سید محمدعلی تقوی

سید محمدعلی تقوی

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۴۲ مورد.
۲۱.

پدیدارشناسی راهبردهای امام علی (ع) برای تحقق عدالت در جامعه (مطالعه موردی نهج البلاغه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۹ 65 - 82

کلیدواژه‌ها: پدیدارشناسی امام علی (ع) نهج البلاغه عدالت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۸ تعداد دانلود : ۵۱۹
عدالت مفهومی آرمانی است که یکی از غایات علم سیاست به شمار می رود. خارج ساختن این مفهوم از حالت ذهنی و تحقق آن در واقعیت عینی، اجتماعی و سیاسی، نیازمند روش است. امام علی(ع) در نامه هایش به یاران و کارگزاران خود، شیوه های اجرایی و عملی رسیدن به عدالت را ترسیم می کند. در این پژوهش با مطالعه موردی نهج البلاغه، با استفاده از تحلیل محتوای آثار با روش پدیدارشناسی به نقد و ارزیابی اندیشه آن بزرگوار در مورد عدالت می پردازیم. چارچوب نظری به کار گرفته شده در این پژوهش، تکنیک های قدرت برگرفته از آثار مارتین هایدگر، میشل فوکو و جورجو آگامبن می باشد، که در مورد اخلاق جایگاهی اندرزنامه نویسی اسلامی به کار گرفته شده است. بر این اساس، چهار اصل راهبردی مستخرج از متن نهج البلاغه بررسی می شوند که عبارتند از: 1- اصل شایسته سالاری؛ 2- اصل انصاف؛ 3- اصل استحقاق و نفی تبعیض؛ 4- اصل اعتدال و میانه روی.
۲۲.

جامعه گرایی و اجتماعی بودن فضیلت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی سیاسی ایران سال اول تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 19 - 42

کلیدواژه‌ها: جامعه گرایی لیبرالیسم خیر اخلاق حق فردی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۷ تعداد دانلود : ۴۰۸
مکتب جامعه گرایی، بحران های اجتماعی جوامع غربی مانند ازهم گسیختگی اجتماعی، فروپاشی خانواده ها، افزایش اعتیاد، تشدید شکاف طبقاتی، بی حسی سیاسی و برخی از مشکلات بین المللی مانند فجایع زیست محیطی را به لیبرالیسم و فردگرایی آن نسبت می دهد. این مقاله سرفصل های کلیدی نگرش هنجاری جامعه گرایانرا، با تمرکز بر اندیشه مک اینتایر، سندل و تیلور، بررسی می نماید. نتیجه بررسی آن است که جامعه گرایان با نقد مبانی فلسفی لیبرالیسم، جامعه را محور قرار می دهند. آن ها در برابر ارزش های لیبرالی، هنجارهایی را تجویز می کنند که با دو صفت فضیلت محوری و جامعه محوری متمایز می شوند. در دیدگاه آنان، جامعه و پیوندهای اجتماعی دارای ارزش ذاتی بوده و هویت شخص را می سازند، لذا نگاه ابزاری به آن ها نافی ارزش حقیقی شان است. از دید ایشان، ارزش ها و هنجارها اساساً بنیادی اجتماعی دارند و تلقی آن ها به عنوان خواسته های فردی به مثابه مخدوش ساختن ماهیت جمعی شان است. این مکتب بر جایگاه ویژه خیرها در سلسله مراتب هنجارها تأکید ورزیده و خواهان ایفای نقش دولت در پیشبرد خیرات و اهداف اخلاقی است.
۲۳.

«خویشتن مقید»؛ بررسی چارچوبه های تحدید هویت فردی در مکتب جامعه گرایی

نویسنده:
منبع: سیاست پژوهی جهان اسلام دوره چهارم بهار ۱۳۹۶ شماره ۶ 41 - 66

کلیدواژه‌ها: جامعه گرایی لیبرالیسم فرد هویت غایت تاریخ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۹۸
جامعه گرایان معتقدند مشکلات جوامع غربی امروزین همچون نابسامانی های زیست محیطی، بی تفاوتی سیاسی، فروپاشی خانواده ها و مجادلات بی پایان اخلاقی و معرفتی ناشی از فردگرایی لیبرالی و نادیده گرفتن نقش جامعه است. این مکتب که به وسیله ی چهره هایی چون مایکل سندل، السدیر مک اینتایر و چارلز تیلور نمایندگی می شود، مبانی فلسفی لیبرالیسم را سرمنشأ بسیاری از معضلات یادشده می داند. این مقاله در جست وجوی پاسخ به این پرسش است که جامعه گرایان چه نقدی به طور خاص بر انسان شناسی لیبرالیسم وارد می آورند و در مقابل آن، خود چه تصویری از خویشتن انسانی ارائه می کنند؟ این پژوهش که به شیوه تفسیری انجام شده است نشان می دهد که جامعه گرایان در ساحت انسان شناسی، محدوده ها و چارچوبه هایی برای هویت فرد منظور می دارند که بدون آن ها فرد، شخصیت و هویت نخواهد یافت. این چارچوبه ها که «غایت»، «اجتماع» و «تاریخ» را در بر می گیرند، فرد و هویتش را از حالت انتزاعی، بسیط و مجرد خارج کرده و قیدوبندهایی برای آن ایجاد می کنند که به طور اجتناب ناپذیر آزادی را محدود می نمایند، اما جایگاه زندگی اجتماعی را ارتقا می بخشند و معنای زندگی فرد نیز ناشی از آن هاست. غایت ها، ارزش ها و اهداف نقشی اساسی در ساختن هویت افراد دارند و هر اجتماعی شکل خاصی به هویت فردی می بخشد، به گونه ای که افراد بنا به جامعه ای که در آن زندگی می کنند و نیز پیشینه ی تاریخی آن، هویت های متفاوتی می یابند.
۲۴.

بررسی دشواره «تقلیل گرایی مفهومی» در روش شناسی علوم سیاسی؛ نمونه پژوهی: مفهوم مشارکت سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روش شناسی علوم انسانی سال ۲۳ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۹۲ 195 - 224
تعداد بازدید : ۸۰۴ تعداد دانلود : ۵۲۹
روش تحقیق، اصول و مبانیِ مورد اجماعی دارد که وفاداری به آن، از ملزومات اساسی یک تحقیق و درعین حال سنجه ای است برای بررسی این مسئله که آیا یک تحقیق، اصول روشی منتخب را رعایت کرده است یا خیر؟ در این بین، روش پیمایش که اصل را بر سنجش مفاهیم قرار داده، از جمله روش هایی است که مراحل متعدد و روال مندی را داراست که برای تحقق اهداف در نظر گرفته شده، پژوهشگر ملزم به رعایت آنهاست. پیمایش به گونه ای اعم و پیمایش در علوم سیاسی به گونه ای خاص با دشواره ای به نام تقلیل گرایی مفهومی روبه رو است. تقلیل گرایی مفهومی، به معنای فروکاهشِ یک مفهوم به بخشی از آن، انحراف از اهداف تحقیق را به همراه دارد و سبب می شودکه در سنجش مفهوم مورد نظر، تنها بخشی از آن سنجیده شده و به همین دلیل، پژوهشگر در ارائه نتایج دچار سوگیری شود. با توجه به این دشواره، در این نوشتارکه به روش تحلیل محتوا صورت گرفته است، به عنوان نمونه مفهوم مشارکت سیاسی در پژوهش های ایران، ارزیابی می شود. جامعه آماری بررسی 83 مقاله پژوهشی با محوریت موضوع مشارکت سیاسی و سنجش آنها بر اساس دشواره تقلیل گرایی مفهومی است. نتایج نشان می دهد که بیش از 65 درصد این مقاله ها به این معضل مبتلا بوده و مفهوم موسع مشارکت سیاسی را به بخشی از آن که شرکت در انتخابات است، تقلیل داده اند. چگونگی انجام یک تحقیق به روش پیمایش و نشان دادن معضل روش شناختی تقلیل مفهومی در خصوص مفهوم مشارکت سیاسی، نقطه ثقل این مقاله است
۲۵.

واکاوی دیدگاه آیت الله مطهری در مورد تمدن مدرن غرب و چگونگی تعامل با آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان دوره هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 109 - 130

کلیدواژه‌ها: مطهری غرب اقتباس سکولاریسم اومانیسم استعمار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷ تعداد دانلود : ۱۴۳
چیستی تمدن مدرن غرب و چگونگی مواجهه با آن در شمار مهم ترین پرسش های نخبگان مسلمان طی دو قرن گذشته بوده اند. این پژوهش دیدگاه آیت الله مطهری در مورد مدرنیته و چگونگی تعامل با تمدن مدرن غرب را مورد بررسی قرار می دهد. پرسش های اصلی این پژوهش عبارت از آنند که آیا از دیدگاه مطهری دو تمدن اسلامی و غربِ مدرن امکان وام گیری از یکدیگر را دارند؟ و این وام گیری باید با چه شرایطی صورت گیرد؟ روش پژوهش در این تحقیق تفسیری مولف محور بوده و بر مبنای یک مدل نظری بسط یافته از مدل «دو رویه تمدن بورژوازی غرب» ارائه شده توسط عبدالهادی حائری انجام می شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که مطهری در مجموع نگاهی بدبینانه به تمدن مدرن غرب دارد، اما پیشرفت آن در برخی از زمینه ها مانند دانش و فناوری و حتی استقرار عدالت در درون جوامع خود را می پذیرد. ایشان این تمدن را دارای نقاط ضعف بسیاری می داند که عمدتاً به مبانی فکری آن مربوطند و در رویه سیاسی آن نیز قابل مشاهده اند. به اعتقاد مطهری، استعمار در اشکال گذشته و جدید آن تاریک ترین نقطه در روند تعاملات غرب و شرق را تشکیل می دهد. او اقتباس مسلمانان از غرب مدرن را نامطلوب نمی شمارد، اما هضم شدن در این تمدن و الگوگیری از نقاط منفی آن را ناپسند می داند. مطهری تمدن غرب را یک کلیت غیرقابل تفکیک که آن را یا باید به تمامی پذیرفت یا به طور کلی مردود شمرد نمی داند.
۲۶.

معرفت شناسی در مکتب جامعه گرایی: تلاش توأمان برای مقید ساختن معرفت و گریز از نسبی گرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روش شناسی علوم انسانی سال ۲۳ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۹۲ 289 - 310
تعداد بازدید : ۶۱۱ تعداد دانلود : ۷۵۵
جامعه گرایی یکی از مکاتب منتقد سنت روشنگری و اندیشه مدرن در منظومه فکری غرب معاصر است. مایکل سندل، السدیر مک اینتایر و چارلز تیلور از نظریه پردازان اصلی و چهره های شناخته شده این مکتب فکری به طور مشخص به نقد مبانی فلسفی و بنیان های لیبرالیسم می پردازند. یکی از حوزه های رویارویی جامعه گرایان با لیبرال ها معرفت شناسی است که این مقاله محورهای اصلی آن را بررسی می کند. اندیشمندان جامعه گرا مشترکاً معرفت جهان شمول گرا و نیز فردگرای لیبرال را نقد می کنند و در مقابل از معرفتی محدود به دو قید تاریخ و اجتماع دفاع می کنند. البته به باور ایشان، تاریخی و اجتماعی شمردن معرفت سبب گرویدن آنان به مسلک ذهنی گرایی و نسبی گرایی نمی شود، بلکه بیانگر محدودیتی است که ذهن آدمی در فرایند شناخت با آن روبه روست. برخلاف نسبی گرایان، جامعه گرایان از وجود واقعیت عینی و امکان کشف آن، البته از مجرای اجتماع، سخن می گویند. محور مشترک دیگر در معرفت شناسی جامعه گرایی، باور به لزوم وجود پیوند میان هست و باید است. از این رو، آنان لیبرالیسم را به دلیل ادعای بی طرفی ارزشی و ترویج ایده جدایی دانش از ارزش مورد انتقاد قرار می دهند
۲۷.

ریشه های بهار عربی و دومینوی فروپاشی رژیم های عرب (تعیین کنندگی عوامل کوتاه مدت و نقش مدیریت سیاسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دولت پژوهی سال سوم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۱۱ 1 - 26

کلیدواژه‌ها: بهار عربی اسلام ارتش تبعیض اجتماعی مدیریت سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۶۴ تعداد دانلود : ۹۱۸
در جریان «بهار عربی» موج خیزش های مردمی جهان عرب را درنوردید. در اثر این قیام ها، چهار حکومت عربی (تونس، مصر، لیبی و یمن) سرنگون شدند؛ سه حکومت (بحرین، اردن و تا حدی عربستان) با مشکلات جدی روبه رو شدند و یک حکومت (سوریه) دستخوش جنگ داخلی گشت. بقیه ی دولت های عربی باثبات به نظر می رسند. پرسش این مقاله آن است که چرا برخی از این خیزش ها موفق به سرنگونی رژیم های حاکم شدند، در حالی که سایرین ناکام ماندند. این پژوهش بر آن است در عین حال که عوامل بلندمدتی ریشه بروز این انقلاب ها بوده اند که در جریان بهار عربی به شکل بحران های غیرمنتظره خود را آشکار ساختند، اما آن چه نقش تعیین کننده در سرنگونی برخی رژیم ها و بقای برخی دیگر را ایفا کرد، ترکیب عوامل کوتاه مدت بودند. برای رسیدن به این پاسخ ، عوامل دخیل در بروز انقلاب های مزبور در شش بخش سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، نظامی و خارجی بررسی شده اند. روش این پژوهش مقایسه ای است؛ مقایسه نظام مند تجربه ی کشورهای درگیر در بحران نشان می دهد حکومت هایی که با مدیریت سیاسی خود توانستند حمایت بخش قابل ملاحظه ای از مردم (حتی فقط یک اقلیت قدرتمند) را جلب کرده و نیز وفاداری بدنه ی اصلی ارتش را نسبت به خود حفظ کنند، از خطر سقوط رهایی یافتند. ممانعت حکام از شکل گیری اجماع جهانی علیه خود و بهره گیری از تاکتیک های مناسب در حوزه ی داخلی دو نکته ی مهم در این زمینه بوده است که دولت های عربی پس از خروج از شوک غافل گیری سقوط بن علی، به تدریج از یکدیگر آموختند.
۲۸.

بازتاب نظریه منازعه تمدن ها در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم سیاسی سال یازدهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۴۴)

کلیدواژه‌ها: ایران اصلاح طلبان اصولگرایان اس‍لام و غ‍رب نظریه منازعه تمدن ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۳ تعداد دانلود : ۷۹۳
نظریه منازعه تمدن ها از جمله نظریات حوزه سیاست بین الملل است که مورد توجه بسیار پژوهش گران و کارگزاران سیاسی در سطح جهانی قرار گرفته است. در این پژوهش، بازتاب نظریه منازعه تمدن ها در میان گروه های سیاسی و روشنفکران دانشگاهی ایرانی مورد بررسی واقع شده است. تحلیل بازتاب این نظریه در ایران می تواند نشانه هایی برای شناخت جهت گیری های ایرانیان بخصوص در باب نحوه تعامل با غرب در اختیار ما قرار دهد. بدین ترتیب پرسش این پژوهش آن است نظریه منازعه تمدن ها چه واکنش هایی در میان گروه های سیاسی و محافل آکادمیک ایران برانگیخت. فرضیه پژوهش آن است که نظریه منازعه تمدن ها موجب موضع گیری متفاوت گفتمان های سیاسی رقیب در ایران شد به نحوی که یکی آن را مؤید ضرورت منازعه با غرب و دیگری آن را مؤید ضرورت تنش زدایی در روابط با غرب شمرد. در این پژوهش با ارجاع به اظهارنظرهای شخصیت ها و افراد وابسته به دو جناح سیاسی موجود در ایران و نیز پژوهش گران دانشگاهی علوم سیاسی و روابط بین الملل در مورد نظریه منازعه تمدن ها و شاخص سازی از این نظرات، تلاش می شود تا پاسخ سوال پژوهش یافته شود.
۲۹.

تأملّی در باب نقش «حکم رانی خوب» برای تحقق زندگی مطلوب در سیره امام علی علیه السلام(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت سیاسی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۵)

کلیدواژه‌ها: مردم حاکم زندگی مطلوب حکم رانی خوب امام علی ( ع)

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی حکومت وسیاست در روایات
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی اندیشه سیاسی اسلام فلسفه سیاسی
تعداد بازدید : ۹۹۹ تعداد دانلود : ۹۹۹
نیاز به دستگاه حکومتی و نظم اجتماعی در همة دوران های تاریخی سبب شده است که هیچ گاه جوامع، فاقد نهاد «حکومت» و دستگاه رهبری و مدیریت سیاسی نباشند. از سوی دیگر، یکی از عواملی که می تواند به استمرار حاکمیت سیاسی به خوبی کمک کند استقرار یک نظام حکم رانی مطلوب است. دین اسلام نیز در حوزة قدرت سیاسی و حکم رانی، اصول، چارچوب ها و خط مشی هایی را مطرح ساخته است که مدیران و نخبگان سیاسی باید بر اساس این اصول و چارچوب ها گام بردارند. هدف این مقاله بررسی نوع رهبری و حکم رانی حضرت علی علیه السلام به عنوان نمونه ای از الگوی کامل «حکم رانی خوب» است. برای رسیدن به این هدف، پس از ذکر شاخص های حکم رانی خوب، این اصول در سیرة حکومتی امام علی علیه السلام بررسی شده است. علت انتخاب الگوی حکومت حضرت علی علیه السلام از آن روست که علی رغم شرایط سیاسی دشوار و پریشانی که خلافت امام علی علیه السلام (35 40ق) با آن مواجه بود، ایشان مفهوم روشن و صریحی از «حکومت» ارائه داده و دربارة اصول حکم رانی خوب نکات ارزشمندی مطرح ساخته که برای هر حاکم و هر زمانی معتبر است. اگر با دقت به فرمان ها، بخش نامه های دولتی، خطبه ها و سفارش های آن حضرت به کارگزاران حکومتی بنگریم، درخواهیم یافت که هدف ایشان تنها تحقق یک حکومت نبوده، بلکه ایشان استقرار یک نظام سیاسی مطلوب در چارچوب اصول اسلام برای تحقق یک جامعة مطلوب را در نظر داشته است؛ زیرا حکومت مطلوب چارچوبی است که در آن «بهترین زندگی» شکل می گیرد.
۳۰.

انقلاب برای رهایی یا اصلاح گری در درون نظم مستقر؛ بررسی تطبیقی علل عقب ماندگی مسلمین و راه های برون رفت از آن در آراء گولن و شریعتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای سیاسی معاصر سال ششم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۱۸)

کلیدواژه‌ها: اسلام عقب ماندگی علی شریعتی فتح الله گولن راه رهایی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در ایران
  2. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام
تعداد بازدید : ۱۲۳۸ تعداد دانلود : ۸۹۳
عقب ماندگی جوامع اسلامی یکی از مهم ترین دغدغه های اندیشمندان معاصر مسلمان بوده است و آنان به روش های مختلف به این امر واکنش نشان داده و در پی چاره جویی بر آمده اند. در این مقاله چرایی عقب ماندگی مسلمین و راه های برون رفت از آن در آراء دو تن از متفکران مسلمان معاصر یعنی علی شریعتی و فتح الله گولن مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه ای و هم چنین با بهره گیری از سخنران ها و منابع اینترنتی مورد تحلیل و تفسیر قرار گرفته است. بر اساس یافته های این پژوهش به نظر می رسد گولن و شریعتی هردو به موضوع عقب ماندگی مسلمین توجه ویژه ای داشته اند، اما هیچ کدام از زاویه نظریات جامعه شناسانه یا اقتصادی توسعه به این مسئله ننگریسته اند، بلکه به مثابه اندیشمندان دینی مدرن آن را مورد بررسی قرار داده اند. هردو اندیشمند به عوامل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عقب ماندگی اشاره می کنند، ولی اصلی ترین عامل داخلی را دور شدن از اسلام واقعی می دانند و برای برون رفت از عقب ماندگی نیز ارائه یک نگاه نو به اسلام را ضروری می شمارند. شریعتی اسلام را در قالب یک ایدئولوژی انقلابی مطرح می کند که دارای برنامه های جامعی برای زندگی بشری است تا از این طریق تحرک و بیداری را به جامعه ی اسلامی بازگرداند. گولن نیز با تاکید بر ایمان و اخلاق، مسلمین را به حضور فعالانه در عرصه های اجتماعی دعوت می کند؛ اما برداشت او از اسلام در قالب یک آئین مدنی ارائه می شود.
۳۱.

رژیم حقوق بشر در اتحادیه اروپایی؛ عدم شمولیت و یک پارچگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ایرانی سیاست بین الملل سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۳)

کلیدواژه‌ها: حقوق بشر کنوانسیون اروپایی حقوق بشر اتحادیه اروپایی منشور حقوق بنیادین اتحادیه اروپایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵۵ تعداد دانلود : ۵۰۸
اتحادیه اروپایی در سیاست های اعلامی خود رعایت حقوق بشر را شرطی ضروری در مناسبات داخلی و خارجی اش خوانده و برای نمونه پیوستن کشورهای اروپایی به اتحادیه، بهره مندی از امکانات آن و حتی انعقاد معاهده با سایر کشورها را منوط به احترام به حقوق بشر می کند. در این مقاله، جایگاه مقوله دفاع از حقوق بشر در نظام حقوقی اتحادیه اروپایی مورد بررسی قرار می گیرد. رژیم دفاع از حقوق بشر در اتحادیه از چهار مجموعه اسناد تشکیل شده است: 1) معاهدات دوگانه شکل دهنده اتحادیه، 2) منشور حقوق بنیادین اتحادیه اروپا، 3) رویه قضایی دیوان دادگستری اروپایی و 4) کنوانسیون اروپایی حقوق بشر که پیوستن به آن توسط پیمان «لیسبون» ضروری شمرده شده، ولی تا کنون تحقق نیافته است. با توجه به اهمیت سند چهارم، تسریع در روند پیوستن اتحادیه اروپا به کنوانسیون اروپایی حقوق بشر لازم به نظر می رسد. هر چند که کنوانسیون در حال حاضر نیز در نظام حقوقی اتحادیه و به ویژه رویه قضایی دیوان دادگستری اروپایی مورد استناد قرار می گیرد، اما پیوستن اتحادیه به کنوانسیون، جایگاه آن را در نظام حقوقی اتحادیه نهادینه خواهد ساخت و نیز نظارت بر رعایت حقوق بشر در فعالیت های اتحادیه را، برای تضمین بیش تر بر عهده نهادی خارج از اتحادیه (یعنی دادگاه اروپایی حقوق بشر) قرار خواهد داد. با این حال، همچنان خلائی در زمینه حقوق بشر در نهادهای اتحادیه اروپایی وجود دارد و به عنوان نمونه، توجه مکفی به حقوق اقتصادی و اجتماعی نشده است. به علاوه لازم است که اسناد مختلف تضمین کننده رعایت حقوق بشر در این اتحادیه در قالب یک نظام یکپارچه حقوقی عمل کنند.
۳۲.

تأثیرپذیری جنبش ها و نیروهای اسلام گرا از یکدیگر؛ بررسی موردی بازتاب اندیشه های رب ستیزانه سید قطب در نظریات آیت الله طالقانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال دهم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۳۵

کلیدواژه‌ها: سید قطب غرب ستیزی توالی زمانی آیت الله طالقانی تشابهات محتوایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸۶ تعداد دانلود : ۶۵۳
سید قطب نظریه پرداز برجسته اخوان المسلمین مصر، از جمله شخصیت های مشهوری است که تأثیر عمیق اندیشه هایش بر جهان اسلام را نمی توان نادیده انگاشت. روحانیان ایرانی که تمدن غرب را خطری برای هویت اسلامی جامعه خود می دانستند، در کنار سایر منابع، از اندیشه های سید قطب برای مبارزه با الگوی غربی استفاده کردند. سؤال اصلی این پژوهش آن است که آیا آیت الله طالقانی در آراء خود از اندیشه های سید قطب تأثیر پذیرفته است؟ در پاسخ به این سؤال، با در نظر گرفتن دو مقوله «تشابهات مفهومی» و «توالی زمانی» می توان اندیشه های سید قطب را بر آراء غرب ستیزانه آیت الله طالقانی مؤثر دانست. وجود نشانه هایی دال بر ارتباط آیت الله طالقانی با محافل عربی و اسلامیِ آشنا با اندیشه های سید قطب و به ویژه دسترسی ایشان به اصل عربی یا ترجمه فارسی آثار وی این احتمال را تقویت می کند.
۳۳.

نگرشی تطبیقی بر وجه هنجاری اندیشة آیت الله مصباح و السدیر مک اینتایر(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت سیاسی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۰)

کلیدواژه‌ها: فردگرایی جامعه آیت الله مصباح السدیر مک اینتایر نگرش هنجاری

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه سیاسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی اندیشه سیاسی اسلام فلسفه سیاسی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی فقه سیاسی آثار واندیشمندان سیاسی مسلمان
تعداد بازدید : ۱۰۲۳ تعداد دانلود : ۵۶۷
لیبرالیسم در دهه های اخیر با انتقادات بسیاری مواجه بوده است. در این مقاله، وجه هنجاری انتقادات یاد شده، که در تقابل با وضعیت اخلاقی جوامع لیبرال قرار دارد، بررسی و مقایسه می شود. بدین منظور، السدیر مک اینتایر به عنوان نمایندة جامعه گرایی و آیت الله مصباح به عنوان نمایندة سنت اندیشة اسلامی انتخاب شده اند. حاصل این مقایسه این است که هر دو در وجه سلبی اندیشة خود، منتقد فردگرایی افراطی و خودمحوری لیبرالی در اخلاقیات می باشند. اما وجه ایجابی آنها برای این سامانة اخلاقی، متفاوت از یکدیگر است. مک اینتایر از جامعه محوری در اخلاق حمایت نموده و زندگی اجتماعی را دارای ارزش فی نفسه و سازندة اخلاق توصیف می نماید. اما آیت الله مصباح وحی و در مواردی عقل را کاشف از قوانین اخلاقی معرفی نموده، جامعه را نه دارای ارزش فی نفسه، بلکه ابزاری برای تأمین نیازهای مادی و معنوی می داند. دیدگاه های این دو اندیشمند در مورد درج سعادت به عنوان غایت اخلاق و نیز حمایت از دخالت دولت در عرصة اخلاقی به یکدیگر نزدیک است.
۳۶.

ضعف سنت «نقد» در پژوهش علوم سیاسی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم سیاسی دوره پنجم خرداد ۱۳۸۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۸)

کلیدواژه‌ها: پژوهش نقد ادبیات نقد کتاب علوم سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷۵ تعداد دانلود : ۱۰۴۰
علوم سیاسی در ایران با این انتقاد روبه رو بوده که با عمل فاصله بسیار دارد، بومی نشده و جایگاه مناسب خود را نیافته است. به نظر می رسد یکی از عوامل عمده ضعف پژوهش در علوم سیاسی در کشورمان عدم توجه جدی به امر «نقد» باشد. هدف از این تحقیق بررسی جایگاه نقد در پژوهش علوم سیاسی در ایران است. بدین منظور، مجله های تخصصی علوم سیاسی مورد بررسی میدانی قرار گرفته اند، گونه های مختلف نقد دسته بندی شده و طی یک بررسی کمی تعداد و حجم آثار اختصاص یافته به نقد در مقایسه با کل آثار سنجیده شده اند. برای شناخت بهتر جایگاه نقد در پژوهش علوم سیاسی، یافته های مربوط به مطالب انتقادی در مجله های تخصصی علوم سیاسی با یافته های مشابه در گزیده ای از مجله های رشته ادبیات (که رشته ای بومی به شمار می آید و سنت دیرپایی از نقد در آن جریان دارد) مقایسه شده اند. آمارها نشان می دهند 2/8 درصد عناوین و 5/4 درصد حجم مطالب منتشرشده در مجله های پژوهشی علوم سیاسی به مطالب انتقادی اختصاص دارند که از ارقام مشابه در مجله های رشته ادبیات اندکی مطلوب تر است، اما ضعف سنت نقد در پژوهش علوم سیاسی در ایران را آشکار می سازد. به علاوه، بررسی گونه های مختلف نقد در مجله های پژوهشی علوم سیاسی نشان می دهد 91 درصد تعداد و 84 درصد حجم مطالب انتقادی، «نقد کتاب» بوده اند. ارقام مشابه در رشته ادبیات مشخص می کند مجله های این رشته بیش از مجله های علوم سیاسی به سایر گونه های نقد توجه مبذول می دارند.
۳۷.

Taylor: Transcendental Conditions of Human Agency and Two Versions of Liberalism(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: The International Journal of Humanities, Volume ۱۷, Issue ۲ (۲۰۱۰) 55-71
تعداد بازدید : ۱۵۹ تعداد دانلود : ۱۳۴
Taylor argues that procedural liberalism is not viable, or is insensitive to the conditions of social and political possibility, since it cannot justify the political furtherance of common goods. This is because the ontology and epistemology behind it disregard the “transcendental conditions” of human identity and the “dialogical” way of its formation. Taylor’s own version of liberalism, on the other hand, does not eschew promoting collective goals, such as cultural survival, and is supported by these transcendental conditions. However, his charge of non-viability against the liberalism of rights, and his argument for a liberalism of promoting collective goods, on epistemological and ontological grounds, are not convincing. Although he is right that rights-based theories of justice cannot account for promoting collective goals, such as a culture or a language, that liberal societies at large advance, these are goals that go beyond ensuring the survival of the society or its liberal characteristics, and are about preserving the distinctness of the society.
۳۹.

ریچارد رورتی و عقلانیت مبتنی بر همبستگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش نامه علوم سیاسی ۱۳۸۷ شماره ۱۳

کلیدواژه‌ها: حقیقت همبستگی رورتی پراگماتیسم قوم محوری نظریه بازنمایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۴۶
ریچارد رورتی با رد نظریه معرفتی بازنمایی معتقد است باید از مفهوم «حقیقت» یکسره دست شست. اما این بدان معنی نیست که بتوان از تفکیک گزاره ها به قابل قبول و غیرقابل قبول اجتناب کرد یا همه ادعاها را به یک میزان قابل پذیرش شمرد. در امتداد سنت پراگماتیسم آمریکایی، رورتی بر آن است تا نشان دهد گزاره مجاز عبارت است از گزاره «خوب»، یا به کلام دیگر، گزاره ای که اعتقاد بدان مفید است و ما را در سازگاری با محیط پیرامونمان و افراد حاضر در آن (جامعه) یاری می دهد. گزاره های مجاز برای چنین افرادی توجیه پذیرند و «همبستگی» ما را با آنان تحکیم می بخشند، در حالی که ادعاهای غیرمجاز برای ایشان توجیه ناپذیر بوده و همبستگی ما را با آنها تضعیف می کنند. بدین ترتیب، معرفت شناسی پراگماتیسی رورتی اساسا بر مدار «قوم محوری» می چرخد؛ یعنی معیارها و شیوه های کاوش عقلانی را جامعه ای تعیین می کند که ما بدان احساس تعلق می کنیم. در این مقاله آن بخش از نظرات معرفتی رورتی مورد بررسی و نقد قرار می گیرند که به عنوان بدیلی در برابر نظریه بازنمایی، برای تمایز اظهارنظرهای قابل قبول از ادعاهای غیرقابل قبول مطرح می شوند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان