سواد زیست محیطی

پژوهش حاضر، با هدف بررسی رابطه میزان استفاده از رسانه های جمعی (با تأکید بر تلویزیون) با ارتقای سطح سواد زیست محیطی معلمان مقطع راهنمایی درشهر تهران انجام گرفت. این پژوهش از لحاظ ماهیت و هدف از نوع کاربردی، و از لحاظ روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه معلمان مقطع راهنمایی شهر تهران بوده که با توجه به حجم 9899 نفری جامعه پژوهش و با استفاده از فرمول کوکران، تعداد 370 نفر از آنان به عنوان نمونه، از مناطق 19 گانه شهر تهران و با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته بود که روایی صوری و محتوایی پرسش نامه با بهره گیری از نظرات کارشناسان محیط زیست و آموزش و پرورش مورد تأیید قرارگرفت و پایایی پرسش نامه براساس ضریب آلفای کرونباخ 79/0 برآورد گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی و درصد) و آمار استنباطی (آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چند گانه) و از طریق نرم افزار SPSS انجام شد. نتایج پژوهش به لحاظ آماری بیان گر آن بود که بین میزان تماشای رسانه های جمعی (با ﺗﺄکید بر تلویزیون) و سطح دانش، نگرش، رفتار و به طورکلی سطح سواد زیست محیطی معلمان رابطه وجود دارد. هم چنین، نتایج آزمون رگرسیون چندمتغیره نشان داد، با توجه به ضریب همبستگی چندگانه (809/0 =R)، شدت رابطه بین متغیرهای ملاک و متغیر پیش بین بسیار قوی و اثر گذار بوده است.

شناخت محیط زیست از ابعاد سواد علمی، هنری و فناورانه و مشارکت مسئولانه در حفظ و آموزش آن، ضرورتی انکار ناپذیر است. آموزش سواد زیست محیطی نیز مانند سایر آموزشها، نیازمند برنامه ریزی از دوران کودکی است. این مقاله براساس پژوهشی در زمینه تأثیر دیدگاه برنامه درسی راهبردی، برنامه ریزی چندبعدی و بسته یادگیری چندرسانه ای مبتنی بر این دیدگاه به نام ""زمین ما و آنچه در آن است""، در شکل گیری و ارتقای سواد زیست محیطی کودکان نگاشته شده است. نتایج تجزیه و تحلیل میزان سواد زیست محیطی کودکان پیش از این آموزش بر اساس ارزیابی دانش، نگرش و رفتار آنها، برخورداری از دوره آموزشی مبتنی بر دیدگاه، کنترل کیفیت و مستند سازی فرآیند آموزش و بررسی شاخصهای سواد زیست محیطی پس از آموزش، بیانگر تأثیر قابل توجه این آموزش بوده است؛ به گونه ای که نسبت میانگینها در مقایسه پیش آزمون و پس آزمون تقریباً رشدی دو برابر در هر چهار فرضیه آزمون داشته است. یافت ه های پژوهش با توجه به تحلیلها و مستندات کمی و کیفی و مرور فرآیند آموزش و کیفیت آن و حضور مستمر نگارنده در مراکز آموزشی استان البرز، نشانگر دستیابی کودکان به آنگونه سوادی بود که دلبستگی آنها را به کلیه عوامل زنده و غیرزنده زمین و مشارکت فعالانه آنها را در حفاظت از محیط زیست نشان می دهد.

بروز معضلات زیست محیطی و روند فزاینده آن، موضوع بحث بسیاری از صاحب نظران است که در چارچوب دیدگاه سواد زیست محیطی بررسی می شود. آنچه در این زمینه درخور توجه است، نقش و اثر کشاورزان روستایی در کاهش مشکلات زیست محیطی است؛ زیرا بخش زیادی از زمین ها در قلمرو ملی برای انجام فعالیت های کشاورزی در اختیار روستاییان است که در صورت نداشتن سواد زیست محیطی به لحاظ دانش، نگرش و رفتار، سبب صدمات زیست محیطی جبران ناپذیری برای کیفیت زمین و محیط می شوند. بر این اساس، هدف از پژوهش حاضر مطالعه سطح سواد زیست محیطی کشاورزان در قالب سه بعد دانش، نگرش و رفتار است تا در صورت وجود کمبودهایی در این زمینه با ترویج و آموزش کشاورزان روستایی برطرف شود. روش شناسی مطالعه حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی است و با گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش، شامل تمام خانوارهای کشاورزان روستایی دهستان زوارم شهرستان شیروان است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 139 سرپرست خانوار از آنها برای نمونه انتخاب شدند. ابزار اصلی پژوهش، پرسشنامه ای است که روایی آن با استفاده از پانل تخصصی و پایایی آن نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده است. نتایج یافته های پژوهش از طریق آزمون Tنشان داد سطح دانش و آگاهی زیست محیطی کشاورزان روستایی در سطح متوسط و برای رفتار زیست محیطی پایین تر از حد متوسط است. همچنین، آزمون همبستگی نشان داد، بین ابعاد سواد زیست محیطی (دانش، نگرش، رفتار) ارتباط معنادار و مستقیمی وجود دارد. در نهایت، با استفاده از مدل وایکور مشخص شد، کشاورزان روستاهای مورد مطالعه به لحاظ برخورداری از سطح دانش، نگرش و رفتار زیست محیطی با یکدیگر متفاوت هستند و برابر نیستند.

هدف این پژوهش، بررسی تأثیر استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات بر سواد زیست محیطی دانش آموزان دوره ابتدایی بوده است. این پژوهش در سال تحصیلی 93-1392 به روش شبه تجربی و با استفاده از طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل انجام شد.جامعه ی آماری این پژوهش را کل دانش آموزان پسر پایه ششم ابتدایی منطقه سرچهان، به تعداد 185 نفر تشکیل داده است. با استفاده از جدول کرجسی و مورگان 120 نفر با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته سنجش دانش، نگرش و مهارت زیست محیطی دانش آموزان پایه ی ششم ابتدایی بود. پایایی این آزمون نیز از طریق آلفای کرونباخ 87/0 به دست آمد. روایی ابزار نیز توسط 5 نفر از متخصصان علوم تربیتی و آموزش محیط زیست تأیید شد. داده های جمع آوری شده ی این پژوهش با استفاده از آزمون t گروه های مستقل و به وسیله نرم-افزار SPSS تحلیل شد. یافته های پژوهش حاکی از آن بود که استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات موجب افزایش سواد زیست محیطی دانش آموزان می شود. هم چنین، نتایج نشان داد که استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات موجب افزایش دانش و آگاهی زیست محیطی، نگرش زیست محیطی و عملکرد زیست محیطی شده است.

هدف اصلی پژوهش حاضر به عنوان یک مطالعه توصیفی-پیمایشی ارزیابی سواد زیست محیطی دانش آموزان مقطع متوسطه و بررسی مشکلات اجرایی آموزش محیط زیست از دیدگاه دبیران بود. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه دانش آموزان دختر و پسر دبیرستانی و هنرستانی در منطقه لنجان استان اصفهان در سال تحصیلی 96-1395 برابر با 8920 نفر و نیز دبیران مدارس متوسطه برابر 615 نفر بود. تعیین حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران انجام شد. حجم نمونه آماری دانش آموزان 1067 و حجم نمونه دبیران برابر با 147 نفر محاسبه گردید. برای نمونه گیری از روش خوشه ای چند مرحله ای استفاده شد. جهت گردآوری داده ها از یک پرسش نامه محقق ساخته ویژه دانش آموزان و نیز یک پرسشنامه محقق ساخته ویژه دبیران و برای تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل های عاملی اکتشافی و تأییدی و نیز آزمون مقایسه ای تک نمونه ای، مقایسه گروه های مستقل و تحلیل واریانس یک راهه استفاده شد. یافته های حاصل از این تحقیق نشان داد که دانش آموزان مقطع متوسطه اگرچه در بعد عاطفی سواد زیست محیطی دارای وضعیت مناسبی هستند ولی به لحاظ شناخت زیست محیطی و نیز مهارت ها و عملکردهای مربوط به آن از شرایط و شاخص های لازم برخوردار نیستند. به علاوه، این پژوهش نشان داد که مهم ترین مشکلات اجرایی مدارس متوسطه در حوزه آموزش محیط زیست فقدان تجهیزات لازم، کمبود زمان و عدم وجود ارتباط و تعامل مراکز آموزشی با نهادها و مراکز زیست محیطی جامعه می باشد.

زندگی در شرایط ناپایدار، پیچیده و مخاطره آمیز امروزی، دانش، مهارت و نگرش های ویژه ای را طلب می کند. کودکان و نوجوانان جهت رویارویی با دنیایی چنین متغیر و مبهم با دگرگونی های شتابنده نیازمند آموزش هایی هستند که بتواند همه ابعاد جسمی، ذهنی، عاطفی وجود آن ها را به صورت هماهنگ توسعه دهد و آنان را با وظایف خود جهت مشارکت مؤثر در سطح محلی، ملی و جهانی آشنا سازد. لازم است دیدگاه جدیدی در مورد جهان به وجود آید و طرز زندگی را طوری تغییر کند که با محیط زیست طبیعی مطابقت داشته باشد. یکی از راه های ممکن، آموزش محیط زیست است. لذا این پژوهش به بررسی رفتارهای زیست محیطی معلمان دوره ابتدایی در ابعاد دانش، نگرش و مهارت پرداخته و نقش آموزش های ضمن خدمت در ارتقای این دانش بررسی می شود. روش این پژوهش توصیفی و از نوع کاربردی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه است. پرسشنامه به روی 360 نفر از معلمان دوره ابتدایی اجرا شده است. نتایج پژوهش گویای این است که بیش از 59 درصد از معلمان دوره ابتدایی، در حد متوسط رفتارهای مناسب زیست محیطی دارند. داده ها همچنین نشان می دهند که دانش معلمان درباره رفتارهای زیست محیطی متوسط است.

پیدایش فناوری های جدید ارتباطی، ساختار تعاملات و ارتباطات انسانی را دچار تغییرات بنیادین کرده و با شکل دادن نوع جدیدی از تعاملات، ارتباطات انسانی را به فراتر از زمان و مکان گسترش داده است. از جمله این فناوری های نوین، شبکه های اجتماعی مجازی هستند که امروزه حضور در این فضا و برقراری ارتباطات میان فردی از نوع مجازی، به جزیی جدایی ناپذیر از زندگی بیشتر انسان ها به ویژه جوانان بدل شده است. مطالعه حاضر قصد دارد رابطه بین هوش اجتماعی و نوع ارتباطات مجازی کاربران شبکه های اجتماعی را بررسی کند. جامعه آماری تحقیق، 13442 دانشجوی در حال تحصیل دانشگاه رازی کرمانشاه در سال تحصیلی 96-95 می باشد که تعداد 375 نفر حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران و بر اساس نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. داده های هوش اجتماعی با استفاده از پرسشنامه استاندارد ترومسو (2001) و داده های نوع ارتباطات مجازی به وسیله پرسشنامه محقق ساخته با احتساب روایی و پایایی جمع آوری گردید. برای تحلیل یافته ها و تحلیل عاملی اکتشافی از نرم افزار 21SPSS و بررسی روابط بین متغیر ها از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و برای تایید روابط بین متغیر ها در قالب مدل اندازه گیری از نرم افزار 21AMOS و معادلات ساختاری استفاده شده است. بر اساس نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون، با اطمینان 95 درصد بین متغیر های هوش اجتماعی؛ پردازش اطلاعات اجتماعی، آگاهی اجتماعی و مهارت اجتماعی با متغیر نوع ارتباطات مجازی رابطه معنی دار از نوع مستقیم و مثبت وجود دارد. بر اساس مدل معادلات ساختاری، متغیر هوش اجتماعی با ضریب تاثیر 64/0 با متغیر نوع ارتباطات مجازی رابطه دارد.

این تحقیق با هدف بررسی محتوای سواد زیست محیطی در بین کاربران شبکه های مجازی در شهر تبریز انجام شده است. نوع تحقیق کاربردی و روش این تحقیق پیمایشی است. جامعه آماری شامل شهروندان 15 تا 59 ساله شهر تبریز است که از شبکه های اجتماعی مجازی استفاده می کنند. محاسبه حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تقریباً 384 نفر را در بر گرفت. روش نمونه گیری، خوشه ای چندمرحله ای است. برای گردآوری داده ها، از پرسشنامه محقق ساخته با لحاظ محلی نگری و برای تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد که شهروندان درمورد نگرش و سبک زندگی زیست محیطی به وضعیت مطلوب نزدیک شده اند و درمورد دانش زیست محیطی نمره متوسط دارند. همچنین نتایج تحقیق نشان داد با افزایش دانش زیست محیطی، میزان تولید محتوا نیز افزایش می یابد. 

امروزه مسائل زیست محیطی، یکی از مشکلات جدی جوامع است و انسان ها با آگاهی، در حفاظت از آن مؤثر هستند. تلویزیون به عنوان رسانه ای جذاب، در افزایش آگاهی اثربخش است. در پژوهش حاضر، رابطه تماشای تلویزیون و افزایش سواد زیست محیطی براساس سه بعد دانش، نگرش و رفتار بررسی می شود. این پژوهش، ازلحاظ ماهیت، کاربردی و ازلحاظ روش، پیمایش است؛ همچنین جامعه آماری آن، شهروندان تهرانی بوده است. حجم نمونه با فرمول کوکران ۳۸۴ نفر است که به روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای انجام شد. برای جمع آوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته به کار گرفته و برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار 22 SPSS  استفاده شد. اعتبار پرسشنامه، به شیوه صوری و پایایی پرسشنامه با استفاده از «ضریب آلفای کرونباخ» بررسی و در سطوح دانش، نگرش و رفتار به ترتیب برابر با 91/0، 84/0 و 78/0 تعیین شد. برای تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد. یافته ها حاکی از آن است که 62 درصد پاسخگویان، آگاهی خود را از تلویزیون کسب می کنند. مقدار ضریب همبستگی در بعد دانش 648/0، نگرش 679/0، رفتار 599/0 و سواد زیست محیطی ۶۹۴/۰ بود که وجود رابطه معناداری تأیید شد. این بدان معناست که تماشای تلویزیون با کسب دانش، نگرش و رفتار، رابطه معناداری دارد. درمجموع تماشای تلویزیون، تقویت سواد زیست محیطی را تبیین می کند. برای حصول نتیجه بهتر، پیش بینی می شود که در رسانه ملی برای تقویت دانش، نگرش و رفتار زیست محیطی سیاست گذاری های لازم صورت گیرد.

هدف :با توجه به اینکه تحقیق حاضر به بررسی نقش آموزش در حفاظت از محیط زیست پرداخت، روش شناسی: روش پژوهش برحسب هدف، کاربردی؛ برحسب زمان اجرای پژوهش، مقطعی؛ برحسب نوع داده، کمی؛ برحسب روش گرداوری داده ها و یا ماهیت و روش پژوهش، توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه معلمان مقطع ابتدایی شهر تهران به تعداد 4300 نفر بود. با استفاده از محاسبه حجم نمونه در معادلات ساختاری و روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای مرحله ای، تعداد 700 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. به منظور گردآوری داده ها از دو پرسشنامه استفاده شد. اول، پرسشنامه استاندارد توجه به محیط زیست امامقلی(1390) که برای سنجش توجه به محیط زیست  استفاده شد. دوم، پرسشنامه آموزش در جهت حفظ محیط زیست صالحی و قائمی اصل (1392) استفاده شد. پس از جمع آوری پرسش نامه ها، توصیف داده ها از طریق میانگین، انحراف معیار و ... از طریق نرم افزار SPSS21- و استنباط آماری داده ها از طریق مدل سازی معادلات ساختاری و به کمک نرم افزار LISREL-v8.80 انجام پذیرفت.ویژگی های فنی پرسش نامه شامل پایایی، روایی همگرا و روایی واگرا بررسی گردید. روایی وپایایی پرسشنامه ها به وسیله متخصصان و ضریب آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت. ضرایب مسیر و ضرایب معناداری نرم افزار برای بررسی فرضیه های پژوهش مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج نشان داد آموزش با حفاظت از محیط زیست رابطه دارد.

توجه به منابع انسانی حرفه ای در چارچوب صلاحیت های اداری مبتنی بر توسعه پایدار می طلبد آموزش های مستمر بر پایه نیازها و الزاماتی که در چارچوب وظایف و مبتنی بر عملکرد معطوف به اهداف توسعه برای سازمان در نظر گرفته شد یکی از اولویت های مهم سازمان های تجاری به ویژه در کشورهای در حال توسعه باشد. از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی بایسته های مراقبت زیست محیطی در آموزش منابع انسانی با تاکید بر سیاست مصرف پایدار در وزارت تجارت و بازرگانی عراق انجام به صورت مقطعی و به روش تحلیل محتوای کیفی گرفت. مشارکت کنندگان در پژوهش تا اشباع نظری داده ها 15 نفر از متخصصان موضوعی در زمینه پایداری زیست محیطی بودند که به روش هدفمند وابسته به معیار انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساختاریافته بود که اعتبار داده ها به شیوه ممیزی بیرونی تایید شد. نتایج نشان داد دانش افزایی مصرف و پیشایندهای سیاسی و اجرایی از ابعاد اصلی بایسته های مراقبت زیست محیطی در آموزش منابع انسانی با تاکید بر مصرف پایدار است که از طریق 9 مولفه اصلی شامل توسعه آموزش، خودآگاهی مصرف کننده، سیاست های حمایتی، مشوق های پایدارساز، پیاده سازی سیاست های کنترلی، شناخت مدل های اقتصادی، آموزش مدیریت سبز، توسعه فناورانه و هویت سازی پایدار در قالب 57 مولفه فرعی شناخته می شود.