تأثیر سنت نسخه آرایی ایرانی و فرهنگ نگارش اروپاییان در به کارگیری نشانه های سجاوندی در نخستین مطبوعات ایران (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هنگام استفاده از نوشتار به تمهیداتی نیاز است که بتواند تا حد ممکن خواننده متن را به ذهنیت نویسنده نزدیک کند. یکی از این تمهیدات بهره گیری از نشانه های سجاوندی در متن است. نشانه های سجاوندی به گیرنده پیام کمک زیادی می کند تا احساسات و حالات فرستنده در هنگام نگارش اثر درک کند. دیدگاه رایج این است که تمامی نشانه ها برگرفته از سنت نگارشی غرب است. در این پژوهش با نگاه به نخستین مطبوعات ایران و با روش توصیفی تاریخی، نخست پیشینه این نشانه ها مورد بررسی قرار گرفته است که مشخص شد که بخشی از نشانه های نگارشی، برگرفته از سنت نسخه آرایی ایرانی است؛ بویژه نشانه هایی که در تزیینات نشریات بیشتر کاربرد داشته است. بخشی دیگر از راه ترجمه آثار گوناگون وارد زبان نوشتاری شده است. نکته دیگر اینکه مشخص شد در نشریاتی که به روش چاپ سنگی منتشر می شد به علت امکانات بیشتری که در اختیار ناشر بود و هم چنین دستی بودن کار، امکان استفاده بهتر از نشانه های نگارشی و نشانه های تزیینی فراهم بوده است؛ اما در نشریاتی که به روش چاپ سربی منتشر می شد به علت محدود بودن امکانات، استفاده درست و بجا فراهم نبوده است. در نهایت باید گفت به کارگیری نشانه های نگارشی به انتشار نشریات در خارج یا داخل ایران ارتباط چندانی ندارد و بخشی از نشریاتی که در خارج منتشر می شد، با وجود آگاهی از نشانه های نگارشی چندان استفاده ای از آنها نمی بردند.