مهارت نگارش

بسیاری از محققان معتقدند باز خورد شفاهی ، یکی از بهترین روش های دادن باز خورد به زبان آموزان در کلاس های نگارش زبان خارجی است. نتایج برخی تحقیقات اخیر نشان میدهند که استفاده از باز خورد شفاهی، فرایند عرضه باز خورد را آسان تر و کامل تر میکند؛ از این روی، در پژوهش حاضر کوشیده ایم تا تأثیر باز خورد شفاهی را در مقایسه با باز خورد نوشتاری در تقویت مهارت نگارش زبان آموزان بررسی کنیم؛ همچنین دیدگاه زبان آموزان را درباره باز خورد شفاهی بررسی کرده ایم. برای انجام دادن پژوهش، سی دانشجوی دختر و پسر داوطلب شرکت در آزمون آیلتس را برگزیدیم و آنها را به دو گروه تقسیم کردیم. با وجود شیوه یکسان آموزش، گروه اول، باز خورد شفاهی و گروه دوم، باز خورد نوشتاری دریافت کرد. نتایج این پژوهش، بیانگر آن است که گروه اول در مقایسه با گروه دوم، در مهارت نگارش، بیشتر پیش رفت کرده اند؛ همچنین تجزیه و تحلیل داده ها و نتایج مصاحبه با دانشجویان نشان می دهد که در کل، آنها درباره باز خورد شفاهی، دیدگاهی مثبت دارند.

ارتباط گسترده زبان فارسی و عربی از دیرباز تاکنون سبب پیدایش پیوند واژگانی عمیق بین دو زبان شده است؛ به گونه ای که گاه در یک جمله فارسی تمامی اجزای تشکیل دهنده آن (به جز عوامل پیوند دهنده) واژگان عربی هستند. این حجم زیاد از واژگان مشترک بین دو زبان، حکم چاقوی دو لبه را دارد؛ زیرا از طرفی به تسریع فرایند آموزش و یادگیری زبان عربی کمک می کند و از طرفی دیگر به دلیل تفاوت معنایی و کاربردی که در دو زبان دارد به تداخل زبانی منجر می شود. هدف از این پژوهش، ارزیابی عملکرد فارسی زبانان عربی آموز در به کار گیری این واژگان در مهارت نگارش 1 و 3 و مقایسه عملکرد آن ها در این دو مهارت بود. جامعه آماری پژوهش متشکل از 10 دانشگاه دولتی ایران و نمونه آماری نیز متشکل از 199 دانشجوی زبان و ادبیات عربی در مقطع کارشناسی بود. روش پژوهش توصیفی تحلیلی و پیمایشی و ابزار به کار گرفته شده، آزمون محقق ساخته در زمینه مهارت نگارش 1 و 3 بود که شامل واژگان مشترک عربی و فارسی بود. برای تحلیل داده ها از آزمون تی مستقل و رگرسیون لجستیک استفاده شد. نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که زبان آموزان با وجود پیشرفتی که در مهارت واژگانی خود در نگارش 3 نسبت به نگارش 1 داشتند، همچنان در تشخیص تفاوت معنایی واژگان مشترک و نیز به کار گیری این واژگان در زبان عربی ضعیف بودند. عوامل مؤثر در این ضعف تداخل واژگانی و نقص دایره واژگانی است. همچنین، نگاه قواعدمحور نیز سبب تشدید این ضعف شده است.

در تلاش برای بررسی اثربخشی روشی نوین برای رسیدگی به خطاهای گرامری نوشتاری زبان آموزان، مطالعه ی حاضر اثرات بازخورد تصحیحی نوشتاری متمرکز غیرمستقیم و نمونه ی درونداد برجسته شده ی انگیزشی (شبه بازخورد )را بر دقت زبان آموزان در استفاده از حروف تعریف زبان انگلیسی بررسی می کند. با استفاده از سه کلاس دست نخورده در سطح متوسط متشکل از 46 دانش آموز، سه گروه تشکیل داده شد: (1) گروه بازخورد تصحیحی نوشتاری،(2) گروه شبه بازخورد (یک نمونه ی نوشتاری که ساختار مورد نظر آن برجسته شده است)، و (3) گروه کنترل. در حالی که هیچ تفاوتی در اثر بخشی بازخورد تصحیحی نوشتاری و شبه بازخورد پیدا نشد، گروه های آزمایشی در پس آزمون های فوری و تاخیری از گروه کنترل بهتر عمل کردند. نتایج نشان می دهد، با توجه به عملی بودن بالای شبه بازخورد، این روش می تواند جایگزین مناسبی برای بازخورد تصحیحی نوشتاری به منظور تصحیح خطاهای دستوری باشد.

مقدمه: نوشتار توصیفی یکی از پیچیده ترین تکالیف کتاب فارسی نگارش پایه ششم دوره دبستان است. هدف اصلی پژوهش، افزون بر طراحی بسته آموزشی فرایندهای تعبیری شناختی منظرگزینی و زمینه-نگاره، بررسی تأثیر آموزش آن بر مهارت نگارش دانش آموزان پایه ششم دبستان بود. روش کار: پژوهش حاضر شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون_پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش کلیه دانش آموزان دختر و پسر پایه ششم دوره ابتدایی شهر رشت در سال تحصیلی 1400-1399 بودند که از میان آنان 40 دانش آموز به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و در گروه های 20 نفره آزمایش و کنترل جای گرفتند. ابزار پژوهش بسته آموزشی محقق ساخته شامل محتوای آموزشی بود که اجرای آن با کاربست رویکرد تکلیف محور روی گروه آزمایش صورت پذیرفت و گروه کنترل با داده های آموزشی آموزگار آموزش دیدند. 13 جلسه به صورت 60-45 دقیقه ای، هفته ای دو بار برگزاری شد. برای ارزیابی اثربخشی بسته آموزشی، یک آزمون ده پرسشیِ محقق ساخته در اختیار دانش آموزان قرار گرفت و نتایج با نرم افزار SPSS-26 تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: یافته ها نشان داد بسته آموزشی فرایندهای تعبیریِ منظر و نگاره_زمینه بر نگارش توصیفی دانش آموزان تأثیر دارد. به عبارت دیگر، نگارش دانش آموزانی که در جلسات آموزشیِ این دو فرایند شناختی شرکت کرده بودند، در مقایسه با گروه کنترل افزایش معناداری داشت (01/0P<). نتیجه گیری: با توجه به نتایج، می توان بسته آموزشیِ فرایند تعبیریِ شناختیِ منظر و نگاره_زمینه را در شمار الگوهای توسعه دانش ساختاری و توسعه دانش راهبردها جای داد و آن را به عنوان تسهیل کننده در امر یادگیری و عاملی موثر بر افزایش توانش نگارش توصیفی دانش آموزان دبستان پیشنهاد داد.

پژوهش حاضر به منظور بررسی کیفیت مهارت نوشتن دانش آموزان ابتدایی انجام گرفت. جامعه آماری در این پژوهش ارزیابانه، دانش آموزان پسر دوره ی دوم دبستان شهر تهران در سال تحصیلی 1400-1399، و نمونه مورد مطالعه، شامل سه کلاس (دو کلاس 35 نفری+یک کلاس 27 نفری) و در کل برابر با 97 نفر بودند که بر اساس نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده این پژوهش، روبریک درس نگارش بود. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از شاخص های مرکزی و شاخص های پراکندگی استفاده شد. طرح پژوهش از نوع بررسی های ارزیابانه بود. پس از اخذ نمونه نگارش های دانش آموزان نسبت به نمره گذاری آنها بر اساس روبریک محقق ساخته ویژه ی نگارش دوره ی دوم دبستان اقدام شد. نتایج تحلیل آماری نشان داد که میانگین نمره نگارش دانش آموزان دبستانی، پایین تر از تسلط نسبی و در حد تسلط محدود و نسبتاً ضعیف قرار دارد (65/12M=). می توان نتیجه گرفت که مهارت نگارش دانش آموزان همچون مهارت خوانداری آنان ضعیف می باشد و شاید این ضعف ریشه در ضعف خوانداری آنان و/ یا طراحی نامناسب برنامه درسی و کم توجهی به رویکردهای دیگر از قبیل رویکرد فرهنگی-اجتماعی دارد.

دانشجویان در زمان نگارش با مشکلاتی مواجه می شوند که اغلب به خاطر نداشتن دانش کافی درباره اصول نگارش است؛ چنین نقص ها و کمبودهایی از عوامل پرشماری ریشه میگیرد که بی تردید نبود آموزش درست و کافی در دوره های پیش از دانشگاه از مهم ترین آن هاست. از طرفی ارزشیابی این مهارت تا حدّی سلیقه ای است و یافتن راهی برای سنجش دقیق آن، ضروری به نظر می رسد. هدف این پژوهش، یافتن نقاط ضعف و قوت مهارت نگارش فارسی دانشجویان رشته های مختلف دانشگاهی و همچنین طراحی ابزاری برای سنجش نگارش فارسی بوده است. این پژوهش از نوع کاربردی است و به شیوه توصیفی-پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، دانشجویان رشته های آموزش زبان انگلیسی، ادبیات فارسی، برق، روانشناسی، ریاضی، شهرسازی و علوم مهندسی دانشگاه سلمان فارسی بودند که به صورت تصادفی انتخاب شدند. شرکت کنندگان در این مطالعه، تعداد 103 دانشجوی دوره کارشناسی بودند که بر اساس نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. جهت انجام این تحقیق، موضوعی با محتوای «دانشگاه خود را توصیف کنید» به دانشجویان داده و از آن ها خواسته شد، تا درباره آن یک متن با دست کم چهار پاراگراف بنویسند. سپس پژوهشگران، متن های دانشجویان را بر اساس شیوه نامه، ارزیابی نمودند و نمره های دانشجویان رشته های مختلف مقایسه گردید. در پایان، تحلیل داده ها با استفاده از برنامه SPSS نسخه 21 انجام شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که بین میانگین نمرات توانایی نوشتن دانشجویان، میانگین نمرات دانشجویان از لحاظ هنجارهای نگارشی و نمرات مهارت نگارش آن ها تفاوت معنی داری وجود دارد ؛ رشته درسی در مقطع دبیرستان بر میزان مهارت نگارش دانشجویان تأثیر ندارد؛ بین میانگین نمرات مهارت های نگارشی ازلحاظ عناصر زبانی و ادبی و محتوای نگارش دانشجویان تفاوت معنی داری وجود ندارد و بین مهارت نگارش دانشجویان پسر و دختر، سن دانشجویان با میزان مهارت نگارش آن ها، میزان مهارت نگارش ورودی های قدیمی تر در دانشگاه در مقایسه با ورودی های جدیدتر تفاوت معنی داری وجود ندارد.

برقراری ارتباط مؤثر در دنیای امروز، چه مجازی و چه غیرمجازی، مستلزم داشتن چیرگی بر مهارت های نوشتاری است. گسترش چنین مهارت هایی نیازمند آموزش مداوم و بازخورد سازنده است. پژوهش های بسیاری تأثیر بازخورد مدرس بر زبان آموزان را بررسی کرده است. تاکنون، اثربخشی تکنیک همدرس تصحیحی، به عنوان شکلی از بازخورد اصلاحی، بر کاهش خطاهای نوشتاری فارسی آموزان غیرایرانی به طور گسترده بررسی نشده است. برای رفع این کاستی، پژوهش حاضر اثربخشی این تکنیک را بر مهارت های نوشتاری 47 فارسی آموز مرد و زن از ملیت های مختلف بررسی کرده است. شرکت کنندگان با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند غیرتصادفی انتخاب و به دو گروه شامل چهار کلاس جداگانه تقسیم شدند. پیش از اجرای تکنیک همدرس تصحیحی، برای هر دو گروه یک پیش آزمون اجرا شد. در گروه آزمایش، شش جلسه تکنیک همدرس تصحیحی اجرا شد و پس از آن، پس آزمون انجام گرفت. با واکاوی خطاهای نوشتاری شرکت کنندگان مشاهده شد که علی رغم برخی محدودیت ها، تکنیک همدرس تصحیحی در تقویت مهارت نوشتاری فارسی آموزان غیرایرانی گروه آزمایش تأثیر مثبت داشته و خطاهای نوشتاری آنها را کاهش داده است. علاوه براین، یافته های پژوهش حاضر نشان دادند که همدرس تصحیحی بر عملکرد نوشتاری فارسی آموزان غیرهم زبان و نیز زبان آموزان قوی تر تأثیر بیشتری دارد.

استفاده از چت جی پی تی در آموزش، به ویژه در یادگیری زبان برای غیرانگلیسی زبانان، نشانه یک تحول بنیادین است. در این مطالعه تأثیر استفاده از چت جی پی تی به عنوان ابزار ارائه بازخورد در آموزش زبان انگلیسی، بررسی و بر کارایی آن در ارائه بازخورد بر روی تکالیف نوشتاری تأکید شده است. برای این منظور به صورت موردی و با مشارکت مدرسان و زبان آموزان، از مصاحبه های نیمه ساختارمند برای جمع آوری دیدگاه ها درباره بهره گیری از چت جی پی تی به عنوان دستیار بازخورد استفاده شد. یافته ها نشان می دهد که چت جی پی تی بازخوردهایی سریع، دقیق و جامع ارائه می دهد که در بسیاری از موارد، به لحاظ کیفیت و سرعت از روش های سنتی بازخورد پیشی می گیرد. بااین حال، چالش هایی نیز شناسایی شد. ازجمله اتکای بیش از حد به این فناوری و نیاز به دسترسی پایدار به اینترنت، به ویژه در مناطقی با زیرساخت های ضعیف. یافته های مطالعه نشان می دهد که برای ادغام موفقیت آمیز چت جی پی تی در فرایند آموزش، باید چندین شرط اساسی رعایت شود: مدرسان باید بازخوردهای چت جی پی تی را بررسی و تأیید کنند؛ کاربران باید سؤال های خود را به طور واضح بیان کنند. همچنین باید به سمت دیجیتال سازی ارسال تکالیف حرکت کرد. با رعایت این شروط، چت جی پی تی می تواند فرایند بازخورد را به طرز چشمگیری بهبود بخشد و آن را تعاملی تر، جذاب تر و کارآمدتر کند. استفاده صحیح از چت جی پی تی افزون بر بهبود سریع مهارت های زبانی، تجربه آموزشی جذاب تر و پویاتری را برای زبان آموزان فراهم می کند.