مرتضی علویان

مرتضی علویان

مدرک تحصیلی:  استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه مازندران
پست الکترونیکی: M.alavian@umz.ac.ir

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۳ مورد.
۱.

تقابل ایدئولوژی ها در ژئوپلیتیک قفقاز جنوبی؛ پان ترکیسم و جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۲۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۹۹) 89 - 108
تعداد بازدید : ۸ تعداد دانلود : ۱۰
پان ترکیسم یک ایدئولوژی سیاسی مبتنی بر نژاد، قومیت و زبان است که بر وحدت و همبستگی جوامع تمامی گویشوران به یکی از شاخه های زبان ترکی تأکید دارد و براساس همین ایده، جریانی الحاق گرا نیز به شمار می رود که الحاق سرزمینی جوامع مزبور به یکدیگر را دنبال می کند؛ ایده ای که دستیابی به آن باعث تجزیه چندین کشور ازجمله ایران می شود و به همین دلیل، تهدیدی جدی برای امنیت ملی، موجودیت و تمامیت سرزمینی ایران است. درحال حاضر، این ایدئولوژی به طور مشخص در منطقه قفقاز جنوبی با سیاست های جمهوری اسلامی ایران در این منطقه در شرایط تضاد بنیادین قرار دارد. با توجه به شرایط خاص قفقاز جنوبی و اینکه اکثریت نفوس آن مسلمان و اهل تشیع هستند، این منطقه از اصلی ترین مناطقی بوده که جمهوری اسلامی ایران از ابتدای انقلاب اسلامی، ایدئولوژی خود را در آن پیگیری کرده است؛ ازاین رو، پرسش اصلی این است که «ایدئولوژی پان ترکیسم چگونه ایده انقلاب اسلامی را تهدید می کند؟». یافته های پژوهش از این قرار است که ایدئولوژی پان ترکیسم، نه تنها به عنوان تهدید و سدی برای پیگیری ایده انقلاب اسلامی در قفقاز جنوبی عمل می کند، بلکه به نظر می رسد این ایدئولوژی درحال حاضر تهدیدی حیاتی برای تمامیت سرزمینی کشور نیز باشد. روش تحقیق این پژوهش، توصیفی تحلیلی و ابزار گردآوری داده های مطالعات، کتابخانه ای است. چهارچوب نظری پژوهش بر پایه تقسیم بندی سه گانه هالستی از سیاست خارجی کشورها در دستیابی به اهداف سیاست های خود است. 
۲.

واکاوی آینده نگاشت انقلاب اسلامی در پرتو سه خوانش ایدئولوژیک، عملگرا و مدنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهیافت های سیاسی و بین المللی سال ۱۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۷۵) 105 - 125

کلید واژه ها: انقلاب اسلامی ایدئولوژی عملگرایی رویکرد مدنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱ تعداد دانلود : ۹۵
پدیده های سیاسی ازجمله انقلابها، رخدادهای تاریخی ای هستند که مانند یک اُرگانیسم دارای مراحل تولد، نوجوانی و کسب تجربه، جوانی و نیرومندی، پختگی و تکامل هستند. انقلاب اسلامی سال 1979 ایران به عنوان آخرین حلقه از زنجیره انقلابهای قرن 20 در میانه پنجمین دهه عمر خود قرار دارد. این انقلاب دهه های آغازین خود را با فراز و نشیب فراوان طی کرد و اکنون در مرحله ای حساس از تاریخ خود قرار گرفته است. شاید مهمترین چالش پیش روی انقلاب اسلامی در این مقطع تاریخی شتاب شگفت انگیز تغییرات و دگردیسی در جهان و انسان باشد. پژوهشگران در تحقیق پیش رو بنا دارند ضمن بکارگیری رویکرد توصیفی-تحلیلی در چارچوب نظریه اقناع و دیپلماسی فرهنگی به این پرسش اصلی پاسخ دهند که در صورت بندی جدید عرصه جهانی، انقلاب اسلامی برای تضمین بقاء، تداوم حرکت و نیل به اهداف خود در چشم انداز آینده باید چه رویکردی را در پیش گیرد و با کاربست کدام رویکرد می تواند به این اهداف دست یابد؟ یافته های پژوهش حکایت از آن دارد که انقلاب اسلامی از راه کاربست بازاندیشی در رویکردها و اقناع افکار عمومی با در نظر گرفتن دو سطح داخلی و خارجی برای آینده می تواند شش تصویر متفاوت را فرارو داشته باشد. این تصاویر فرضی تابعی از بکارگیری سه رویکرد ایدئولوژیک، عملگرایانه و مدنی هستند.
۳.

بررسی و تحلیل فرهنگ سیاسی اساتید دانشگاه های دولتی مازندران

نویسنده:
منبع: راهبرد سیاسی سال ۶ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۷ 9 - 27

کلید واژه ها: فرهنگ فرهنگ سیاسی فرهنگ سیاسی محدود فرهنگ سیاسی تَبعی فرهنگ سیاسی مشارکتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲ تعداد دانلود : ۴۴
شناخت نگرش سیاسی اساتید دانشگاه یکی از مسائل مهم برای برنامه ریزان سیاسی و اجتماعی و حتی اندیشمندانی است که دغدغه اصلاح امور کشور را دارند. نوشتار حاضر، با الهام از سنخ شناسی سیاسی آلموند و وربا در مورد فرهنگ سیاسی، فرهنگ سیاسی اساتید دانشگاه های دولتی استان مازندران را مورد بررسی قرار می دهد و از این رو، سوال اصلی پژوهش عبارتست از؛ نوع و میزان مشارکت اساتید دانشگاه های دولتی مازندران چگونه است؟ که برای این منظور از روش پیمایش و انتخاب نمونه های موردنظر، مطابق روش های علمی استفاده شده است که نتایج آن قابل تعمیم به کل اساتید دانشگاه های دولتی استان می باشد. بر اساس یافته های تحقیق که از 310 نمونه استخراج شده است، بُعد ادراکی فرهنگ سیاسی اساتید، در مقایسه با بُعد عاطفی و داوری از قوت بیش تری برخوردار است. از منظری دیگر یافته ها نشان می دهد که فرهنگ مشارکتی در مقیاس با فرهنگ تبعی و محدود از وسعت بیش تری برخوردار است و اساتید خواهان مشارکت فعال نه منفعل در مسائل سیاسی هستند. از این رو می طلبد که برنامه ریزان سیاسی و اجتماعی بستر را برای تحقق کرسی های آزاداندیشی فراهم کنند.
۴.

بررسی مولفه های امنیت سیاسی درحکمرانی شایسته(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم مدیریت دریایی دوره ۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۳) 97 - 121

کلید واژه ها: امنیت سیاسی حکمرانی شایسته فرد اجتماع حکومت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰ تعداد دانلود : ۵۷
هدف: یکی از دغدغه های اصلی اندیشمندان علوم انسانی در طول تاریخ رسیدن به الگوی حکمرانی شایسته بوده است. و با توجه به تهدیدات متنوعی که حکومتها و افراد جامعه با آن مواجه هستند،بررسی الگوی مطلوب امنیت سیاسی به منظور دستیابی به حکمرانی شایسته ضروری است.پژوهش حاضربا هدف بررسی زمینه های ایجاد امنیت سیاسی برای فرد،مردم و حاکمیت بر مبنی حکمرانی شایسته به رشته تحریر درآمده است. روش شناسی: به منظور تحلیل داده از روش کیفی، تحلیل مضمون استفاده شده است، و از بین روش های مختلف تحلیل مضمون در این مقاله از روش شبکه مضامین آترید و استرلینگ که توسط آن داده های کیفی تقسیم بندی، طبقه بندی، تلخیص و بازسازی می گردند. استفاده شده است   یافته ها: بر اساس نتایج پژوهش، تعداد 8 مولفه به عنوان مولفه های امنیت سیاسی  بر اساس شاخص های حکمرانی شایسته  احصاء گردید. نتایج: سیاستمداران و کارکزاران  کشور به منظور دست یابی به حکمرانی شایسته می بایست امنیت سیاسی را در تمامی اقدامات خود مدنظر داشته باشند و لازمه رسیدن به حکمرانی شایسته، برقراری امنیت سیاسی از سوی حکمران برای مردم و از سوی مردم برای حکمران می باشد که در مقاله به آن پرداخته شده است.
۵.

Investigating the Extent of Spirituality among the Students at the Level of the Islamic Revolution in the Mazandaran University(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Contemporary Research on the Islamic Revolution, Volume ۵, Issue ۱۸, Autumn ۲۰۲۳ 19 - 36

کلید واژه ها: spirituality revolution Islamic revolution students

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۵۸
Spirituality is considered one of the prominent components of Islam, to the extent that without it, a person will not find the path to happiness. The educational role of spirituality is one of its functions, and given the country's need for faithful elements, educating students based on this component is essential at the level of the Islamic Revolution. The present study aims to answer the question of ‘How the level of spirituality among students at the Islamic Revolutionary University of Mazandaran is?’ The research method is descriptive-survey and its approach is practical. There are about 4,500 postgraduate students at the University of Mazandaran, and based on the sample size formula, 354 students were selected as the research sample using random sampling. The questionnaire was the data collection tool, and its validity was confirmed by several faculty members before the research. The Cronbach's alpha coefficient for the overall reliability of the questionnaire was 0.963. The collected data were analyzed using descriptive and inferential statistical indices in the SPSS software version 24. The research findings indicate that among the research sample, as a statistical population, there is a significant and positive relationship between the Islamic Revolution and the spirituality of students, and spirituality indices such as belief in God, understanding of metaphysical phenomena, self-sacrifice, sincerity, and perseverance have grown. However, it is necessary to reform the education system in a way that strengthens their spiritual mindset, and officials must take serious steps to realize the Islamic University.
۶.

پیامد سنجی دولت پریبندال در ایران عصر پهلوی دوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دولت پژوهی سال ۹ بهار ۱۴۰۲ شماره ۳۳ 165 - 193

کلید واژه ها: دولت پریبندال پهلوی دوم الیناسیون بحران مشروعیت بحران هویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲ تعداد دانلود : ۱۱۴
دولت پریبندال به عنوان یکی از مصادیق دولت های فاسد، گونه ای از دولت است که در آن نخبگان قدرت و کارگزاران حکومت، حقوقی مازاد بر حقوق خود را در سطح سیستم سیاسی مطالبه می کنند. اساساً دولت پریبندال محصول عواملی چون ادراکات ذهنی نخبگان و اعتماد و فرهنگ آمریت –تابعیت در سطح فرهنگی، مشروعیت و ایدئولوژی در سطح سیاسی و رانتیریسم و دولت بزرگ در سطح اقتصادی است. مقاله حاضر بر این پرسش اصلی تمرکز می کند که پیامدهای دولت پریبندال در ایران در زمان پهلوی دوم چیست؟ فرضیه مقاله پیامدهای چنین دولتی را در دو سطح، پیامدهای فردی و پیامدهای سیستمی جست و جو می کند. چارچوب نظری مقاله با الهام از آرای «ماکس وبر» و تئوری دولت پریبندال «ریچارد ژوزف» ارائه می شود. در مدل تحلیلی مقاله دولت پریبندال به عنوان متغیر مستقل و پیامدهای آن در سطوح فردی و سیستمی به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته می شوند. به لحاظ روشی، نوع تحقیق کیفی و رویکرد مقاله توصیفی–تحلیلی و روش تحقیق مبتنی بر تحلیل کتابخانه ای- اسنادی است. یافته های مقاله حاکی از آن است که دولت پریبندال در سطح فردی منجر به الیناسیون یا ازخودبیگانگی و در سطح سیستمی منجر به ظهور پنج نوع بحران مشروعیت، کارآمدی، هویت، انباشت و هژمونی خواهد شد.
۷.

موانع تحقق پارادایم حکمرانی خوب شهری در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ساختار و کارکرد شهری سال ۹ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۱ 199 - 228

کلید واژه ها: ایران پارادایم حکمرانی خوب شهری نظریه مبنایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲ تعداد دانلود : ۶۶
پارادایم ها حاوی نگاه خاصی به انسان، تعریف اشکال درست روابط اجتماعی و اثرگذاری بر جهان، مردم و تعیین مسیر توسعه اجتماعی جوامع و «روش دیدن» خاص جهان را میسر می سازند. حکمرانی خوب شهری به مثابه یک پارادایم سیاستی در زیست جهان امروز بروز یافته و این روش دیدن را مهیا ساخته است. با توجه به روند افزایشی جمعیت شهرنشین، جمهوری اسلامی ایران نیز برای کاربست این پارادایم با موانعی مواجه است. سوال اصلی پژوهش موانع تحقق پارادایم حکمرانی خوب شهری در ایران چیست؟. با استفاده از نظریه مبنایی از طریق مصاحبه عمیق و نمونه گیری هدفمند با 37 نفر از نخبگان مساله حکمرانی خوب شهری در ایران، مدل پارادایمی موانع تحقق پارادایم حکمرانی شهری در ایران شناسایی گردید. 280مفهوم اولیه، 102 مقوله فرعی، 21 مقوله اصلی و یک مقوله هسته بدست آمد. شرایط علی 4 مقوله اصلی، شرایط زمینه ای 4 مقوله اصلی، شرایط دخیل4 مقوله اصلی، پدیده مرکزی 1 مقوله اصلی، راهبردها 4 مقوله اصلی و  پیامدها5 مقوله اصلی استخراج گردید. موانع پارادایم حکمرانی شهری در ایران را می توان در سه مقوله نهادی، ایده و بازیگران به شرح زیر بیان نمود: نهادی: دولت مطلقه، فرهنگ سیاسی محدود، خاص گرایی، ضعف مدیریت شهری، جامعه مدنی ضعیف، دولت رانتی، کاهش درآمدهای دولت بر اثر  تحریم، دولت نفوذ ناهمگن، ساختار فرصت سیاسی، سیاست زدگی، ضعف قوانین؛ در مقوله ایده: نارسایی های هویتی، تعامل پیشینی ضعیف دولت-ملت، گفتمان ایدئولوژیک حاکمیت، فقدان مرجعیت شهری، حکمرانی متمرکز، نو ارزش گرایی هویتی، حاکمیت سنت بر جامعه ایرانی؛ بازیگران: بازیگران محدود، فرصت ائتلاف سازی ، شهروند بی مسئولیت.
۸.

بررسی وجوه اشتراک و افتراق اندیشه سیاسی جنبش حزب الله لبنان با اندیشه سیاسی انقلاب اسلامی ایران

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام بهار ۱۴۰۱ شماره ۳۱ 105 - 125
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۳۱
یکی از مهمترین جریان های تشیع که از اهمیت زیادی نیز برخوردار است، پرداختن به جنبه های افتراق و اشتراک انقلاب اسلامی ایران با گروه حزب الله لبنان و مقایسه آنها به لحاظ جریان تحول و روند فکری آنهاست. با توجه به استفاده از روش تاریخی مقایسه ای که در این مقاله انجام گرفته است، این مقاله در پی پاسخ به این پرسش بوده که وجوه اشتراکات و افتراقات اندیشه های سیاسی حزب الله لبنان و انقلاب اسلامی ایران چیست؟ اولویت موضوعی مقاله سیزده شاخصه بارز است که به آن پرداخته خواهد شد. با توجه به شاخصه های بارز ذکر شده، حزب الله لبنان در تمامی شرایط و تحولات منطقه، به ویژه جهان اسلام به عنوان بازیگر فعال و هم سو با سیاست های جمهوری اسلامی ایران نقشی پررنگ و اثرگذار را ایفا می کند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که انقلاب اسلامی ایران و حزب الله لبنان از نظر مبانی فکری و اعتقادی اشتراکات بسیار زیادی با یکدیگر داشته و می توان تنها تفاوت این دو را در ایجاد حکومت اسلامی تلقی نمود؛ چرا که رهبران جنبش حزب الله لبنان با توجه به شرایط خاص این کشور و فرهنگ و ادیان مختلفی که در این کشور حاکم بوده است در راستای ایجاد حکومت اسلامی نتوانسته اند به طور مؤثر عمل نمایند. جنبش حزب الله لبنان به عنوان متحد اصلی جمهوری اسلامی ایران، جزء تنها گروه اسلام گرای شیعه منطقه با قدمت طولانی بوده و تنها جنبش شیعی در منطقه خاورمیانه است که نظریه های بازتاب انقلاب اسلامی در این گروه به طور عملی پیاده سازی شده است.
۹.

قدرت نرم در حکمرانی شایسته مبتنی بر اندیشه امام خمینی (ره) با تاکید بر شفافیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قدرت نرم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۹ 209-231

کلید واژه ها: قدرت نرم حکمرانی خوب حکمرانی شایسته شفافیت نهج البلاغه امام خمینی (ره)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۱۷۷
شفافیت بعنوان یکی از مولفه های مهم حکمرانی خوب، به طور خلاصه، هر آن عملی است که توسط حکومت برای در جریان قرار دادن مردم از تصمیماتشان و ارائه اطلاعات لازم برای زندگی شان انجام می شود. این مفهوم، مورد توجه پژوهشگران مختلفی قرار گرفته است که بخشی از آن ها به تلاش برای تایید و بسط این مفهوم در اندیشه اسلام و متفکرین اسلامی می پردازند. این نوشتار در صدد پاسخ به این سوال است که شفافیت چه جایگاهی در قدرت نرم در حکمرانی شایسته در اندیشه امام خمینی(ره) دارد. برای این پژوهش، از روش شبکه مضامین، یکی از روش های تحلیل مضمون ، بعنوان یکی از پرکاربردترین روش های تحلیل داده استفاده شده است. در این روش، مضامین پایه مرتبط با شفافیت در منبع مورد پژوهش، گردآوری شده و مضامین پایه مرتبط، ذیل مضامین سازمان دهنده دسته بندی می شوند و مضامین سازمان دهنده مرتبط، ذیل مضامین فراگیر انسجام می یابند. پس از مطالعه و بررسی، شفافیت در اندیشه امام خمینی (ره) در دو مضمون فراگیر تحت عنوان "محتوای شفافیت در اندیشه امام خمینی (ره)" و "ملزومات شفافیت ساز در اندیشه امام خمینی (ره)" فصل بندی شد و نتایج حاصله از پژوهش نشانگر آن است که در اندیشه امام خمینی(ره)، منطبق با اندیشه علوی، شفافیت در معنا امری عجین با حکمرانی ایشان و مورد پذیرش و مورد تاکید ایشان بوده است هر چند که نامی تحت عنوان "شفافیت"، در منظومه ادبیات و سخنان ایشان وجود ندارد.
۱۰.

تحلیل اندیشه و عمل علی شریعتی با روش جامعه شناسی معرفت با تکیه بر تعینّ های اجتماعی کارل مانهایم

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳۳ 57 - 80

کلید واژه ها: جامعه شناسی معرفت تعین های اجتماعی کارل مانهایم ساخت اجتماعی واقعیت شریعتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴ تعداد دانلود : ۱۷۱
در جامعه شناسی معرفت، تعیّن های اجتماعی نقش مهمی در آگاهی نسبت به یک پدیده و یا فهم اندیشه و عمل یک روشنفکر ایفاء می کنند. این پژوهش با اتکا بر جامعه شناسی معرفت کارل مانهایم، به ویژه بحث تعیّن های اجتماعی، درصدد فهم این مسئله است که تعیّن های اجتماعی چه نقش مهمی در شکل دهی اندیشه و عمل شریعتی داشته اند؟  فرضیه این است که تعیّن های اجتماعی نقش برجسته ای در شکل دهی به اندیشه و عمل شریعتی داشته اند. هدف از این پژوهش معرفی و توصیف شخصیت شریعتی نیست، بلکه مقصود نشان دادن خاستگاه اجتماعی فکر و عمل شریعتی است. در مجموع با توجه مباحث مطرح شده در چهارچوب جامعه شناسی معرفت و به ویژه تعیّن های اجتماعی مورد نظر کارل مانهایم می توان گفت، اندیشه ها و اعمال شریعتی در خلأ شکل نگرفته است و هر یک از نظریات شریعتی با مبادی، اصول موضوعه و بنیان های معرفتی خاصی مرتبط است و از بعد عملی از بسترها و زمینه های اجتماعی و فرهنگی خویش متأثر بوده است. در مجموع با توجه به مباحث مطرح شده و همچنین تجزیه و تحلیل عناصر اصلی در تکوین اندیشه و عمل شریعتی در چهارچوب تعیّن های اجتماعی مورد نظر مانهایم می توان عواملی مانند پایگاه اجتماعی، خانوادگی، محیط زندگی را در اندیشه ها و اعمال شریعتی مؤثر دانست.
۱۱.

چالش های پیشرو انتقال انرژی جمهوری اسلامی ایران به قفقاز جنوبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روابط خارجی سال چهاردهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 263 - 294

کلید واژه ها: انرژی ایران قفقاز جنوبی چالش ها انتقال انرژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۲۶۹
منطقه قفقاز جنوبی و منطقه خزر جزء مناطق با اهمیت ژئواستراتژیک است که به عنوان یک کریدور ارتباطی از اروپا به آسیای مرکزی عمل می کند. همچنین ذخایر غنی حامل های انرژی ایران و نیاز مبرم کشورهای منطقه و اروپایی به این انرژی، ایران را از نظر جایگاه تبادل انرژی مهم جلوه داده است. با وجود فراهم آمدن فرصت هایی برای ایران در جهت گسترش نفوذ خویش در منطقه قفقاز جنوبی و همچنین شکل گیری بستر مناسب و امن در قالب همکاری با کشورهای اوراسیا با چالش های جدی روبه رو بوده است. سوال اصلی پژوهش این است که چرا جمهوری اسلامی ایران با وجود برخورداری از ذخایر عظیم انرژی و ظرفیت های ترانزیتی در انتقال انرژی به قفقاز جنوبی در قیاس با رقبا ناموفق عمل کرده است؟ برای پاسخ به پرسش حاضر از منابع و اطلاعات مستند و معتبر که به روش کتابخانه ای گردآوری شده است، بهره گرفته شد. یافته های پژوهش حکایت از آن دارد با وجود مهیا بودن بازار مناسب در این منطقه برای انتقال انرژی ایران ولیکن وجود برخی از چالش هایی همچون: حضور قدرت های بزرگی همچون آمریکا و اتحادیه اروپا در منطقه قفقاز جنوبی، سیاست کاهش وابستگی به انرژی ایران و تمایل به کمرنگ کردن حضور ایران در منطقه از سوی کشورهایی همچون روسیه و ترکیه، پیدایش بعضی از کریدورهای رقیب برای ایران در راستای اهداف و منافع سیاسی کشورهای اروپایی و روسیه، زمینه را برای مانور انرژی ایران در منطقه قفقاز جنوبی با اختلال روبه رو ساخته است.
۱۲.

بازتاب انقلاب اسلامی ایران در پاکستان (براساس آموزه های نظریه پخش هاگراسترند)

نویسنده:
منبع: پژوهش ملل دی ۱۴۰۱ شماره ۸۳ 53-74
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۱۲۳
هر انقلابى تأثیرات کم وبیش منطقه اى و بین المللى دارد و براى ایجاد عمق استراتژیک خود، پیامى را عرضه می کند. انقلاب ایران نیز دارای این ویژگی بوده و احیاگر تفکر اسلام و اسلام سیاسی بعنوان یکی از رخدادهای مهم در قرن بیستم تلقی می شود. هدف از نگارش این مقاله علت یابی بازتاب محدود انقلاب اسلامی ایران در جمهوری اسلامی پاکستان براساس نظریه پخش و با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی و شیوه کتابخانه ای جهت گردآوری اطلاعات است. بنابراین در این مقاله سعی گردیده است با کاربست نظریه پخش هاگراسترند به این سوال پاسخ داده شود، چرا بازتاب انقلاب اسلامی ایران در کشور اسلامی پاکستان محدود بوده است؟ فرضیه مطروح شده این است که دلیل مشکلاتی از جمله وجود دیدگاه های متفاوتی نسبت به جریان صدور انقلاب و قدرت یابی نظامیان در مبدأ و مقصد پخش یعنی ایران و پاکستان مانع گسترش افکار و اندیشه های انقلاب شده است. یافته های برآمده از  مقاله حاضر، این است که باتوجه به مشکلاتی که در ابتدای انقلاب اسلامی در دو کشور وجود داشته، جمهوری اسلامی به تدریج سیاست صدور انقلاب به پاکستان را کنار گذاشته و به سمت گسترش روابط اقتصادی با این کشور رفته است
۱۳.

واکاوی تعاملات دولت و جامعه در حکمرانی آب ایران: دلالت های راهبردی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال دهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۲ (پیاپی ۷۲) 181 - 220

کلید واژه ها: ایران شیوه تولید آسیایی دولت جامعه حکمرانی آب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۷ تعداد دانلود : ۱۵۵
دولت ها در تمدن های آب پایه به دلیل تحکیم سازمانی از جامعه نیرومندتر بوده اند و آب و مصرف آن سبب شده است آب نقش اساسی خود را در شکل دهی به روابط اجتماعی- سیاسی ملت ها و جوامع بشری ایفا نمایند. از این روی پرسش اصلی تحقیق عبارت است از الزامات تعامل دولت و جامعه در حکمرانی آب ایران چگونه است؟یافته های تحقیق بر اساس روش توصیفی- تحلیلی نشان می دهد دولت در ایران به دلیل دارا بودن توانایی نفوذپذیری، توانایی تنظیم روابط اجتماعی و تخصیص منابع باعث فربه تر بودن آن نسبت به جامعه شده است. دلایل فربگی دولت در ایران عبارتند از: انتقال حوضه ای، صدور مجوز، تصفیه آب، سیاست سازه ای، سیاست نرخ گذاری، اخذ مجوز انشعابات، افزایش جمعیت و بالا رفتن سطح زندگی، رشد کشاورزی و صنایع، حل وفصل منازعات میان متقاضیان آب، ایجاد مشوق های اقتصادی و فرهنگی- اجتماعی. دلالت های راهبردی که در تعامل دولت- جامعه در حکمرانی آب باید توجه شود شامل: تغییر رفتار پایدار، گفتگوی ملی، نهادسازی و ایجاد ساختارهای کارآمد و اثربخش، تفکر کل نگری، توجه به بستر تاریخی- فرهنگی، یادگیری اجتماعی، مرجعیت بخش آب است. در چارچوب نظری از نظریه شیوه تولید آسیایی  و حکمرانی آب بهره گرفته می شود.
۱۴.

تحقق دولت اسلامی براساس بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال ۳۱ مهر ۱۴۰۱ شماره ۲۹۸ 45-56

کلید واژه ها: انقلاب اسلامی ایران بیانیه گام دوم دولت اسلامی نظام اسلامی ظرفیت ها راهکارها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۵ تعداد دانلود : ۱۹۱
ایجاد تمدن نوین اسلامی در جهان به عنوان آرمان نهایی انقلاب اسلامی ایران، نیازمند تحقق پیش زمینه هایی است که ازجمله مهم ترین آنان به فرموده رهبر معظم انقلاب اسلامی، برپایی دولت اسلامی است. دولت اسلامی در فرایند پنج گانه تحقق تمدن اسلامی معنا پیدا خواهد کرد. دولت اسلامی شامل همه کارگزاران نظام اسلامی، اعم از قوه مجریه و همه حکومت گران و خدمتگزاران به نظام اسلامی است. هدف نگارندگان این پژوهش، احصاء و تبیین ظرفیت ها و راهکارهای تحقق دولت اسلامی در گام دوم انقلاب اسلامی است. ازاین رو، سؤال اصلی عبارت است از: ظرفیت ها و راهکارهای تحقق دولت اسلامی با تأکید بر بیانیه گام دوم چیست؟ که با بررسی دقیق و روشمند بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و تمرکز بر منظومه فکری آیت الله خامنه ای، دستیابی به این مهم محقق گشت. در پژوهش حاضر از روش توصیفی تحلیلی برای احصاء نتایج استفاده گردیده است. یافته های حاصله نشان از آن دارد که ظرفیت های ایجاد دولتی اسلامی را جوانان، فرصت های مادی و نیروهای مستعد انسانی تشکیل می دهند. همچنین مدیریت جهادی و مشارکت مردمی، راهکارهایی برای ایجاد دولت اسلامی برشمرده شده اند.
۱۵.

مطلوبیت حکمرانی از نگاه علامه طباطبائی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت سیاسی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 97-113

کلید واژه ها: حکمرانی مطلوب علامه طباطبایی اخلاق توحیدی عدالت اجتماع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۹ تعداد دانلود : ۲۱۳
علامه سید محمد حسین طباطبائی، به عنوان یکی از فیلسوفان و برجسته ترین مفسران قرآن کریم، از چهره های علمی معاصر جهان اسلام به شمار می رود. ازاین رو، این پژوهش پس از بررسی اندیشه سیاسی ایشان، در جایگاه یک فیلسوف سیاسی، به دنبال پاسخ به این سؤال است که مؤلفه های مطلوبیت حکمرانی در آثار ایشان و نسبت سنجی آن با نظریه حکمرانی خوب چیست؟ یافته های پژوهش براساس گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و با استفاده از چهارچوب نظری «هرمنوتیک قصدگرای اسکینر»، حاکی از این است که در نگاه علامه طباطبائی، مسئله حکمرانی وابسته به دین است و از این منظر، می توان رابطه میان دین و سیاست را رابطه عموم و خصوص من وجه دانست که بر همین اساس، سیاست به دو نوع دینی و غیردینی تقسیم می شود. «نظریه جامعه سازی اسلام»، بخشی از تبیین ایشان از مباحث اجتماعی اسلام است که در بطن آن با یک رهیافت تمدنی مؤلفه های حکمرانی مطلوب، تبیین می گردد. ایشان در ارتباط با حکمرانی، بر سه مؤلفه کلی عدالت اجتماعی و برابری، ساختار مستحکم نظام قانونی مبتنی بر اخلاق توحیدی و حق مشارکت، مسئولیت همگانی و نظارت مستمر تأکید می کنند.
۱۶.

رویکرد دیپلماسی فرهنگی و صلح سازی در فضای جهانی شدن

نویسنده:
منبع: پژوهش ملل مهر ۱۴۰۰ شماره ۶۸ 7-22
تعداد بازدید : ۴۰۴ تعداد دانلود : ۳۰۹
در تحولات امروزی، دیپلماسی فرهنگی در عرصه روابط بین الملل، در راستای بهبود روابط و مناسبات فیمابین کشورها بعنوان ابزار سیاست خارجی که هنر ترویج و توسعه فرهنگ را برعهده دارد، در فراهم آوردن زمینه همکاری های مشترک و شناخت و شناساندن فرهنگ ها و تبادل ارزش های فرهنگی و تحکیم و تثبیت روابط حسنه میان دولت ها تأثیر بسزایی دارد. بطوریکه امروزه شاهد ایجاد تشکل های فرهنگی مختلفی در طرح جهانی بوده تا با این روش، زمینه منازعات بین-المللی، برطرف گردد. هدف مقاله حاضر این است با تأکید بر تئوری دیپلماسی فرهنگی و قدرت نرم درپی پاسخ به این سوال است که رویکرد دیپلماسی فرهنگی و صلح سازی در فضای جهانی شدن چگونه است؟ یافته ها بیان می کند که نیل به مقاصد سیاسی، امنیتی و اقتصادی، همواره از مهمترین اهداف کشورها در تدوین و اعمال سیاست خارجی شان بوده است. دیپلماسی فرهنگی با تأکید بر اتخاذ رویکردهایی برای همزیستی مسالمت آمیز، تبادل مراودات و ارتباطات فرهنگی و در نتیجه شکل دادن جامعه ای جهان با محوریت امنیت، حقوق بشر، آزادی بیان، مردم سالاری و صلح سازی، بیشتر به سمت دیپلماسی صلح و ممانعت از منازعات بین المللی و دخالت نظامی در حفظ و بقای صلح به ویژه در کشورهایی که حوادث و شورش جنگ های داخلی را از سرگذرانده اند، متمایل می باشد.
۱۷.

تحلیل مضامین حکمرانی خوب شهری در برنامه های توسعه جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران سال دهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۳۴) 117 - 141

کلید واژه ها: برنامه توسعه سیاست گذاری شهری حکمرانی خوب شهری مرجعیت تحلیل مضمون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۷ تعداد دانلود : ۲۹۳
سیاست ها، چارچوب و قالب زندگی انسان ها را در اجتماع تعیین می کنند. مسئله محوری در سیاست گذاری سبب شده است به شاخه های گوناگونی تقسیم شود. در این میان، شهر ها و سیاست گذاری شهری جایگاه خاصی به خود اختصاص داده اند. سیاست گذاری شهری از ملزومات و زیربنای توسعه ای دولت ها محسوب می شود. در پژوهش حاضر با تأکید بر مرجعیت ها، مضامین حکمرانی خوب شهری کشف می شود. سؤال اصلی پژوهش عبارت است از اینکه مضامین حکمرانی خوب شهری در برنامه های توسعه ایران چگونه اند. روش پژوهش، تحلیل مضمون و گردآوری اطلاعات اسنادی-کتابخانه ای است. براساس یافته های پژوهش که با توجه به شرایط خاص و بومی کشور به دست آمده است، 24 مضمون پایه، 12 مضمون سازمان دهنده و 7 مضمون فراگیر (کارآمدی، تمرکززدایی، برابری، شفافیت، حفظ و تقویت میراث معنوی، مشارکت، امنیت و سلامت) به دست آمد.
۱۸.

گذری بر هویت ملی در عصر پهلوی دوم (1320-1357)؛ سیاست ها و ابزارها

نویسنده:
منبع: تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی سال سوم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۵ 150-183

کلید واژه ها: هویت ملی پهلوی دوم باستان گرایی ابزار رسانه ای سیاست هویتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۰ تعداد دانلود : ۱۹۵
هویت شاکله ی جامعه است و پیوندی وثیق با فرهنگ، تاریخ و آداب ورسوم هر ملتی دارد. مانایی جامعه و حکومت در گرو حراست و پاسداشت مؤلفه های هویت جمعی است از سوی دیگر، اگر نظام سیاسی نتواند مؤلفه ها و شاخص های هویتی خویش را حفظ نماید، با بحران های مختلف اجتماعی، فرهنگی و سیاسی مواجه می شود و به تعبیری، استحکام نظام مورد آسیب قرار می گیرد. ازاین رو، حکومت ها، مترصد اتخاذ سیاست های هویتی از طریق ابزارهای مختلف برای نهادینه سازی هویت خویش هستند. نظام های غیردموکراتیک و استبدادی، تلاش دارند هویت مطلوب خویش را در جامعه نهادینه نمایند. سیاست هویتی آن ها عموماً در تقابل با هویت ملی است و لذا می کوشند با تدابیر و سیاست های دستوری، هویت سازی متناسب با ایدئولوژی خویش را پیگیری نمایند. حکومت پهلوی در ایران معاصر مترصد اتخاذ چنین رویکردی بود که منجر به بروز شکاف هویتی در جامعه بین اجتماع و نظام سیاسی شد. مقاومت عمومی در برابر سیاست هویتی پهلوی دوم منجر به شکل گیری جریان اجتماعی مخالف سیاست دستوری پهلوی دوم گردید. جریان های اسلامی نیز شکل دهنده ی مخالفت عمومی با سیاست هویتی پهلوی- مبتنی بر ملزومات باستان گرایانه و ضدّ دینی- برای پاسداشت هویت دینی و ملی ایرانیان به صورت توأمان بودند. مقاله ی حاضر با بهره گیری از رویکرد تحلیلی- توصیفی مترصد پاسخگویی به این سؤال است که پهلوی دوم برای هویت سازی باستان گرایانه از چه سیاست ها و ابزارهایی بهره گرفت؟ یافته ها نشان می دهد در حکومت محمدرضا شاه از مجموعه نهادهای فرهنگی برای هویت سازی جعلی و همسو با سیاست فرهنگی پهلوی بهره گرفته شد و برخی از این سیاست ها در عرصه ی هویتی شامل؛ شاه پرستی، باستان گرایی، اسلام زدایی و ترویج غرب گرایی می شود.
۱۹.

ملاحظات امنیتی ایران در قبال استقلال اقلیم کردستان عراق

نویسنده:
منبع: سیاست و روابط بین الملل سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۷) 191 - 220

کلید واژه ها: مکتب کپنهاگ کردستان عراق ایران خاورمیانه امنیت ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۷ تعداد دانلود : ۳۸۱
کردستان عراق بعد از ایجاد دولت فدرالی، پیشرفت زیادی را در زمینه های علمی، اقتصادی و سیاسی به دست آورده است. همچنین علاوه بر پیشرفت در این زمینه ها، با حمایت از سیاست های آمریکا در عراق و نیز ارتباط با رژیم صهیونیستی، نفوذ بیشتری درمنطقه، خصوصاً در کشورهای دارای اقلیت کردنشین پیدا کرده است. وجود مرز مشترک و اشتراکات فرهنگی و مذهبی و از طرف دیگر پیشرفت های زیاد سال های اخیر در اقلیم کردستان در مقایسه با مناطق کردنشین ایران، در کنار سهم قابل توجه کردها در ساختار سیاسی عراق، تأثیرپذیری کردهای ایران را از کردستان عراق افزایش داده است. هدف اصلی این پژوهش نیز بررسی تأثیرات استقلال اقلیم کردستان عراق بر امنیت ملی ایران است. بر همین اساس، سوال اصلی پژوهش بر این مبنا شکل گرفته است که تأثیر استقلال اقلیم کردستان عراق بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران چیست؟، لذا این نوشتار با بهره گیری از روش تحلیلی- توصیفی و با توجه به افق های ساختارگرایانه مکتب کپنهاگ، این انگاره را مفروض می دارد که با توجه به همسایگی کردهای ایران و عراق و تأثیرپذیری آنها از یکدیگر بی شک استقلال احتمالی این اقلیم، تأثیر زیادی بر امنیت مناطق کردنشین ایران خواهد گذاشت. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که در شرایط کنونی( فدرالی بودن اقلیم) این تاثیرگذاری صرفاً ممکن است در بُعد اقتصادی آن چشم گیر بوده و در سایر مولفه های امنیتی مطرح شده، تأثیر چندانی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران نداشته باشد.
۲۰.

مطالعه تطبیقی گروه های تروریستی القاعده و داعش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام سال دوم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۳) 24 - 57

کلید واژه ها: القاعده داعش خاورمیانه سازه انگاری تروریسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۸ تعداد دانلود : ۵۹۷
القاعده و داعش از جمله مهم ترین کنشگران تروریستی محسوب می شوند که نقش مهمی در تحول مفهوم امنیت و پویایی آن در سال های اخیر داشته اند. هدف پژوهش حاضر مطالعه مقایسه ای این گروه ها می باشد. بر همین اساس، سوال اصلی بر این مبنا قرار گرفته است که وجوه تشابه و افتراق گروه های القاعده و داعش کدامند؟ روش تحقیق توصیفی – تحلیلی است و داده ها از طریق منابع کتابخانه ای جمع آوری شده است. با توجه به ماهیت گروه های تروریستی فوق الذکر، از رهیافت نظری سازه انگاری که بر غیریت سازی و انگاره «خود - دیگری» تأکید دارد، استفاده شده است. یافته های پژوهش مبین این واقعیت است که گروه های تروریستی القاعده و داعش که مبنا و علل وجودی آنها بر اساس غیریت سازی است، علی رغم برخی تشابهات هویتی در بسیاری از زمینه ها به ویژه در ساختار، اهداف، حوزه کارکردی، شیوه عملکرد، کیفیت رهبری، ابزارها از تفاوت های آشکاری با یکدیگر برخوردارند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان