واکاوی دیدگاه آیت الله مطهری در مورد تمدن مدرن غرب و چگونگی تعامل با آن (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
چیستی تمدن مدرن غرب و چگونگی مواجهه با آن در شمار مهم ترین پرسش های نخبگان مسلمان طی دو قرن گذشته بوده اند. این پژوهش دیدگاه آیت الله مطهری در مورد مدرنیته و چگونگی تعامل با تمدن مدرن غرب را مورد بررسی قرار می دهد. پرسش های اصلی این پژوهش عبارت از آنند که آیا از دیدگاه مطهری دو تمدن اسلامی و غربِ مدرن امکان وام گیری از یکدیگر را دارند؟ و این وام گیری باید با چه شرایطی صورت گیرد؟ روش پژوهش در این تحقیق تفسیری مولف محور بوده و بر مبنای یک مدل نظری بسط یافته از مدل «دو رویه تمدن بورژوازی غرب» ارائه شده توسط عبدالهادی حائری انجام می شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که مطهری در مجموع نگاهی بدبینانه به تمدن مدرن غرب دارد، اما پیشرفت آن در برخی از زمینه ها مانند دانش و فناوری و حتی استقرار عدالت در درون جوامع خود را می پذیرد. ایشان این تمدن را دارای نقاط ضعف بسیاری می داند که عمدتاً به مبانی فکری آن مربوطند و در رویه سیاسی آن نیز قابل مشاهده اند. به اعتقاد مطهری، استعمار در اشکال گذشته و جدید آن تاریک ترین نقطه در روند تعاملات غرب و شرق را تشکیل می دهد. او اقتباس مسلمانان از غرب مدرن را نامطلوب نمی شمارد، اما هضم شدن در این تمدن و الگوگیری از نقاط منفی آن را ناپسند می داند. مطهری تمدن غرب را یک کلیت غیرقابل تفکیک که آن را یا باید به تمامی پذیرفت یا به طور کلی مردود شمرد نمی داند.A Study of Ayatollah Motahari’s Approach to the Modern West and the Interaction with It
The questions of the nature of the Western civilization and the way to confront it have been among important questions for Muslim politicians and thinkers, in the last two centu-ries. In this research, Ayatollah Motahari’s views on the West and the way to deal with it are studied. The main questions in this paper are: can Islamic and Western civilizations bor-row from each other intellectually and is there any limitation in such a borrowing, from Motahari’s view? While he argues that the West’s borrowings from the Islamic civilisation played an important role in the formation of the modern Western civilisation, he believes that the latter suffers from many weaknesses, which are related to its philosophical founda-tions and can also be seen in its political thought and practice. Motahari sees colonialism as the darkest point in the process of exchange between the West and Muslim societies. In principle, he is pessimist about the Western civilisation, though acknowledges its achieve-ments in some aspects such as science and technology and even in the promotion of justice. He does not refute Muslims’ adoption from the West, but renounces any attempt at dissolv-ing Islamic identity within the Western civilisation or following the latter’s deficiencies. He does not see the civilisation as a package that must be adopted or rejected as a whole, nor does he see it an integrated civilization with no differentiation between its constituent soci-eties.
تبلیغات
