرارداد حق امتیاز به کار رود.

در این مقاله پلهای اطلاعاتی، شامل خدمات تحویل مدرک، انتقال از طریق پست تصویری سیستمهای تمام _ متن، نشر الکترونیکی، تله تکست، داده های دیداری، دیسکهای نوری، صفحه ویدئو، و ماشین ترجمه مورد مطالعه قرار گرفته و در هر قسمت به دقت به مسائل و امتیازات آن پدیده پرداخته شده است. بررسی پلهای اطلاعاتی، نشان می دهد که این تکنولوژی در ارائه برنامه‌ها و خدمات اطلاع رسانی، از توانایی سطح بالایی برخوردار است. اما، پذیرش واقعی پلهای اطلاعاتی در کشورهای جهان سوم، به عوامل گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، علمی و فنی بستگی دارد. کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، چنانچه بتوانند بر موانع اجتماعی و فنی موجود فائق آیند، از سویی برای دستیابی به اطلاعات، و از سوی دیگر جهت انتقال اطلاعات، قادر خواهند بود برنامه های جاری خود را با این پدیده انطباق دهند.