ابوالقاسم عربیون

شکنندگی مالی به بحران مالی و به دنبال آن، کاهش رشد اقتصادی می انجامد. بنابراین، هدف پژوهش حاضر بررسی اثرات بی ثباتی سیاست های توسعه مالی و نااطمینانی نرخ تورم بر رشد اقتصادی کسب وکارهای بخش کشاورزی با تأکید بر اشتغال و کارآفرینی بود و از این رو، پژوهش حاضر، از حیث هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی بود که به شکل کتابخانه ای و با استفاده از داده های فصلی سال های 1391 تا 1397 انجام گرفت. در پژوهش حاضر، از روش های اقتصادسنجی شامل آزمون ریشه واحد دیکی- فولر و روش میانگین متحرک برای برآورد نوسان های نرخ ارز و همچنین، از روش های یوهانسون- یوسیلیوس و یا روش خودرگرسیونی برداری با وقفه های توزیعی بر اساس مانا و ریشه واحد بودن متغیرها استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که در کوتاه مدت، افزایش نااطمینانی تورم باعث کاهش 19/6 درصدی رشد اقتصادی کسب وکارهای بخش کشاورزی می شود. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که بی ثباتی سیاست های توسعه مالی و نااطمینانی نرخ تورم باعث می شوند تا کسب و کارها در تصمیم گیری های خود دچار مشکل شده، قادر به پیش بینی و برنامه ریزی فعالیت های آتی خود نباشند و فرآیند تولید بنگاه های اقتصادی بخش کشاورزی مختل شود. بر اساس نتایج پژوهش، شایسته است که دولت، پیش از فراهم کردن زیرساخت ها، از آزادسازی مالی اجتناب کند و افزایش صادرات محصولات کشاورزی و رشد اقتصادی از طریق آزادسازی تجاری را در دستور کار خود قرار دهد.

همکاری میان سازمانی؛ فرایندی است که در آن بازیگران مستقل از طریق مذاکرات رسمی و غیررسمی تعامل کرده و به صورت مشترک قواعد و ساختارهای حاکم بر روابط خود و راه های تصمیم گیری و اجرای موضوعات مشترک را وضع می کنند. برای این منظور، مجموعه ای از اصول، قواعد، هنجارها و ابزارهای مختلف برای راهبری ارتباطات میان سازمان های مختلف برای حل مسائل گوناگون بکار گرفته می شود. در برخی مطالعات که اغلب تجربی نیز هستند؛ از ابزار همکاری میان سازمانی بعنوان روش مواجهه با مفاهیم پیچیده مثل حوزه های سیاستی که سریعاً در حال تغییر هستند یا مسئله هماهنگی میان تعداد زیادی از بازیگران  یاد شده است. بکارگیری اصول، تکنیک ها، ساختارها و هنجارهای مختلف می تواند همکاری میان سازمان های مختلف را ارتقا بخشیده و تسهیل کند. محققان مختلف با مطالعات نظری و تجربی مختلف درصدد آن هستند که ترکیب بهینه و متناسبی از این اصول، ساختارها و ابزارها را به نحوی با یکدیگر ترکیب کنند که چارچوبی جامع برای همکاری های میان سازمانی در حل مسائل سیاستی را تدوین و تجویز کنند. این پژوهش با بررسی ادبیات نظری و تجربی موجود، درصدد آن است که عوامل مؤثر بر همکاری های میان سازمانی را شناسایی و مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. نتایج نشان می دهد پنج متغیر کلان حکمرانی، سازمانی- اداری، ویژگی های فردی، اعتماد و محیط بر همکاری میان سازمانی اثرگذارند. هر کدام از این متغیرها نیز از متغیرهای مجزایی برخوردارند.

فرآیند کارآفرینی با شناسایی فرصت شروع می شود. شناخت مراحل شناسایی فرصت های آینده با کمک آینده نگاری برای کسب وکارهای فعال در حوزه فناوری اطلاعات دارای اهمیت خاصی است. این پژوهش به روش آمیخته اکتشافی متوالی (کمی-کیفی) صورت گرفت. بخش اول پژوهش با مرور سیستماتیک مقالات مرتبط با شناسایی فرصت ها و مصاحبه با خبرگان کارآفرینی و آینده پژوهی انجام شد و مشخص گردید، گام های شناسایی فرصت ها شامل 17 روش در سه بعد ادراک، پیش بینی، بسط می باشد. سپس با استفاده از نرم افزار SPSS24 و تحلیل پرسشنامه های جمع آوری شده ابعاد چارچوب مورد تائید کمی قرار گرفت. نتایج تحلیل عاملی مشخص کرد که مراحل آینده نگاری (ورودی-تحلیل- خروجی)، با مراحل شناسایی فرصت همتراز هستند. در بخش دوم تحقیق باهدف پیاده سازی مرحله اول چارچوب (تحلیل محیطی) ابتداً بامطالعه گزارش های درباره روندهای فناوری حوزه سلامت دیجیتال برای نیروهای نظامی شناسایی و اصلی ترین آن هابا به کارگیری آزمون فریدمن رتبه بندی شدند که مشخص شد، سه روند فناوری تله مدیسین، مراقبت های بیمار محور و فناوری های پوشیدنی مهم ترین روندها در طی 5 سال آینده خواهند بود.

سیر تحولات اقتصادی کشورها از اقتصاد منبع بنیان به اقتصاد دانش بنیان، ضرورت تحول مأموریت دانشگاه ها از آموزش و پژوهش به سه گانه آموزش، پژوهش و کارآفرینی را دوچندان می کند. دانشجویان به عنوان یکی از مهم ترین سرمایه های انسانی دانشگاه ها در تحقق این امر نقش کلیدی دارند. هدف این پژوهش شناسایی و سنجش عوامل تأثیرگذار بر قصد کارآفرینانه در دانشجویان مهندسیِ دانشگاه الزهرا است. برای این منظور از راهبرد پیمایش با حجم نمونه 438 نفر استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که ویژگی های شخصیتی کارآفرینی بین دانشجویان با نگرش به کارآفرینی در آن ها رابطه مثبت معنادار دارد. همچنین نگرش به کارآفرینی با قصد کارآفرینانه دانشجویان رابطه مثبت معنادار دارد. در عوامل زمینه ای، رابطه مثبتِ معنادار بین حمایت های درک شده از کارآفرینی و قصد کارآفرینانه ملاحظه شد اما رابطه منفیِ معنادار بین موانع درک شده از کارآفرینی و قصد کارآفرینانه ملاحظه نشد. همچنین در بین رشته های مختلف مهندسی، دانشجویان رشته مهندسی مکانیک و در بین سال های مختلف تحصیلی، دانشجویان سال اول، بیشترین قصد کارآفرینانه را دارند. مهم ترین توصیه های سیاستی این پژوهش شامل آموزش های کارآفرینی به دانشجویان، پایش مستمر نگرش به کارآفرینی و قصد کارآفرینانه دانشجویان و در نهایت انجام فعالیت های ترویجی و اصلاحات ساختاری به منظور افزایش حمایت از کارآفرینیِ دانشجویی و کاهش موانع کارآفرینیِ دانشجویی است.

امروزه تحقیق در حوزه کارآفرینی سابقه نزدیک به 30 تا 40 ساله دارد و به عنوان یک فعالیت فکری توجه پژوهشگران زیادی را از کشورهای مختلف به خود جلب کرده است. بنابراین ضروری است تا به صورت نظام مند قوت ها، ضعف ها، فرصت و تهدیدهای آن ارزیابی شود. هدف این تحقیق برنامه ریزی راهبردی تحقیقات کارآفرینی کشور و تدوین راهبردهای مناسب برای بهبود آن است. تعداد 55 عامل خارجی (25 مورد فرصت ها و 30 مورد تهدیدها) و 48 عامل داخلی (19 مورد قوت ها و 29 مورد ضعف ها) تعیین شدند. سپس با استفاده نظرات گروهی متشکل از 31 نفر از پژوهشگران فعال و اعضای هیأت علمی در زمینه کارآفرینی وزن دهی و رتبه بندی تک تک عوامل از 1 (بی اهمیت) تا 4 (بسیار مهم) صورت گرفت. مجموع امتیاز نهایی عوامل خارجی 881/2 به دست آمد که به این معنی است که تحقیقات کارآفرینی نتوانسته است از عواملی که فرصت یا موقعیت ایجاد می کنند، بهره برداری نماید و یا از عواملی که موجب تهدید می گردند، دوری نماید. همچنین مجموع امتیاز نهایی عوامل داخلی 789/2 به دست آمد که به این معنی است که عوامل داخلی موثر بر تحقیقات کارآفرینی دارای قوت است. راهبردهای قابل قبول در برنامه ریزی بهبود و توسعه تحقیقات کارآفرینی، با توجه به قرارگیری در خانه شماره 5 ماتریس داخلی و خارجی، راهبردهای محافظه کارانه است. با توجه به قوت های مناسب تحقیقات کارآفرینی می توان راهبردهای تهاجمی را نیز مورد توجه قرار داد. در نهایت با استفاده از تکنیک QSPM جذابیت راهبردها تعیین شد.

هدف پژوهش حاضر تحلیل محتوای پژوهش های کارآفرینی کشور است. جامعه ی آماری، تمام مقالات منتشرشده درباره ی کارآفرینی و کسب وکار کوچک را (به استثنای مقالات فصلنامه ی توسعه ی کارآفرینی دانشگاه تهران) تا پایان سال 1391 به تعداد 189 مقاله را دربر گرفته است. تحلیل گرایش های پژوهشی نشان داد که بیشترین تعداد پژوهش ها در نشریه ی «تحقیقات اقتصاد و توسعه ی کشاورزی ایران» منتشر شده است و در بیشتر پژوهش ها، جنبه های روان شناختی و رفتاری کارآفرینی موضوع اصلی بوده است. از نظر الگوهای پژوهشی، در بیشتر پژوهش ها (9/62 درصد) از روش کمّی استفاده شده است؛ فرد (15/39 درصد) و سازمان (63/29 درصد) به ترتیب سطح تحلیل غالب پژوهش ها کارآفرینی است و بیشتر مطالعات بر روی دانشجویان و دانش آموختگان (52/18 درصد) صورت گرفته است. به علاوه، بیشتر پژوهش ها از داده های مقطعی (68/39 درصد) با استفاده از ابزار پرسش نامه (02/64 درصد) استفاده کرده اند و استفاده از داده های طولی کمتر رایج است. همچنین 87/15 درصد پژوهش ها در استان تهران انجام شده است. بیشتر پژوهش ها توسط دو یا سه نویسنده (56/55 درصد) منتشر شده و 98/35 درصد پژوهش ها حداقل دارای یک نویسنده ی زن بودند. از منظر روند پژوهشی، نتایج نشان داد که پژوهش های کارآفرینی در ایران روندی افزایشی داشته و از سال 1386 به بعد دارای رشد چشم گیری بوده است.

هدف تحقیق حاضر ارزیابی پیامدهای گسترش گردشگری در نواحی روستایی است که به صورت مطالعه موردی در روستای زیارت شهرستان گرگان در استان گلستان به انجام رسیده است. تحقیق کمی حاضر از لحاظ هدف کاربردی، از لحاظ میزان و درجه کنترل، میدانی و از لحاظ نحوه جمع آوری اطلاعات نیز از نوع تحقیقات توصیفی و غیر تجربی می باشد،که بر مبنای راهبرد پیمایش و به صورت تک مقطعی به انجام رسیده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه ساکنان بومی و محلی روستای زیارت است که به روش جدول کرجسی و مورگان تعداد 192 نفر از آنها به صورت تصادفی انتخاب شدند. از ابزار پرسشنامه و روش مصاحبه برای جمع آوری داده های مورد نیاز استفاده گردیده است. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه بر پایه نظرات گروهی از متخصصان گردشگری استان مورد بررسی و تایید قرار گرفت. نتایج نشان داد که چهار عامل پیامدهای فیزیکی- کالبدی، اقتصادی، محیط زیستی و اجتماعی توانستند 691/64 واریانس تغییرات مربوط به اثرات و پیامدهای گسترش گردشگری روستایی در ناحیه مورد مطالعه را تبیین کنند. همچنین یافته های این قسمت بیانگر این بود که پیامدهای فیزیکی-کالبدی و پیامدهای اقتصادی مربوط به جنبه های مثبت (380/56%) گسترش گردشگری روستایی و پیامدهای محیط زیستی و پیامدهای اجتماعی (620/43%) نیز جنبه های منفی مرتبط با توسعه فعالیت های گردشگری در نواحی روستایی را نشان می دهن که این امر بیانگر این بود که پیامدهای مثبت کمی بیشتر از پیامدهای منفی بوده است. به علاوه سایر نتایج نشان داد که زنان پیامدهای منفی بیشتری را از گسترش گردشگری درک کرده اند و گروه های شغلی کشاورزان، دامداران، و مغازه داران پیامدهای مثبت بیشتری را از گسترش گردشگری احساس کردند در حالی که گروه های کارمندان و بیکاران پیامدهای منفی بیشتری را بیان کردند. به علاوه نتایج بیانگر این بود که با افزایش سطح تحصیلات ادراک از پیامدهای منفی نیز افزایش یافته است.

تحقیق حاضر با هدف تبیین رفتار ارائه ی ایده در نظام پیشنهادهای سازمانی به صورت مطالعه ی موردی، در شرکت مخابرات استان خراسان رضوی، انجام شد. نظریه ی شناخت اجتماعی، برای طراحی چارچوب مفهومی تحقیق، مورد استفاده قرار گرفت. بر این اساس، یک مدل نظری، برای بررسی و تبیین روابط بین عوامل زمینه ای و ادراک های فردی ارائه ی ایده و رفتار ارائه ی ایده ی کارکنان، به نظام پیشنهادهای سازمانی، طراحی و تدوین شد. داده های تجربی، با استفاده از پرسشنامه از 147 کاربر باتجربه ی ارائه ی ایده، به نظام پیشنهادهای شرکت مخابرات استان خراسان رضوی، که به صورت تصادفی انتخاب شدند، گردآوری شد. داده ها، با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری، جهت بررسی فرضیه های نظری، مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد که اعتماد، تأثیر معنی دار مثبتی بر رفتار ارائه ی ایده دارد. به علاوه، این مطالعه نشان داد که هنجار عمل متقابل، تأثیر معنی داری بر رفتار ارائه ی ایده ندارد. همچنین، تأثیر معنی دار و مثبت عوامل مربوط به ادراک های فردی، خودکارآمدی ارائه ی ایده، ادراک از مزیت نسبی و ادراک از سازگاری بر رفتار ارائه ی ایده، به نظام پیشنهادهای سازمانی مشخص شد.

توسعه ی اقتصادی هدفی مطلوب برای تمام ملّت ها بوده و نتیجه بخش بودن فعّالیّت هایی که در این مسیر انجام می شود، نیازمند شناختی دقیق و جامع از متغیّرهایی است که در این فرایند نقش دارند. در این میان کارآفرینی نقشی مهم در توسعه ی اقتصادی کشورها ایفا می کند. مفهوم کارآفرینی چیزی بیشتر از ایجاد شغل است. اگرچه ایجاد شغل یکی از جنبه های کارآفرینی است؛ اما تنها یکی از کارکردهای آن است. دیدگاه کارآفرینی مشتمل بر جست وجوی فرصت ها، پذیرش مخاطرات، پایداری برای محقّق کردن ایده ها و مفاهیمی از این دست است و به طورکلّی با مفاهیم توسعه ی اقتصادی ارتباطی نزدیک دارد. این پژوهش با بررسی 59 کشور عضو دیده بان جهانی کارآفرینی نتیجه گیری شده است که سطح فعّالیّت های کارآفرینانه در کشورهای عضو دیده بان جهانی کارآفرینی، بر نرخ اشتغالِ آنها تأثیر مثبت دارد. از سویی دیگر مشخّص شده است که سطح این فعّالیّت ها، تولید دانش را نیز به طور مثبت تحت تأثیر قرار می دهد. سطح فعّالیّت های کارآفرینانه در کشورهای عضو دیده بان جهانی کارآفرینی، بر میزان درآمد سرانه آنها و نیز بر توزیع عادلانه ی درآمد این کشور ها تأثیر مثبت دارد. بنابراین فعّالیّت های کارآفرینانه از سویی سبب بالا رفتن درآمد سرانه و از سویی دیگر، سبب بهبود توزیع عادلانه ی درآمد و ثروت شده و نتیجه ی همزمان این دو اثر، افزایش رفاه و سطح زندگی آحاد جامعه خواهد بود. اما دلایل آماری کافی برای تأیید تأثیر مثبت مساعد بودن محیط بر سطح فعّالیّت های کارآفرینانه به دست نیامده است.

مطالعه حاضر با هدف بررسی میزان تأثیر مهارت های ارتباطی کارآفرینانه مدیران در افزایش رضایت مشتریان باشگاه های ورزشی خصوصی شمال و غرب تهران طراحی و اجرا شد. پس از مصاحبه با خبرگان و تعیین متغیرهای مهارت های ارتباطی، پرسشنامه محقق ساخته ای در سه بخش شامل ویژگی های جمعیت شناختی، مهارت های ارتباطی و رضایت مشتری تهیه و به شکل میدانی اجرا شد. برای رتبه بندی هر یک از عوامل، از رگرسیون گام به گام استفاده شده است. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای، 30 باشگاه از بین باشگاه های تهران و 358 نمونه از مشتریان به صورت تصادفی انتخاب شدند. یافته های پژوهش نشان می دهد بین مهارت های ارتباطی مدیران و افزایش رضایت مشتریان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و به ترتیب متغیرهای شنود مؤثر، طرز پوشش، گشاده رویی، مهارت کلامی، احترام و بازخورد، بیشترین وزن را به خود اختصاص می دهند.

پایداری در نظام های کشت گندم به مؤلفه های متعدد اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی بستگی دارد. شناخت این مؤلفه ها می تواند در تدوین سیاست ها و راهبردهای کشاورزی پایدار نقش بسزایی ایفاء کند. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف شناخت و تحلیل مولفه های پایداری نظام کشت گندم در استان فارس طرح ریزی شده است. این پژوهش به صورت پیمایشی انجام گرفته و جامعه آماری آن کشاورزان گندم کار آبی استان فارس می باشند. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران برآورد و نمونه ها به روش نمونه گیری چند مرحله ای و به صورت تصادفی انتخاب گردیدند. ابزار تحقیق پرسشنامه ای بود که روایی آن از طریق پانلی مشتمل بر صاحب نظران توسعه کشاورزی و متخصصین ذیربط مورد تایید قرار گرفت. پایایی گویه های پرسشنامه از طریق محاسبه آلفای کرونباخ بین 77/0 تا 94/0 بدست آمد. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل عاملی استفاده شد و کلیه محاسبات با نرم افزار SPSS انجام گرفت. نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان داد که 5 عامل، اکولوژیکی ـ زراعی، عملیات زراعی پایدار محور، خدمات حمایتی ـ ترویجی، وضعیت اجتماعی ـ مشارکتی و عامل اقتصادی که مجموعاً 21 متغیر را در برگرفته است، بیش از 72 درصد از واریانس عوامل پایداری نظام کشت گندم در استان فارس را تبیین می کنند.

توسعهی کارآفرینی در فعالیت های اقتصادی و کسب وکار فرایندی است که نقش حیاتی در تداوم، رشد و توسعهی ملی کشورها ایفا میکند. از این رو توسعهی چارچوبی برای ارزیابی سطح کارآفرینی فعالیت ها به منظور ایجاد بستر و جو مناسب برای حمایت های منطقی از کارآفرینی و کارآفرینان ضروری است. این پژوهش، با هدف شناسایی و اولویت بندی شاخص های تعیینکنندهی سطح کارآفرینی کسب وکارها در راستای بهبود هماهنگی در تحقیق های کارآفرینی انجام شده است. ابتدا با مرور ادبیات تحقیق و مصاحبه با صاحب نظران، شاخص های سطح کارآفرینی فعالیت ها و هم چنین گویه های سنجش هر شاخص تدوین شد، که این شاخص ها و گویه ها با مقایسه های زوجی به روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی در معرض قضاوت متخصصان قرار گرفت. سپس، با نظرسنجی از کارآفرینان برتر، ابتدا رتبه و اولویت هر کدام از گویه های شاخص های مدنظر تعیین و سپس میزان کارآفرینی فعالیت های کسب وکار آن ها تعیین شد. نتایج اولویت بندی شاخص ها به روش تحلیل سلسله مراتبی نشان داد که؛ شاخص های نوآوری، فرصت کارآفرینی، رشد فعالیت، خطرپذیری، برنامهی کسب وکار، سطح اشتغال زایی، اهمیت فعالیت در توسعهی منطقه و در نهایت نرخ اثرگذار کارآفرینی به ترتیب در تعیین سطح کارآفرینی کسب وکارها بیش ترین اهمیت را داشته اند. نتایج ارزیابی سطح کارآفرینی پاسخ گویان نیز نشان داد که سطح کارآفرینی فعالیت های کسب وکار بیش تر آن ها در سطح متوسط بوده است.

این تحقیق با هدف شناسایی و اولویت بندی نیازهای حمایتی توسعهی کسب وکارهای کشاورزی در استان گلستان انجام شده و روش تحقیق توصیفی و با استفاده از تکنیک دلفی انجام شده است. به منظور گردآوری اطلاعات مورد نیاز، نمونه ای از صاحبان و مدیران کسب وکارهای کشاورزی انتخاب شدند (n=34). بر مبنای رویهی معمول تکنیک دلفی، سه دور گردآوری و پردازش اطلاعات با استفاده از مصاحبه و پرسش نامه انجام شد. براساس نتایج تحقیق، دو دسته نیازهای حمایتی (الف) حمایت های نهادی و (ب) خدمت های آموزشی و اطلاعاتی به طور جداگانه براساس ضریب تغییرهای اولویت بندی شده قرار گرفته است. در بین حمایت های نهادی، پرداخت تسهیلات بانکی، آسان شدن امور اداری، توسعهی زیرساخت ها، شفاف سازی قوانین و امور حقوقی، واگذاری زمین، پرداخت یارانه، تنظیم بازار و گسترش پوشش بیمه از اولویت بیش تری برخوردار است. در بین حمایت های آموزشی و اطلاعاتی، امور و روند اداری مرتبط با راه اندازی و مدیریت کسب وکارها، زمینه ها و فرصت های موجود و آتی کارآفرینی، قوانین و امور حقوقی مرتبط با راه اندازی و مدیریت کسب وکار، نوشتن طرح توجیهی، مکانیابی، سازه ها و تاسیسات کسب وکار، و برنامه ریزی تولید از بیش ترین اولویت برخوردار هستند.

امروزه،‌ توسعه کسب و کارهای کشاورزی یک راهبرد عمده برای پیش برد کارآفرینی کشاورزی به شمار می رود. برنامه ریزی راهبردی برای تسهیل کارآفرینی کشاورزی، توجه به سازه های مرتبط با کسب و کارهای کشاورزی مانند یک سیستم پیچیده، متغیرهای زمینه ای و پویایی های مرتبط را نیاز دارد. این تحقیق کیفی با هدف شناسایی سازه ها و عوامل تاثیرگذار بر توسعه کسب و کارهای کشاورزی در استان گلستان به انجام رسیده است. اطلاعات موردنیاز از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند با نمونه ای برگزیده از کارآفرینان و مدیران کسب و کارهای کشاورزی (n=34) به دست آمده است. با استفاده از فرآیند کدگذاری مرسوم در تئوری بنیانی، متن برگرفته از مصاحبه ها تحلیل شده و یافته های حاصل از تحلیل در یک ساختار ماتریسی، شامل کدهای باز، محوری و انتخابی تدوین شده است. بر اساس کدهای طبقه بندی شده موضوعی، سازه ها و سازه های عمده تاثیر بر توسعه کسب و کارهای کشاورزی عبارتند از: ابعاد فردی (انگیزه مندی و هدف مندی اقتصادی، اجتماعی و حرفه ای، قابلیت ها و توانمندی های فردی)؛ ابعاد کسب و کار (تامین و بهره برداری بهره ورانه و مدیریت منابع تولید، توسعه منابع انسانی، ارتباطات و پیوندها، مدیریت بازار، مدیریت کسب و کار و کارکردهای حرفه ای در زمینه کسب و کار)؛ یادگیری و حرفه آموزی در زمینه کسب و کار؛ فضای حمایتی (نهادی، خانواده و معنوی)؛ محیط؛ زیرساخت و فضای کسب و کار (محیط طبیعی، محیط کلان اقتصادی، اجتماعی و نهادی کسب و کارهای کشاورزی). بر پایه مفهوم پردازی سیستمی، سازه ها و عوامل برشمرده شده به هم پیوند زده شده و در نتیجه، "نظام توسعه کارآفرینانه کسب و کارهای کشاورزی" ترسیم شده است.

مطالعات پژوهشگران و سازمان های مرتبط با توسعه روستایی و کشاورزی نشان می دهد که تأکید بیش از اندازه بر انتقال فناوری در روستاها پیامدهای نامطلوبی بر محیط زیست و منابع طبیعی داشته است. ضمن آنکه عملکردهای ترویجی مبتنی بر اشاعه فناوری، با نیازهای حاضر هماهنگ نیستند. به علاوه پافشاری بر انتقال فناوری باعث تخریب رابطه انسان با محیط وی شده است. مطالعات نیم قرن اخیر منجر به شناسایی دانش با ارزشی به نام دانش بومی شده که بی توجهی به آن تا کنون باعث بروز خلل اساسی در برنامه های توسعه پایدار بوده است. این دانش از نظر قدرت و ضعف مکمل دانش علمی نوین است و از ترکیب این دو می توان به موفقیت هایی دست یافت که هیچ کدام از آنها به تنهایی قادر به تحقق آن نیستند. مقاله حاضر، گزیده ای از نتیجه چندین سال متوالی پژوهش در زمینه دانش بومی است که با هدف شناساندن آن به عنوان ضرورتی در فرآیندتوسعه و ترویج انجام شده است. روش گردآوری مطالب به دو صورت کتابخانه ای و میدانی است. در مطالعات میدانی، مبنا استفاده از روش ها و رهیافت های تحقیق کیفی مانند ارزیابی مشارکتی روستایی (PRA) و بعضی ازفنون دیگر جمع آوری دانش بومی بوده است. از جمله نتایج پژوهش حاضر شناساندن نقش مهم و تأثیرگذار ترویج در تسریع فرآیند توسعه پایدار روستایی و معرفی مجدد دانش با ارزش بومی کشورمان به عنوان ضرورتی در فرآیند ترویج و توسعه است.