مکان یابی عملیات اصلاح و احیاء با رویکرد MCDM و روش AHP و ANP (مطالعه موردی: حوزه آبخیز سقزچی چای شهرستان نمین) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
هدف: عوامل اکولوژیکی مناسب، تولیدات گیاهی و دامی بالا، وجود سد مخزنی خاکی در بخش خروجی حوزه آبخیز سقزچی چای، به شدت مورد استفاده و عرصه های طبیعی تخریب یافته هستند. از جانب دیگر یکی از چالش های آبخیزداری در مرحله تهیه طرح و اجرای عملیات اصلاحی و احیایی، انتخاب محل مناسب و صحیح هر یک از عملیات مدیریتی، بیولوژیکی، بیومکانیکی و مکانیکی است، تا حداکثر بهره وری و اثربخشی لازمه را داشته باشند؛ بنابراین، هدف از این تحقیق مکان یابی عملیات مختلف آبخیزداری با استفاده از رویکرد چندمعیاره و با استفاده و مقایسه روش های پشتیبان تصمیم گیری AHP و ANP در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی در سطح حوزه آبخیز سقزچی بوده است. روش و داده: تحقیق حاضر برای مکان یابی عملیات بیولوژیکی با رویکرد چندمعیاره از روش پشتیبان تصمیم گیری AHP و ANP استفاده شد. معیارها و زیر معیارهای تحقیق شامل: خاک (عمق و بافت)، اقلیم (نوع اقلیم و میزان بارش)، کاربری اراضی و پوشش سطحی (NDVI)، عوامل هیدرولوژیکی و حفاظت خاک (میزان رسوب دهی و شماره منحنی)، پستی و بلندی (ارتفاع، شیب و جهت) و اقتصادی و اجتماعی (فاصله از روستا، فاصله از جاده و فاصله از چشمه) بوده است. قضاوت های کارشناسی جهت وزن دهی، از طریق پرسش نامه و به روش میدانی با جامعه آماری ۲۹ نفر از متخصصان و اساتید دانشگاه جمع آوری شد. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد که اولویت بندی مکانی عملیات نهال کاری و پیتینگ به روش ANP در سطح ۹۵ درصد و به ترتیب با شدت ۰/۹۳۷، ۰/۹۵۷ همبستگی معنی داری با روش AHP دارد. نتیجه گیری: بر مبنای یافته های تحقیق می توان عنوان کرد که با توجه به بازدید میدانی و بررسی موفقیت عملیات اجرایی درون حوزه آبخیز، روش ANP به دلیل شبکه ای بودن و افزایش دامنه تغییرات، با صحت و قدرت تفکیک بیش تری به اولویت بندی پرداخته است. نوآوری، کاربرد نتایج: در این تحقیق تلاش بر این بوده که یک چهارچوب عملیاتی نوین استخراج و معرفی پروژه های مختلف آبخیزداری بر اساس روش های مبتنی بر اطلاعات و نقشه سازی و استفاده از چهارچوب AHP و ANP با حذف نظرات کارشناسی (به خصوص زمانی که کارشناس از تجربه کافی برخوردار نباشد) به منظور انتخاب بهترین پروژه در بهترین مکان بوده است.Locating remediation and restoration operations with MCDM and AHP and ANP methods (case study: Saqezchi-Chay watershed in Namin city)
Aim: Saqezchi-Chay watershed is important because of suitable ecological factors, high plant and animal production, and a water reservoir dam in the outlet part of this watershed. However, it is heavily used, overgrazed, and degraded. Therefore, this research aimed to locate different watershed management operations using a multi-criteria approach and compare AHP and ANP decision support methods in the geographic information system environment at the level of the Saqezchi-Chay watershed.
Material & Method: The research criteria and sub-criteria include soil (depth and texture), climate (climate type and precipitation amount), land use and Normalized Difference Vegetation Index (NDVI), hydrological factors and soil protection (sedimentation rate, and curve number), topography (elevation, slope, and aspect), and economic and social (distance from the village, distance from the road and distance from the spring) were selected. Expert judgments for weighting were collected through a questionnaire in the field with a statistical population of 29 experts and academic staff members.
Finding: The results of this research showed that the spatial prioritization of planting and pitting operations by the ANP method has a significant correlation with the AHP method at the 95% level and with an intensity of 0.937 and 0.957, respectively.
Conclusion: According to the field visit and the evaluation of the success of the executive operations in the watershed, the ANP method prioritizes more accuracy and resolution due to its network nature and increasing the range of changes.
Innovation: In this research, an attempt has been made to develop a new operational framework for extracting and introducing different watershed projects based on information-based methods and mapping and using the AHP and ANP frameworks by removing expert opinions (especially when the expert does not have enough experience) to choose the best project in the best place.
تبلیغات
