آرشیو

آرشیو شماره ها:
۵۰

چکیده

این مقاله در پی مطالعه نحوه بازنمایی ابعاد مختلف دینداری طبقات اجتماعی در سینمای پس از انقلاب ایران است. ابعاد دینداری مورد نظر در پژوهش فعلی از مدل دینداری گلاک و استارک استخراج شده اند و همچنین دلالت مورد نظر از طبقه مبتنی بر نظریه تمایز بوردیو است. درنهایت دو سطح نظری مذکور در بستر رویکرد برساخت گرایی هال در باب بازنمایی، تحلیل شده اند. از میان ده ها فیلم سینمایی پس از انقلاب ایران، برای هر دهه دو فیلم که از لحاظ نظری قرابت بیشتری با معیارهای پژوهش داشتند، انتخاب و به روش نشانه شناسی انتقادی جان فیسک بررسی شدند. فیلم های انتخاب شده عبارت اند از: توبه نصوح (1361) و دو چشم بی سو (1363) در دهه شصت، از کرخه تا راین (1371) و بوی کافور، عطر یاس (1379) در دهه هفتاد، خانه ای روی آب (1380) و کتاب قانون (1387) در دهه هشتاد و رسوایی 1 (1391) و طبقه حساس (1392) در دهه نود. این فیلم ها در سه سطح واقعیت، بازنمایی و ایدئولوژی بررسی شدند. درنهایت نحوه ترکیب و به انسجام رسیدن دو سطح اول در سطح آخر یعنی ایدئولوژی نشان داده شدند. با استفاده از مطالعه نشانه شناختی فیلم ها، رمزگان های مربوط به ابعاد دینداری هر طبقه در هریک از دهه های بعد از انقلاب نشان داده شد. همچنین نشانه شناسی انتقادی فیلم ها حاکی از آن بود که بازنمایی ابعاد پنج گانه دینداری هریک از طبقات اجتماعی، متأثر از گفتمان های حاکم بر هر دهه، تغییرات مشخص و قابل توجهی داشته است. از جمله این تغییرات می توان به کاهش چشمگیر ابعاد دینداری طبقه فرودست، از جمله بعد عاطفی در مقایسه با دهه شصت، ثبات نسبی ابعاد دینداری طبقه متوسط از دهه هفتاد به بعد و همچنین پررنگ ترشدن بعد مناسکی دینداری طبقه مرفه در دهه اخیر اشاره کرد که چنین تغییرات و نوساناتی در نظام بازنمایی سینما متأثر از تغییرات گفتمان های حاکم بر هر دهه بوده است.

تبلیغات