ارزیابی زمانی – مکانی روند خشکسالی و اثرات آن بر تغییرات پوشش گیاهی در استان فارس (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
هدف از این مقاله ارزیابی وضعیت خشکسالی استان فارس طی سه دهه اخیر است. استان فارس به دلیل وسعت زیاد، تفاوت در موقعیت جغرافیایی و ویژگی های توپوگرافیکی نواحی مختلف آن از یک سو و موقعیت قرارگیری این نواحی در برابر توده های آب و هوایی مختلف، منطقه ای بسیار مناسب جهت ارزیابی تغییرات اقلیمی، به ویژه خشکسالی است. به همین دلیل، در این پژوهش استان مذکور جهت بررسی خشکسالی از نظر فراوانی، شدت و گستره مناطق مختلف آن در طول یک دوره ی آماری 28ساله (1994-2021) انتخاب شده است. برای انجام این امر از دو شاخص SPI و PNPI و جهت صحت سنجی این شاخص ها و پیامدهای خشکسالی در این استان از شاخص NDVI استفاده شده است. بر اساس نتایج حاصله از هر دو شاخص فوق، خشکسالی های اقلیمی در طول سه دهه گذشته تداوم داشته و شدت و فراوانی آن ها نیز افزایش پیدا کرده است. با این تفاوت که شاخص (SPI) شدت خشکسالی را بهتر نمایش می دهد و بر روی گستره های حداقلی تاکید دارد، اما شاخص PNPI ضمن ارائه طبقه بندی بهتر از شدت خشکسالی، گستره های سرزمینی حداکثری را برای نمایش خشکسالی در یک منطقه ارائه می کند. به علاوه، بر اساس نتایج حاصله از این دو شاخص نه تنها گستره، شدت و فراوانی خشکسالی ها افزایش قابل توجهی پیدا کرده است، بلکه جابه جایی مکانی در شدت و فراوانی خشکسالی ها نیز در محدوده استان فارس روی داده است. دلیل آن به نظر در ارتباط با تغییر در ویژگی توده های هوای مرطوب وارده به ایران است.Temporal-spatial evaluation of the drought process and its effects on vegetation changes in Fars province
Drought is a mysterious phenomenon whose effects, unlike earthquakes and floods, are not sudden and cover wide areas. Understanding this phenomenon can increase the resilience of human societies and reduce its consequences. Otherwise, drought leads to imbalance and anomaly in social and ecological systems. In this research, Fars province (9 selected stations) has been selected to investigate the drought during a statistical period of 28 years (1994-2021), and the SPI and PNPI indices and the NDVI index have been used to verify the validity of these indices and the consequences of drought. The results showed that climatic droughts continued during this period with the difference that the index (SPI) shows the severity of drought better and emphasizes minimum ranges, and the PNPI index displays the maximum ranges while providing a better classification of drought severity. According to the results, the severity of droughts is inclined from the south to the northern parts of the region. The results of the vegetation cover index showed that there are many changes in the density and extent of vegetation cover during the period of about 30 years, which confirms the evaluation of the drought indicators in this research.