جامعه شناسان ایرانی و پیش بینی تغییرات نهاد خانواده در ایران (یک مطالعه انتقادی) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
یکی از مشکلات جوامع امروزین پیچیدگی روزافزون و به تبع آن خودبسندگی و استقلال نهادها برابر عاملین اجتماعی است. در فرایند مدرنیزاسیون، نهادها، عینیتی مستقل از کنشگران پیدا می کنند. این پیچیدگی فرایند مدیریت جامعه را دچار مسائلی می کند که توجه به آینده و پیش بینی روندها و فرایندها را می طلبد. پیش بینی، یکی از خواص فراموش شده علم در جامعه شناسی ایرانی است. به گونه ای که تقریبا جامعه شناسی در ایران طی چهاردهه گذشته کوششی برای اعلان آینده پیرامون نهادی خاص و با تغییراتی در یک حوزه نداشته است. با این وجود به صورت ناخودآگاه، جامعه شناسان پیش بینی هایی داشته اند که محقق شده است. برخلاف جریان غالب جامعه شناسی در جهان که آینده نهادهای اجتماعی از جمله خانواده بیشتر مورد توجه بوده است، جامعه شناسان در کشور ما، بیشتر پدیده هایی که نماد تغییرپذیری جامعه هستند، همچون انقلاب ها و جنبش های اجتماعی را به عنوان انواع مختلفی تغییرات اجتماعی مورد مطالعه قرار داده اند. این مقاله بر آن است با بررسی نگاه جامعه شناسان ایرانی پیرامون تغییرات خانواده ایرانی که در مقالات آنان منعکس شده است، آن چه در لابلای متون به عنوان نگاه به آینده خانواده ایرانی بوده است را دسته بندی و احصا نماید.برای پاسخ به این سؤال که «جامعه شناسان ایرانی چه پیش بینی هایی درباره خانواده ایرانی در ابعاد ازدواج، بعد خانواده و طلاق داشته اند» بهترین روش استفاده از تحلیل شکاف است که ابتدا در فضای مهندسی و به مرور زمان در مطالعات بازار استفاده شد.در ایران با دو نوع نگاه به آینده روبه رو هستیم. اولین مدل کار محققان آینده در دهه اخیر است که در پنج سال پیش قدرتمندتر شده است. جامعه شناسان نگاه دیگری به آینده دارند. آن ها تقریباً هرگز ادعای پیش بینی نکرده اند، اما درباره رویدادهای آینده به ویژه درخصوص خانواده ابراز نگرانی کرده اند. در میان تمام نظریه های جامعه شناسان دو مورد را می توان به وضوح بیان کرد؛ اول اینکه هیچ یک از آن ها ادعا نکرده اند آینده خانواده را پیش بینی می کنند، حتی اگر در عمل چنین کرده باشند. نکته بعدی این است که هیچ کدام از آن ها از روش های متعارف آینده نگر در دنیای امروز استفاده نکرده اند. البته بخش قابل توجهی از روش تحقیق آینده پژوهان نیز برگرفته از جامعه شناسی است. جامعه شناسی سنتی غنی در مطالعات آینده جهان معاصر است. با وجود این، در حوزه روش کسانی که از آینده خانواده صحبت کردند، به صراحت از روش آینده نگر سخنی نگفتند.جامعه ایران را برخلاف آنچه شناخته شده است، می توان با مطالعه ای پیمایشی پیش بینی کرد. این موضوع در حوزه خانواده نیز کاملاً مشهود است.Iranian Sociologists and Predicting Changes in the Family Institution in Iran (A Critical Study)
The increasing complexity and, as a consequence, the self-sufficiency and independence of institutions relative to social agents is one of the problems of contemporary societies. In the course of modernization, institutions attain an objectivity that is independent of their actors. This complexity of the community management process creates issues that necessitate a focus on the future and an ability to anticipate trends and processes. Prediction is one of the neglected scientific properties in Iranian sociology. In such a way that sociology in Iran has not made an endeavor in the past fourteen decades to predict the future of a particular institution or field change. Nevertheless, sociologists have made accurate predictions unconsciously. In contrast to the prevailing trend of sociology in the rest of the world, where the future of social institutions, including the family, has received more attention, sociologists in our country have studied a variety of social changes, including revolutions and social movements. This article seeks to analyze the Iranian sociologists' perspectives on the changes in the Iranian family as reflected in their writings, in order to classify and quantify their views on the future of the Iranian family.To answer the question posed above, “what predictions have Iranian sociologists made regarding the Iranian family in terms of marriage, family size, and divorce?” The most effective method is gap analysis, which was initially utilized in engineering and has since been adapted for use in market research.In Iran, there are two distinct perspectives on the future. The first model is the result of a decade’s worth of work by futurists, which has grown increasingly potent over the past five years. Sociologists have a unique perspective on the future. They have rarely claimed the ability to predict the future, but they have expressed concern about family-related future events. Among all sociological theories, two instances can be stated with clarity. First, none of them have claimed to be able to predict the family’s future, even if they have done so in the past. Next, none of them employed conventional futuristic methods in today’s world. Yet, a substantial portion of future researchers’ research methods are derived from sociology as well. Sociology is a diverse tradition in contemporary world studies of the future. In the sphere of method, however, those who discussed the future of the family did not explicitly mention the futuristic method.Contrary to popular belief, Iranian society can be foretold through survey research. This is also evident in the realm of the family.
تبلیغات
