فریبرز باقری

مقدمه: یکی از مهم ترین مشکلات ناشی از جنگ برای افراد درگیر با آن ابتلا به اختلال استرس پس از ضربه یا PTSD است که با پیامدهای غیرقابل پیش بینی، مخرب و بلندمدتی برای فرد آسیب دیده، خانواده وی و اجتماعی که در آن زندگی می کند، همراه است. هدف از پژوهش حاضر، مقایسه اثربخشی معنویت درمانی و معنادرمانی گروهی بر کاهش نشانگان اضطزاب و افسردگی همسران جانبازان مبتلا به PTSD ناشی از جنگ است. روش: روش این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل در انتظار درمان  است. جامعه آماری این پژوهش، شامل همسران جانبازان مبتلا به PTSD ناشی از جنگ تحمیلی مراجعه کننده به بیمارستان روان پزشکی صدر تهران در سال 1395 می باشد. نمونه موردنظر به شیوه نمونه گیری دردسترس و درنظرگرفتن ملاک های ورود و خروج از بین همسران جانبازان مبتلا به  PTSD انتخاب شد که درمجموع 36 نفر از همسران جانبازان مبتلا به PTSD به عنوان نمونه انتخاب شدند و به طور تصادفی در سه گروه، به عنوان گروه آزمایشی معنویت درمانی (12 نفر)، معنادرمانی (12 نفر) و گروه کنترل در انتظار درمان  (12 نفر) قرار گرفتند. سپس پرسشنامه نشانگان اختلالات روانی،  فرم کوتاه شده نسخه تجدید نظرشده فهرست نود نشانه ای SCL-90-R (SCL 25)، توسط سه گروه تکمیل شد. گروه آزمایشی معنویت درمانی طی 11جلسه 90  دقیقه ای و گروه آزمایشی معنادرمانی طی 10 جلسه 90 دقیقه ای تحت مداخله و آموزش قرار گرفتند و گروه کنترل هیچ گونه مداخله و آموزشی دریافت ننمود. با استفاده از مقیاس SCL 25 میزان افسردگی و اضطراب مشارکت کنندگان در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون اندازه گیری شد. نتایج:. نتایج تحلیل داده ها با استفاده از آزمون آماری تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد که معنویت درمانی و معنادرمانی بر کاهش نشانگان اضطراب و افسردگی همسران جانبازان مبتلا به PTSD مؤثر است. همچنین نتایج پژوهش نشان داد بین اثربخشی معنویت درمانی و معنادرمانی در کاهش نشانگان اضطراب و افسردگی همسران جانبازان مبتلا به PTSD، تفاوت معنی داری وجود ندارد. (p < 0/001) بحث:   مداخله مبتنی بر معنویت و معنا بر کاهش نشانگان اضطراب و افسردگی همسران جانبازان  PTSD اثرگذار است.

سابقه و هدف: جنگ معمولاً پیامدهای گسترده فردی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دارد که تأثیر بسیاری بر مشکلات جسمی و روانی و به طور کلی کیفیت زندگی جانبازان و همسران آنان می گذارد. ازاین رو، هدف مطالعه حاضر بررسی نقش هوش معنوی و خودتنظیمی هیجانی در پیش بینی کیفیت زندگی همسران جانبازان بود. روش کار: پژوهش حاضر از نوع توصیفی-همبستگی است. جامعه آماری شامل تمامی همسران جانبازان تحت پوشش بنیاد شهید و ایثارگران منطقه پنج شهر تهران در سال تحصیلی 1400-1399 بود که بر اساس جدول کرجسی و مورگان 225 نفر به شیوه نمونه گیری دردسترس انتخاب شدند و به پرسش نامه هوش معنوی بدیع و همکاران، تنظیم هیجان گراس و جان و کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی پاسخ دادند. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون رگرسیون چندگانه استفاده شد. در این پژوهش همه موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: نتایج نشان داد همبستگی بین هوش معنوی و خودتنظیمی هیجانی با کیفیت زندگی مثبت و معنی دار بود (۰۱/0>P) و مؤلفه های هوش معنوی ۵/۳۴ درصد و مؤلفه های خودتنظیمی هیجانی ۱/۲۲ درصد از واریانس کیفیت زندگی را تبیین کردند. نتیجه گیری: با توجه به یافته های به دست آمده، کاربرد آموزش هوش معنوی و خودتنظیمی هیجانی در همسران جانبازان سبب افزایش کیفیت زندگی می شود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش رشد محور ویژه بزرگسالان 35 تا 45 سال در ارتقای انسجام خود و یادگیری مادام العمر انجام شده است. روش پژوهش: برای انجام پژوهش، روش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل به کار برده شده است. جامعه آماری شامل زنان  35 تا 45 سال شاغل در مراکز بهداشتی درمانی شهرستان اسلامشهر در سال 1401 بود که 30 نفر (15 نفر آزمایش و 15 نفر کنترل) از این افراد که واجد ملاک های ورود بودند به روش در دسترس انتخاب شدند. برای اندازه گیری متغیرهای وابسته، پرسش نامه احساس انسجام آنتونوسکی (1993) و  یادگیری مادام العمر کربی و همکاران (2010) استفاده شده است. برای تحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس تک متغیره بهره گرفته شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که اجرای بسته آموزشی منجر به افزایش معنادار در انسجام خود (11.18=F و 0.01>p) و یادگیری مادام العمر (10.88=F و 0.01>p) بود. نتیجه گیری: بنابراین می توان نتیجه گرفت که آموزش رشد محور ویژه بزرگسالان 35 تا 45 سال در ارتقای انسجام خود و یادگیری مادام العمر اثربخش است.

زمینه و هدف: دوره نوجوانی و جوانی که با تغییرات سریع جسمی، عاطفی، شناختی و رفتاری همراه است، در گستره زندگی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. هدف پژوهش حاضر طراحی مدل وضعیت هویت، مبتنی بر رابطه والد-فرزند (مادر-فرزند)، مکان کنترل و کمال گرایی بود. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر از نوع همبستگی و مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری را دانشجویان 18 تا 35 ساله در حال تحصیل در مقاطع مختلف رشته های پزشکی، فنی مهندسی، و علوم پایه در دانشگاه های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری واقع در شهر تهران تشکیل می دادند. از این جامعه، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای، یک نمونه متشکل از 365 دانشجوی دختر و پسر انتخاب گردید . داده های تحقیق با استفاده از پرسشنامه گسترش یافته ی سنجش عینی پایگاه هویت من بنیون و آدامز (1998)، پرسشنامه الگوی رابطه والد-فرزند، مقیاس کنترل درونی-بیرونی راتر (۱۹۶۶)، و پرسشنامه کمال گرایی هیل و دیگران (2004) جمع آوری گردید. داده های بدست آمده از پرسشنامه ها با استفاده از تکنیک مدل سازی معادلات ساختاری در نرم افزار لیزرل تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که بعد کنترل مداری تنها کمال گرایی غیر انطباقی را توضیح می دهد (15/0= β ، 001/0 > P ) و تاثیر آن بر سایر متغیرهای درون زای مدل معنادار نمی باشد. در مقابل، بعد آزاد مداری بر مکان کنترل (32/0= β ، 001/0 > P )، هویت ناموفق (21/0= β ، 001/0 > P )، و کمال گرایی غیرانطباقی(34/0= β ، 001/0 > P ) مستقیم و معنادار و روی سایر متغیرهای درون زا معکوس بود. نتایج همچنین نشان داد که مکان کنترل روی کمال گرایی انطباقی تاثیر معکوس و معنادار (71/0-= β ، 001/0 > P )، و روی کمال گرایی غیرانطباقی تاثیر مستقیم و معنا داشت (28/0= β ، 001/0 > P ). به علاوه، طبق نتایج، تاثیر کمال گرایی غیرانطباقی روی هویت ناموفق مستقیم و معنادار (26/0= β ، 001/0 > P )، و تاثیر کمال گرایی انطباقی روی هویت موفق غیرمستقیم و معنادار بود (52/0-= β ، 001/0 > P ). نتیجه گیری: می توان نتیجه گرفت مدل وضعیت هویت، مبتنی بر رابطه والد-فرزند (مادر-فرزند)، مکان کنترل و کمال گرایی از برازش برخوردار بود.

زمینه: اختلال اوتیسم افزون بر آن که کودک را از مسیر رشد طبیعی خود خارج می کند، نظام خانواده و در رأس آن والدین را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. از نظر بالینی مشخص شده است که این دسته از والدین اغلب باورهایی را حفظ می کنند که ممکن است بر تعاملات والدین-کودک و حتی پیش آگهی های کودکان تأثیر بگذارد، به همین دلیل یکی از متغیرهای مورد توجه در رابطه با والدین دارای کودکان مبتلا به اوتیسم، داشتن باورهای مطلوب است. در مورد اثربخشی بسته تلفیقی ذهنی سازی و مثبت نگری بر باورهای مطلوب در والدین دارای فرزند مبتلا به اوتیسم، شکاف پژوهشی وجود دارد. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مبتنی بر ذهنی سازی و مثبت اندیشی بر باورهای مطلوب والدین دارای فرزند مبتلا به اوتیسم انجام شد. روش: طرح پژوهش حاضر، نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون - پس آزمون با گروه گواه و پیگیری سه ماهه بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی والدین دارای کودک مبتلا به اوتیسم در انجمن اوتیسم و مدارس اوتیسم شهرهای تهران، کرج، شهریار و هشتگرد در سال 1401 بود. با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، نمونه آماری پژوهش شامل 32 نفر از والدین دارای فرزند مبتلا به اوتیسم انتخاب شده و به طور تصادفی در دو گروه 16 نفری آزمایش و گواه قرار گرفتند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه باورهای مطلوب (برایانت، 2003) استفاده شد و بسته آموزشی مبتنی بر ذهنی سازی و مثبت اندیشی (محقق ساخته) در 12 جلسه 120 دقیقه ای برای گروه آزمایش برگزار شد. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر با استفاده از نرم افزار SPSS-25 انجام شد. یافته ها: نتایج پژوهش حاضر نشان داد، آموزش مبتنی بر ذهنی سازی و مثبت اندیشی باعث شده تا میانگین نمره کل و مؤلفه های باورهای مطلوب والدین دارای فرزند مبتلا به اوتیسم در مراحل پس آزمون و پیگیری در مقایسه با مرحله پیش آزمون افزایش یابد (0/001 P<). همچنین روند تغییرات ناشی از آموزش مذکور بر نمره کل و مؤلفه های باورهای مطلوب (گروه آزمایش) بعد از گذشت سه ماه از اتمام دوره آموزشی، هم چنان پابرجا مانده بود (0/001P<). نتیجه گیری: با توجه به یافته های به دست آمده، به نظر می رسد آموزش های ذهنی سازی و مثبت اندیشی در پژوهش حاضر با رشد ظرفیت تأمل بر حالات ذهنی، بستر لازم را برای رشد باورهای مطلوب و مؤلفه های آن یا به عبارتی لذت بردن به آگاهی از تجارب مثبت و تقویت هیجانات مثبت ناشی از آن تجارب را فراهم می سازند.

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی سیر تحولی توانایی های توجهی و بازشناسی هیجانی در کودکان پیش دبستانی و دبستانی با تحول طبیعی و غیر طبیعی بود. روش پژوهش: پژوهش حاضر، مطالعهای توصیفی و از نوع مقایسه ای بود. جامعه پژوهش شامل تمامی کودکان بیش فعال تحت درمان در مراکز مشاوه روحانا و تعادل و کودکان پیش دبستانی و دبستانی در مدارس منطقه ۱، ۲ و ۳ تهران در سال تحصیلی ۹۸-۱۳۹۷ بود. از میان این کودکان با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای 410 کودک انتخاب گردید. برای گردآوری دادهها از آزمون عملکرد پیوسته راسولد و همکاران (1956)، و آزمون بازشناسی هیجان اکمن (2007) استفاده شد. برای تحلیل دادهها از آزمون تحلیل واریانس یک راهه و آزمون تعقیبی توکی بوسیله SPSS-22 استفاده شد. یافته ها: نتایج تحلیل واریانس نشان داد شرکت کنندگان در دو گروه نرمال و بیش فعال، توانایی توجهی و بازشناسی هیجانی متفاوتی دارند و این تفاوت در تمامی مولفه های در سطح 001/0 معنادار است. نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش حاضر، توجه و بازشناسی هیجانی در کودکان نقش مهمی در بهبود ارتباطات اجتماعی و عملکرد تحصیلی آنها دارد. از این رو بررسی و تقویت آن در سنین دبستانی در حدود 4 تا 8 سالگی و حتی تا سن 12 سالگی که تحول قطعه های پیشانی کامل می گردد، نقش مهمی در موفقیت تحصیلی دارد.

مقدمه: مهمترین ملاک خانواده سالم، همسرگزینی مناسب و رضایت زوج از ازدواج است. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی الگوی پارادایمی همسرگزینی و رضایتمندی در زوجین رضایتمند شهر تهران انجام شد. روش: روش پژوهش حاضر کیفی و از نوع مطالعات پارادایمی گراندد تئوری بود. جامعه آماری شامل زوجینی بود که در فاصله سال های ۱۳۹۹-۱۳۹۷ برای دریافت مشاوره پیش از ازدواج به مراکز مشاوره ازدواج شهر تهران مراجعه کرده بودند، که از این میان به شکل نمونه گیری هدفمند تعداد ۱۵ نفر انتخاب شدند. داده ها از طریق کدگذاری طبق مدل اشتراوس و کوربین تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: در نهایت کلیه الگوهای پارادایمی در قالب مولفه های اصلی و فرعی و مفاهیم عملیاتی بدست آمد. مقوله مرکزی شامل: دو مولفه انتخاب خردمندانه و سالم و چشم انداز گذار به ازدواج پایدار؛ شرایط علی: عوامل کلان اثرگذار و استقلال و تمایز یافتگی زوجین و ارتباط با خانواده اصلی؛ شرایط زمینه ای: شباهت های خانوادگی و شباهت های فرهنگی؛ شرایط مداخله گر: مولفه های نظام های باوری و شناختی زوجین و کنش رفتاری زوجین در فرآیند انتخاب همسر؛ راهبردها: راهبردهای مراقبت از ازدواج و راهبردهای ارتباطی؛ پیامدها: پیامدهای روانشناختی و اجتماعی برای زوجین و پیامدها برای فرزندان بود. نتیجه گیری: می توان نتیجه گرفت که در فرهنگ ایرانی عوامل چندگانه ای از سطح انتخاب همسر تا کنش رفتاری و شناختی زوجین و همچنین راهبردهای مراقبت از ازدواج، همسرگزینی رضایتمند را تحت تاثیر قرار می دهند؛ بنابراین پیشنهاد می شود مشاوران و زوج درمانگران مداخلات خود را بر این اساس تدوین نمایند.

هدف: پژوهش حاضر، تدوین مدل ساختاری ارتباط گرایش به سوء مصرف مواد مخدر با الگوهای تعامل والد- فرزند با میانجی گری مهارت های ارتباطی دانشجویان بوده است. روش پژوهش: روش پژوهش، از نوع معادلات ساختاری بود. جامعه آماری، شامل کلیه دانشجویان دانشگاه های شهر تهران بود. از بین ایشان تعداد 600 نفر به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری پژوهش شامل پرسشنامه الگوی روابط والد و فرزند باقری و غفاری (1392)، مقیاس آمادگی به اعتیاد زرگر (1385) و مهارت های ارتباطی کویین دام (2004) بود. داده های آماری علاوه بر توصیف آماری، به کمک ماتریس همبستگی و مدل سازی ساختاری Pls مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد متغیرهای درون زای آمادگی اعتیاد و مهارت ارتباطی، قابلیت پیش بینی قوی مدل را دارد و مدل از برازش مناسبی برخوردار است؛ کنترل مداری پدر بر مهارت ارتباطی دانشجویان مورد مطالعه اثرگذار است. اما تأثیر آن بر گرایش به سوءمصرف مواد رد می شود. امنیت مداری مادر بر آمادگی اعتیاد دانشجویان مؤثر است (89/0=β، 001/0>P) و مهارت ارتباطی بر آمادگی اعتیاد دانشجویان به صورت منفی و معکوس موثر می باشد (32/0-=β، 001/0>P). نتیجه گیری: از این رو، می توان نتیجه گرفت مدل ساختاری ارتباط گرایش به سوءمصرف با الگوهای رابطه والد فرزند با میانجی گری مهارت های ارتباطی از برازش مطلوبی برخوردار است.

سابقه و هدف: شناسایی عوامل مرتبط با رضایت از زندگی معلمان برای برنامه ریزان و مدیران اجرایی آموزش و پرورش جهت ارتقای این شاخص ضروری است؛ ازاین رو مطالعه حاضر با هدف بررسی نقش سبک زندگی در پیش بینی رضایت از زندگی معلمان متأهل با میانجی امیدواری انجام شده است. روش کار: روش پژوهش حاضر توصیفی - همبستگی از نوع معادلات ساختاری است. جامعه پژوهش معلمان متأهل مقطع متوسطه اول و دوم شهر تهران در سال تحصیلی 02-1401 بودند که 300 نفر واجد شرایط به روش نمونه گیری دردسترس نمونه پژوهش در نظر گرفته شدند. جهت جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه های سبک زندگی لعلی و همکاران، امیدواری اشنایدر و همکاران و رضایت از زندگی دینر و همکاران استفاده شد. الگوی پژوهش و روابط بین متغیّرها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 24 و نرم افزار Amos تحلیل شد. در این پژوهش همه موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: نتایج نشان داد که سبک زندگی (۰۱/۰>P و ۶۴۹/۰=β) به صورت مستقیم و مثبت بر امید؛ و هم به صورت مستقیم (۰۱/۰>P و ۳۰۶/۰=β) هم غیرمستقیم و با میانجیگری امید (۰۵/۰>P و ۳۳۹/۰=β) بر رضایت از زندگی تأثیر داشت و امید نیز به صورت مستقیم (۰۱/۰>P و ۵۲۲/۰=β) بر رضایت از زندگی تأثیر مثبت داشت. نتیجه گیری: متصدیان نظام آموزشی جهت افزایش رضایت از زندگی معلمان به نقش سبک زندگی و امید در برنامه ریزی ها توجه کنند؛ همچنین می توان از طریق مداخلات آموزشی و درمانی در مدارس برای تحقق این مسئله اقدام نمود.

پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل شادکامی بر اساس بهزیستی روانشناختی با میانجی گری هوش هیجانی در دانشجویان کارشناسی انجام شده است. نوع پژوهش کاربردی و روش انجام آن توصیفی همبستگی مبتنی بر معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تشکیل می دادند و جهت تعیین حجم نمونه براساس دیدگاه کلین در مدل معادلات ساختاری، تعداد 414 فرد از طریق نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای خوشه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه-های شادکامی آکسفورد (2002)، بهزیستی روان شناختی ریف (2002) و هوش هیجانی شات (1998) استفاده شد. تجزیه وتحلیل داده ها از طریق مدل یابی ساختاری با استفاده از نرم افزار amos انجام پذیرفت. نتایج نشان داد بهزیستی روان شناختی و هوش هیجانی به صورت مثبت و معنادار بر شادکامی دانشجویان اثر دارد و هوش هیجانی در بین دانشجویان به صورت مثبت و معنادار اثر بهزیستی روان شناختی بر شادکامی را میانجیگری می کند. می توان نتیجه گرفت که بهزیستی روان شناختی در دانشجویان به عنوان محافظی در برابر رویدادهای استرس زا عمل کرده  و نقش اساسی در تاثیرگذاری و بهبود کیفیت زندگی، سلامت روان و شادکامی در جوامع مختلف را دارا است.

زمینه: شادکامی یک احساس درونی مثبت از ادراک های شناختی و عاطفی دریافت شده و به معنای خوشبختی عاطفی و شناختی در تعادل احساسات و سلامت روان است و احساس بهزیستی روانشناختی همان ارزیابی کلی فرد در پذیرش خود، رابطه مثبت با دیگران، خودمختاری، زندگی هدفمند، رشد شخصی و تسلط بر محیط است. مطالعات متعددی تأثیر مثبت بهزیستی روانشناختی بر هوش هیجانی، بر شادکامی، حمایت اجتماعی بر شادکامی، هوش هیجانی، حمایت اجتماعی بر شادکامی نشان داده اند؛ اما تدوین مدل شادکامی براساس بهزیستی روانشناختی و حمایت اجتماعی با میانجی گری هوش هیجانی مغفول مانده است. هدف: پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل شادکامی بر اساس بهزیستی روانشناختی و حمایت اجتماعی با میانجی گری هوش هیجانی در دانشجویان کارشناسی انجام شد. روش: طرح پژوهش کاربردی و روش توصیفی همبستگی مبتنی بر معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات شهر تهران در سال تحصیلی 1402-1401 تشکیل می دادند و بر اساس دیدگاه کلاین در مدل معادلات ساختاری، تعداد 414 فرد از طریق نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای تصادفی انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه شادکامی (آکسفورد، 2002)، بهزیستی روانشناختی (ریف، 2002)، حمایت اجتماعی ادراک شده (زیمت، 1988) و هوش هیجانی (شات، 1998) استفاده شد. تجزیه وتحلیل داده ها از طریق مدل یابی ساختاری با استفاده از نرم افزار 26AMOS انجام شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که بهزیستی روانشناختی، حمایت اجتماعی و هوش هیجانی به صورت مثبت و معنادار (001/0 ˂P) بر شادکامی دانشجویان اثر دارد و هوش هیجانی در بین دانشجویان به صورت مثبت و معنادار (001/0 ˂P) اثر بهزیستی روانشناختی و حمایت اجتماعی بر شادکامی را میانجی گری می کند. نتیجه گیری: می توان نتیجه گرفت باتوجه به اهمیت متغیر بهزیستی روانشناختی و حمایت اجتماعی در شادکامی دانشجویان، آموزش ها و کارگاه های مهارت های زندگی، ارتباطات و تعاملات مثبت که موجب بهبود و افزایش شادکامی در دانشجویان می شود در سطح دانشگاه ها و مؤسسات عالی برنامه ریزی، تدوین و اجرا شوند.