مطالعات اخلاق کاربردی (اخلاق سابق)

مطالعات اخلاق کاربردی (اخلاق سابق)

اخلاق سال نهم بهار 1398 شماره 33 (پیاپی 55) (مقاله ترویجی حوزه)

مقالات

۱.

واکاوی واژه رضا در صحیفه سجادیه(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: رضا رضوان صحیفه سجادیه امام سجاد (ع) سخط

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 956 تعداد دانلود : 677
امام سجاد (ع) در دوران خفقان بعد از قیام عاشورا برای یادآوری هدف این قیام، مضامین عمیقی را در قالب دعا مطرح کردند. یکی از مضامین مورد توجه «رضا» است. امام سجاد7در صحیفه سجادیه 79 بار به  «رضا» اشاره نموده اند؛ با این وجود بررسی آن در صحیفه مورد توجه محققان قرار نگرفته است. از اینرو در این تحقیق با مراجعه به متن صحیفه سجادیه، مفهوم رضا تبیین و راه های تحصیل آن و کارکردهای آن در نگاه امام سجاد با روش توصیفی - تحلیلی، واکاوی شده است.  اگرانسان ها حالشان در موقعیت بلا، گرفتاری و مصیبت مانند وقتی باشد که در حالت رخاء و آسایش و رفاه به سر می برند، به مقام رضا رسیده اند؛ البته طبق دیدگاه امام سجاد (ع)، رضا یک رابطه دو سویه بین خدا و بنده است؛ انسان ها با رعایت معیارهایی مانند ایمان، عمل صالح، اطاعت از خدا، ترک گناه و انجام واجبات، می توانند موجبات رضایت خدا از خودشان را فراهم کنند. همچنانکه، بنده با نگرش و رفتارش می تواند رضایت خود از خدا را نشان دهد. در بعد رفتاری، اطاعت از خدا و جانشینان او در زمین، عبادت خدا و در بعد نگرشی، رضا به قضای الهی و شهادت به اینکه خداوند، رزق را به عدالت در میان بندگان تقسیم می کند، نشان دهنده رضایت بنده از خداست. هنگامی که خدا از بنده ای راضی باشد، او را از حوادث شر محفوظ می دارد؛ همچنان که درجه چنین بنده ای را در میان بندگان بالا می برد و بهشت را به او پاداش می دهد.
۲.

شیوه های ترویج حیا با محوریت سوره نور(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: حیا عفت شیوه های ترویج حیا سوره نور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 429 تعداد دانلود : 838
در آیین اسلام، رعایت عفت و حفظ حدود و حریم محرم و نامحرم برای زن و مرد از اهمیت خاصی برخوردار است. بسیاری از آسیب هایی که به دختران و زنان جامعه وارد می شود، ناشی از نداشتن حیا و عفاف است. درونی کردن این ارزش در دختران و زنان باعث می شود آنان مقاومت بیشتری در برابر انحرافات داشته باشند. در این مقاله، نگارنده بر آن است شیوه های فردی و اجتماعی ترویج حیا را در سوره نور، به روش توصیفی و تحلیلی، بیان کند و راهکارهایی برای عملی کردن این فضیلت و نهادینه شدن آن در جامعه ارائه دهد. البته حیا و عفت نهادینه نمی شود، مگر آنکه هم تک تک افراد و هم کل جامعه به آن پایبند باشند. اگر افراد بتوانند ابتدا، در منزل خود، حریم و حدود را حفظ کنند و در رفتار خود حرمت والدین را نشکنند، آن گاه می توانند در حفظ حریم اجتماعی نیز موفق عمل کنند. اگر آحاد افراد جامعه حریم اجتماعی را رعایت کنند و هنجار شکنان به سختی مجازات شوند، کسی نمی تواند پرده حیا را به راحتی بدرد.
۳.

آسیب شناسی صفات اخلاقی نکوهیده در داستان قرآنی حضرت یوسف علیه السلام(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: قرآن قصه حضرت یوسف (ع) آسیب های اخلاقی آسیب های تربیتی رذایل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 702 تعداد دانلود : 686
قصص قرآنی دربردارنده نکات اخلاقی و تربیتی فراوانی است، ازجمله سوره یوسف که نکات و آموزه های اخلاقی و تربیتی زیادی را دربردارد. صفات اخلاقی را می توان به دو گونه مثبت و منفی دسته بندی کرد که در این نوشتار صفات اخلاقی منفی با عنوان آسیب های اخلاقی- تربیتی در داستان قرآنی حضرت یوسف7بررسی می شود. با توجه به اینکه آموزه های اخلاقی این سوره بر همه، مخصوصاً جوانان، تأثیرگذار است، به بررسی آسیب های اخلاقی در این سوره می پردازیم تا عبرت پذیری از وقایع و مسائل این سوره بیشتر شود. این تحقیق از نوع کاربردی و روش آن، تحلیلی - توصیفی است. همچنین، در این تحقیق آسیب های اخلاقی در دو حوزه فردی و اجتماعی بررسی می شود؛ آسیب های فردی چون: پیروی از شهوات، حبّ جاه و مقام، شرک و... و آسیب های اجتماعی مانند: حسد، مکر و حیله، نفاق و دورویی و....[1]. این مقاله برگرفته از پایان نامه نگارنده با عنوان «آموزه های اخلاقی در داستان قرآنی حضرت یوسف (ع)» است.
۴.

کارکردهای اخلاقی مرگ آگاهی در زندگی معنادار، از دیدگاه علامه جعفری(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: علامه جعفری مرگ آگاهی زندگی حیات معنادار کارکرد اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 635 تعداد دانلود : 606
مرگ آگاهی و حیات ازجمله دوگانه هایی است که همیشه برای بشر، دغدغه بوده است؛ به نحوی که در طول تاریخ، حل معمای مرگ و ارتباط آن با حیات، از بزرگ ترین آرزوهای انسان محسوب می شود. امروزه نیز با رواج پوچی و بی هدفی هایی که گریبان گیر انسان معاصر شده، پرداختن به مرگ و نقش آن در زندگی ضرورت دوچندان یافته است. نظر به اهمیت این امر، در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی، تلاش شده است تا مرگ آگاهی و کارکرد اخلاقی آن بر حیات معنادار انسان از دیدگاه علامه جعفری، به عنوان متفکری که حیات معنادار دغدغه وی بوده، بررسی شود. ازنظر علامه تفسیر حیات معقول درگرو تفسیر صحیح مرگ است. مرگ آگاهی که تفسیر «انا لله و انا الیه راجعون» است، با تصعید یافتگی، کنترل اخلاقی، افزایش کیفیت زندگی دنیوی و تراکم اخلاقی آثاری چون: کوتاهی آرزوها، ساده زیستی و عمل گرائی همراه با پرهیزگاری در دنیا، انبساط و آرامش روحی نسبت به مرگ، در همین دنیا و برخورداری از زندگی و حیات دنیوی متعالی نسبت به دیگران را در حیات معنادار و معقول به دنبال دارد.
۵.

مشکل اخلاقی اشتغال زنان و ایفای نقش خانوادگی آن ها با رویکرد اخلاق کاربردی(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: مشکل اخلاقی اشتغال زنان نظریه های اخلاقی اخلاق مادری راهکار اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 692 تعداد دانلود : 397
حضور بانوان به ویژه بانوان متأهل در مشاغل آن ها را با مشکل های اخلاقی مواجه ساخته است. اینکه یک زن بتواند هم نقش حرفه ای و شغلی خود را به طورکامل ایفا کند و هم در مقام همسری و مادری از عهده مسئولیت هایش در خانه برآید مسئله ای است که مقاله پیش رو به آن خواهد پرداخت. ما بر اساس سه محور مخاطره آمیز بودن فعالیت های شغلی زنان، ارزش گذاری شغلی زن در بیرون از خانه و تغییر در خصلت های ذاتی زنان به نفع و علیه حضور زنان در مشاغل استدلال خواهیم کرد و بر اساس دیدگاه اسلامی آن را مورد قضاوت و داوری قرار می دهیم. بر اساس آموزه های اسلامی جدای از موارد استثنایی که ضرورت هایی مثل حفظ جان و آبرو و سلامتی خود و فرزندان مقتضی آن است، حفظ شأن زن در خانواده و مراقبت از ویژگی های متناسب با خلق وخوی او به عنوان یک اصل اخلاقی موردتوجه قرار می گیرد. در این مقاله بابیان وضعیت های مختلف فاعل اخلاقی (زنان) که در مسئله ذکرشده راه حل هایی پیشنهاد می گردد.
۶.

بررسی تطبیقی مبانی تربیت اخلاقی از منظر غزالی ومهدی نراقی(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: تربیت تربیت اخلاقی مبانی تربیت اخلاقی ابوحامد غزالی ملا مهدی نراقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 588 تعداد دانلود : 545
اخلاق و تربیت اخلاقی همواره موردتوجه اندیشمندان و علمای مختلف در سراسر جهان بوده است. ازاین رو، پژوهش حاضر باهدف استخراج آرای تربیت و تبیین وجوه اشتراک و افتراق دو متفکر بزرگ اسلامی ابو حامد غزالی و مهدی نراقی درزمینهٔ مبانی تربیت اخلاقی به منظور بهره گیری در دینی سازی تعلیم و تربیت است. تحقیق این پژوهش تحلیل تطبیقی و به صورت اسنادی است. جمله یافته های تحقیق این است که هر دوعالم دینی بر اساس آموزه های دینی در پی عرضه نظام دینی تربیت هستند و دیدگاه های آنان در زمینه های مختلف ازجمله مسائل مربوط به تعلیم و تربیت کاملاً برآموزه های دینی مبتنی است. وجوه اشتراک خاصی در مبانی تربیت اخلاقی از منظر غزالی و نراقی وجود دارد که؛ مرکب بودن انسان؛ پاک بودن سرشت انسان؛ تدریج؛ تغییرپذیری اخلاق؛ تأثیر شرایط از مهم ترین و اساسی ترین مبانی تربیت اخلاقی از منظر هردو دانشمند است. در مبانی و پیش فرض های تربیت اخلاقی بین این دو اندیشمند تفاوت مبنایی شاخصی وجود دارد. اشعری مسلک بودن غزالی منجر به ارائه تفکر و بینش متفاوت در مباحث تربیت اخلاقی وی گردیده است. عدم تمسک به روایات اهل:و رویکرد جبری داشتن در امور از این جمله است. در مبانی تربیت اخلاقی غزالی، روح تصوف حاکم است و گاهی جنبه عقلی و فلسفی دارد اما نراقی در مبنای تربیت اخلاقی جنبه عرفان و عملی اخلاق را رعایت نموده است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۶