نقش پلایای طبس مسینا در ریزگردهای منطقه ی سیستان با تأکید بر نقش باد 120 روزه سیستان (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
انتشار گردوغبار معلق در هوا ازجمله بزرگ ترین مشکلات جدی زیست محیطی در نواحی مختلف جهان است؛ این در حالی است که منشأ بیش ترین گردوغبار موجود در جو، ذرات ریزدانه است و این ذرات ریز در مناطق خشک و نیمه خشک از فراوانی بالاتری برخوردارند. پلایای طبس مسینا در ایران به دلیل داشتن آب وهوای گرم و خشک و عاری بودن از پوشش گیاهی و از طرفی به دلیل قرار گرفتن در مسیر باد 120 روزه ی سیستان، یکی از مناطق مستعد تولید گردوغبار است. پژوهش حاضر به بررسی نقش این پلایا بر ریزگردهای این منطقه پرداخته است. بدین منظور، نمونه برداری از پلایای طبس مسینا و ریزگردهای منطقه ی سیستان انجام پذیرفت. این رسوبات از حیث گرانولومتری، مورفوسکپی و کلسیمتری موردمطالعه قرار گرفتند. آزمایشات XRD نشان می دهد که کانی کوارتز و کلسیت در همه ی نمونه ها یافت می شود. همچنین در آزمایش XRF ترکیبات معدنی در همه ی نمونه ها سیلیس، اکسیدآلومینیوم، گازهای فرار و اکسید کلسیم نسبت به سایر ترکیبات معدنی بیش تر است. بر اساس این آزمایشات جنس رسوبات و نیز ترکیبات معدنی در دو منطقه ی پلایای مسینا و زابل یکسان شناسایی گردید. علاوه بر آن، طبق نتایج گرانولومتری رسوبات، حدود 6/59 درصد ماسه ریز بوده و با توجه به اینکه ذرات ریزدانه قادرند تا ارتفاع زیادی از سطح زمین بلند شوند و کیلومترها از مبدأ خود فاصله بگیرند؛ بنابراین پتانسیل انتقال به منطقه ی سیستان را دارا می باشند. با بهره گیری از مدل لاگرانژی HYSPLITمسیر ذرات گردوغبار ردیابی شد. پس از مسیریابی پس گرد ذرات گردوغبار، پلایای طبس مسینا به عنوان یکی از کانون های شکل گیری گردوغبار در دشت سیستان شناسایی گردید.The Role of Playa Tabas Messina in the Dust of Sistan Region with Rely on the role of Sistsn,s Wind of 120 days
The circulation of dust suspended in the air is among the most significant environmental problems in the various regions of the world. However, the primary source of the dust present in the atmosphere is fine-grained particles and These tiny particles are more frequent in arid and semi-arid areas. The Tabas Masina Playa in Iran is one of the regions prone to dust production due to warm and dry climate and free of vegetation and on the other hand due to its exposure to the “Wind of 120 days”; and the Tabas Masina is one of the regions with high levels of dust where is exposed to the Sistsn, s“Wind of 120 days”. This research aims to study the role of this Playa on the dust of this region. For this purpose, sampling from the dusts of the dry lake of Tabas Masina and the Sistan Region was performed. These deposits were studied in terms of Granulometry, Morphoscopy, and Calcimetry. XRD tests revealed that Quartz and Calcite minerals were found in all samples. Also, the XRF test, the amounts of mineral compounds in all samples of Silica, Aluminum Oxide, Volatile Gases, and Calcium Oxide were higher in comparison to other mineral compounds.
Based on these experiments the type of sediments and also mineral compounds were same in two areas. According to the Granulometry results of the deposits, about 59.6 percent was Fine Sand and considering that fine-grained particles can ascend to a considerable height and distance some kilometers from their origin, they have the potential to travel to the Sistan Region. Using the HYSPLIT Lagrangian model, dust particles direction was tracked. After routing dust particles, Tabas Masina Playa was identified as one of dust formation centers in Sistan plain.
تبلیغات
