درخت حوزه‌های تخصصی

قاره آفریقا حدود 14درصد از جمعیت جهان را در خود جای داده است. این قاره محصولات کشاورزی گرمسیری فراوان، منابع طبیعی و معادن زیرزمینی بسیاری دارد. از 54کشور واقع در این قاره، 6 کشور شامل مصر، لیبی، تونس، الجزایر، مغرب و سودان به کشورهای شمال آفریقا شناخته شده اند و بقیه کشورها به زیرصحرا معروف اند. در این قاره، 11کشور دارای ذخایر نفتی بالغ بر 9/87 میلیارد بشکه هستند. بین کشورهای قاره آفریقا تفاوت های آشکاری همچون ساختار اقتصادی ناهمگون، سطوح توسعه متفاوت و نامتوازن، نظام های سیاسی مختلف و تنوع قومی و فرهنگی وجود دارد. براساس جدیدترین آمار صندوق بین المللی پول، این قاره تنها 9/1درصد از تجارت جهانی را دارد که در این میان، تنها پنج کشور شامل آفریقای جنوبی، الجزایر، مغرب، لیبی و مصر بیش از 56درصد از کل تجارت آفریقا را تشکیل می دهند. 33کشور آفریقایی اقتصادی با کمترین درجه توسعه یافتگی دارند. یکپارچگی اقتصادی در این قاره با توصیه ها و همکاری های بانک توسعه آفریقا، بانک جهانی و سایر نهادهای بین المللی از طریق ترتیبات اقتصادی منطقه ای در حال شکل گیری است. 27کشور آفریقایی عضو سازمان کنفرانس اسلامی (با 56 عضو) هستند. متوسط رشد تولید ناخالص داخلی این قاره در سال 2005م کمی بیش از 5درصد بوده است. حجم مبادلات تجاری آفریقا با سایر نقاط جهان از 272میلیارد دلار در سال 2000م به 544میلیارد دلار در سال 2005م افزایش یافته و در طول این دوره، موازنه تجاری آفریقا همواره مثبت بوده است.بررسی روابط ایران و قاره آفریقا در سال های پس از انقلاب اسلامی نشان می دهد شالوده و اساس روابط، سیاسی بوده است تا اقتصادی، به گونه ای که مبادلات تجارت بدون نفت ایران با این قاره اهمیت چندانی ندارد. البته قاره آفریقا بازار مناسبی برای معرفی محصولات و خدمات ایران می تواند باشد. این مقاله به محاسبه شاخص کسینوس بردار صادرات ایران و بردار واردات کشورهای قاره آفریقا و برعکس، به صورت دوجانبه، پرداخته است؛ آن گاه کشورهای قاره آفریقا را از جنبه اکمال تجاری به گروه های مختلف طبقه بندی، و براساس این شاخص کشورهای این قاره را با هدف گسترش تجارت با ج. ا. ایران اولویت بندی کرده است.

حسین شهیدی مازندرانی (بیژن) در این کتاب با بررسی شاهنامه فردوسی کوشیده به خوانندگان کتاب خود، جایگاه رویدادهایی را که در ارتباط با تورانیان و سرزمینهای آنان تا پایان دوره کیخسرو و افراسیاب است، بشناساند

مقاله حاضر سه پرسش کلیدی مرتبط با یکدیگر را دنبال می کند: مفهوم و کارکرد دیپلماسی انرژی چیست؟ مؤلفه ها، فرصت ها و چالش های دیپلماسی انرژی ایران و روسیه کدام اند؟ چه زمینه هایی برای همگرایی و واگرایی بین ایران و روسیه وجود دارد؟ در بخش نخست، با رویکردی نظری، مفهوم و کارکرد دیپلماسی انرژی مورد بررسی و کنکاش قرار می گیرد و در بخش دوم با رویکردی تطبیقی و مصداقی، فرصت ها و چالش های فراروی دیپلماسی انرژی در دو کشور ایران و روسیه تشریح و تحلیل می شود و آنگاه زمینه های همکاری و همگرایی بین دو کشور در حوزه انرژی های نفت و گاز و همچنین زمینه های رقابت و واگرایی ناشی از منافع متضاد بین آنها بررسی و ارزیابی می شود و راهکارهایی برای افزایش و تسهیل همکاری و اجتناب از واگرایی ارائه می گردد. تلفیق مباحث نظری و تطبیقی فوق نشان خواهد داد که عوامل تأثیرگذار و مؤلفه های شکل دهنده دیپلماسی انرژی ایران و روسیه در ماهیت خود از بستر وسیع تر منطقه ای و جهانی جدا نیست و همان گونه که بر آنها تأثیر می گذارد، از آنها نیز تأثیر می پذیرد. مقاله بر این فرضیه استوار است که دیپلماسی انرژی ایران و روسیه در سطح دوجانبه همگن و همگرا نیست و علی رغم وجود عوامل و زمینه هایی برای همگرایی، عوامل و زمینه هایی برای واگرایی بین آنها نیز وجود دارد.

ایران و افغانستان ، دو واحد سیاسی جهان امروز ، همواره دارای سرزمینی با تمدن و فرهنگ یگانه بوده اند ، با این حال کوششهای امپراتوری ایران مجبور شد جدایی افغانستان را از ایران بپذیرد . این عهدنامه پایان پیوندهای دیرینه سرزمینهایی همچون کابل ،قندهار و هرات با ایران نبود . حکومت هرات پس از انعقاد قرارداد پاریس بار دیگر خواستار حاکمیت دربار تهران بر هرات شد ، این وضعیت ، دولت انگلیس را بر آن داشت تا امیر کابل را برای حمله به هرات تحریک کند ، موضوعی که افزون بر خاتمه دادن به حاکمیت دربار تهران بر هرات ، نگرانیهای امنیتی بسیاری برای دولت ایران به وجود می آورد ،از این رو دولت ایران میکوشید با فعالتهای سیاسی گسترده از وقوع چنین حادثه ای جلوگیری کند و حکومت فرمانروای منصوب دربار تهران ، سلطان احمدخان را حفظ نماید . مقاله پایان حاکمیت سیاسی ایران بر هرات به بحران پیش آمده بر اثر حمله دوست محمدخان ، امیر کابل و هم پیمان انگلیس به سردار سلطان احمدخان ،حاکم هرات و متحد دولت ایران و تاثیر این رویدد بر مناسبات دولتهای ایران و انگلیس پرداخته و به طور ویژه ای واکنش دستگاه سیاست خارجی ایران را در برابر این تحولات بررسی کرده است .

این سند شامل شرح هجوم نادر شاه به کرکوک و اربیل و قره قوش و کرملیس و برطلی و تلکیف و قوش و نیز یورش او به صومعه ربان هرمز دو مزار شیخ عدی و محاصره موصل و حمله به دیاربکر است که نادر در آنجا به کشتار بعضی اهالی در کلیسا دست زد و همچنین ماجرای شکست سپاهیان نادر در هجوم دوباره وی به موصل است.

این مقاله نگاهی نقدگونه به مطالب برخی منابع دوران صفویه دارد که در آنها از ملاقات میان خواجه علی، پسر شیخ صدرالدین پسر شیخ صفی الدین، با امیر تیمور گورکان سخن به میان آمده است. در این نوشتار، روایتهای مربوط به ملاقات سه گانه میان خواجه علی و امیر تیمور با اندکی تلخیص از جهانگشای خاقان نقل و سپس برخی تفاوتهای موجود میان این متن و روایتهای دیگر منابع تاریخی بررسی می شود؛ در ادامه، به سندی پرداخته می شود که هنگام لشکرکشی شاه عباس به بلخ (1010ق) در اندخود پیدا شده و بیانگر فرمان امیرتیمور، مبنی بر وقف املاک و زمینهایی به بقعه شیخ صفی الدین یا فرزندان خواجه علی است. اگرچه نسخه ای از این سند در منابع تاریخی دوره صفویه دیده نمی شود، برخی از تاریخ نگاران آن دوره معتقدند که این سند وجود دارد.

تجارت ابریشم و کالاهای دیگر سالیان در از بین ایران، چین و رم جریان داشت و راه معروف ابریشم را به وجود آورده بود، اما بروز برخی مشکلات در مسیر خشکی راه ابریشم ، برخی از بازرگانان را واداشت راه آبی را برای ادامه تجارت خویش برگزینند. اگرچه این مسیر طولانی تر بوده و خطرات ناشناخته ای به همراه داشت، اما در برخی مواقع بر مسیر خشکی برتری داشت.

سفرائی که در دوره صفویه از سوی دولتهای اروپایی به ایران آمدند، افراد کاروانی بودند که اصول و قواعد دیپلماتیک را به خوبی می دانستند. گزارشهای سفرا، دولتهای اروپایی را در تصمیم گیریهایشان برای سیاستهای نوین استعمار در شرق و ایران یاری دادند

تاسیس کارخانه خارک در 1735 را باید با در نظر گرفتن برنامه های کمپانی هند شرقی هلند برای بهبود سطح، الگو و میزان سودآوری فعالیتهای تجاری اش در خلیج فارس مورد توجه قرارداد، اگر چه تاسیس شرکت جدید در جزیره خارک با شکست روبه رو شد.

این مقاله در یک ارزیابی کلی از دور چهارم تحریم های بین المللی علیه جمهوری اسلامی این فرض را بنا قرار می دهد که اگر حتی تحریم در بخش اقتصادی موفق باشد، در هدف اصلی خود یعنی تعلیق برنامه هسته ای ایران در مدت زمان مطلوب غرب شکست خواهد خورد. با چنین فرضی، بدیل های موجود برای تحریم جاری می تواند جنگ (با اهداف متفاوت و شدت های گوناگون) یا مهار باشد. اما در این بررسی نشان داده خواهد شد که چون جنگ در مدت مورد بحث منتفی است، تحریم در کوتاه مدت کم اثرتر می شود و در نتیجه، تشدید تحریم به عنوان شاخص سیاست کلان «مهار» غالب می شود و سیاست سه دهه گذشته امریکا یعنی مهار با ظرافت ها و ابعاد جدیدتری همچنان تداوم خواهد داشت.

به دلیل موقعیت ژئوپولتیکی عراق ، این کشور رفتار خصمانه ای با کشورهای همسایه از جمله ایران در پیش می گیرد . با کودتای عبدالکریم قاسم ،عنصر ایدئولوژی نیز به عنوان یک عامل اثرگذار وارد روابط دو کشور شد و بر تنش در این روابط افزوداین مقاله در صدد است که به این پرسش پاسخ دهد که با تغییر ساختار داخلی عراق ، روابط دو کشور دچار چه تحولاتی شد؟

بعد از کودتای 1968 حزب بعث ،دولت جدید عراق روشی تند و به دور از قواعد دیپلماتیکی در برابر ایران اتخاذ کرد . اختلافات فیما بین دو دولت در انتها به عقد قرارداد 1975 الجزایر منتهی شد که متاسفانه حدود هفتصد مایل مربع از اراضی نفت خیز ایران توسط عراق تصرف شد .

نمایشگاه بین المللی صنایع مستظرفه ایران در لندن که در سال 1309ش/ 1931م در عمارت برلینگتون هاوس برگزار شد، دومین نمایشگاه ایران برای به نمایش گذاشتن آثار تاریخی و هنری ایران بود. نخستین نمایشگاه هنر ایران در سال 1906م در فیلادلفیا برگزار شد، اما نمایشگاه بین المللی لندن در سطحی بالاتر از نمایشگاه اول برگزار شد. در این نمایشگاه افزون بر آثار تاریخی و هنری ایران، بسیاری از آثار ایرانی موجود در موزه های مختلف جهان، آثار ایرانی موجود در مجموعه های شخصی همراه آثاری از کشورهای دیگر برای مقایسه و نشان دادن تاثیر هنر ایرانی بر هنر دیگر کشورهای جهان به نمایش درآمد.از آنجایی که نمایشگاه صنایع مستظرفه ایران نخستین نمایشگاه بزرگ آثار تاریخی و هنری ایران قلمداد می شد، بازدیدکنندگان از آن استقبال کردند و به یکی از بزرگ ترین نمایشگاه های ایران در دوره معاصر تبدیل شد.

دراین مقاله دلایل اصلی حمله متفقین به ایران ارزیابی شده که واقعیتهای داخلی ایران، نقش فعالیتهای ضد جاسوسی و جنگ روانی برای آماده سازی افکار عمومی برای حمله به ایران از جمله موضوعات مطرح شده در این مقاله هستند.

درباره اهمیت راه ابریشم،در دو بخش به وضعیت این راه در دوران ایران باستان، دوران اسلامی تا معاصر ، مسیرهای مختلف راه ابریشم پرداخته شده است. در مجموع می توان گفت که هرات در یکی از مسیرهای مهم راه ابریشم واقع شده و نه تنها یک راه تجارتی ، بلکه یک راه زیارتی، به ویژه در راستای گسترش آیین بودا بود.

در خلال جنگهای یونان و ترکیه و حادثه آتش سوزی ازمیر، عده زیادی از ایرانیان مقیم یونان و ترکیه نیز از آتش جنگ در امان نماندند و خسارتهای بسیاری بر ایشان تحمیل شد.پس از پایان جنگ ، عده ای از ایرانیان با ارسال عریضه به وزارت امور خارجه و سفارت ایران در استانبول ، خواستار رسیدگی دولت ایران به شکایات خویش و فراهم آوردن امکان جبران خسارتهای وارده شدند.