نقش انسان شناسی در اخلاق از دیدگاه علامه طباطبایی (مقاله ترویجی حوزه)

چکیده

ارزشمند بودنِ عمل به لحاظ اخلاقی در اندیشه علامه، منوط به شرایطی است که برخی از آن ها مربوط به فعل و برخی مربوط به فاعل است و درمجموع، از آن ها می توان به حُسن فعلی و حُسن فاعلی تعبیر کرد. از جمله شرایط مربوط به فاعل می توان به عاقل و عالم بودن، مختار بودن، انگیزه الهی داشتن، قدرت، آگاهی و درک اخلاقی داشتن اشاره کرد؛ لذا فاعل در صورتی در قبال اعمال غیراخلاقیِ خود مسئولیت خواهد داشت که از این شرایط برخوردار باشد. علامه طباطبایی با توجه به این شرایط، نقش درخورتوجهی برای خصوصیات انسان در اخلاق قائل است. این نوشتار بر آن است تا ضمن تبیین شرایط اخلاقی بودن عملی، دیدگاه علامه را نیز در این زمینه مطرح کند. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی تدوین شده و در بعضی مواقع، از آیات و روایات صرفاً به عنوان مؤید بهره برده است.