مبانی مفهومی احساس تنهایی: یک مطالعه کیفی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه های مفهومی احساس تنهایی در دانشجویان ایرانی بر پایة پژوهش کیفی و تحلیل محتوا شکل گرفت. اطلاعات محتوایی احساس تنهایی در سه گام جمع آوری شدند: نخست، پیشینة پژوهشی احساس تنهایی و ابزارهای اندازه گیری آن به طور جامع مرور شد. سپس با 10 مشاور (چهار زن و شش مرد) و 10 دانشجو (شش زن و چهار مرد) مصاحبه و نظرات آنها دربارة احساس تنهایی ضبط شد. سرانجام 135 دانشجو (94 زن و 41 مرد) یک پرسشنامة باز پاسخ احساس تنهایی را تکمیل کردند. تحلیل محتوای پیشینة پژوهشی بیانگر هفت مؤلفة احساس تنهایی، یعنی مؤلفه های هیجانی، اجتماعی، خانوادگی، احساساتی، دوستان، گرو ه های بزرگ تر (پیوندجویی گروهی) و هستی گرایی بودند. از تحلیل محتوای مصاحبه با مشاوران، پنج مؤلفة هیجانی/ فردی، ارتباطی/ اجتماعی، ارتباطی/ خانوادگی، هستی گرا و مذهبی/ معنوی، از مصاحبه با دانشجویان، چهار مؤلفة هیجانی/ فردی، ارتباطی، احساساتی و مذهبی/ معنوی و از پرسشنامة باز- پاسخ سه مؤلفة هیجانی/ فردی، ارتباطی ( ارتباط با دیگران، خانواده، دوستان، گروه های بزرگ تر) و مذهبی/ معنوی شناسایی شدند. یافتة منحصر به فرد این مطالعه، تنهایی مذهبی/ معنوی بود که در اندازه گیری احساس تنهایی در نمونه های ایرانی باید در نظر گرفته شود. بر اساس این یافته ها می توان یک ابزار اندازه گیری احساس تنهایی مبتنی بر فرهنگ ایرانی را تهیه و گسترش داد.